Morgunblaðið - 22.12.1983, Side 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. DESEMBER 1983
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, simi 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 250 kr. á mánuöi irmanlands. í lausasölu 20 kr. eintakið.
Frá reiknitölum
til raunsæis
Fjárlög síðustu ára vóru
byggð á reiknitölum, sem
vóru í litlu samræmi við verð-
lagsþróun í landinu. Þau
reyndust haldlaus sem rammi
utan um ríkisútgjöldin og
verri en engin sem hagstjórn-
artæki í þjóðarbúskapnum.
Gleggsta dæmi þessa eru fjár-
lög líðandi árs, sem reist vóru
á reiknitölu, er náði naumast
helft verðbólguvaxtar milli ár-
anna 1982—1983. Spátala fjár-
laganna, sem stóð til umtals-
verðs tekju- og greiðsluaf-
gangs, endar fyrirsjáanlega í
hrikalegum ríkissjóðshalla.
Þessi vinnubrögð eru víti til
varnaðar.
Fjárlög komandi árs eru
reist á raunsæi um tekjur og
gjöld ríkissjóðs, að því bezt
verður séð. Hjöðnun verðbólgu
og raunhæfari tekju- og
gjaldaáætlanir gera stjórnun I
og aðhald í ríkisbúskapnum
virkara. Hægt er að gera
markvissari greiðsluáætlanir
hjá ráðuneytum, ríkisstofnun- |
um og fyrirtækjum og fylgja
því fastar eftir að ekki sé farið
út fyrir þann ramma, sem
fjárlög eiga að vera í ríkis-
búskapnum. Þessi er höfuð-
kostur fjárlaga 1984 í saman-
burði við fjárlög líðandi árs.
{ annan stað setur sú
kreppulægð, sem grúfir yfir
atvinnu- og efnahagslífi þjóð-
arinnar, mark sitt á fjárlaga-
gerðina. Þjóðartekjur drógust
saman um 4,5% 1982, um 3,5%
til viðbótar 1983 og spá stend-
ur enn til 4—5% viðbótar-
samdráttar 1984, fyrst og
fremst vegna fyrirsjáanlegs
aflasamdráttar.
Ef miðað er við skattheimtu
og lántökur, innlendar og er-
lendar, 1982, fært á verðlag
nýsamþykktra fjárlaga, hafði
Alþingi fimm til sex milljörð-
um króna minna til skipta við
fjárlaga- og lánsfjárlagagerð
1984 en 1982. Þetta segir
óhjákvæmilega og hvarvetna
til sín í ríkisbúskapnum. Þeir
sem horfa fram hjá þessari
viðblasandi staðreynd í sam-
anburði á fjárlagafjárveiting-
um, fyrr og nú, eru ekki hæfir
matsaðilar á fjárlagadæmið.
Það eru ekki aðeins rýrð
þjóðarframleiðsla og rýrðar
þjóðartekjur, þriðja árið í röð,
sem sníða okkur þrengri
kjara- og fjárlagaflíkur. Þar
vegur og þungt sú arfleifð,
sem kemur fram í skuldasöfn-
un erlendis, sem jókst úr 15
milljörðum króna 1978 í 32
milljarða 1983, með tilheyr-
andi vexti lánsfjárkostnaðar.
Önnur hlið á þessu sama fyrir-
bæri er viðskiptahallinn við
umheiminn, sem var enginn
1978, en varð samtals 12.300
milljónir króna á árabilinu
1979—1983. Viðskiptahallinn
og skuldaaukningin eru mæli-
kvarði á eyðslu þjóðarinnar,
umfram tekjur, á tímum fyrri
ríkisstjórnar. Og binda okkur
bagga sem skerða ráðstöfun-
artekjur þjóðarinnar til langr-
ar framtíðar.
Fjárlög 1984 marka og
stefnu stjórnvalda í verðlags-,
launa- og gengismálum.
Stjórnarliðar telja þau grunn
til að byggja á nýjan stöðug-
leika í efnahagslífi okkar. Það
— ásamt því að ná verðbólgu
niður á sama stig og í ná-
grannalöndum okkar — geri
síðan þjóðinni kleift að rétta
úr kútnum, styrkja og fjöl-
hæfa atvinnulífið, sem sé for-
senda þess að auka þjóðartekj-
ur ný. Þjóðartekjur og lífskjör
séu í raun sama fyrirbærið.
Framtíðin sker síðan úr um,
hver framvindan verður.
Ingólfur á Hellu
Ingólfur Jónsson á Hellu,
fyrrverandi alþingismaður
og ráðherra, var um áratugi í
fremstu víglínu íslenzkra
þjóðmála. Hann kom víða við
sögu. Var leiðandi maður í
héraði og stærsta stjórnmála-
flokki þjóðarinnar, þingmaður
og ráðherra í mikilvægum
málaflokkum: landbúnðar-,
samgöngu-, iðnaðar- og
orkumálum. Það er forvitni-
legt að kynnast ævistarfi
manns sem sat við stjórnvöl á
helztu uppgangstímum í sögu
þjóðarinnar, þá rakið er á bók,
en út er komið síðara bindi
ævisögu hans „Umhverfi og
ævistarf". Skráð hefur og búið
í bókarform Páll Líndal.
Ingólfur Jónsson var foringi
sjálfstæðisfólks í víðlendu
héraði um áratugaskeið, mið-
stjórnarmaður lengst af og ná-
inn samstarfsmaður for-
manna Sjálfstæðisflokksins.
Starfsvettvangur hans var þar
sem ráðin réðust. Hann kom
ótrúlega miklu til leiðar í þeim
málaflokkum, sem hann fór
með og í þágu þeirra umbjóð-
enda, sem hann starfaði fyrir.
Ævi Ingólfs Jónssonar á
Hellu er eftirtektarverður
kapítuli í þjóðarsögunni, sem
skrifuð er frá degi til dags i
störfum og verkum landsfólks-
ins. Þeir, sem kunna vilja góð
skil á þeirri samtímasögu,
þurfa einnig að horfa til vett-
vangs af sjónarhóli héraðs-
höfðingjans á Hellu.
„Blysför friðelsk-
andi íslendinga“
Rætt við Helgu Bachmann, um blysfór tíu friðarhópa á Þorláksmessu
„VIÐ trúum á umburdarlyndi og
samninga í samskiptum manna og
þjóða, en höfnum ofbeldi og
ofstæki. Við trúum á hlutverk fs-
lendinga á alþjóðavettvangi aó
stuðla að friði og afvopnun." Með
þennan boðskap að leiðarljósi
boða tíu friðarhreyfingar til blys-
farar allra íslenskra friðarsinna
gegn kjarnorkuvá á Þorláksmessu.
Blysfórin hefst kl. 17.00 á
Hlemmtorgi, þar sem blys verða
seld og tendruð. Verður síðan
gengið niður Laugaveg að Lækjar-
torgi. Engin ávörp verða flutt né
kröfuspjöld borin af göngumönn-
um, en á leiðinni syngja bæði Há-
skólakórinn og Hamrahlíðarkór-
inn. Morgunblaðið ræddi um
blysförina við Helgu Bachmann,
leikkonu, en hún er ein þeirra sem
staðið hafa að undirbúningi blys-
fararinnar.
„Þessi blysför er fyrst og
fremst friðartákn og táknræn
byrjun á jólahátíðinni í þeim
heimi sem við lifum í,“ sagði
Helga. „Að blysförinni standa
fjölmargir og það er sameiginleg
von okkar að þessi stund frá
Hlemmi að Lækjartorgi geti orð-
ið mörgum kærkomin hugleiðing
um þá ósk sem býr í brjóstum
manna, óskina um að búa við
frið. Blysförin er ekki farin fyrir
sérstaka hópa heldur vil ég kalla
„Blysfórin er táknræn byrjun á
jólahátíðínni í þeim heimi sem við
lífum í.“ Helga Bachmann, leik-
kona.
hana blysför allra friðelskandi
fslendinga og þá skipta hvunn-
dagsskoðanir, aldur og annað
slíkt ekki máli. Er þetta ekki síst
ganga barnanna, því að þeirra er
framtíðin. Við trúum því að ekki
þurfi kröfuspjöld til að koma
friðarkröfunni á framfæri, sér-
staklega nú þegar hátíð ljóssins
gengur í garð.
Það er von mín að blysförin
verði til að vekja fólk til um-
hugsunar því að ég óttast sér-
staklega að til sé fólk sem telur
að það geti lifað af kjarnorku-
stríð. En ég trúi því líka að
mannkynið geti tekið höndum
saman, stuðlað að friði og komið
í veg fyrir slíka vá. Því ef við
missum trúna á manninn er til
einskis að vinna að þessum
málstað. Að lokum vil ég vitna í
ákall sem Alkirkjuráðið hefur
sent frá sér í tilefni jólanna, en
þau orð lýsa kannski best til-
gangi blysfararinnar.
f myrkrum græðgi og örbirgð-
ar lyftum við kyndli réttlætisins
í myrkrum einmanaleika og
uPPKjafar tendrum við friðarljós
við loga vonarinnar
f myrkrum ofbeldis og
grimmdar kveikjum við friðar-
Ijós
Að blysförinni standa eftir-
taldir hópar: Friðarhópur ein-
stæðra foreldra, Friðarhópur
fóstra, Friðarhópur þjóðkirkj-
unnar, Friðarhreyfing íslenskra
kvenna, Samtök lækna gegn
kjarnorkuvá, Friðarsamtök
listamanna, Menningar og frið-
arsamtök íslenskra kvenna,
Samtök herstöðvarandstæðinga,
Samtök eðlisfræðinga gegn
kjarnorkuvá og Friðarsamtök
framhaldsskólanema.
Söluhæstu bækur á jólamarkaði:
Maclean, Jóhannes
Snorrason og Eysteinn
Bók Guðrúnar Helgadóttur mest selda barnabókin
SKÆ^tULIÐARNIR eftir Alistair
Maclean, Skrifað í skýin eftir Jó-
hannes Snorrason og Eysteinn í eld-
línu stjórnmálanna eftir Vilhjálm
Hjálmarson, reyndust vera sölu-
hæstu bækurnar á jólamarkaðinum
nú, samkvæmt könnun er Félag ís-
lenskra bókaútgefenda gerði hinn
19. desember sl. — Mest selda
barnabókin í sömu könnun var Sitji
guðs englar, eftir Guðrúnu Helga-
dóttur.
Hér á eftir fer listinn í heild,
tölur innan sviga gefa til kynna
hvar í röðinni viðkomandi bók var
í könnuninni 12. desember og aft-
ast er innan sviga nafn útgefanda:
Listi yfir 10 söluhæstu bækurnar í
könnun 19. des.
1. (2) Skæruliðarnir, eftir Alist-
air Maclean (Iðunn).
2. (1) Skrifað í skýin, annað bindi
minninga Jóhannesar Snorra-
sonar (Snæljós).
3. (3) Eysteinn í eldlínu stjórn-
málanna, fyrra bindi. Vil-
hjálmur Hjálmarsson skráði
(Vaka).
4. (6) Bjarni Benediktsson í aug-
um samtíðarmanna. Ólafur
Egilsson annaðist útgáfuna
(Almenna bókafélagið).
5. (10) Öldin okkar, minnis-
verð tíðindi 1971—1975. Gils
Guðmundsson tók saman (Ið-
unn).
6. Bréf til Sólu (Sólrúnar Jónsd-
óttur) rituð af Þórbergi Þórð-
arsyni 1922—1931. (Útgefandi:
Guðbjörg Steindórsdóttir). —
Var ekki á fyrri lista.
7. (5) Landið þitt, ísland, eftir
Þorstein Jósepsson og Steindór
Steindórsson. 4. bindi (Örn og
Örlygur).
8. (4) Jakobsglíman, uppvaxtar-
saga eftir Sigurð A. Magnús-
son (Mál og menning).
9. Helför á heimskautaslóðir, eft-
ir Hammond Innes (Iðunn). —
Var ekki á fyrri lista.
10. (9) Saga Hafnarfjarðar
1908—1983, eftir Ásgeir Guð-
mundsson 1. og 2. bindi
(Skuggsjá).
Listi yfir 5 söluhæstu barna- og ungl-
ingabækurnar 19. des.
1. (2) Sitji guðs englar, eftir Guð-
rúnu Helgadóttur (Iðunn).
2. (1) Fjórtán — bráðum fimm-
tán eftir Andrés Indriðason
(Mál og menning).
3. (3) Börnin syngja jólalög. ólaf-
ur Gaukur valdi lögin (Set-
berg).
4. Elías eftir Auði Haralds og
Valdísi Óskarsdóttur (Iðunn).
— Var ekki á fyrri lista.
5. Þegar ástin grípur unglingana
eftir Ármann Kr. Einarsson
(Vaka). — Var ekki á fyrri
lista.
Eftirtaldar búðir tóku þátt í könnun-
inni 19. des.
1. Bókaverslun Sigfúsar Ey-
mundssonar, Rvk.
2. Bókabúð Máls og menningar,
Rvk.
3. Embla, Rvk.
4. Bókabúð Olivers Steins, Hafn-
arfirði.
5. Kaupfélag Borgfirðinga, Borg-
arnesi.
6. Bókaskemma Hörpuútgáfunn-
ar, Akranesi.
7. Bókaverslun Jónasar Tómas-
sonar, ísafirði.
8. Bókabúð Brynjars, Sauðár-
króki.
9. Bókabúð Jónasar Jóhannsson-
ar, Akureyri.
10. Bókaverslun Þórarins Stefáns-
sonar, Húsavík.
11. Bókabúðin Hlöðum við Lagar-
fljótsbrú, Egilsstöðum.
12. Kaupfélag A-Skaftfellinga,
Höfn.
13. Kaupfélag Árnesinga, Selfossi.
14. Bókabúðin Heiðarvegi 9, Vest-
mannaeyjum.
15. Bókabúð Keflavíkur, Keflavík.
Líklegt að við áfrýjum
— segir Arni Grétar Finnson forseti
bæjarstjórnar Hafnarfjarðar
„ÉG HEF ekki séð dóminn og þar af
leiðandi ekki dómsniðurstöður, sem
dómurinn byggir á, og get því ekki
tjáð mig um það af þcim sökum. En
ég tel mjög líklegt að dóminum verði
áfrýjað, þó engin ákvörðun hafi ver-
ið tekin um það,“ sagði Árni Grétar
Finnsson, forseti bæjarstjórnar
Hafnarfjarðar, er blm. Mbl. spurði
hann í gær hvað hann vildi segja um
niðurstöður Bæjarþings Keykjavíkur
í máli llafnarfjarðar gegn rfkissjóði
vegna hlutar bæjarins af fram-
leiðslugjaldi af álverinu í Straums-
vík.
Eins og Mbl. skýrði frá í gær
var ríkissjóður sýknaður af kröfu
Hafnarfjarðarbæjar um að sá
hluti af framleiðslugjaldi af álver-
inu í Straumsvík komi í hans hlut
óskiptur, án þess að af sé tekinn
kostnaður við eftirlit með álver-
inu.
Árni Grétar sagði einnig að-
spurður um hvenær vænta mætti
ákvörðunar um hvort áfrýjað yrði,
að sú ákvörðun yrði væntanlega
tekin strax og gæfist tími til að
kanna dómsniðurstöður, en þeirra
væri vart að vænta fyrr en eftir
áramót.