Morgunblaðið - 26.11.1983, Síða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. NOVEMBER 1983
Grátt gaman — eða:
„íslenska hneykslið“
Aðventuhátíð í
Bústaðakirkju
eftir Jón Laxdal
Eftir 25 ára dvöl á meginland-
inu — eftir 25 ára andspyrnu við
húmorleysi og skort á tólerans,
hvar sem ég rakst á slíkt, kem ég
heim á eyjuna okkar, sem ég taldi
blessunarlega lausa við þessa
kvilla sem vildu stundum tröllríða
mannkyninu, og kemst að þessari
niðurstöðu: í 25 ár hefur í list-
skoðun og svokölluðum listdómi,
verið áframhaldandi ástand eins
og það gerðist verst. Islenzkur
lista- eða öllu fremur leiklista-
dómur er enn skrifaður af þeim
lágkúruhætti, þröngsýni og eyði-
leggingarnautn, sém mótast af
vankunnáttu og skorti á víðsýni,
öfund á fólki sem bókstaflega
nennir enn að skapa list, þrátt
fyrir forboð og yfirlýst bann
„menningarvitanna", að ég tali nú
ekki um minnimáttarkenndina, að
hafa kannske einhverntíma verið
að skapa leikrit og ljóð sjálfur,
sem urðu úti í hríðinni, en fengið
svo tök á því að hefna sín rækilega
fyrir þessa dapurlegu staðreynd á
hinum varnarlausu lesendum
blaða.
Þetta nálgast að vera það sem á
þýzkunni er kallað „pervertiertes,
frustriertes, und enttáuschtes
Kúnstlertum“ og er í sjálfu sér
gott efni í nýjan „absurd-frasa"
sem kalla mætti „Ritubjarg", en
ritan er ein heimskasta og hæfi-
leikalausasta skepna í sambúð,
enda vön að sparka eggjum ná-
grannans fyrir bjarg og höggva í
hann um leið.
Það mætti nærri halda að sumt
af þessu fólki sem skrifar um
leikhús vilji helst láta loka Þjóð-
leikhúsinu og Iðnó og breyta vax-
andi Borgarleikhúsi nú þegar í
nokkurskonar geymslu fyrir af-
urðir þessara leiklistardómara?
Mikið dáist ég að starfssystrum
og bræðrum mínum sem eru að
fást við listir á íslandi og eiga
þennan kross að bera — þið eruð
hetjur!
Að það eru til örfáar persónur
heima sem eru hámenntaðar,
sanngjarnar og víðsýnar, og skrifa
samt um leikhús af áhuga og ást á
verkefninu, sannar aðeins regl-
una.
Dr. René Drommert, vinur minn
áttræður, sem hefur verið leiklist-
argagnrýnandi í nærri hálfa öld,
þar af þrjátíu ár hjá því merka
tímariti Die Zeit, sagði einu sinni
við mig: „Aldrei áttu ný og óreynd
listaverk að standast eitthvert
próf hjá mér, það var ég sem átti
að standa mig gagnvart lista-
verkinu."
í þessum kennslutíma virðast
mér margir íslenskir listdómarar
hafa skrópað of lengi, svo óundir-
búnir virðast þeir oft vera gagn-
vart verkefninu, gagnvart verk-
inu, sem þeir eiga að „dæma“, að
hægt væri að halda að þeir hafi
verið að drekka eitthvað annað í
sig af áhuga en það sem þeim var
boðið ofan af leiksviði til dæmis.
Nú getur listdómur útaf fyrir
sig verið listaverk sem hægt er að
leita til áratugum eftir að hann
var skrifaður, en það kemur því
miður alltof sjaldan fyrir af
ofangreindum ástæðum.
Sem betur fer er nú gróska og
firnakraftur í íslenzkri leiklist, ég
tala nú ekki um allt það fólk sem
er spreyta sig með frábærum
árangri á leikritsforminu, sem svo
margir meginlandsleikhúsmenn
öfunda okkur íslendinga af, ekki
sízt ungir þýzkir höfundar sem
eiga ekki upp á pallborðið nema
þeir heiti Friedrich Dúrrenmatt
eða Max Frisch og eru um sjötugt
(þessir tveir menn hafa nú reynd-
ar gert mikið til þess að koma
óþekktum yngri kollegum sínum á
framfæri!); þessi gróska og bjart-
sýni er svo mögnuð, að samband
næst til áhorfenda þrátt fyrir
andspyrnu leiklistargagnrýnenda
í gegnum jákvætt umtal um leik-
sýningu frá manni til manns og
gegnum síma. Þar með hefur tek-
ist að skjóta þeim leiðindagaurum
sem ekki kunna við leikhús og eru
samt að skrifa um það, ref fyrir
rass. Troðfull hús eftir útkomu
slíkra leikdóma og yfir sig hrifnir
áhorfendur virðast sanna þetta og
styrkja þá sem fást við að skapa
list — þrátt fyrir allt!
Mína vináttu og mína aðdáun
eiga þessar hetjur alla ævi! Og ég
hlakka til að taka þátt í þessari
menningarbaráttu með þeim sem
fyrst á nýjan leik hvað sem tautar
og raular!
Hamborg 19.11.1983.
AÐ VENJU verður mikið um að vera
í kirkjum borgarinnar fyrsta sunnu-
dag í aðventu, sem ætið setur mikinn
svip á safnaðarlífið við komu jóla-
föstu. Bústaðasöfnuður minnir á
þennan dag bæði með hefðbundnum
guðsþjónustum, kl. 11 og 2, en einnig
verður samkoma um kvöldið og
veislukaffi borið fram af konunum í
Kvenfélagi sóknarinnar, sem njóta
stuðnings annarra kvenna í söfnuð-
inum. En það eru ekki aðeins kon-
urnar, sem hafa verið önnum kafnar
undanfarið, kórinn hefur æft vel
undir stjórn Guðna Þ. Guðmunds-
sonar, orgelleikara og flytur mörg
verk á aðventuhátíðinni um kvöldið
við undirleik hljóðfæraleikara, auk
þess sem hann syngur við messuna.
En um kvöldið verður frumfluttur
sálmur eftir Ingólf Jónsson frá
Prestbakka, sem fyrr hefur lagt
fram efni á hátíðir sóknarinnar.
En til liðs við kórinn koma einnig
einsöngvarar, sem oft hafa lyft hug-
um kirkjugesta, og syngja bæði sam-
an og hver í sínu lagi, en það eru
Ingveldur Hjaltested, Ingibjörg
Marteinsdóttir, Kolbrún á Heygum,
Unnur Jensdóttir, Einar Örn Ein-
arsson og Reynir Guðsteinsson.
Einnig syngur hópur úr Æskulýðsfé-
lagi kirkjunnar. I lok samkomunnar
eru kertin tendruð. Ræðumaður á
aðventusamkomunni kl. 20.30 verður
kirkjumálaráðherrann, Jón Helga-
son, og er ekki að efa, að mörgum
leikur hugur á því að heyra, hvað
hann hefur að flytja söfnuði. En
ávarpsorð við upphaf samkomunnar
flytur Sigurður B. Magnússon, for-
maður Bræðrafélagsins.
Nú líður að því að sex rúður bæt-
ast við listaverk Leifs Breiðfjörð í
kórglugga Bústaðakirkju, og er mik-
ill hugur í sóknarfólki og öðrum vel-
unnurum kirkjunnar að sjá verkið
allt, og áformað er, að á næsta ári
bætist við tvö sett sex glugga. Renn-
ur ágóðinn af kaffisölu kvenfélags-
ins í gluggasjóðinn, en einnig hafa
borist stórhöfðinglegar minn-
ingargjafir á síðustu vikum. Gáfu
þau hjónin Laila Andrésson og Geir
Þórðarson, sem i upphafi stofnuðu
gluggasjóðinn með fjárframlagi, til
minningar um ömmu frú Lailu, Sæ-
finnu Jónsdóttur. Þá hafa þau hjón-
in Björg Árnadóttir og Guðjón Ól-
afsson frá Stóra-Hofi ásamt bróður
Bjargar, Finni Árnasyni, gefið til
minningar um móður þeirra syst-
kina, Guðnýju Maríu Jóhannesdótt-
ur, sem var fædd að Bústöðum.
Einnig hafa borist höfðinglegar
minningargjafir um Pétur Guðjóns-
son frá konu hans, frú Báru Sigur-
jónsdóttur, og sonum þeirra, og
einnig til minningar um Eirík Ás-
geirsson og konu hans, Katrínu
Oddsdóttur, frá börnum þeirra.
Um leið og þakkað er fyrir þessar
góðu gjafir, sem sannarlega koma að
góðum notum, er gefendum beðið
blessunar og heiðruð minning
þeirra, sem gjafirnar eru tengdar.
Ólafur Skúlason
Aðventutón-
leikar í
Háteigskirkju
ALLA sunnudaga fram til jóla
verða tónleikar í Háteigskirkju.
Verður þar flutt fjölbreytt tónlist.
Organisti kirkjunnar dr. Orthulf
Prunner leikur orgelverk, Gesine
Grundmann leikur á selló og kór
Háteigskirkju syngur aðventu-
söngva.
Fyrstu tónleikarnir verða nk.
sunnudag 27. nóv., og hefjast kl.
20.30. Þá leikur dr. Orthulf Prunner
orgelverk eftir J.S. Bach, D. Buxte-
hude og J.N. de Grigny.
Y tri-Njarðvíkurkirkja:
Nýir kirkju-
munir teknir
í notkun
VIÐ guðsþjónustu í Ytri-Njarð-
víkurkirkju á sunnudaginn kem-
ur, 1. sunnudag í aðventu, verður
tekið í notkun nýtt altari, alltar-
ismunir og nýr skírnarfontur, og
steindur gluggi sem er yfir altar-
inu.
Glugginn, sem er hannaður af
Leifi Breiðfjörð, glerlistamanni,
en unninn í Þýskalandi, er sam-
settur úr sjö rúðum sem tákna
sköpun heimsins. Systrafélag
kirkjunnar gefur gluggann, en
Ingvi Þorgeirsson og fjölskylda
gefa skírnarfontinn. Hann er
unninn eins og altarið úr ís-
lensku blágrýti hjá steinsmiðju
Sigurðar Helgasonar í Kópavogi,
eftir teikningum arkitekta kirkj-
unnar, Ormars Þórs Guðmunds-
sonar og Örnólfs Hall. Þá hefur
Leifur Breiðfjörð einnig hannað
altarismuni, steinkross, kerta-
stjaka og blómavasa úr sama
efni.
Af þessu tilefni mun kirkju-
kórinn flytja kantötuna „Jesu
meine Freude" eftir barokktón-
skáldið Dietrich Buxtehude.
Flytjendur, auk kórs Ytri-
Njarðvíkurkirkju, eru fiðluleik-
ararnir Kristín Th. Gunnarsdótt-
ir og Kjartan Már Kjartansson,
Gesine Grundmann, sellóleikari,
Gróa Hreinsdóttir sem leikur á
orgel kirkjunnar og einsöngvar-
arnir Ragnheiður Guðmunds-
dóttir og Steinn Erlingsson.
Stjórnandi kórverksins og organ-
isti kirkjunnar er Helgi Braga-
son. Eftir messuna, sem hefst kl.
14, verður kirkjugestum boðið að
þiggja veitingar í Stapanum, en
frjáls framlög til kirkjunnar eru
vel þegin.
Þorvaldur Karl Helgason
Aöventukvöld í
Dómkirkjunni
Davíð Oddsson
borgarstjóri flytur
ræðu kvöldsins
HIÐ árlega aðventukvöld verður í
Dómkirkjunni annað kvöld, sunnu-
dagskvöld, og hefst kl. 20.30. Þar
verður að venju vönduð dagskrá.
Davíð Oddsson borgarstjóri flytur
ræðu, Rut Ingólfsdóttir leikur ein-
leik á fiðlu, Guðbjörg Þorbjarnar-
dóttir leikkona les jólasögu og þrjár
ungar stúlkur úr Garðabæ, þær
Hildigunnur og Marta Guðrún Hall-
dórsdætur og Hildigunnur Rúnars-
dóttir, syngja jólalög. Þá syngur
Dómkórinn, dómorganistinn Mart-
einn H. Friðriksson leikur á orgelið
og dórakirkjuprestarnir flytja stutt
ávörp. Einnig verður almennur söng-
ur.
Fyrsti sunnudagur í aðventu er
fyrsti dagur nýs kirkjuárs og því
nýársdagur kirkjunnar. Guð-
spjallið segir þá frá innreið Jesú í
Jerúsalem. Með því skal minnt á,
að enn er koma Krists fyrir hönd-
um, koma hans í andlegum skiln-
ingi inn í mannlegt líf dagsins í
dag. Orðið aðventa er komið úr
latínu og þýðir koma. Það bendir
til jóla. Aðventutíminn er líka til
þess hugsaður, að menn búi sig
undir þá miklu hátíð ljóss og frið-
ar. Hvert aðventukvöld skal á það
minna. Efni aðventukvöldsins
minnir einnig á það sem í vændum
er. Sá sem gaf mannheimi hæstu
og helgustu hugsjónir hans, er að
koma með boðskap sinn og líf, til
þess að við getum betur af honum
lært. Hann hvetur til sjálfsskoð-
unar, og að menn reyni æ meir og
æ betur að fylgja honum eftir,
feta í fótspor hans.
Þegar menn safnast saman til
að minnast slíkra hluta og biðja
um styrk til betra lífs, þá efla þeir
hver annan, skapa stemmningu, er
iyfti hverjum einlægum hug og
hvetur hann til dáða. Þetta höfum
við oft reynt á aðventukvöldum
Dómkirkjunnar, ekki síst í lokin,
þegar allir sameinast í söng og
„Heims um ból“ skapar frumglæði
jólagleðinnar í hugum samkomu-
gesta.
Verið öll velkomin til aðventu-
kvöldsins í Dómkirkjunni, gerum
það að hátíðarstund.
Þórir Stephensen