Morgunblaðið - 07.11.1984, Síða 19

Morgunblaðið - 07.11.1984, Síða 19
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 7. NÓVEMBER 1984 19 Margt er í fsðunni falið. um er snerta innflutt matvæli. Þar af leiðandi er innflutningur matvæla eftirlitslaus. Neytendur er gjörsamlega óvarðir þegar á markað koma menguð matvæli eins og matarolía. Það má einnig benda á að enginn veit hvaða skordýraeitur eða rotvarnarefni eru notuð við ræktun og geymslu á innfluttu grænmeti og ávexti. Eft- irlit með því hve mikið magn er notað á íslenska framleiðslu er mjög takmarkað. í sambandi við reglur, sem ís- lensk matvæli eru metin eftir, má benda á að til eru lögbundnir staðlar fyrir hámarksgerlainni- hald vatns og baðvatns, mjólkur og mjólkurvara. Viðmiðunarregl- ur gilda um hámarks gerlagróður í matvælum. Þær eru ekki lög- bundnar heldur settar af viðkom- andi ráðuneyti. Síðan eru viðmið- unarreglur til um gerlagróður i matvælum sem framleiðendur setja sér sjálfir. Með ekki veigameiri löggjöf hlýtur að vera hætta á að óæskileg efni og efnasambönd eigi auðvelda leið á matarborð okkar með ófyr- irsjáanlegum afleiðingum. Þar sem við neytendur vitum næsta lítið um hvaða efni eru til umræðu þegar minnst er á auk- efni eða aðskotaefni í matvælum, þá var Guðlaugur Hannesson beð- inn að lýsa þessum efnum og um leið mikilvægi efnarannsókna í matvælaeftirliti. Guðlaugur sagði, „efnaákvarð- anir og efnagreining á matvælum gegna mikilvægu hlutverki í að meta efnisleg gæði matvæla með tilliti til almennra efnasamsetn- ingar, næringargildis, hollustu og heilnæmis". Öll efni sem finnast í matvælum heyra undir eftirfarandi flokka: efnisþætti, aukefni og aðskotaefni. í efnisþáttum eru öll nauðsynleg efni sem eru í matvælum, nær- ingarefni og ómeltanleg trefja- efni. Næringarefni eru eggjahvíta, kolvetni, fita, vítamín, sölt o.fl. Aukefni (aukaefni) eru efni sem sett eru í matvæli i þeim tilgangi að gera þau næringarríkari, bragðbetri, girnilegri og til að hindra skemmdir. Þau skiptast í tæknileg aukefni og skynverkandi aukefni. Tæknileg aukefni eru sýr- ur, basar, sölt, rotvarnarefni (nitrit, nitrat) o.fl. Skynverkandi aukefni eru litarefni og bragðbæt- andi efni. Aðskotaefni eru ósækileg efni sem finna leið inn i matvæli án þess að gegna þar sérstöku hlut- verki. Þau skiptast í smærri flokka; aðskotahluti, eiturefni, fram- andi efni og aðskotalífverur. Að- skotahlutir eru framandi eða dauðir hlutir af lífrænum eða ólíf- rænum uppruna. Eiturefni og hættuleg efni eru efni eins og þungmálmar (kvikasilfur, blý, cadmíum o.fl.), skordýraeitur (lindan, tiabendazól o.fl.). Fram- andi efni eru óæskileg efnasam- bönd eins og sápuleifar, olíu, smurólía o.fl. Aðskotalífverur eru skordýr og lifandi örverur (smit- andi mengun). Þegar saga íslendinga frá 17. öld er lesin, þá er Ijóst að óvægir sjúkdómar ásóttu landsmenn og voru sjúkdómar þessir ekki ætíð afleiðing náttúruhamfara eða harðindaára. Það eru aðeins rann- sóknir síðustu ára á sömu fyrir- brigðum erlendis, sem gefa til kynna að þar hefur verið um margítrekaðar matareitranir að ræða, eitranir vegna mengunar í matvælum. Þær hafa sennilega gert meira en flest annað til að gera landsmenn duglitla og ræna þá dómgreind. t dag viðgengst alls kyns íblönd- un framandi efna í matvæli lands- manna, umdeildra efna og efna sem vitað er að geta valdið heilsu- skaða. Má þar nefna nitrat og nitrit, sem í of stórum skömmtum geta breyst í nítrósamin og eru þau talin geta valdið krabbameini. Einnig leyfist hér notkun plast- íláta undir fituríka matvöru eins og mataroíu, mayonese, smjör, smjörlíki o.fl. Það er talið að feiti og olíur geti leyst óæskileg efni úr plastinu og eru sum þessara efna talin krabbameinsvaldar. Hér eru einnig notuð umdeild litarefni í matvæli, varhugaverð bragðefni I sælgæti o.fl. Fyrir neytendur er ástandið óviðunandi. Hér þarf öflugri mat- vælalöggjöf og hert matvælaeft- irlit svo fyrirbyggja megi mengun matvæla til að verja neytendur skaða og heilsutjóni. Heimildir að söguþætti. Sigurdur Pétursson, 1975, Tímarit Verkfrœð- ingafélags íslands. Mary Kilbourn Matossian, 1984, The Sciences. Jón Aóils, 1971, Einokunarverslun Dana á ls- landi. Sigurjon Jónsson, 1944, Sóttarfar og sjúkdóm- ar á íslandi 1400—1800. Hvernig líkaði gestunum maturinn? Akranes: Óvissa um verkefni í skipasmíðaiðnaðinum ATVINNUÁSTANDIÐ í skipasmíðaiðnaðinum hefur að undanfórnu ekki verið upp á það besta í landinu og hefur Skipasmíðastöð Þorgeirs og EUerts hf. á Akranesi ekki farið varhluta af því. Þó má segja að ástandið hafí ekki verið eins slæmt og á horfðist fyrr á þessu ári en óvíst er með áframhaldið. Að sögn Guðjóns Guðmunds- gert tilboð í ýmis verkefni og sonar skrifstofustjóra Þorgeirs & Ellerts hf. hefur atvinna hjá þeim verið nokkuð góð en óvíst er með áframhald þess. „Við höf- um haft töluvert af viðgerðar- verkefnum og svo tókum við að okkur að byggja verksmiðju- húsnæði fyrir Henson hf. en það fyrirtæki er að láta reisa 800 m2 byggingu á Akranesi. Við höfum höfum náð góðum árangri í þeim en óvíst er um hvernig þau mál þróast. Við vonumst samt eftir því að fá einhver þeirra. Þannig stöndum við nú í viðræðum við Magnús Gamalíelsson hf. á Ólafsfirði um breytingar á skuttogara þeirra, Sigurbjörgu ÓF-1. Ætlunin er að honum verði breytt í frystitogara og verður sett í hann fiskvinnslu- kerfi og búnaður til að frysta afla um borð.“ Eitt raðsmíðaverkefnið svo- kallaða hefur verið í byggingu á Akranesi en ekkert hefur verið unnið við það sl. hálft ár. Guðjón sagði að ekkert nýtt væri að frétta af því. Nokkrir aðilar hafa sýnt áhuga á kaupum á skipinu en enn hefur ekki orðið af sölu og á meðan svo er verður ekki unnið i skipinu. Smíðinni er að mestu lokið en eftir er að setja siglinga- og fiskileitartæki í það. JG SUZUKI SENDIBÍLAR SUZUKI ALTO Burðarþol 375 kg. Framhjóladrif. Eyðsla 5L pr. 100 km. Verð kr. 175.000.- SUZUKI ST90 Háþekjubíll Byggður á sjálfstæðri grind. Burðarþol 625 kg. Eyðsla 7L pr. 100 km. Verð kr. 198.000.- SUZUKI sendibílar eru fyrir þá sem þurfa rúmgóða og snúningslipra sendibíla en er samt annt um að halda rekstrarkostnaði í lágmarki. SVEINN EGILSSON HF. SUZUKI Skeifunni 17. Sími 685100. SUZUKI ST90 Burðarþol 625 kg. Byggður á sjálfstæðri grind. Eyðsla 7L pr. 100 km. Verð kr. 188.000.-

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.