Morgunblaðið - 15.04.1984, Síða 27

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. APRÍL 1984
27
Stóll og borð Kjarvals. Hluti veggmyndaritWar Listhlaup f baksýn.
álykta, að skyldleiki myndlistar
og matgerðarlistar, þ.e. listar og
lystar, hafi verið bókfærður og
skjalfestur á blöð sögunnar og
undirstrikaður með rauðu af fs-
lendingnum Þorvaldi Guð-
mundssyni í Síld og fisk.
Tilgangurinn með þessum lín-
um er, um leið og ég vek athygli
á þessum nú algildu staðreynd-
um, að skora á viðkomandi að
gefa almenningi koSt á að skoða
þessa sýningu f dymbilvikunni.
Þannig að hinn „almenni" neyt-
andi Ali-matvæla og um leið
viðskiptavinur fái litið öll þau
fögru verk sem nú hanga uppi í
sýningarsalnum í Háholti.
Þetta er nefnilega of merkur
listviðburður til að vera einungis
fárra útvalinna. Hér sá ég t.d.
ýmis verk er ég minnist ekki að
hafa séð áður, þar á meðal mörg
verk Kjarvals, eitt verka Ás-
gríms og Schevings og tvö verka
Jóns Stefánssonar. Ég varð fyrir
miklum áhrifum á sýningunni og
einna voldugust mynda þótti
mér „Jökullinn“ Jóns Stefáns-
sonar, sem sameinar í sér svo
mörg einkenni norðurslóða og
máttugs norræns anda.
Þá er samsafn það af svína-
styttum er Þorvaldur hefur
sankað að sér hið mesta augna-
yndi en stytturnar eru 130 tals-
ins.
— Svo þakka ég fyrir að mér
leyfðist að skoða sýninguna er
mig bar að garði sl. þriðjudag og
árna fyrirtækinu og Þorvaldi
Guðmundssyni allra heilla.
Sinfónmtónleikar
Tónlíst
Jón Ásgeirsson
Efnisskrá:
Barber: Adagio fyrir strengjasveit.
Schubert: Fimmta sinfónían.
Þorkell Sigurbjörnsson: Díafónía.
Stravinsky: Sálmasinfónían.
Stjórnandi:
Jean-Pierre Jacquillat.
Flytjendur:
Sinfóníuhljómsveit íslands og Kór
Menntaskólans við Hamrahlíð,
kórstjóri Þorgerður Ingólfsdóttir.
Tónleikarnir voru helgaðir
minningu Björns ólafssonar,
fiðluleikara, og hófust með því
að Jón Þórarinsson minntist
Björns og starfa hans við Sin-
fóníuhljómsveit íslands. Það
mun ekki ofsagt, að auk þess að
starfa sem konsertmeistari
sveitarinnar í fjórðung aldar og
fleyta hanni í gegnum alla þá
erfiðleika er fylgja nýstofnun
slíkri og alla hans starfsævi
starfaði án lagaheimildar, varð
Björn sá skapandi kraftur er
gerði stofnun sveitarinnar
mögulega með störfum sínum
sem kennari og má þakka honum
einnig að í upphafi var það hann
sem lagði grunninn að góðri leik-
tækni íslenskra fiðluleikara.
Tónleikagestir minntust Björns
með því að rísa úr sætum og Sin-
fóníuhljómsveitin lék því næst
Adagio eftir Samuel Barber.
Tónleikarnir hófust svo á þeirri
fimmtu eftir Schubert, ljúflegu
og lagfríðu verki, ljóðasöngverki,
þar sem saman fer yndisleiki
sönglagsins og sinfónískur hugs-
unarháttur, svo hvergi hattar
fyrir. Díafónía nefnist nýtt verk
eftir Þorkel Sigurbjörnsson.
Verkið er óvenjulega ómblítt af
nútíma tónverki að vera, skýrt í
allri gerð, ódulið og gegnsætt I
hljóman sinni, fallegt verk, og
látlaust.
Síðast á efnisskránni var
Sálmasinfónian eftir Stravinsky.
Er unga fólkið í kór Menntaskól-
ans við Hamrahlíð gekk upp á
sviðið, varð undirrituðum hugs-
að til þess að einn menntaskóli
skuli búa svo vel, að eiga slikt
fram að færa sem þennan kór og
ekki þarf að örvænta um framtíð
mannlífs i þessu kalda landi
okkar, þegar ungt og fallegt fólk
syngur; „Eg hef vonað og vonað
á Drottin, og hann laut niður að
mér og heyrði kvein mitt. Hann
dró mig upp úr glötunar-gröf-
inni, upp úr hinni botnslausu
leðju, og veitti mér fótfestu á
kletti, og gerði mig styrkan i
Þorkell Sigurbjörnsson
Jean-Pierre Jacquillat
gangi. Hann lagði mér ný ljóð í
munn, lofsöng um Guð vorn.“
Stravinsky mun hafa lagt til að
barnakór tæki þátt i flutningi
verksins, til að skapa þvi mýkri
tón. Hér var þess ekki þörf, því
ungar raddir kórsins hennar
Þorgerðar hljómuðu eins og fyr-
irheit um nýja upprisu, nýja og
Þorgerður Ingólfsdóttir
fallega komandi, umvafða trú á
hið góða. Leikur hljómsveitar-
innar var mjög góður og óvenju-
lega tillitssamur við ungar söng-
raddir kórsins, sem er verk
hljómsveitarstjórans Jacquillat,
laðaði fram allt það fallega sem
verkið er svo ríkt af og stjórnaði
bæði kór og hljómsveit glæsi-
lega. í heild voru tónleikarnir
mjög góðir og með nokkrum
hætti táknrænir fyrir þróun tón-
menntar í landinu, sem Björn
ólafsson átti stóran þátt í að
móta. Tónleikarnir hófust á sin-
fóníu eftir Schubert og þeim
lauk með sálmasinfóniunni eftir
Stravinsky og nýtt verk eftir ís-
lenskt tónskáld var frumflutt.
Þannig má þakka það sem lið-
ið er með því að horfa til ókom-
ins tíma, til góðrar uppskeru, því
ekki hefur kornið fallið í grýtta
jörð á akri íslenskrar tónmennt-
ar, akri sem menn eins og Björn
Ólafsson plægðu og sáðu í af
ósérhlífni.
Soffía frænka (Sunna Borg), Kasper (Þráinn Karlsson), Jesper (Bjarni Ingv- Sörensen rakari (Gunnar Rafn Gunnarsson), pylsugerðarmaður (Leifur Guó-
arsson) og Jónatan (Gestur E. Jónsson). mundsson), bakari (Jósteinn Aðalsteinsson) og Tommi (Haukur Steinbergs-
son).
bera á móti því, að of sjaldan er
heimamönnum treyst til leik-
stjórnar. Raunar er það nauð-
synlegt, að þeir sem heyra til
hinum fastráðna hópi, fái að
hvíla sig frá leik og geti þá glímt
við önnur viðfangsefni á sama
vettvangi. Þannig hefur og kom-
ið í ljós, að Þráinn Karlsson er
næsta snjall leikmyndahönnuð-
ur. í þessari sýningu vinnur
hann mjög gott verk, sem jafn-
framt bendir til þess, að hann
hafi ýmislegt lært af þeim sér-
menntuðu listamönnum, sem
komið hafa gestir til Akureyrar
og náð athyglisverðum árangri á
þröngu leiksviði. Er þar
skemmst að minnast frábærra
leiktjalda Jóns Þórissonar í May
Fair Lady. Hér vil ég þó taka
skýrt fram, að Þráinn skortir
ekki frumleik og leikmyndin í
Kardemommubænum hefur til
að bera þann nauðsynlega, þekka
og bjarta ævintýrablæ, sem hæf-
ir barnaleikriti. Turni Tobíasar
gamla er komið fyrir frammi í
sal til hliðar við áhorfendur og
sporvagninn gengur fram og aft-
ur eftir ganginum hinum megin.
Hvort tveggja færði unga áhorf-
endur nær þessum skemmtilega
heimi eða því sem næst inn í
hann. Áður en lengra er haldið,
þá sýnist mér ástæða til að
hvetja til þess, sé þess nokkur
kostur, að Theodór Júlíusson fái
tækifæri til að afla sér aukinnar
menntunar í leikstjórn. Árangur
þessarar margslungnu sviðsetn-
ingar hlýtur að styðja þá hvatn-
ingu.
Hlutur Roars Kvam ber hér,
sem fyrr, vott um fágæta alúð og
næman skilning á viðfangsefn-
inu. Með sanni má segja, að í
vetur hafi Roari tekist að
stækka leikhúsið á Akureyri.
Ekki mun ég fara mörgum
orðum um frammistöðu leikara.
Það eina, er betur mætti fara í
túlkun sumra er meðferð á söng-
textum, sem á stundum er dálít-
ið hnökrótt. Er erfitt að meta við
hvern er þar að sakast, en textar
Kristjáns frá Djúpalæk eu svo
lipurlega gerðir og falla svo vel
að tónlist Egners, að varla er
ástæða til, að misbrestur þurfi
að verða á flutningi þeirra.
Enda þótt því sé oft haldið
fram, að enginn munur sé á því,
að leika fyrir börn og fullorðna,
þá er augljóst að leikarar verða
að beita öðrum leikstíl í barna-
leikritum. öll viðbrögð verða
sterkari, persónugerðir dregnar
einfaldari dráttum. Ekki mun
fjarstæða að segja, að hver leik-
ari fái útrás, sem tendrar
skemmtilega leikgleði. Sannar-
lega einkennir hún sýningu L.A.
á Kardemommubænum og vex
við lífleg viðbrögð áhorfenda.
Bastían bæjarstjóri er fánalegur
og ljúfur í meðförum Björns
Karissonar, Soffía frænka til-
þrifamikil og nægilega hávær í
höndum Sunnu Borg. Ræningj-
ana þrjá, Kasper, Jesper og Jón-
atan, leika þeir Þráinn Karlsson,
Bjarni Ingvarsson og Gestur E.
Jónasson með miklum ágætum.
Þeir eru skemmtilega samstilltir
í spaugilegri framgöngu. Þar
koma sérstaklega vel í ljós með-
fæddir hæfileikar Gests E. Jón-
assonar í þeirri vandasömu
grein, gamanleiknum, sem alls
ekki má vanmeta. hann á næsta
auðvelt með að ná sérstæðum,
grátbroslegum stíl, sem bíður
eftir verðugu viðfangsefni.
Rakarinn, pylsugerðarmaður-
inn, bakarinn, sporvagnsstjórinn
og Tóbías gamli eru allir í örugg-
um höndum þeirra Gunnars
Rafns Gunnarssonar, Leifs Guð-
mundssonar, Jónmsteins Aðal-
steinssonar, Guðlaugar Mariu
Bjarnadóttur og Marínós Þor-
steinssonar. Þá má ekki gleyma
Kamillu litlu og Tomma, sem
leikin eru af Höllu Jónsdóttur og
Hauki Steinbergssyni, sem bæði
eru kotroskin og skýr. Fram
koma allskyns dýr, leikin af
börnum í sérlega vel gerðum
gerfum, sem Anna G. Torfadótt-
ir hefur hannað. Hundaballett-
inn er minnilegur, ekki síst
vegna skoplegra gríma. Frey-
gerður Magnúsdóttir hefur yfir-
umsjón með búningum, sem
falla vel að sýningunni.
Kardemommubærinn telst til
sígildra barnabókmennta og hef-
ur ákveðinn boðskap að flytja.
Þar ber hæst gildi heiðarlegs
umburðarlyndis I mannlegum
samskiptum og friðarþrá
mannsins á atómöld. Þessum
mikilvægu þáttum hefur Thor-
björn Egner tekist að fylgja eftir
í þessu verki af listrænni snilld.
Óhætt er að mæla eindregið með
þessari sýningu L.A. og ástæða
er til að óska aðstandendum
hennar til hamingju.