Morgunblaðið - 19.07.1984, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. JÚLl 1984
Fenner
Reimar og
reimskífur

Ástengi
Fenner Ástengi
Leguhús
Vald
Poulsen
Suöurlandsbraut 10,
sími 686499
Askriftarsiminn er 83033
Veiöimenn

fLy f.s«'NO
Hafr^rsW
r.5flv*s
BEITARMAL I HUNAÞINGI
Grímstunguheiði:
Oddvitinn rak
áður en heiðin
LANDGRÆÐSLA ríkisins hefur kært oddvita Sveinsstaðahrepps í Austur-
Húnavatnssýslu fyrir að reka fé sitt of snemma á Grímstunguheiði í vor og
jafnframt farið fram á ítölu fyrir heiðina. Ágreiningur hefur verið á milli
hreppsnefnda Áshrepps og Sveinsstaðahrepps, en baendur í þessum hreppum
eiga upprekstur á heiðina, um aðgerðir til að draga úr beit á heiðinni.
Hreppsnefndirnar hafa yfirleitt farið eftir áliti gróðurverndarnefndar Aust-
ur-Húnavatnssýslu um hvenær óhætt væri að reka fé á heiðina. Gróður-
verndarnefndin lagði til að upprekstur hæfist 23. júní í vor en við það vildu
sumir bændur í Sveinsstaðahreppi ekki sætta sig og rak oddvitinn fé sitt á
heiðina nokkrum dögum fyrr og komu fleiri bændur á eftir.
fé sitt á fja.ll
var opnuð í vor
Sveinn Runólfsson landgræðslu-
stjóri sagði í samtali við Morgun-
blaðið að Landgræðslan hefði á
undanförnum árum haldið fjöl-
marga fundi með heimamönnum
um beitarmál á heiðinni í samvinnu
við landnýtingarráðunaut Búnaðar-
félagsins. Lagt hefði verið að
heimamönnum að stytta beitartím-
ann og reka ekki á afréttinn fyrr en
gróðurverndarnefnd sýslunnar teldi
fært að hefja upprekstur. Sveinn
sagði að bændur hefðu margsinnis
verið varaðir við að ef þeir sjálfir
framkvæmdu ekki þær gróður-
verndunaraðgerðir sem lagðar
væru til, þar á meðal að seinka upp-
rekstri hrossa, yrði að koma til
utanaðkomandi valdboðs. Um
ástand heiðarinnar sagði hann að
þar væri ekki gróður- eða jarðvegs-
eyðing, eins og á Auðkúlu- og Ey-
vindarstaðaheiðum sem einnig hafa
verið í fréttum vegna beitarmála,
en gróðurrýrnun vegna ofbeitar.
Sagði hann að hreppsnefnd Ás-
Kort af vesturhluta Norðurlands þar sem þær heiðar sem mest hafa verið í
fréttum að undanförnu vegna deilna um upprekstur eru merktar inná.
Kort Mbl./GÓI.
^aettu meö
Wet-cel OQ
jr » flö'da
Um 60%
veiöimanna
samKvaemt
aritinu Fie'd &
liggur frammi
siuninni-
ára ytirburöa
im
hrepps hefði verið reiðubúin að fara
út í nauðsynlegar aðgerðir en
hreppsnefnd Sveinsstaðahrepps
hefði ekki verið fáanleg til þess.
Þegar oddviti Sveinsstaðahrepps
hefði síðan rekið fé sitt á fjall fyrr
en gróðurverndarnefndin hefði lagt
til hefði Landgræðslan óskað eftir
lögreglurannsókn á málinu og jafn-
framt farið fram á að skipuð yrði
ítölunefnd til að skipta beitinni á
heiðinni. Sagði hann að í sumar
myndi RALA endurmeta beitarþol
heiðarinnar og myndi itölunefndin
byggja á þeim rannsóknum.
Jón ísberg sýslumaður Húnvetn-
inga sagði í samtali við Morgun-
blaðið í gær að rannsókn málsins
væri lokið, það hefði legið ljóst fyrir
frá upphafi. Staðfest hefði verið að
Þórir Magnússon oddviti á Syðri-
Bakka hefði rekið fé sitt á heiðina
nokkrum dögum áður en hún var
opnuð og og brotið þannig gegn þvf
samkomulagi sem hreppsnefndirn-
ar hefðu gert með sér um að reka
ekki á heiðina fyrir þann tíma sem
gróðurverndarnefnd sýslunnar teldi
óhætt. Sagðist sýslumaður hafa
sent málið áfram til landbúnaðar-
ráðuneytisins til umsagnar.
„Það var ákveðið I vetur að láta
fara fram gróðurrannsókn á heið-
inni og stendur til að gera hana í
sumar á vegum RALA. Slík rann-
sókn hlýtur að vera undanfari gróð-
urverndunaraðgerða og fer eftir
niðurstöðum hennar til hverra að-
gerða verður gripið," sagði Þórir
Magnússon bóndi á Syðri-Bakka,
oddviti Sveinsstaðahrepps, þegar
álits hans á beitarmálum heiðar-
innar og aðgerðum til gróðurvernd-
ar var leitað. Efaðist hann um að
heiðin væri jafn slæm og sumir
vildu úr gera. Sagði hann að fleira
kæmi þarna til en ofbeit. Vitað mál
væri að mikill þrýstingur væri á
bændur að draga úr landbúnaðar-
framleiðslunni og væri hann ekki l
nokkrum vafa um að slfkt hefði
áhrif f þessu máli. Aðspurður um
hvernig það kæmi við bændur ef
dregið yrði meira úr beit á heiðinni
en orðið er sagði Þórir að takmörk-
un á beit á heiðunum kæmi ákaf-
lega misjafnt við bændur, allt eftir
því á hve stórum jörðum þeir
byggju, og hvað landríkar jarðirnar
væru. Væru því eðlilega mjög skipt-
ar skoðanir um þessi mál út frá
hagsmunum manna. Sumir bændur
þyldu mjög illa harðar aðgerðir og
ekki síst aðgerðir sem beitt væri
fyrirvaralítið. Þar af leiðandi hefði
hann sem oddviti reynt að fá að-
gerðir sem virkuðu sem hægast og
yllu ekki straumhvörfum í afkomu
manna.
Þórir sagði að sér stæði í sjálfu
sér ekki neinn stuggur af ítölu sem
Landgræðslan hefði farið fram á
því ef það reyndist rétt að landið
væri ofbeitt, þá væri eðlilegt að
beita þeim takmörkunum sem
dygðu til að koma henni f eðlilegt
horf. Jón Bjartmar Bjarnason
bóndi f Ási, oddviti Áshrepps, sagði
að reynt hefði verið að láta ekki
koma til þeirra utanaðkomandi að-
gerða sem nú hefði orðið en það
hefði ekki tekist að stilla beitinni f
hóf með samkomulagi heimamanna
og væru málin þvi komin í þann
hnút sem nú væri. Sagði hann að
skoðanir væru nokkuð skiptar f
hreppunum um þetta mál, andstað-
an væri þó heldur meiri í Sveins-
staðahreppi enda væri heldur
minna um beitarlönd þar. Sagði Jón
Bjartmar að talsvert væri búið að
gera f takmörkun beitar á heiðinni
og til að nýta beitarlandið betur, en
þrátt fyrir það stefndi enn i óefni.
Sagði hann að hreppsnefnd Ás-
hrepps hefði viljað að farið yrði að
tillögum gróðurverndarnefndarinn-
ar eins og undanfarin ár en ekki
hefði náðst samstaða um það og þvi
væru þessi mál nú komin úr hðnd-
um heimamanna sem menn hefðu
þó viljað forðast f lengstu lög. Þá
sagði Jón Bjartmar að það flækti
málið enn meir að fjarlægur hrepp-
ur, Þverárhreppur á Vatnsnesi,
hefði á sfnum tfma keypt hluta af
heiðinni og ætti þar stóran hóp af
hrossum.
Enginn reiknar
sig úr ofbeitinni
— segir landgræðslustjóri um hrossabeit
á Eyvindastaðarheiði
„FULLYRÐING nokkurra heimamanna sem upprekstur eiga á Eyvindar-
staðaheiði um að svigrúm sé til að reka allt að 180 hross á þessu ári er úr
lausu lofti gripin. Þeir rangtúlka niðurstöður RALA um beitarþol á heiðinni.
Það er samdóma álit okkar Landgræðslumanna, landnýtingarráðunautar
Búnaðarfélags íslands og flestra þeirra sem fjallað hafa um málið að Eyvind-
arstaöaheiði þoli ekki neina beit umfram það sauðfé sem þegar er búið að
reka á heiðina. Á Eyvindarstaðaheiði er alvarleg gróður- og jarðvegseyðing,
hún hefur verið ofsetin á undanförnum árum og það reiknar sig enginn út úr
þeirri ofbeit," sagði Sveinn Runólfsson landgræðslustjóri í samtali við Morg-
unblaðið er áiits hans á þeim ummælum oddvita Seyluhrepps sem birtust í
Morgunblaðinu í gær, um að óhætt væri að reka allt að 180 hross á heiðina I
sumar, var leitað.
„En úr þessum túlkunarmálum
verður nánar skorið fljótlega því
einn upprekstraraðilinn, Bólstað-
arhlíðarhreppur, hefur á almennum
sveitarfundi krafist ftölu og ftölu-
nefnd sem skipuð verður mun skera
úr um túlkun þeirra gagna sem til-
tæk eru og taka tillit til aðstæðna
eins og kveðið er á um i fjallskila-
lögum. Mál þetta snertir beinlfnis
aðeins um 20 bændur sem rekið
hafa hross á heiðina af þeim rúm-
lega 100 bændum sem upprekstrar-
rétt eiga.
Menn hafa verið varaðir við þvf í
mörg ár að hrossaupprekstur verði
stöðvaður á þetta gróðureyð-
ingarsvæði og ennfremur að upp-
rekstur sauðfjár kynni að verða
takmarkaður. Það er mat manna að
unnt sé að fá beitilönd f byggð fyrir
þau hross sem rekin hafa verið og
hefur fjallskilastjórn unnið að þvf
máli að undanförnu. Auk þess
hefðu menn auðvitað þurft að vera
búnir að fækka hjá sér hrossum. Ég
tel að einmitt nú þegar mikið gras-
ár og spretta er í byggð þá sé svig-
rúm til að bregðast við því að taka
hrossin af heiðinni.
Það er ekki bara að hrossin skaði
uppgræðsluna heldur er það líka
staðreynd að gróðurlendið þarna er
mjög illa farið og viðkvæmt eftir
síðustu fjögur köldu ár. Þarna er
heldur ekkert hrossabeitarland
nema girt væru af mýrahólf f 500 til
600 metra hæð yfir sjávarmáli sem
margir bændur og aðrir gróður-
verndarmenn sætta sig illa við að
girða af fyrir hross," sagði Sveinn
Runólfsson einnig.