Morgunblaðið - 22.12.1983, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. DESEMBER 1983
37
Sigurður Sigurjóns-
son — Marbœli
Fæddur 18. september 1900
Dáinn 6. ágúst 1983
Þeir sem guðirnir elska deyja
ungir. Þessi merku orð eiga vel við
tengdaföður minn, Sigurð Sigur-
jónsson frá Marbæli í Skagafirði.
Hann átti aðeins nokkra daga í 83.
aldursárið. Persónuleiki hans var
það skýr og fastmótaður að menn
mundu manninn Sigurð ævina út.
Ég kynntist Sigurði fyrir rúmum
tuttugu árum, sú kynning er mér
eins fersk í minni eins og ég hefði
hitt hann fyrir nokkrum mánuð-
um. Þannig getur tími og rúm
yngt og breytt tímaskyni manna.
Þannig að þeir öldnu eru nær í
tíma og rúmi en þeir ungu. Þess
vegna er þetta fræga spakmæli
bæði fyrir unga sem aldna. Sig-
urður var fyrst og fremst bóndi,
sem plægði akur sinn og varðveitti
sitt pund og ávaxtaði það. Akur
hans var grænn og velhirtur og
þar var engar kalskemmdir að
finna.
Hann var ætíð reiðubúinn að
rétta hjálpandi hönd bæði
mönnum og málleysingjum. Til
dæmis má geta að Sigurlín Magn-
úsdóttir lifði sín síðustu ár á
Marbæli hjá Sigurði og Ingi-
björgu, en hún var ekki eina gam-
almennið sem var hjá þeim hjón-
um. Má nefna einnig séra Hall-
grím Thorlacius sem var í nokkur
ár, föðursystir Sigurðar, Ingiríður
Helgadóttir, bjó þar í rúm tvö ár,
og þar dvaldist í nokkur ár gömul
kona sem starfað hafði á Marbæli
á sumrin, Sigmunda Jónsdóttir, og
andaðist þar. Ekki má gleyma ein-
um einstaklingi sem mér er minn-
istæðastur en það er Hjörtur
Benediktsson, föðurbróðir Ingi-
bjargar, sem nú er dáinn í hárri
elli, en hann dvaldist á Marbæli
áratugum saman og var kenndur
við Marbæli. Á þessu sést að Sig-
urður og Ingibjörg réttu mörgum
útrétta hönd og miklu fleiri en ég
kann að nefna.
Sigurður var kominn af gamalli
og gróinni bændaætt, sem sést
best af því að Marbæli í Seylu-
hreppi hefur verið í sömu ætt frá
1802 en þá var Marbæli selt úr
eigu biskupstólsins á Hólum.
Keypti Árni Helgason bóndi á
Fjalli þá jörðina. Næsti ábúandi
In memoriam:
Helgi Kaj Rasmussen
í dag er þjóðfáninn dreginn í
hálfa stöng í Straumsvík, einu
sinni enn.
I dag er borinn til grafar Helgi
Kaj Rasmussen, bakarameistari,
og náinn samstarfsmaður okkar í
tæp 15 ár. Deildin okkar, umsýslu-
deild íslenzka álfélagsins hf., hef-
ur orðið fyrir miklum áföllum á
þessu ári. Helgi Kaj er þriðji mað-
urinn sem fallið hefur frá, stuttu á
eftir Erich Hiibner og Vigfúsi Sig-
*
urjónssyni. Þeir sem þekktu hinn
látna vita hvað áfallið er mikið.
Helgi Kaj var lista bakari, sem
glatt hefur starfsmenn ÍSAL í
áraraðir með ljúffengum brauðum
og gómsætum kökum, og börn
okkar með jólabakstri sínum á
jólatrésskemmtunum.
Helgi Kaj Rasmussen fæddist
16. janúar 1924 í Kaupmannahöfn
og var af dönsku bergi brotinn í
föðurætt. Hann andaðist 16. des-
ember 1983, og vantaði því einn
mánuð í sextugt.
Um æskuár hans vitum við lítið,
þó er okkur kunnugt um að hann
kom til íslands snemma og stund-
aði skólanám sitt hér á landi og
iðnnám í Iðnskólanum í Reykjavík
árin 1940—1943 og lauk sveins-
prófi í bakaraiðn 1944. Seinna
meir öðlaðist hann meistararétt-
indi í iðngrein sinni, og segja má
að meistari var hann í sínu fagi í
orðsins fyllstu merkingu. 15. ágúst
1968 var hann ráðinn í mötuneyti
íslenzka álfélagsins. Þá hófust
kynni okkar sem tengdust traust-
ari böndum með komandi árum.
Það er ekki ofsagt að aldrei hafi
borið skugga á samstarf okkar á
milli. Hann stundaði vinnu sína af
skyldurækni og prúðmennsku
fram til síðasta dags. Einkum um
þetta leyti árs hefur verið annríki
í hans starfi, og vann hann oft
langt umfram venjulegan vinnu-
tíma við bakstur á smákökum og
jólatertum. Því er nú lokið.
Þann 25. nóvember 1983 barst
sú frétt til okkar að Helgi Kaj
hefði fengið heilablóðfall og verið
fluttur meðvitundarlaus á spítala.
Eftir því sem við best vitum komst
hann aldrei til meðvitundar. Hann
andaðist föstudaginn 16. desem-
ber. Fráfall hans skilur eftir sig
djúpt skarð í okkar röðum og and-
lát hans minnir okkur á hve bilið
er stutt milli lífs og dauða.
Helgi Kaj lætur eftir sig fjögur
uppkomin börn, soninn Nikulás
Helga Kajson, dæturnar Sigrúnu
Inger og Önnu Kristínu Helgadæt-
ur og stjúpsoninn Birgi Finnsson.
í dag kveðjum við góðan dreng
og fylgjum honum til hinstu hvíld-
ar með sorg og söknuði. Um leið
vottum við börnum hans og öðrum
ættingjum okkar innilegustu sam-
úð.
Hans Jetzek, umsýslustjóri,
Magnús Snorrason, mötu-
neytisstjóri.
undan Sigurði er Sigurlín Magn-
úsdóttir húsfrú á Marbæli, sem
var síðasti ábúandinn og eigand-
inn af niðjum Hannesar Árnason-
ar. Hjónaband Sigurlínar var
barnlaust og síðustu árin sem hún
lifði önnuðust þau Sigurður og
Ingibjörg hana og keyptu síðan
jörðina að henni látinni. Sigurður
var frændi Sigurlínar, afkomandi
Margrétar Árnadóttur frá Fjalli,
systur Hannesar.
Sigurður var því fjórði maður
frá Árna Helgasyni á Fjalli. Nú
hefur fimmti ættliðurinn tekið við
búi á Marbæli, Árni sonur Sigurð-
ar. Hans kona er Ragnheiður Guð-
mundsdóttir og eiga þau fjóra
syni. Önnur börn Sigurðar og Ingi-
bjargar eru: Guðrún, gift Guð-
mundi Magnússyni og eiga þau sex
börn, Guðbjörg, gift Haraldi
Magnússyni og eiga þau þrjú börn;
Jón, giftur Katrínu Jóhannesdótt-
ur sem lést fyrir tveim árum, eiga
þau tvær dætur; Sigurlín, gift
Guðmundi Rósinkarssyni og eiga
þau þrjú börn; Árni, dó á fyrsta
ári. Til minningar um hinn látna
son létu þau næsta pilt heita í höf-
uðið á honum, hann er nú bóndinn
á Marbæli; og Sigrún, gift Hjör-
leifi Guðmundssyni. Nú eru
barnabömin 18 og barnabarna-
börnin 3.
Sigurður var ákaflega barngóð-
ur maður og tek ég af handahófi
tvö dæmi úr minni fjölskyldu. Það
gerðist um vor þegar eitt barna-
barn hans var þriggja ára gamalt,
að búið var að hátta þá litlu. Hafði
hún heyrt ávæning af því að afi
hennar ætlaði að skreppa niður að
Kvísl og athuga lambá. Enginn
veitti stelpunni neina athygli, en
þegar amman leit inn í herbergið
var hún horfin. Menn brugðu
fljótt við og fóru að athuga málið
en fljótlega kom í ljós að sú litla
hafði klætt sig að mestu og laum-
ast út eftir afa sínum. Þegar menn
vissu hvar stelpan var hurfu
áhyggjurnar. Þegar heim kom
þurfti hún aldeilis að segja frá en
ekki vildi hún minnast á hvað hún
hafði gert, en háttatíminn í sveit-
inni er ekki alveg eins strangur og
í kaupstaðnum.
Þegar yngri strákurinn okkar
var í vöggu á fyrsta ári var hann
óvenjulega rólegur og þurfti að
hafa lítið fyrir honum. Tók ég eft-
ir því að tengdapabbi fór æði oft
inn til barnsins og talaði við þann
litla. Þegar pilturinn var orðinn
nokkurra mánaða kemur Sigurður
fram í eldhús og segir okkur að við
ættum að hugsa betur um krakk-
ann. Menn litu upp með undrun í
augum vegna þess að ekki heyrðist
í barninu. Hann var spurður hvað
gengi eiginlega á. Þá sagði Sigurð-
ur ósköp hægt og rólega: Á barnið
að gjalda þess þótt hann sé þægur
og rólegúr, því takið þið ekki barn-
ið upp og gælið við hann. Ætlið
þið að gera piltinn að mannafælu
þegar hann stækkar.
Börn Sigurjóns og Sigrúnar
voru sjö. Þau sem komust á legg
voru: Tobías, Sigurður, Þórður,
Ingimar, Kristín og Brynleifur.
Dæmi um hvernig við íslendingar
rekjum ættir. Sigurjón faðir Sig-
urðar var móðurbróður Brynleifs
Tobíassonar menntaskólakennara
á Akureyri. Sigrún móðir Sigurðar
var hálfsystir Brynleifs.
Sigurður og Ingibjörg giftu sig
2. september 1933 og fluttust það
ár í Holtskot. Vorið 1935 fluttu
þau að Marbæli og bjuggu þar
góðu búi. Áður en Sigurður stofn-
aði sitt eigið heimili starfaði hann
sem plægingarmaður, fór á milli
býla og plægði fyrir bændur. Það
var áður en vélmenningin hóf
göngu sína. I þá daga voru notaðir
hestar til dráttar og við plægingu
þurfti þá bæði mikla þolinmæði,
lag og lipurð við hestana til þess
að þeir skiluðu fullu dagsverki. Þá
list kunni Sigurður til fulls. Þegar
hann stofnaði sitt eigið heimili
kom þessi þekking hans til góða.
Hann hóf fljótlega ræktun að
Marbæli og gjörbreytti jörðinni í
gróskumikið tún, enda var hann
jarðræktarmaður mikill. Þegar
harðnaði í ári og hafa þurfti bú-
peninga á gjöf á vorin var gott að
leita til Sigurðar því hann gat
miðlað öðrum hey. Minna var um
að hann þyrfti að sækja hey á vor-
in til annarra. Fór bara í næstu
fúlgu enda fyrnti hann hey ávallt
milli ára. Þetta var áður en hlöð-
urnar urðu það stórar, nú orðið
taka þær allan heyfeng bænda.
Margt hefur breyst með árun-
um, einn þátturinn sem næstum
er horfinn er islensk gestrisni eins
og hún var fyrir nokkrum áratug-
um. Á haustin þegar t.d. bændur
voru að flytja fé til slátrunar voru
engir vörubílar til að flytja féð.
Féð var rekið langt framan úr
Skagafirði til slátrunar en slát-
urhúsin voru á Sauðárkrók. Flest
kvöld voru því næturgestir á
Marbæli á haustin. Þetta er einn
af mörgum hlekkjum sem heyra
sögunni til en þann hlekk styrktu
hjónin á Marbæli. Engum var út-
hýst, allir velkomnir, já meira en
velkomnir, þetta vissu rekstrar-
menn vel. Og það var gott að koma •
að Marbæli á nóttu sem degi og
þeir vissu að Sigurði og Ingibjörgu
þætti það miður ef þeir litu ekki
inn þegar þeir áðu að kveldi. Nú
bruna flutningabílarnir með slát-
urféð í kaupstaðinn, það sem áður
reiknaðist í dögum reiknast nú i
klukkutímum. Vegalengdir eru því
nær horfnar í dag miðað það sem
áður var.
Börn Sigurðar hafa sýnt það í
verki að þeim finnst vænt um sín-
ar æskustöðvar, því í sameiningu
hafa þau reist myndarsumarbú-
stað á jörðinni Marbæli. En aðal-
hvatamenn voru þau hjónin Sig-
urður og Ingibjörg og driffjaðrirn-
ar í framkvæmdunum. Þetta var
eitt síðasta verk Sigurðar í þess-
um heimi til sameiningar fjöl-
skyldu sinnar en hann lést á
sjúkrahúsi Sauðárkróks áður en
sumarbústaðurinn varð fokheldur.
Sigurður hafði átt við mikil veik-
indi að stríða síðustu mánuðina og
hann vissi manna best að nú færu
að styttast samverustundirnar í
þessum heimi.
Hann sóttist ekki eftir manna-
forráðum öðrum en því sem við-
kom búinu og heimilinu. Hann var
í nokkur ár fulltrúi á aðalfundi
kaupfélagsins, var hann mikill
samvinnumaður og vildi veg kaup-
félagsins sem mestan.
Ég kveð hinn hógværa og prúða
bónda sem vildi leysa hvers manns
vanda. Ég þakka honum bæði ný
og gömul kynni. Einnig óska ég
tengdamóður minni, Ingibjörgu
Jónsdóttur, alls velfarnaðar og
guð gefi henni þann styrk sem öll-
um er nauðsynlegur við ástvinar
missi.
Örlög okkar allra endar á þann
veg að við hverfum yfir móðuna
miklu og mætum hinum megin.
Haraldur Magnússon
IH
k
É J 1
LJOSKASTARAR
MIKIÐ ÚRVAL LJÓSKASTARA Á LOFT OG VEGGI
Verð frá kr. 276.- Sendum í póstkröfu. Opíö laugardaga.
___________-
LJOS & ORKA
Suðurlandsbraut 12.
Sími 84488.
Kreditkortaþjónusta.