Morgunblaðið - 24.10.1984, Page 58

58
MORGUNBLAÐIÐ, MIDVIKUDAGUR 24. OKTÓBER 1984
— /--------------ctotœ:
íteimAfm
v<—
i
3-/á,
97 J?ú vilt omté>\j\tcx!}> ha.-P«_ goba. sjórx
ef þú -feré> ti t útlQr\da, elcki Satt r1
... að síríða /wra-
MWl SVOlítÍð
TM tog. U.S. Nl. •#».—AH rtgMs r%mrm4
ei«77LMAnfrtMHmM ^
Pabbi, ég skal hjálpa þér að skutla
honum út.
HÖGNI HREKKVÍSI
„\/AK p£TTA NÚ NA0£>5yNL£STíV"
Förum aðrar leiðir
í ræktun gróðurs
Kæri Velvakandi.
Ég vil þakka ágætt viðtal við
Pétur Jónsson landslagsarkitekt
(Mbl. 7.9.) Margt af því sem hann
bendir þar á er í tíma talað og má
heita furðulegt að menn hafi ekki
tekið fegrun borgarinnar til um-
ræðu frá því sjónarhorni sem
hann gerir.
Það má með sanni segja að oft
hefur manni blöskrað hve stefnt
er í mikinn viðhaldskostnað með
öllum grænu svæðunum í Reykja-
vík sem svo til eingöngu byggjast
á þeirri plöntutegund sem flestir
eru sammála um að erfiðast sé að
rækta: grasinu. Grasflötin krefst
mjög rnikillar umhirðu, enda er
hún víðast hvar með hraðvöxnum
tegundum sem henta vel til fóðurs
en kosta mjögm mikið á opinber-
um svæðum i slátt og kantaklipp-
ingu.
En mjög margir grasfletir fá, af
skiljanlegum kostnaðarástæðum,
ekki þá umhirðu sem nauðsynleg
er og því breiða sig brenninetla og
njóli um allt og til lítillar prýði og
enn minni ánægju nágrönnum,
eftir að búið er að útrýma grjót-
görðum milli lóða, þannig að nú
fýkur illgresið af almannalóðum
inn í skrúðgarða.
Pétur bendir einmitt á leiðir til
að nota trjágróður til að koma í
veg fyrir mikinn viðhaldskostnað
þegar til lengdar lætur. Hug-
myndir hans eru sums staðar
komnar til framkvæmda, t.d. með-
fram Miklubrautinni í Reykjavík
þar sem ávaxinn gróður er uppi-
staða skjólbelta, með lágum, jarð-
lægum víðitegundum í útjöðrum
sem hindra sólarljós, illgresi og
gera arfabaráttuna óþarfa. Hægt
er þá að beina unglingavinnu-
flokkunum til einhverra annarra
skemmtilegri og meira örvandi
verkefna.
Ég tek undir þær tillögur Péturs
Jónssonar að komið verði á ein-
hverskonar rannsókn á hvaða tré
þrífist vel á berangri sem stofn í
skrúðgörðum, og hvaða plöntufé-
lög eru líkleg til að stuðla að góð-
um skjólbeltum og fögrum görð-
um.
Segja má að sums staðar sé
gróðurinn illa hirtur, til háborinn-
ar skammar fyrir borgina, krækl-
ur, illgresi í bland, eins og sjá má
t.d. við Tjörnina. Það má svo sem
ekki kenna gróðrinum um því þar
var öllu fyrirkomið með þeim
hætti að frá upphafi var öll um-
hirða vonlaus, enda hefur ekki
verið borið við að gera slíkt um
margra ára skeið.
Ég vildi vekja athygli á einu,
sem ég sé ekki að hafi verið gefinn
gaumur opinberlega.
Nú virðist í tísku að gera hækk-
anir meðfram fjölförnum braut-
um til verndar íbúðarhverfum
gegn ólofti og hávaða. Hækkanir
þessar eru m.a. við Miklubraut og
meðfram Hafnarfjarðarveginum.
Það er augljóst mál að gras-
brekkur þessar hljóta að verða
mjög dýrar í viðhaldi, nema reynt
sé að lána þær til heyskapar. Þeg-
ar í stað festir illgresi þar rætur
og má sjá fyrir hvernig brekkurn-
ar verða eftir nokkur ár.
Hér er nauðsynlegt að leggja
nokkurt fé til hliðar (til að draga
úr framtíðarviðhaldskostnaði) og
athuga hvernig megi koma fyrir
gróðri sem henti í þessar brekkur
og sem ekki þarf mikið viðhald,
helst ekkert.
Tvennt er til.
Annað er að efna til tilrauna-
starfsemi þar sem vísindalegum
aðferðum verði við komið. Þar
verði fundið út hvað best hentar.
Gallinn við þessa aðferð er að hún
er hvorki örugg né tekur nægilega
skamman tima.
Þvi er hin leiðin vænlegri og
skemmtilegri að minni hyggju. Að
efna til samkeppni meðal garð-
yrkjuáhugamanna og garðyrkju-
manna um þau plöntusamfélög
sem best hentuðu á grasbrekkur
meðfram vegum. Markmiðið er að
þær verði fallegar og ekki þurfi til
viðhalds að koma. Væri hægt að
mæla út brekkuskika fyrir hvern
þann sem óskar eftir þátttöku og
meta að fáum árum liðnum hvað
best hefur tekist. Það er trúa min
að ef hinu opinbera, vegagerð og
borgarverkfræðingi í Reykjavík,
tekst að fá góða þátttöku og al-
mennan áhuga fyrir þessu máli
mun finnast lausnir sem bæði
verða til mikillar prýði og kosta
ekki mikið viðhald. Borgarverk-
fræðingur er alkunnur skógrækt-
aráhugamaður og treysti ég hon-
um vel til að eiga forystu i þessu
máli.
Það sem vinnst í þessu máli er
ekki aðeins vonin um að fá góðar
lausnir. Hitt er ekki siður mikil-
vægt að efla þátttöku fólksins í
fegrun borgarinnar. Reynslan
sannar að leikmenn og áhuga-
menn eru engu síður hæfir til að
ná góðum árangri í ræktun en þeir
sem atvinnu hafa af því. Ætlunin
var þó ekki að efna til metings
milli leikra og lærðra, heldur að fá
þá til að vinna sem einn maður að
eflingu umhverfisins og fegrun
borgar og gatnakerfa.
Er kartaflan blóraböggull 1984
Þar sem langt er liðið á upp-
skerutíma kartaflna og flestar
frjálsu kartöflurnar etnar er ekki
úr vegi að huga nánar að því sem
barist var um. Á jurtinni Solanum
tuberosum er kartaflan ókynjaður
rótarávöxtur. Því eru ekki afbrigði
innan hverrar tegundar. Þetta at-
riði virðist hafa ruglað þó nokkra.
Bintje, Gullauga, Mandla, Áskart-
afla og margir fleiri stofnar hafa
ólíka eiginleika sem hæfa fram-
ieiðendum og einnig neytendum.
Því er stofnum haldið aðskildum
svo sem tök eru á.
Það má teljast sérstakt að fs-
lendingar með sinn mikla áhuga á
ættfræði hafa einatt talað um
epli, timbur og kartöflur sem eitt
einstakt fyrirbæri. Þær hömlur
sem náttúra og menn setja í þessu
sambandi við ræktun hafa beint
hugsuninni að því sem auðveldast
er að fjalla um, umhverfi og fólki
svo maður tali nú ekki um veðrið.
Hér á landi var ástandið þannig
í ostamálum landsmanna að ostar
voru eingöngu misgóðir. Til að
bæta úr þessu hóf velmenntaður
ostagerðarmaður ræktun ýmissa
tegunda í Hveragerði. Síðan hefur
verið talað um t.d. Camembert,
Brie og Port Salut ásamt gamla
góða 45% ostinum. Ég rifja þetta
atriði upp því að hliðstæð þróun
gæti orðið í ræktun kartaflna.
Bændur brugðust ostagerðinni f
Hveragerði. Þeir framleiddu ekki
nógu gerilhreina mjólk til osta-
gerðar. Osta- og smjörsalan bætti
aftur á móti vöruval og gæði
framleiðslu íslensku mjólkurbú-
anna.
Kaupmenn eru því ekki í stakk
búnir til að bæta íslenskar kart-
öflur fyrir neytendur. Því veldur
bóndinn sem við val útsæðis
ákveður hvaða tegundir verða á
boðstólum. Verði neytendum gef-
inn kostur á dekri við bragðlauk-
ana, verða að koma til hinar ýmsu
tegundir og natnir framleiðendur
með ólíkan jarðveg. Það væri helst
að grænmetismarkaðir gætu þjón-
að þeirri þörf. Því verður Græn-
metisverslun landbúnaðarins að
taka sig á um að bæta vöruval og
vörugæði. Ekki sé ég að við opin-
berir starfsmenn gætum greitt
hærra verð fyrir úrvalsvöru.
Aðallinn gæti hins vegar sagt
okkur hve dýrar kartöflur væru
góðar, en er það ekki þjóðfélags-
legt misrétti?
í fátækt hafa írar haldið lífi
með hjálp kartaflna. Norðmenn
þraukuðu í neyð síðari heimsstyrj-
aldarárin á síld og kartöflum.
Varð kartaflan þannig blórabögg-
ull á íslandi árið 1984? Menn hafa
þeyst fram á ritvöllinn á eftir
kartöflunni, eins og breskir aðals-
menn eftir ref. Jón Gissurarson,
skólastjóri setur Agnari Guðna-
syni réttilega áttirnar og Halldór
á Kirkjubóli yfirgefur ögn alkóh-
ólið til að fylgja með á eftirreið-
inni. Þannig eltum við smælkið á
meðan að kaupgeta leyfir ekki
kaup á fyrsta flokki. Hvað SÍS
varðar er ekki vansalaust fyrir þá
að hafa annast málefni Grænmet-
isverslunar landbúnaðarins, svo
sem raun ber vitni. Því vil ég Ijúka
þessum vangaveltum með því að
óska þess að þessa lands kartöfl-
um gangi allt í haginn og þakka
forsjóninni að SIS tókst ekki
þannig við OSS 1973.
Ferdinand Ferdinandsson