Morgunblaðið - 27.03.1984, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 27. MARZ 1984
Gísli Ólafsson
lœknir -
Fæddur 20. júlí 1918.
Dáinn 17. marz 1984.
Úti í Örfirisey, á sjávarkletti við
suðvesturhorn eyjarinnar, er
höggvin eftirfarandi áletrun:
MEMENTO MORI - MINNSTU
DAUÐANS.
Enginn veit hver þessa áletrun
gerði, en öruggt er að hún er
meira en aldar gömul.
Fyrir nálega hálfri öld fórum
við Gísli Ólafsson ásamt fleiri
skólapiltum úr Menntaskólanum
gagngert til að leita að þessari
áletrun og fundum. Tilefnið var
það að rektor Menntaskólans,
Pálmi Hannesson, hafði lagt út af
þessari setningu við skólaslit
nokkru áður og eftir hans frásögn
fórum við að leita staðarins. í
ræðu sinni dró Pálmi það fram
hversu allt er eyðingunni háð, að
þarna hafði verið stærsti kaup-
staður landsins, en þess sáust eng-
in merki lengur. Sjórinn hafði
brotið niður verulegan hluta eyj-
arinnar og verzlunarhús voru
löngu horfin. Ekkert var eftir, sem
minnti á forna frægð staðarins,
nema vallgrónar hestagötur á
Arnarhóli frá horni Hverfisgötu
og Ingólfsstrætis, skáhallt niður á
Kalkofnsveginn að lækjarósum, en
sú leið var farin ofan úr Skóla-
vörðuholtinu þegar hestamenn
lögðu leið sína í kaupstaðinn. Enn-
þá markar fyrir þessum gömlu
hestagötum í Arnarhólstúninu,
sem gróinni hvilft eða laut ská-
hallt niður túnið.
Þetta löngu liðna atvik rifjaðist
upp fyrir mér, þegar ég laugar-
daginn 17. þessa mánaðar frétti
andlát míns gamla bekkjarbróður
og vinar, Gísla ólafssonar. Við,
sem í gleði æskunnar leituðum
uppi þessa fornu áletrun, hugsuð-
um áreiðanlega ekki þá um hina
alvarlegu áminningu þessara orða:
„Minnstu dauðans."
Gísli Ólafsson var fæddur í
Reykjavík 20. júlí 1918, sonur
Ólafs Gíslasonar, stórkaupmanns,
og eiginkonu hans, Ágústu Þor-
steinsdóttur. Eftirlifandi eigin-
kona hans er Erla Haraldsdóttir,
Árnasonar kaupmanns í Reykja-
vík og eiga þau þrjú börn, Arndísi,
Hildi og Ólaf Ágúst, sem öll eru
uppkomin.
Gísli settist í 4. bekk Mennta-
skólans í Reykjavík haustið 1935,
og urðum við þá bekkjarbræður og
lukum saman stúdentsprófi úr
máladeild vorið 1938. Það þótti
nýnæmi á þeirri tíð, að í þessum
bekk sátu 19 stúlkur en aðeins 6
piltar. Ég hygg að aldrei hafi verið
fleiri en 3—4 stúlkur í sömu
bekkjardeild, fyrr en þetta ár.
Vorum við bekkjarfélagarnir öf-
undaðir af skólapiltunum af að
sitja daglega á skólabekk með svo
stórum og fríðum kvennahópi.
Ég hafði þekkt Gísla allvel áður
en við settumst saman í 4. bekk
Menntaskólans, því við áttum báð-
ir heima við Hólatorgið. Eftir að
við urðum bekkjarbræður áttum
við síðan samleið í og úr skóla, og
tókst fljótt góð vinátta með okkur.
Við lásum saman a.m.k. annað
slagið og hittumst oft, bæði við
íþróttaiðkanir og á g’eðistundum
svo sem við dansæfingar og skóla-
böll, en þá héldum við þrír bekkj-
arbræður yfirleitt hópinn. Vinátta
okkar hélst meðan báðir lifðu, þó
samgangur okkar væri ekki ýkja
mikill eftir að út í lífið kom, enda
skildu leiðir, er hann fór til fram-
haldsnáms erlendis og síðan til
starfa víða um land.
Gísli var mörgum kostum bú-
inn. Hann var námsmaður í betra
lagi, lauk stúdentsprófi með 1. ein-
kunn. Hann var laglegur maður,
vel meðalmaður á hæð og sér-
staklega karlmannlegur og vel
vaxinn, enda landskunnur íþrótta-
maður. Um langt skeið var hann
einn bezti skíðamaður Reykvík-
inga og golfmeistari íslands varð
hann nokkrum sinnum, ef ég man
rétt strax á Menntaskólaárunum.
hann var í úrvalsliði Menntaskól-
Minning
ans í handbolta, sem fór ósigrað
úr öllum kappleikjum milli skóla-
og íþróttafélaga á þeim árum.
Mun Valdimar heitinn Svein-
björnsson, íþróttakennari, hafa
innleitt þessa íþróttagrein um eða
fyrir 1930, sem nú er orðin keppn-
isgrein á Ólympíuleikunum. Gísli
var í þeirri grein framúrskarandi
sakir lipurðar og styrkleika, sem
og í öðrum íþróttagreinum.
Margs er að minnast frá þessum
æskuárum, sem við skólafélagarn-
ir rifjum upp á bekkjarmótum, en
ekki verður rakið á þessum vett-
vangi. Einn var þó sá atburður,
sem aldrei mun líða úr minni þeim
sem þátt tóku í, en það var
svonefnd 5. bekkjar ferð vorið
1937. í þeirri ferð var Gísli og
hlaut að sjálfsögðu virðingar-
stöðu, sem margir öfunduðu hann
af, en hann var skipaður þjónn
fararstjórans, Pálma Hannesson-
ar, rektors. Var öllum uppálagt að
slíkum manni yrði að sýna til-
hlýðilega virðingu. t þessari ferð
komst allur hópurinn út í Drang-
ey. Þangað munu ekki margir
utanhéraðsmenn hafa komið á
þeim árum.
Eftir stúdentspróf innritaðist
Gísli í Læknadeild Háskóla ís-
lands og útskrifaðist þaðan sem
cand. med. í janúarmánuði 1946.
Hann hélt síðan til framhalds-
náms til Bandaríkjanna og dvald-
ist þar um alllangt skeið við fram-
haldsnám, og starfaði sem aðstoð-
arlæknir á fæðingardeild Land-
spítalans á árunum 1949 til 1951.
Hann hélt aftur utan til frekara
framhaldsnáms, nú til Englands
og Noregs, og fékk viðurkenningu
sem sérfræðingur í kvensjúkdóm-
um og fæðingarhjálp í október-
mánuði 1952. Hann starfaði síðar
sem læknir í fleiri en einu héraði
úti á landi og nú síðustu árin við
Landspítalann.
Það nálgast nú óðum, að hálf
öld sé liðin frá því að rösklega 40
nemendur útskrifuðust sem stúd-
entar frá Menntaskólanum í
Reykjavik. Af þeim hópi er fjórð-
ungurinn látinn. Gísli er þeirra
síðastur. Góður drengur er horf-
inn úr hópnum fyrir aldur fram.
Ég veit ég mæli fyrir munn
allra bekkjarsystkinanna þegar ég
leyfi mér hér að senda eiginkonu,
börnum og öðrum ástvinum Gísla
innilegar samúðarkveðjur.
Guðmundur Pétursson
Föðurbróðir minn og vinur,
Gísli ólafsson læknir, er allur og
er mér sem og öðrum sem honum
kynntust harmdauði. Ég minnist
þess hversu gott og lærdómsríkt
var að ræða við hann um allt milli
himins og jarðar, einkanlega er
við undum okkur við golfleik sam-
an, einir og ótruflaðir. Gísli hafði
einarðlegar skoðanir og viðhorf,
þó svo að ekki væri þeim flíkað
eða þær á torg bornar. Hann var
nokkuð dulur í skapi og seintekinn
eins og hann átti kyn til, en þeir
sem nutu þeirra forréttinda að
kynnast honum, komust fljótlega
að raun um það að í hjarta sínu
átti hann fjársjóð sem hann miðl-
aði af höfðingsskap enda er mér
kunnugt um að andleg og mannleg
verðmæti skipuðu öndvegi í lífs-
skoðun hans og lífshlaupi öllu.
Stundum verður þú þeirrar gæfu
aðnjótandi að eiga samskipti við
fólk sem hefur ráð á því og er þess
reiðubúið að gefa af sjálfu sér og
gerir með því sjálfan þig að betri
manni. Slíkum mönnum er gott að
kynnast, slíkir menn lifa með
okkur áfram. Hann Gísli var
karlmenni í lund, prúðmenni svo
af bar, vel gefinn og slíkt glæsi-
menni í sjón og allri framgöngu,
að til þess var sérstaklega tekið.
En fyrst og síðast reyndi ég Gísla
frænda minn af drengskap og
hann flýgur strax í huga minn er
ég heyri hina fornu og fallegu
mannlýsingu: „hann var drengur
góður".
Þannig kom hann mér fyrir
sjónir og síst er það oflof enda
ekki hvarflað að mér að setja á
blað nema vegna þess að ég hefi
reynt mannkosti frænda míns.
Auðvitað var hann mannlegur og
hafði sína kosti og ókosti, rétt eins
og við hin. Það sem einn hefur
annan skortir.
Gísli var íþróttamaður góður og
hann var einn þeirra manna er
heilluðust af golfíþróttinni og
slíkum tökum náði hann i íþrótt
sinni að fáum eða engum tjóaði að
etja kappi við hann er hann var
upp á sitt besta. Of langt mál væri
að telja upp frækilega golfsigra
hans en þó skal þess getið að hann
varð fyrsti golfmeistari Íslands
1942 og íslandsmeistari varð hann
einnig 1943 og 1944. Golfið hefur
stundum verið kennt við heið-
ursmenn og sé sú kenning rétt,
þarf engan að undra hversu hug-
fanginn Gísli var af þessari
íþróttagrein sem hann hélt tryggð
við allt til dauðadags. Við fráfall
hans hefur hin íslenska golfhreyf-
ing misst einn af sínum mætustu
sonum.
Ekki mun ég tíunda ætterni eða
starfsferil Gísla ólafssonar, aðrir
munu sjálfsagt verða til þess, en
mér er sérstaklega ljúft að geta
þess að í einkalífi sínu var hann
gæfumaður. Hann fann sína perlu
er hann giftist Erlu Haralds-
dóttur og eignuðust þau Gísli og
Erla þrjú börn sem öll eru upp-
komin, Arndísi, Hildi og Ólaf Ág-
úst. Þar hefur sannast að eplið
fellur sjaldnast langt frá eikinni
því öll hafa þau í ríkum mæli erft
mannkosti foreldra sinna.
Allir þenkjandi menn komast
vart hjá því að hugsa um dauðann,
þennan mikilfenglega leyndardóm
sem okkur er svo nákominn. Hvað
tekur við er hjartað hættir að
bærast? Svar við þessari spurn-
ingu hefur hver fyrir sig. En
spyrja má einnig, hver er tilgang-
urinn og hvers virði er gengi þessa
skammvinna lífs, ef öllu er lokið
við dauðann? Og það er til um-
hugsunar að dauðabeigurinn sem
mönnum virðist vera eðlilegur,
jafnvel eðlislægur á fyrri hluta
æviskeiðsins, virðist hverfa með
vaxandi þroska.
Með þessum fábrotnu línum vil
ég leitast við að þakka frænda
mínum tryggð og vináttu sem
staðið hefur í hartnær 40 ár. Fyrir
hönd fjölskyldu minnar votta ég
Erlu, börnunum, barnabörnunum
og öðrum ástvinum Gísla mína
innilegustu hluttekningu og bless-
unar Guðs, og ég veit að þau munu
geyma og rækta með sér minning-
una — minninguna um góðan
dreng.
ÓI.Ág.Þ.
Gísli Ólafsson læknir varð bráð-
kvaddur á heimili sínu hér í borg
aðfaranótt laugardagsins 17. þ.m.
Með honum er genginn drengur
góður, vinur, sem mörgum er
harmdauði.'
í félagsskap Gísla átti ég marg-
ar ánægjustundir á golfvellinum
undanfarin ár og hlakkaði því
mjög til sumarsins. Nú eru golf-
spilarar að huga að kylfum sínum
og öðrum búnaði og að sjálfsögðu
höfðum við tekið til höndum við
undirbúning enda dagana óðum að
lengja. En margt fer á annan veg
en við ætlum, snögglega er lífs-
þráður slitinn og félaginn góði
horfinn.
Gísli var um tugi ára einn
snjallasti golfspilari landsins,
mörgum sinnum fslandsmeistari
og enda þótt árin færðust yfir
sýndist hann litlu hafa glatað af
kunnáttu sinni og snilli. Enn var
hann aðsópsmikill á vellinum og
var betra að taka tillit til hans á
hverju móti sem hann tók þátt í,
enda vann hann oftast til verð-
launa. Margan góðan grip hafði
hann fengið í verðlaun um dagana
og var vel að þeim kominn.
Hógværð og kurteisi á leikvelli
jafnt sem utan var áberandi í fari
Gísla. Sú prúðmennska og háttvísi
sem hann auðsýndi öllum var hon-
um eðlislæg. Sást það best þegar
högg meðspilara geigaði en þá er
ekki venja að orð sé haft á slíku
nema sá hinn sami óski eftir áliti
meðleikara á óhappinu. Þegar
Gísli var nærstaddur nægði að líta
til hans með spurningarsvip á
andliti og stóð þá ekki á svari.
Ljúflega og með bros á vör,
kannske vonbrigðaglampa í aug-
um skýrði í hverju villan var fólg-
in.
Það er happ að hafa átt hann
sem vin og leiðbeinanda. Mikið ber
því að þakka nú að leiðarlokum.
Eins og Gísli gaf okkur góð ráð
á leikvelli mun hann í læknisstörf-
um sinum hafa verið sama hjálp-
arhellan. Um það ber vott fjöl-
mörg ummæli sjúklinga sem hann
stundaði.
Þessum fátæklegu kveðjuorðum
fylgir að lokum kveðja frá félög-
um í Golfklúbbi Reykjavíkur með
þakklæti fyrir stórt og mikið
framlag hans til eflingar golf-
íþróttinni hérlendis.
Eftirlifandi konu hans, Erlu
Haraldsdóttur, börnum og barna-
börnum sendum við, kona mín og
ég, innilegar samúðarkveðjur.
Runólfur Sæmundsson
Árið 1932 settist hópur ung-
menna í 1. bekk Gagnfræðaskóla
Reykvíkinga. í þeim hópi var Gísli
Ólafsson, sem kvaddur er í dag.
Næstu 7 árin vorum við bekkjar-
systkin. Hann var fæddur í
Reykjavík 20. júlí 1918. Sonur
hjónanna Ágústu Þorsteinsdóttur
og Ólafs Gíslasonar, stórkaup-
manns, sem bæði voru þekktir
borgarar í Reykjavík. Voru börn
þeirra fimm, Ragnheiður, Þor-
steinn, Gísli, Ásta og ólafur. Þor-
steinn bróðir Gísla lést á besta
aldri fyrir allmörgum árum.
Heimilið var rausnarheimili og
var okkur skólasystkinunum tekið
þar opnum örmum, bæði að Sól-
vallagötu 6 og eins á nr. 8, þar sem
Ólafur reisti síðar hús með
myndarbrag.
Að loknu gagnfræðaprófi var
hafið nám við Menntaskólann f
Reykjavik. Við settumst bæði í
máladeild og þóttu það tíðindi, að
þar stunduðu þá nám 19 stúlkur,
en aðeins 6 piltar, en engin stúlka
var þá i stærðfræðideild. Stúd-
entsprófi lauk Gísli 1938. Oft er
sagt, að skólaárin séu skemmtileg-
asti tíminn á ævi manns, og víst er
að margar góðar minningar eru
við þau bundnar. Hver var frækn-
astur íþróttamanna? Hver var
skíðakappinn, sem kenndi skóla-
systkinunum plóg og Kristjaníu-
sveiflu, svo að þau færu sér ekki
að voða, þegar brunað var ofan
brekkurnar beint af augum? Hver
lék unga elskhuga í skólaleikjun-
um, þannig að hjörtu ungmeyj-
anna tóku að slá hraðar? Hver
þakkaði með ræðu fyrir móttökur
á Sauðárkróki í fimmtubekkjar-
ferðinni? Það var hann Gísli.
Gísli fór í Háskólann og lauk
þar kandidatsprófi í læknisfræði
árið 1946. Seinna stundaði hann
framhaldsnám erlendis og varð
sérfræðingur í fæðingarhjálp og
kvensjúkdómum. Þann 5. maí 1945
kvæntist hann eftirlifandi konu
sinni, Erlu Haraldsdóttur, kaup-
manns í Reykjavík. Það taldi Gísli
mestu gæfu sina, enda var 5. maí
ávallt hátíðisdagur í lífi hans
ásamt 8. janúar, sem er afmælis-
dagur Erlu. Þau höfðu gefið hvort
öðru hýrt auga í gagnfræðaskóla,
en hún var þar skólasystir hans.
Hún fór með Gísla, þegar hann fór
til náms í Bandaríkjunum og þar
fæddist fyrsta barn þeirra, Arn-
dís. Eftir heimkomuna eignuðust
þau Hildi og Ólaf. Elskuleg börn,
sem hafa eignast maka og heimili.
Barnabörnin eru fimm. Var ein-
staklega ástúðlegt samband milli
barna, tengdabarna, barnabarn-
anna og Erlu og Gísla.
Gísli var myndarlegur á velli og
hélt reisn sinni fram á síðasta
dag. Hann hafði í fyrrasumar
kennt þess sjúkdóms, sem varð
honum að aldurtila, en ekki datt
manni í hug, að svo skammt yrði
til æviloka. Að eðlisfari var Gísli
dulur og viðkvæmur í senn, en gat
verið kátastur allra á gleðistund.
Barngóður var hann með afbrigð-
um. Oft settist hann við píanóið og
lék af fingrum fram. Hann var
einlægur trúmaður, samdi bænir,
sem hann fór með fyrir börn sín
og barnabörn, afabænirnar. Einn-
ig var hann vel hagmæltur, en
flíkaöi því lítt.
Síðustu árin starfaði hann á
Röntgendeild Landspítalans og
átti þar góða starfsfélaga.
Þann 8. janúar ár hvert hefur
verið hátíð í bæ hjá Erlu og Gísla,
er ættingjum og vinum var boðið
til fagnaðar. Nú hefur Gísli kvatt
okkur. Við vinir hans eigum ekki
lengur von á, að hann taki á móti
okkur með glettni í augum, út-
breiddan faðm og þrýsti vinar-
kossi á vanga.
Blessuð sé minning hans.
Sigfríöur Nieljohníusdóttir.
Vinur minn, Gísli ólafsson,
varð bráðkvaddur aðfaranótt
laugardagsins 17. mars sl. Sem
góður læknir var hann ávallt fljót-
ur til að sinna kalli sjúklings,
hvort heldur sem ungur læknir í
héraði eða síðar, sem sérfræðing-
ur i kvensjúkdómum og fæð-
ingarhjálp.
Kemur það þá okkur á óvart,
hve fljótt hann brá við hinu æðsta
kalli, kallinu, sem hvert okkar á
von á að fá? — Vissulega kemur
það okkur oftast á óvart er góður
vinur fellur frá og einnig finnst
okkur það alltaf alltof fljótt.
Þannig var það með vin minn
Gísla. — Auðvitað vissi ég að
hann fékk hjartaáfall á sl. ári, en
það var liðið hjá að ég hélt, en
maðurinn með ljáinn, hann vissi
betur og lá í leyni. — J)kkur
kristnu fólki er sagt að við munum
lifa þó við deyjum, því vil ég trúa
að Gísli lifi.
Hann var fæddur 20. júlí 1918,
sonur hjónanna Ágústu Þor-
steinsdóttur, bakara í Reykjavík
Jónssonar og Ólafs Ágústs Gísla-
sonar stórkaupmanns hér í borg.
Þau eru bæði látin. Stúdent varð
Gísli 16. júní 1938 og cand. med.
árið 1946. Framhaldsnám stund-
aði Gísli í Bandríkjunum, Bret-
landi og Noregi. Almennt lækn-
ingaleyfi fékk hann árið 1949, og
árið 1952 varð hann sérfræðingur
í kvensjúkdómum og fæðingar-
hjálp. Gísli var góður læknir og
vinsæll og í starfi komu vel fram
eðliskostir hans, greind, skarp-
skyggni, lagni og ekki hvað síst
ljúfmannlegt viðmót. Þar sem allt
þetta fór saman stuðlaði það að
trausti sjúklings á lækni sínum,
sem er svo mikilvægt.
Á yngri árum og fram eftir
aldri stundaði hann mikið íþróttir,
sérstaklega voru það skíðaíþrótt-
in, golf og sund, sem hrifu hann.
Hann var fyrsti íslandsmeistari í
bruni, en það var árið 1943 og
fyrsti íslandsmeistari í golfi og fs-
landsmeistari var hann í 3 ár, árin
1942—’44. Reykjavíkurmeistari í
golfi var hann 5 ár í röð.
Hæfileikar Gísla voru marg-
þættir og gæti ég margt um þá
sagt en minnugur þess, að hann
var maður hlédrægur og ekki fyrir
að hreykja sér, læt ég hér staðar
numið.
Lán Gísla var mikið er hann
kvæntist 5. maí árið 1945 sinni
ágætu konu, Erlu Haraldsdóttur,
kaupmanns í Reykjavík Árnason-
ar. Þeirra yndislega heimili hefur
lengst af verið að Miðtúni 90 hér í
borg og minnast ábyggilega marg-
ir ánægjustunda hjá þeim hjónum
og börnum þeirra.
Erla og Gísli eignuðust þrjú
elskuleg börn, þau Árndísi, Hildi
og Ólaf Ágúst, sem nú eru öll gift
og búsett í Reykjavík. Samhentari
og elskulegri fjölskyldu en þessari
höfum við Erla kona mín ekki
þekkt og fyrir að eiga vináttu
hennar erum við þakklát.
Dýpstu samúð sendum við hjón-
in vinum okkar og biðjum Guð að
styrkja þá á sorgarstundu.
Skúli Þórðarson