Morgunblaðið - 23.05.1984, Blaðsíða 32

MORGUNBLA'OTÐ.MnymUDÆGUR 23.MAÍ 1984
r32
134 styrkir úr Vísindasjóði ’84
TÆPLEGA 22 milljónum króna hef-
ur verið varið í 134 styrki úr Vísinda-
sjóði fyrir 1984. Er þetta 27. úthlut-
un úr sjóðnum. Raunvísindadeild
veitti 75 styrki, samtals aö fjárhæð
14.516.000 krónur og hugvísinda-
deild veitti alls 59 styrki að fjárhæð
7,3 milljónir króna.
Að venju var heildarfjárhæð
umsókna miklu hærri en það fé,
sem unnt var að veita, að því er
segir í fréttatilkynningu frá
sjóðnum. Varð því að synja mörg-
um umsækjendum og veita öðrum
lægri styrki en æskilegt hefði ver-
ið.
í stjórn Raunvísindadeildar
Vísindasjóðs sitja nú: Eyþór Ein-
arsson, grasafræðingur formaður,
Örnólfur Thorlacius rektor vara-
formaður, Bragi Árnason efna-
fræðingur, Gunnar ólafsson nátt-
úrufræðingur, Kristján Sæmunds-
son jarðfræðingur og Margrét
Guðnadóttir, læknir. Ritari raun-
vísindadeildar er Sveinn Ingvars-
son, konrektor.
Flesta styrki veitti deildin til
rannsókna í líffræði og skyldum
greinum, eða 26, sem skipta með
sér tæplega 4,4 milljónum króna.
Sextán styrkir voru veittir til
rannsókna í læknisfræði, 14 í jarð-
fræði og skyldum greinum, 7 í eðl-
isfræði, 6 í efnafræði, 4 í verk-
fræði og 2 í stærðfræði.
Eftirtaldir hlutu styrk Raunvís-
indadeildar Vísindasjóðs:
□ Skrá um veitta styrki og viðfangsefni
1984:
Aðalsteinn Sigurðsson, Erling-
ur Hauksson og Karl Gunnars-
son. Þróun lífríkis á hörðum
botni við Surtsey. 200.000
Ágúst Guðmundsson jarðfræð-
ingur. Rannsónir á innskotum á
SA-landi. 140.000
Ari Trausti Guðmundsson
jarðfræðingur. Rannsóknir á
jöklabúskap Vatnajökuls. 200.000
Ari Ólafsson eðlisfræðingur.
Ósamhverfur CÓ2 bylgjuleið-
aralaser. 235.000
Árni Einarsson líffræðingur.
Saga mýstofna í Mývatni. 200.000
Ástríður Pálsdóttir líffræðing-
ur. DNA erfðafræði C4 gena. 100.000
Efnafræðistofa Raunvísinda-
stofnunar H.í. Ábm. Bjarni Ingi
Gíslason. Útgeislun örvaðra
saltmyndara. 100.000
Bjarni Torfason læknir. Rann-
sóknir á umferðarslysum og af-
leiðingum þeirra. 95.000
Lyflækningadeild Landspítal-
ans. Ábm. Bjarni Þjóðleifsson.
Rannsóknir á járnbúskap ls-
lendinga. 200.000
Blóðbankinn við Barónsstíg.
Ábm. Ólafur Jensson. Mælingar
á gamma geislun sporefna í
mænuvökva. 120.000
Bændaskólinn á Hvanneyri.
Ábm. Ríkharð Brynjólfsson.
Nýting búfjáráburðar. 120.000
Eðlisfræðistofa R.H.Í. Ábm.
Einar Júlíusson. Kjarnasam-
setning geimgeisla — HEAO-
-C2-mælingar. 150.000
Ellen Mooney læknir. Hlut-
fallsleg tíðni Subacute Cutan-
eous Lupus á íslandi. 125.000
Félag um innkirtlafræði. Ábm.
Gunnar Sigurðsson. Könnun á
krabbameini í skjaldkirtli á ís-
landi 1974-83. 75.000
Hollustuvernd ríkisins. Ábm.
Franklín Georgsson og Eggert
Gunnarsson. Rannsóknir á
Clostridium botulinum í mat-
vælum og jarðvegi á íslandi. 150.000
Frumulíffræðideild Rann-
sóknastofu H.í. v/Barónsstíg.
Ábm. Valgarður Egilsson.
Stjórn á kalsíum í æxlisfrum-
um úr mönnum. 200.000
Georg Robert Douglas jarð-
fræðingur. Veðrun basalts. 325.000
Jarðfræðistofa R.H.Í. Ábm.
Gylfi Már Guðbergsson. Gróð-
ur- og landgreining eftir gervi-
hnattamyndum á fslandi. 236.000
Jarðeðlisfræðistofa R.H.I. Ábm.
Gillian Rose Foulger. Brot-
lausnir jarðskjálfta á Hengils-
svæði. 270.000
Efnafræðistofa R.H.f. Ábm.
Guðmundur G. Haraldsson.
Sérhæfð klofnun á aromatísk-
um eterum. 230.000
Guðmundur Snorri Ingimars-
son og Helga Ögmundsdóttir
læknar. Áhrif interferona á
myeloma-sjúklinga. 120.000
Lyflækningadeild Landspítal-
ans. Ábm. Guðmundur Þor-
geirsson. Stjórn prostacyclin-
framleiðslu æðaþels. 180.000
Gunnar Sigurðsson stærðfræð-
ingur. Rannsóknir í stærðfræði. 150.000
Hafrannsóknastofnun. Ábm.
Hafliði Hafliðason. Segulmæl-
ing á seti á íslenska landgrunn-
inu. 210.000
Hafnamálastofnun ríkisins.
Ábm. Gísli Viggósson. Skips-
hreyfingar í höfnum. 250.000
Hannes Hafsteinsson efnafræð-
ingur. Þróun tækis til að eyða
sníkjudýrum úr fiskflökum. 200.000
Jarðeðlisfræðistofa R.H.I. Ábm.
Helgi Björnsson. ísflæði og eðl-
iseiginleikar Hofsjökuls, Eyja-
bakkajökuls og vestanverðs
Vatnajökuls. 400.000
Helgi Guðbergsson læknir.
Rannsóknir á atvinnusjúkdóm-
um. 150.000
Helgi Sigurðsson dýralæknir.
Fóstureitrun hjá kindum. 150.000
Hermann Þórisson stærðfræð-
ingur. Endurnýjunarferli og
dreifingatenging. 125.000
Lífefnafræðistofa H.í. Ábm.
Hörður Filippusson. Rannsókn-
ir á kyrrsettum ensímum. 300.000
Iðntæknistofnun Islands. Ábm.
Guðmundur Gunnarsson og
Gylfi Einarsson. Rannsóknir á
framleiðslu zeolíta. 400.000
Augndeild Landakotsspítala.
Ábm. Ingimundur Gíslason.
Rannsóknir á illkynja æxlum í
augum. 100.000
Líffræðistofnun H.í. Ábm.
Guðni Alfreðsson og Jakob
Kristjánsson. Rannsóknir á
hitakærum örverum f hverum
og laugum. 350.000
Jóhann Helgason jarðfræðing-
ur. Rannsóknir á jarðfræði
fjallgarðanna austan Jökulsár á
Fjöllum. 170.000
Jarðeðlisfræðistofa R.H.I. Ábm.
Jón Eiríksson og Leó Krist-
jánsson. Bergsegulmælingar á
Tjörnesi. 100.000
Tilraunastöð H.í. í meinafræði,
Keldum, Ábm. Þorsteinn Ólafs-
son. Athugun á æxlunarfærum
íslenskra kúa eftir burð. 165.000
Rannsóknastofa H.í. í lífeðlis-
fræði. Ábm. Jón G. Óskarsson.
Samanburður á börnum og
unglingum vegna meintra
áhættuþátta hjarta- og æða-
sjúkdóma. 75.000
Júlíus Birgir Kristinsson líf-
fræðingur. Áhrif umhverfis-
þátta á vöxt og göngubúning
laxaseiða. 155.000
Fjarskiptatækni, Ármúla 5.
Ábm. Kristján Benediktsson.
SSB-merki búið til f tölvustýrð-
um mótara. 300.000
Krabbameinsfélag íslands og
Kvennadeild Landspítalans.
Ábm. Kristján Sigurðsson.
Sameiginlegur upplýsingabanki
fyrir Leitarstöð K.I. og Krabba-
meinsdeild Kvennadeildar
Landspftalans. 135.000
Líffræðistofnun H.í. Ábm. Arn-
þór Garðarsson. Rannsóknir á
vetrarfæðu svartfugla á
grunnslóð. 265.000
Líffræðistofnun H.l. Ábm.
Hörður Kristinsson. Út-
breiðslukort íslenskra há-
plantna. 60.000
Líffræðistofnun H.í. Ábm. Logi
Jónsson. Rafskráningar f frum-
um. 200.000
Magnús Böðvarsson læknir.
Þáttur kalsfumkalmodulins í
örvun vasopressinnæmra líf-
hvata. 400.000
Rannsóknastofa f lyfjafræði
H.I. Ábm. Magnús Jóhannsson.
Tenging hrifspennu og sam-
dráttar f þverrákóttum vöðvum. 70.000
Ólafur Grímur Björnsson lækn-
ir. Athuganir á verkunarmáta
kalsíumháðra peptíðhormóna í
lifrarfrumum. 250.000
Ólafur Grétar Guðmundsson
læknir. T-eitilfrumur og undir-
flokkar þeirra í tárakirtli
manna. 200.000
Ólafur Karl Nielsen líffræðing-
ur. Vistfræði íslenska fálkans. 75.000
Jarðeðlisfræðistofa R.H.f. Ábm.
Páll Einarsson. Fjarlægðar-
mælingar á jarðskjálftasvæði
Suðurlands. 170.000
Eðlisfræðistofa R.H.I. Ábm.
Páll Theódórsson. Mæling
geislakols til aldursákvörðunar
og þrívetnis við grunnvatns-
rannsóknir. 350.000
Verkfræðistofnun H.í. Ábm.
Ragnar Sigbjörnsson. Vindálag
á þök. 400.000
Rannsóknastofnun landbúnað-
arins. Ábm. Stefán Aðalsteins-
son. Kaup á holspegli til rann-
sókna á sauðfé. 55.000
Rannsóknastofnun landbúnað-
arins. Ábm. Stefán Sch. Thor-
steinsson og Sigurgeir Þor-
geirsson. Gulka í kindafitu. 100.000
Rannsóknastofnun landbúnað-
arins. Ábm. Halldór Sverrisson.
Lífrænar varnir gegn plöntu-
sjúkdómsvöldum í ræktunar-
efnum í gróðurhúsum. 175.000
Jarðfræðistofa R.H.f. Ábm.
Sigurður Steinþórsson. Jarð-
fræði og bergfræði Dyrfjalla. 60.000
Jarðfræðistofa R.H.I. Ábm.
Sigurður Steinþórsson. Berg-
fræðitilraunir við háan þrýst-
ing. 300.000
Efnafræðistofa R.H.f. Ábm.
Sigmundur Guðbjarnason.
Rannsóknir á fitusýrusamsetn-
ingu fosfólípíða í hjarta. 95.000
Efnafræðistofa R.H.I. Ábm.
Sigríður Ólafsdóttir. Rannsókn-
ir á karboxypepíðasa A og B f
skúfum þorsks. 135.000
Sigurbjörn Einarsson jarðvegs-
fræðingur. Jarðvegsrannsóknir
í Hallormsstaðaskógi. 180.000
Sauðfjárveikivarnir. Ábm. Sig-
urður Sigurðarson. Erfðamót-
staða gegn riðuveiki í sauðfé. 90.000
Sigurður S. Snorrason líffræð-
ingur. Rannsóknir á bleikju í
Þingvallavatni. 300.000
Rannsóknastofa H.f. í meina-
fræði og réttarlæknisfræði.
Ábm. Sigurður Egill Þorvalds-
son. Meinafræðileg rannsókn á
krabbameini í skjaldkirtli hjá
fslendingum. 120.000
Skógrækt ríkisins. Ábm. Jón
Gunnar Ottósson. Skordýr í
görðum og skóglendi og
skemmdir af þeirra völdum. 325.000
Jarðfræðistofa R.H.f. Ábm.
Stefán Arnórsson. Rannsóknir
á ísótópasamsetningu vatns og
hveragufu. 160.000
Rannsóknastofa H.I. í lífeðlis-
fræði. Ábm. Kristín Einars-
dóttir og Stefán B. Sigurðsson.
Starfsemi sléttra vöðva í æða-
veggjum. 250.000
Jón Kristjánsson og Tumi Tóm-
asson fiskifræðingar. Samband
vaxtar- og kynþroskastærðar
urriða í íslenskum stöðuvötn-
um. 170.000
Upplýsinga- og og merkjafræði-
stofa Verkfræði- og raunvís-
indadeildar H.I. Ábm. Sigfús
Björnsson. Stafræn merkja-
vinnsla fjarkönnunargagna. 380.000
Frumulíffræðideild Rann-
sóknastofu H.I. v/Barónsstíg.
Ábm. Valgerður Andrésdóttir.
Samanburður á mítókondríu-
DNA úr æxlisfrumum og heil-
brigðum frumum. 200.000
Verkfræðistofnun H.í. Ábm.
Þorgeir Pálsson. Eftirlíking af
varmaorkukerfum. 245.000
Verkfræðistofnun H.í. Ábm.
Þorsteinn Helgason. Sprungu-
myndun í útveggjum stein-
steyptra húsa. 235.000
Eðlisfræðistofa R.H.l. Ábm.
Þorsteinn I. Sigfússon. Upp-
bygging rannsóknaaðstöðu í
eðlisfræði þéttefnis. 450.000
Þórir S. Guöbergsson
Málefni aldraöara VII
Alvarlegt ástand í
hjúkrunarmálum aldraðra
í greinum mínum um málefni
aldraðra undanfarnar vikur hef
ég lagt áherslu á fjölda þátta í
málefnum aldraðra sem stuðla
mjög að undirbúningi efri ár-
anna.
í tímanna rás erum við sífellt
að undirbúa okkur á ýmsa vegu.
í bernsku er lagður grundvöllur
að næsta æviskeiði okkar og
veganestið sem okkar nánustu
og samfélagið veitir okkur hefur
áhrif um alla framtíð. Á ungl-
ingsárunum búum við okkur
undir fullorðinsárin og þegar við
höfum náð þroska fullorðinna er
löngu hafinn undirbúningur að
síðasta æviskeiði okkar á þessari
jörð.
Með hollum lífsvenjum, góðu
mataræði og jákvæðu lífsviðhorfi
frá upphafi er lagður traustur
hornsteinn að framtíðinni.
Sú kynslóð sem rutt hefur veg-
inn á undan okkur hefur unnið
hörðum höndum, oft lifað við
bág kjör, langan vinnudag, jafn-
vel við sult og seyru — en hún
kvartar ekki og ber ekki bumbur
— hún fer ekki á torg og blæs í
lúðra — hún ber sorg og þreng-
ingar með þögn og þolinmæði —
og hver þakkar henni og ber virð-
ingu fyrir henni?
Margt er vel gert
Frá því að Norðurbrún 1 var
byggð, þar sem fyrstu sérhönn-
uðu íbúðirnar fyrir aldraða voru
byggðar á vegum Reykjavíkur-
borgar, hafa risið tvö íbúðarhús
með svipuðu sniði, þ.e. leigu-
húsnæði fyrir aldraða Reykvík-
inga þar sem tiltölulega lítil
þjónusta er við íbúana utan
hefðbundinnar heimilisþjónustu
og heimahjúkrunar sem ætluð er
öldruðum íbúum Reykjavíkur al-
mennt. Fjölbýlishús þessi eru
Furugerði 1 og Lönguhlíð 3. I
Furugerði eru samtals 88 íbúar
að jafnaði, einstaklingar og
hjón, en í Lönguhlíð 3 búa að
jafnaði 32 einstaklingar. Þar eru
engar hjónaíbúðir.
I húsnæðismálum aldraðra á
árunum 1977—79 var vissulega
gert veglegt átak í þessum mála-
flokki og hélt sú uppbygging
áfram með tilkomu þjónustu-
íbúðanna við Dalbraut. Þar
greiða íbúar sérstakt þjónustu-
gjald auk húsaleigunnar, eiga
kost á heitri máltíð alla daga
vikunnar auk hátíðisdaga og
ennfremur er þar næturvakt alla
daga ársins.
En svo var haldið áfram upp-
byggingu húsnæðis fyrir aldraða
með byggingu Droplaugarstaða
við Snorrabraut. Reynsla undan-
farinna ára sýndi greinilega að
brýn nauðsyn var á vistheimili
fyrir lasburða aldraða sem þurfa
á umönnun og eftirliti að halda
ásamt þjálfun og endurhæfingu.
Ennfremur óx fjöldi þess fólks
sem þurfti á hjúkrun að halda og
sérhæfðu starfsliði. Svo mikil
var neyðin á þessum árum að
ákveðið var að breyta hluta íbúð-
anna við Snorrabraut í hjúkrun-
arheimili fyrir 32 einstaklinga.
Öll þessi hús eru rekin af Fé-
lagsmálastofnun Reykjavíkur-
borgar, einnig vist- og hjúkrun-
arheimilið við Snorrabraut.
Neyðin vex ört
Háöldruðum Reykvíkingum
fjölgar ört. Þar með hópi þess
fólks sem þarf á hjúkrun og um-
önnun að halda. Margar átak-
anlegar sögur væri unnt að segja
um neyð aldraðra hjúkrunar-
sjúklinga og erfiðleika aðstand-
enda þeirra sem þurfa stundum
árum saman að leggja nótt við
dag í umönnun og eftirliti, búa
við öryggisleysi og sífellda
hræðslu um að aldraðir foreldr-
ar eða ættingjar deyi án þess að
geta látið vita af sér. Sumar sög-
urnar hafa verið sagðar í frétta-
miðlum og verður ekki bætt við
þær hér en eingöngu nefndar fá-
einar tölur þessu til staðfest-
ingar.
I janúarmánuði 1984 voru 36
einstaklingar 91 árs og eldri á
biðlista Reykjavíkurborgar eftir
húsnæði eða vistun og 7 hjón á
þessum aldri. Samtals eru því á
biðlistanum um 50 manns sem
orðið er 91 árs eða eldra.
Þá voru einnig á sama tíma 88
einstaklingar og 17 hjón samtals
sem voru á aldrinum 86—90 ára
á biðlistanum. Á aldrinum 86 og
eldri voru því samtals 172 sem
voru á biðlista Félagsmálastofnun-
ar Reykjavíkurborgar í jan. sl.
Nú liggur í augum uppi að með
vaxandi fjölda íbúa á háum aldri
vex einnig þörfin fyrir hjúkrun
og langlegu þeirra sem ekki geta
verið í heimahúsum.
Elli- og hjúkrunarheimili
Grundar hefur leyst fjölda
hjúkrunarmála á undanförnum
áratugum og sömu sögu má
segja um DAS. Nú eru hins veg-
ar hjúkrunarpláss þessara stofn-
ana að mestu lokuð fyrir sjúku
fólki utan úr bæ, þar sem fjöldi
vistmanna á heimilum þessum
hefur brýna þörf fyrir meiri
hjúkrun og umönnun en veitt er
á almennri vistdeild.
Hátt á annað hundrað manns
eru nú á biðlista að vistun og
hjúkrun á Droplaugarstöðum
þar sem rými er fyrir 36 vist-
menn og 32 hjúkrunarsjúklinga.
Margir eru útskrifaðir af bráð-
asjúkrahúsum og öldrunarlækn-
ingadeild í Hátúni og B-álmu
Borgarspítalans og sótt um fyrir
sama fólkið á hjúkrunarheimili
Droplaugarstaða sem nú þegar
hefur alltof marga sjúka ein-
staklinga miðað við starfslið og
hlutverk deildarinnar.
Hvers eiga þeir að gjalda sem
rutt hafa veginn á undan okkur og
búið í haginn fyrir yngri kynslóðir?
Er það þolanlegt í velferðarríki
að senda aldrað fólk fram og aft-
ur milli stofnana eins og pakka í
pakkhús? Er nokkur furða þó að
aðstandendur þessa fólks verði
reiðir, sárir og þreyttir á starfs-
mönnum þeim á Félagsmála-
stofnun sem sífellt verða að
neita og auka oft á öryggisleysið
sem er nóg fyrir?
Þegar sumarleyfi hefjast á
sjúkrahúsunum aukast útskrift-
ir enn og neyð sjúkra aldraðra
eykst.
Nú er mál að linni og heil-
brigðisráð og yfirvöld ásamt ein-
staklingum og félagasamtökum
taki höndum saman og láti til
skarar skríða í hjúkrunarmálum
aldraðra. Oft er þörf en nú er
nauðsyn.
í jan. 1984 voru um 50 manns 91 árs og eldri á
húsnæðislista Félagsmálastofnunar Reykjavíkur-
borgar og um 112 manns sem voru á aldrinum
86—90 ára. l»á voru hátt á annað hundrað manns
sem voru á biðlista vist- og hjúkrunarheimilis Drop-
laugarstaða við Snorrabraut