Morgunblaðið - 04.09.1984, Blaðsíða 32

Morgunblaðið - 04.09.1984, Blaðsíða 32
32 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 4. SEPTEMBER 1984 ptffpll Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson. Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aöstoöarritstjóri Björn Bjarnason. Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö- alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift- argjald 275 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 25 kr. eintakiö. Óleysanleg loðnudeila? Islendingar munu eiga í ár- vissri deilu við næstu ná- granna- og vinaþjóðir á meðan ekki tekst samkomulag um nýtingu íslenska loðnustofns- ins. Þessi deila rís að jafnaði um mitt sumar þegar skip nágrannaþjóðanna taka að huga að loðnuveiðum norð- vestur af íslandi, þar sem nú er umdeilt svæði á milli Jan Mayen og Grænlands. Þessi atriði koma helst til álita: • Norðmenn hafa viðurkennt rétt íslendinga til að ákveða í samráði við sig hámarksafla á loðnu (300 þús. lestir frá sumarvertíð 1984 til 1985) við ísland og Jan Mayen. Evrópu- bandalagið sem enn ákveður veiðimagn innan grænlenskr- ar lögsögu hefur ekki gerst að- ili að slíku samkomulagi. • íslendingar og Norðmenn hafa samið um skiptingu loðnuaflans sín á milli þannig að íslendingar fá 85% (195 þúsund lestir nú) en Norð- menn 15% (105 þúsund lestir nú, en Norðmenn fá jöfnunar- afla vegna mikilla loðnuveiða íslendinga í fyrra). Evrópu- bandalagið (EB) hefur ein- hliða ákveðið að í grænlenskri lögsögu megi veiða 105 þúsund lestir. • Ekki hefur verið dregin markalina milli Jan Mayen og Grænlands. Norðmenn vilja miðlínu en Danir sem fara með samninga fyrir hönd Grænlendinga vilja fá 200 míl- ur í átt að Jan Mayen og vísa meðal annars til samnings ís- lendinga og Norðmanna. ís- lendingar styðja sjónarmið Norðmanna. • Skip sem veiða samkvæmt ákvörðun Evrópubandalagsins hafa sótt afla austur fyrir miðlinu. íslendingar vilja að Norðmenn sendi varðskip til að stugga við þeim. Norðmenn hafa ekki gert það og telja sig ekki samningsbundna til að verða við óskum íslendinga. • Færeyingar hafa undanfar- in ár fengið heimild hjá EB til að veiða 7.000 lestir af loðnu í grænlenskri lögsögu. Þeir hafa þar til í sumar ekki veitt þessa loðnu. Færeyingar og Danir hafa í sumar veitt um 22 þús- und lestir af loðnu milli Jan Mayen og Grænlands. • Konunglega Grænlands- verslunin fékk heimild hjá EB til að veiða 30 þúsund lestir af loðnu og þar af seldi hún Fær- eyingum 27.900 lesta veiðirétt. • íslendingar vilja að afli sem veiðist með heimild EB drag- ist frá 105 þúsund lesta kvóta Norðmanna. Þessari kröfu hafna Norðmenn. • Grænlendingar ganga úr EB 1. janúar 1985 en hafa selt bandalaginu veiðiheimildir innan lögsögu sinnar næstu fimm ár, þar á meðal rétt til að veiða loðnu. • íslendingum hefur verið boðið að kaupa veiðiheimildir og fisk í grænlenskri lögsögu en hafnað boðinu. • Danir vilja að gerðardómur skeri úr um markalínuna milli Jan Mayen og Grænlands, ís- lendingar hafa léð máls á þeirri hugmynd en Norðmenn hafna henni og vilja semja um málið. • Norðmenn telja brýnast að semja um skiptingu loðnuafl- ans milli deiluaðila en sam- komulag um markalínu geti beðið þar til síðar. íslendingar vilja að áhersla verði lögð á markalínuna fyrst. • Jonathan Motzfeldt, for- maður grænlensku heima- stjórnarinnar, telur ósann- gjarnt að íslendingar standi gegn því að Grænlendingar eignist 200 mílur í átt að Jan Mayen og segir „merkilegt" að íslendingar eigi 85% einkarétt á leyfilegum hámarksafla á loðnu. • Pauli Ellefsen, lögmaður í Færeyjum, segir að færeysk yfirvöld verði við óskum ís- lendinga um að þau krefjist ekki frekari veiðiheimilda af Evrópubandalaginu en á hinn bóginn geti þau ekki hindrað að færeysk útgerðarfyrirtæki semji við rétthafa í græn- lenskri lögsögu (þ.e. einnig fyrir austan miðlínu í átt að Jan Mayen) um kaup á veiði- heimildum. • íslendingar hafa sagt við Færeyinga að það kunni að bitna á veiðiheimildum þeirra í íslenskri lögsögu ef þeir veiði svo mikið af loðnu í græn- lenskri lögsögu að íslending- um blöskri. Hér hafa verið sett fram 14 atriði sem koma til álita, þeg- ar tekið er mið af þeim yfirlýs- ingum sem aðilar loðnudeil- unnar hafa gefið á síðustu vik- um í samtölum við Morgun- blaðið. Eins og af þeim sést skarast deiluefnin um marka- línu og aflamagn, staðreyndin er sú að loðna veiðist venju- lega ekki Grænlandsmegin við miðlínu í áttina að Jan Mayen. Gangur málsins hefur verið sá að aðilar hafa skipst á orð- sendingum þar sem megin- sjónarmið þeirra eru ítrekuð. Af íslands hálfu hefur þeirri skipan sem nú ríkir hvað eftir annað verið mótmælt og er samstaða um málið í utanrík- ismálanefnd Alþingis sem rætt hefur einstaka þætti þess á fjölmörgum fundum í sumar. Á Alþingi íslendinga hefur hvað eftir annað verið lýst yfir því að íslendingar ættu að stofna til samstarfs við Græn- lendinga og Færeyinga í fisk- veiðum á Norður-Atlantshafi. í loðnumálinu hefur ekki borið mikið á því að við þær yfirlýs- ingar sé staðið í verki. Jonathan Motzfeldt er væntanlegur til íslands 26. september næstkomandi og Pauli Ellefsen hefur lýst því yfir að hann sé hvenær sem er fús til viðræðna við íslendinga um þessi mál og önnur. Þótt Grænlendingar hafi selt Evr- ópubandalaginu veiðiheimildir í lögsögu sinni hafa þeir ekki framselt bandalaginu úr- skurðar- og ákvörðunarvald um leyfilegan hámarksafla á loðnu. Ef að líkum lætur verða það einkum færeysk skip sem stunda munu loðnuveiðar í grænlenskri lögsögu. Að sjálfsögðu leysti það mikinn vanda fyrir íslendinga ef Norðmenn gripu til þess að loka veiðisvæðinu við Jan Mayen við miðlínu og fæla þannig önnur skip en norsk og íslensk frá því að sigla á þess- ar slóðir til loðnuveiða. Ekki virðast miklar líkur á að Norð- menn verði við þessari kröfu íslendinga sem Grænlend- ingar telja ósanngjarna. Fleiri en Grænlendingar hljóta að velta því fyrir sér, hvaða sanngirni sé í því af íslend- inga hálfu að heimta 200 mílur fyrir sig í áttina að Jan Mayen en vilja síðan setja Græn- lendingum stólinn fyrir dyrn- ar. Eins og málum er háttað sýnist sá kostur nærtækastur fyrir íslendinga að taka upp samningaviðræður við Græn- lendinga um nýtingu loðnu- stofnsins og ná samkomulagi við þá er svipi til Jan Mayen- samkomulagsins við Norð- menn að svo miklu leyti sem aðstæður leyfa með það í huga að grænlensk stjórnvöld fallist á forgangsrétt íslendinga og samþykki auðvitað helst einkarétt íslenskra skipa til að veiða 85% af leyfilegum há- marksaflá á loðnu er lúti ís- lenskri stjórn. Grænlendingar veiða enga loðnu sjálfir og gefa þá skýringu meðal annars á veiðiheimildum til Færey- inga að þær séu öðrum þræði veittar til að kenna græn- lenskum sjómönnum loðnu- veiðar. Hverjir eru betur til slíkrar kennslu fallnir en ís- lenskir sjómenn? Evrópubandalagið hefur sýnt stífni í öllum viðræðum um loðnu. Ákvörðun þess um 105 þús- und lesta loðnukvóta við Grænland á vafalaust að sýna, að bandalagið sættir sig ekki við að íslendingar ákveði leyfilegan hámarksafla en hún gefur jafnframt til kynna að bandalagsþjóðirnar geti sætt sig við að sitja við sama borð og Norðmenn, þannig að ís- lendingar .fengju hugsanlega einkarétt á 70% loðnuaflans. Takist að leiða alla aðila loðnudeilunnar að samninga- borðinu komast íslendingar ekki hjá því að svara spurn- ingum um þetta. Sverrir Haukur Gunnlaugsson deildarstjóri: Ratsjárstöðva eins til varna Á DÖGUNUM voni felldar tillögur i þingi framsóknarmanna i Vestfjörð- um og sveitarstjórnarmanna i Aust- fjörðum þar sem lýst var andstöðu við iform um að reisa nýjar ratsjir- stöðvar hér i landi. Sömu dagana og andmæli gegn ratsjirstöðvunum voru felld dvöldust hér í boði Sam- taka herstöðvaandstæðinga menn fri útlöndum sem lýst var sem sér- fróðum um varnarmil og drógu með- al annars í efa að upplýsingar ís- lenskra stjórnvalda um gildi og eðli hinna nýju ratsjirstöðva væru réttar. Pólitísk ikvörðun hefur enn ekki verið tekin um þetta mil en i vegum utanríkisriðuneytisins hafa ýmsir þættir þess verið í rannsókn. Morg- unblaðið sneri sér til Sverris Hauks Gunnlaugssonar, deildarstjóra varn- armiladeildar utanríkisráðuneytis- ins, og leitaði álits hans. — Því hefur verið haldið fram að óvenjuleg leynd hvíldi yfir ratsjármálinu? „Fullyrðingar af þessu tagi eru ekki á rökum reistar," sagði Sverr- ir Haukur Gunnlaugsson, „hitt er sönnu nær að íslensk stjórnvöld hafa líklega aldrei haft eins mikið frumkvæði að því og á síðasta ári að upplýsa almenning um áform er miða að bættum vörnum í land- inu. Þessu til staðfestingar vil ég minna á það að 15. júlí 1983 sendi utanríkisráðuneytið frá sér frétta- tilkynningu, þar sem skýrt er frá því að í undirbúningi sé athugun á endurnýjun ratsjárkerfisins i landinu. Þar var meðal annars komist svo að orði, að ratsjár- stöðvum sé „ætlað sama hlutverk hér og annars staðar, að fylgjast með umferð í nágrenni landsins. Rætt hefur verið um að reisa tvær ratsjárstöðvar í stað þeirra sem lagðar voru niður á Vestfjörðum og Norðausturlandi og endurnýja tækjabúnað þeirra, sem fyrir eru á Stokksnesi og Reykjanesi. Þá opnast betri möguleikar en áður til að nýta ratsjárstöðvar við stjórn á umferð almennra flugvéla i innanlandsleiðum og í milli- landaflugi, sem og við öflun upp- lýsinga fyrir Landhelgisgæsluna." Jafnframt var í fréttatilkynning- unni skýrt frá því, að nýjar rat- sjárstöðvar yrðu mannaðar að mestu eða öllu leyti af Islending- Fri eftírlitsstöð varnarliósins við Stoki ratsji stöðvarinnar sem er fri fimmta stöðinni eru hhití af fjarskiptabúnaði i hennar færist í íslenskar hendur. Engar hugmyndir eru uppi um að fjölg; víkurflugvelli en þær eru búnar fullkon f AWACS-vél. endurnýja ratsjárkerfið kemur það i hlut mannvirkjasjóðs Atl- antshafsbandalagsins að fjár- magna framkvæmdirnar en ekki Bandaríkjamanna." um. Þá má minna á að 15. nóvember 1983 svaraði Geir Hallgrímsson, utanríkisráðherra, fyrirspurn á Alþingi um ratsjármálið og sagði að eðli hugsanlegra ratsjárstöðva á Norðausturlandi og Vestfjörðum væri nákvæmlega hið sama og stöðvanna sem fyrir eru í landinu. Þá skýrði ráðherra frá því að utanríkisráðuneytið hefði beðið dr. Þorgeir Pálsson, dósent og flugvélaverkfræðing, að annast könnun á málinu í samráði við fulltrúa frá Landhelgisgæslu, Pósti og síma og Flugmálastjórn. Þessi athugun nær meðal annars til tæknilegra þátta, er kunna að koma framangreindum stofnunum að góðu gagni. Um staðarval sagði ráðherra, að utanríkisráðuneytið hefði heimilað varnarliðinu sjón- hornsmælingar og fleiri athuganir yrðu gerðar í samráði við ráðu- neytið og tækniaðila, ýmislegt benti til að þeir staðir þar sem ratsjárstöðvar stóðu áður á Vest- fjörðum og við Langanes reyndust enn heppilegastir. öll voru þessi atriði staðfest í skýrslu utanríkis- ráðherra um utanríkismál sem hann flutti og rædd var á Alþingi í mai síðastliðnum. íslenskir aðilar hafa unnið að rannsókn málsins í samræmi við þetta. Hér er um umfangsmikið verk að ræða. Verði ráðist í að — í blaðinu Jane’s Defenee Weekly mátti nýlega lesa, að Bandaríkjamenn væru að byrja á því að endurnýja DEW-varnarlín- una þar sem hún teygir sig yfir Alaska og Kanada og ætluðu að kosta til þess 1000 milljón banda- ríkjadölum. Eru framkvæmdir hér hluti af þessu stórátaki? „Ekki er hægt að segja það, framkvæmdir hér á landi yrðu á vegum Atlantshafsbandalagsins eins og áður er komið fram. Jafn- framt kæmi til greina að sú rat- sjártegund sem yrði fyrir valinu hefði tvíþætt hlutverk. Við nöfum lagt áherslu á að frá ratsjárstöðv- um hér á landi megi fylgjast bæði með ferðum í lofti og á sjó. Rat- sjárnar sem athygli okkar beinist að draga um 200 sjómílur eða álíka langt og bunga jarðar leyfir. Fyrir hendi er sú tækni sem gerir kleift að nota sömu ratsjána bæði til að fylgjast með flugvélum og skipum. Norðmenn hafa athugað þessa tækni vegna endurnýjunar á ratsjám hjá sér og við erum að kynna okkur rannsóknir þeirra. Þá er sá kostur einnig fyrir hendi að starfrækja sérstaka ratsjá í hinum fyrirhugðu stöðvum til eft- irlits með skipum. Athuganir á vegum utanríkisráðuneytisins beinast ekki síst að því að rann- saka þessa kosti til hlítar."
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.