Morgunblaðið - 05.02.1984, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. FEBRÚAR 1984
27
Bitov og ýmsir félaga hans vonuðu að slakað yrði á klónni er Juri Andropov (efst í miðju) tók við stjórnvelinum af
Leonid Breshnev (neðst til hægri).
urlöndum kallað „KGB Gazette",
en Bitov þrætir fyrir sannleiks-
gildi þess. „Ég var undrandi að
heyra það. Reyndar vorum við
með harðlínumann við stjórnvöl-
inn, svo harðan karl að það þurfti
ekki KGB til að birta skrif sem
gagnrýndu Vesturlönd. Mér
fannst gott að vinna þar, blaðið
var það besta í Sovétríkjunum og
það var vegna þess að efni þess
var nógu gott til að vekja athygli.
Að bendla KGB við þetta blað er
ein af mörgum vísbendingum þess
að Vesturlandabúar eru margir
hverjir með KGB einum of á heil-
anum. Ég hef orðið var við sams
konar hugarfar í Sovétríkjunum,
þar eru ótrúlega margir með CIA
á heilanum og kenna þeirri stofn-
un um allt sem illt getur talist. Ég
er ekki að mæla KGB bót, málið er
einfaldlega að blaðinu var talið
fullvel stjórnað af ritstjóranum
Alexandr Chakovski, sem hafði
gaman af að kalla sjálfan sig „há-
karl sósíalismans". Ritstjórnar-
fundir voru mjög opnir ef svo
mætti segja, þrátt fyrir hættuna á
því að einhver hlustaði og til-
kynnti um óæskilegan þankagang,
menn sögðu meiningu sína og
lögðu út frá henni og ritstjórinn
mat það þó harður væri og oft
óbilgjarn," eru orð Bitovs. Hann
var á toppinum í sovéska blaða-
heiminum, blaðamenn Literary
Gazette fengu meira að segja að
fletta Sunday Times og Playboy.
Að vísu næstir á eftir ritskoðun-
inni.
Horft til baka
Nú, þegar Bitov er kominn til
Vesturlanda fyrir fullt og allt,
þykir honum athyglisvert og lær-
dómsríkt að horfa yfir farinn veg.
„Ég var einfeldningur er ég lauk
háskólanámi mínu og hélt ég væri
á einhvers konar þróunarbraut.
Því var ég eins og fiskur á þurru
landi er mér var sparkað af ung-
liðablaðinu. Ég sé núna, að ég var
lengi að læra, lengi að sjá í gegn-
um sovéska kerfið. Ég byrjaði að
læra er ég var rekinn frá Koms-
omoskaya, því ég vissi að ég var
saklaus og hafði ekkert rangt gert
af mér. Eg gekk ekki í Kommún-
istaflokkinn af hugsjón, heldur af
hagkvæmnissjónarmiðum, enginn
komst eða kemst neitt áleiðis í
Sovétríkjunum nema hann sé í
flokknum. En þrátt fyrir mótbyr-
inn komst ég áfram og þó mér hafi
liðið vel og líkað vinnan, sé ég
núna að ég stóð í stað og velgengni
mín tafði einungis fyrir því að ég
fengi fullt frelsi. En árið 1977 sá
ég Berlínarmúrinn í fyrsta skipti.
Það augnablik breytti lífi mínu.
Það var tekist á inni í mér. Ég sá
með eigin augum mótsagnirnar.
Fyrir austan múrinn var allt að
kafna í öryggisgæslu, enginn
mátti gera neitt án eftirlits. Fyrir
vestan múrinn var fólk afslappað
og lifði sínu lífi. Þegar ég kom
heim var ég gagntekinn af þessu
og gat ekki um annað talað. Eftir
þetta fór ég ekki svo til útlanda að
ekki hvarflaði að mér að flýja til
Vesturlanda, en ég varaði mig á
því að lenda í útistöðum við yfir-
völd, þó svo að mér fyndist að mér
þrengt æ meira," segir Bitov.
í byrjun síðasta árs, fór að fara
verulega um Bitov og hann skynj-
aði að stundin myndi senn renna
upp. Hinir frjálslyndari vinnufé-
lagar hans og hann sjálfur vonuð-
ust til þess að við leiðtogaskiptin í
Sovétríkjunum, myndi klónni vera
slakað, en útkoman varð sannar-
lega önnur. Bitov segir: „Það var
engu líkara en að einhvern í æðstu
stjórn blaðsins hefði brostið allt
þor. Ritskoðunin var enn hert til
mikilla muna og það litla svigrúm
sem við höfðum til að tjá skoðanir
á prenti hurfu. Þetta kom mér
spánskt fyrir sjónir og særði mig,
ég þýddi og kom á framfæri því
sem mér þótti mikilvægast i vest-
rænum bókmenntum, skilaði við-
horfum vestrænna rithöfunda til
Sovétmanna. Ég reyndi að gera
svo heiðarlega." Ég var aldrei
„tekinn á teppið“ og skammaður
einu sinni fyrir allt, allt öðrum og
óþægilegri aðferðum var beitt. Yf-
irboðarar mínir höfðu fremur
þann háttinn á að gefa ýmislegt
ótvírætt í skyn. Það var kannski
sagt við mig í gríni og alvöru:
Heyrðu vinur, þú ættir að hætta
að eyða tíma í að skrifa um alla
þessa vestrænu rithöfunda og
fleira í sama dúr mætti nefna.
Og hvað svo?
Bitov heldur áfram: „Smátt og
smátt fannst mér líf mitt snúast
æ meira um að feta vandgenginn
milliveg milli þess hvað ég mátti
rita, vildi rita og átti að rita. Mér
fannst oft sem ég væri að fá
taugaáfall af spennunni, ég gat
ekki þolað þetta til lengdar."
Hann getur varla lýst því með
orðum hvernig hann gat tekið svo
afdrifaríka ákvörðun að flýja
iand, hlaupa frá rótum sínum,
vinnu og fjölskyldu. Hann segir:
Þetta var hræðileg ákvörðun, en
ég sé ekki eftir að hafa tekið hana.
Að sjálfsögðu hef ég áhyggjur af
högum konu minnar og dóttur og
ég óska þess heitt að sovésk yfir-
völd leyfi þeim að flytja vestur til
mín. Ég óttast einnig að flótti
minn kunni að koma niður á
vinnufélögum mínum, eftirlit með
þeim verði enn hert. Mér þykir
það slæmt, því þeir voru góðir vin-
ir. En ef ég snéri aftur, veit ég vel
hver viðbrögð mín yrðu. Ég gæti
ekki þolað umhverfið í svo mikið
sem einn dag. Ég sný aldrei aft-
ur.“
Bitov hefur nú dvalið á Vestur-
löndum á fimmta mánuð. Þrátt
fyrir það á hann enn erfitt með að
aðlagast því tjáningarfrelsi sem
þar ríkir. „Það tekur sinn tíma, en
gamli ritskoðandinn inni í mér er
að deyja." — gg
Heimildir: Sunday
Telegraph og AP.
Hendersson í ferðasögu sinni. Þjóð-
minjasafnið stóð fyrir sýningu á
ljósmyndum Nikoline Weyvath og
Hansínu Björnsdóttur í bókasafninu
er það var opnað og sóttu þá sýningu
um 400 manns. Gréta Jónsdóttir
listakona hélt svo málverkasýningu í
safninu í desember sem 200 manns
sáu. Gréta er nýflutt hingað frá
Reykjavík og býr á bænum Hamri i
Hamarsfirði. Stefnt er að því að að
minnst ein sýning verði i safninu á
ári. Nú, ef við höldum áfram með
menningarmálin má geta þess að í
vetur var i fyrsta skipti starfandi
tónlistarskóli á Djúpavogi. Hann er í
tengslum við grunnskólann og sér
Eyjólfur Ólafsson um kennslu og
alla starfsemi. Kennir hann á flest-
öll hljóðfæri og er það mikill fengur
að hafa svo fjölhæfann mann. Nem-
endur skólans, sem eru 50 talsins,
flestir byrjendur, héldu tónleika um
miðjan desember og sungu þá einnig
kórar skólans, barnakór og blandað-
ur kór fullorðinna.
Barnaheimili á sumrin
í sumar reyndum við í fyrsta
skipti að reka barnagæslu og var
hún sambland af dagheimili og
leikskóla. Fóstrunemi héðan tók
þetta að sér og var húsnæði skólans
notað undir starfsemina. Aðsókn var
ekki mjög mikil en ætlunin er samt
sem áður að reyna aftur næsta
sumar. Grundvöllurinn ætti að vera
fyrir hendi því bara á þessu nýliðna
ári fæddust 17 börn á Djúpavogi.
LítiIIega hefur verið rætt um að
koma á fót barnaheimili, sem starfa
mundi allt árið en ekki er það mál
komið mikið lengra. Þá hefur einnig
verið rætt um að byggja fyrir aldr-
aða og þá í tengslum við heislu-
gæslustöð til að nýta starfskraftinn.
Byrjunarfjárveiting var veitt til að
vinna að undirbúningi hennar 1981
og voru þá gerðar teikningar. Síðan
hefur allt verið stopp og ekki útlit
fyrir að breyting verði þar á 1984.
Á Djúpavogi hefur verið góð
veðrátta i allt haust og um jólin. Má
segja að fyrsti snjórinn sé að koma
núna.“
Maöur fær svo mikiö
fyrir peninginn á
Vetrarútsölunni í
Karnabæjarbúðunum
aö þ«.\ð er aldeilis
ótrúlegt.
Maður
Jakkaföt
t^our tra
3.950 150
15% afsláttur af nýjum
jakkafötum
Stakir jakkar
1.490
Buxur
690
Peysur frá
Joggingbuxur
490
Legghlifar
100
Ullarstretcbuxur

Þú hefur ekki efni á því að láta þetta
fram hjá þér fara.
lí!|j KAftNABÆR 0
'&V=r-- Wmm EBEm GHRÍtl