Morgunblaðið - 28.12.1983, Blaðsíða 12

12 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. DESEMBER 1983
Sveinn skallapoppari
og sérríflöskurnar tvær
Leiklist
Ólafur M. Jóhannesson
Nafn á frummáli: Hver er...
Sjónvarpsleikrit á vegum íslenska
sjónvarpsins.
Höfundur: Þorsteinn Marelsson.
Leikstjórn og stjórn upptöku: Hrafn
Gunnlaugsson.
Kvikmyndun: Örn Sveinsson.
Hljóð: Böðvar Guðmundsson.
Klipping: Jimmy Sjöland.
Leikmynd: Gunnar Baldursson.
Ég þekki ekki mikið til rithöfund-
arins Þorsteins Marelssonar en
minnist þess þó að hafa eitt sinn
hlýtt á útvarpsleikrit eftir þennan
ágæta mann. Leikrit þetta fjallaði
um þann séríslenska vítahring sem
endar og upphefst í svokölluðu helg-
arfylleríi. Lýsti leikritið bærilega
sálarfjötrum þess fólks sem leggur á
sig hausverk og magakveisu einu
sinni í viku svo það megi um stund
eiga griðastað í hálfmyrkvuðum
heimi. Heimi sem hæfir máske þeim
tíma sem kenndur er við sokkabönd,
en leggur fjötra á samfélag foreldris
og barns. En slíkt samfélag nær
aldrei að blómstra í námunda við
ölteiti né heilaertandi efni af öðrum
toga. Hið mikilvægasta í lífinu, trún-
aðartraustið milli foreldris og barns,
brestur og þá er fátt eftir sem skipt-
ir máli.
Þessi hugsun fannst mér endur-
óma í fyrrgreindu útvarpsleikriti
Þorsteins Marelssonar og sömuleiðis
í nýbökuðu sjónvarpsleikriti hans er
nefnist „Hver er ...“ Leikrit þetta
fjallar um popptónlistarmanninn
Svein sem í ölæði missir annað aug-
að í átökum við eiginkonu sína. Þessi
atburður rýfur trúnaðarbandið milli
þeirra hjóna og Sveinn hrekst af
mölinni útí sveit þar sem hann telur
sér trú um að hann njóti næðis á
ónefndum heimavistarskóla til iðk-
unar tónsmíða. Sveini verður þó lítið
úr verki því hann hefir í ölæðinu í
raun skorið sundur lífsstrenginn —
þann streng er batt hann við eigin-
konuna og litla soninn. Finnst mér
lýsing Hrafns Gunnlaugssonar á
sálarstríði Sveins meistaraleg, sér-
staklega eru áhrifarík þau mynd-
skeið er sýna Svein í svefnrofunum
aleinan í kennaraíbúðinni, en
myndavélin hvarflar milli martrað-
anna á andliti hans að myndum litla
drengsins er hann sendi pabba sín-
um í útlegðinni. Þessi atriði eru
hófstillt en segja meira en flest ann-
að sem hefir verið fest á íslenska
filmu.
Auðvitað endar myndin á því að
Sveinn skallapoppari hrekst úr
kennarastöðunni. Vafalaust túlkar
hann ófarirnar þannig að heimurinn
sé andsnúinn séníinu, í það minnsta
þeirri tegund sénís sem aðeins er
fært um að skapa eitt einasta snilld-
arverk. En Sveinn skallapoppari hef-
ir einmitt á samviskunni eitt slíkt.
Aumt hlutskipti að vísu, en í þeirri
sælu trú að öl sýni innri mann má
umbera mótlætið og veita særðum
metnaði framrás á vængjum tilfinn-
inganna. En þar með hefir hringur-
inn lokast einsog hjá helgardrykkju-
liðinu. í stað þess að spyrna við fót-
um í veruleikanum leitar Sveinn
lausnar í algleyminu. Heimur hans
verður sífellt umsnúnari og áttlaus-
ari.
Sveinn gerist förumaður sem gríp-
ur í nistið er geymir myndina af
barninu á þeim stundum er sjálfs-
vorkunnsemin flæðir yfir bakka. í
stað þess að samgleðjast konunni í
lögfræðináminu finnur hann enn
sárar til eigin menntunarleysis.
Hann getur ekki lengur snúist til
fagnaðar með öðrum heldur sogast
dýpra og dýpra í viðjar sjálfsins.
Hann hefir raunar aldrei slitið sig
fullkomlega frá þeirri veröld sem
leið áfram á ljúfum vængjum hass-
ins og brennivínsins og lamba-
kjötsins sem fyllti veisluborð popp-
heimsins. Kannski er hann útbrunn-
inn af gjálífinu. í það minnsta leit-
aðist Þórhallur Sigurðsson við að
sýna Svein skallapoppara i slíku
ljósi. Trúði ég því næstum að Þór-
hallur væri ekki að leika Svein held-
ur væri hann bara orðinn svona
þreyttur á skemmtibransanum. Það
eru mjög fáir menn gæddir slíkum
hæfileika að geta skriðið undir nán-
ast hvaða skinn sem er og skoðað
þaðan veruleikann.
Jón Viðar Jónsson er alger and-
stæða Þórhalls að þessu leyti. Hann
fellur eins og flís við rass að hlut-
verki hins stranga skólastjóra, en
það er ekki eins víst að hann passaði
inní neitt annað hlutverk (mikið er
annars gaman að fá tækifæri til að
gagnrýna fyrrum samstarfsmenn í
gagnrýnendastétt). Ég sé annars
ekki frekari ástæðu til að fjalla um
leikendur þessa verks, Hrafn hefur
gott lag á amatörum og krakkarnir
létu greinilega vel að stjórn. Jú ann-
ars, ekki má gleyma Jónínu H. Jóns-
dóttur í hlutverki ráðskonunnar. Þar
var rösklega gengið til verks.
Kvikmyndataka Arnar Sveinssonar
var með ágætum og sömuleiðis
hljóðsetning Böðvars Guðmundsson-
ar. Auðvitað má sitthvað finna að
framsetningu efnisins í þá veru að
stundum hafi lopinn verið teygður
um of en hvergi slaknaði þó á spenn-
unni. Áhorfandinn hafði stöðugt á
tilfinningunni að eitthvað válegt
myndi gerast, en stóð svo uppi með
tvær tómar sérríflöskur. Sumir
myndu telja slíka eftirtekju rýra.
Má vera, en segir ekki máltækið að
oft velti lítil þúfa stóru hlassi?
- Flugeldasala
VALS
í Valsheimilinu
að Hlíðarenda
Valsmenn! Kaupiö flugeldana hjá okkur.
Fjölskyldupokar meö afslætti.
Aöeins viöurkenndar vörur. Knattspyrnudeíld Vals
GEYSIFJÖLBREYTT ÚRVAL - GERIÐ VERÐSAMANBURÐ
Viö höfum séö landsmönnum fyrir áramótaflugeldum og neyöarmerkjum frá 1916. Aöeins 1. flokks vörur.
Skipablys — skipaflugeldar, okkar sérgrein. — Mjög góö kaup í fjölskyldupokum á kr. 600 og kr. 1.000.
ÁNANAUSTUM GRANDAGARÐI. SÍMAR 28855 — 13605. _ ........................
Opið i kvold til kl. 20.00