Morgunblaðið - 07.11.1984, Blaðsíða 53

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 7. NÓVEMBER 1984
53
Minning:
Kristófer Ólafs-
son Kalmanstungu
Stefán Kristófer Scheving eins
og hann hét fullu nafni, var fædd-
ur í Kalmanstungu 29. maí 1898,
sonur hjónanna þar Ólafs Stef-
ánssonar og konu hans, Sesselju
Jónsdóttur frá Galtarholti. Var
Ólafur sonur Stefáns bónda í
Kalmanstungu Ólafssonar, er
nefndur var stúdent Björnssonar
á Esjubergi Ólafssonar, stift-
manns í Viðey. Föðuramma
Kristófers var Anna, systir Þór-
unnar langömmu móður hans.
Voru þau foreldrar hans bæði af
Stefánungakyni þar sem amma
þeirra systra Þórunnar og önnu
var Anna systir Ólafs stiftmanns,
er gift var Vigfúsi Scheving sýslu-
manni á Víðivöllum. Er þaðan
Schevings nafnið. Um sín fyrstu
kynni af ólöfu Magnúsdóttur frá
Fljótstungu, föðurömmu Kristóf-
ers, og Stefáni afa hans, farast
Kristleifi á Stóra-Kroppi svo orð í
bókinni „Úr byggðum Borgar-
fjarðar“: „Minniíeg er mér fyrsta
koma mín að Kalmanstungu. Þá
var ég sjö ára. Ég gekk þangað
með mömmu minni heiðskíran
vetrardag. Var þá Ólafur þriggja
ára. Hófst þá fyrsta kynning
okkar. Allt var fólkið svo ástúð-
legt, að á betra varð ekki kosið. Þá
var enn siður að heilsa og kveðja
hvern mann með kossi, bæði karla
og konur, unga og gamla. Þetta
gerði ég eins og aðrir. Þegar ég
kvaddi Stefán stakk hann ljóm-
andi fallegum kíki í vasa minn og
fannst mér mikið um. En þegar ég
kvaddi Ólöfu, lagði hún þrjá ríkis-
dali í lófa minn. Var það ekki lítið
fé á þeim árum, enda réð ég mér
ekki á heimleiðinni fyrir monti
blandinni ánægju."
Sesselja móðir Kristófers var
dóttir Jóns bónda í Galtarholti,
Jónssonar, sama stað, og konu
hans Þórunnar Kristófersdóttur á
Stóra-Fjalli Finnbogasonar,
Teitssonar, er Teitsætt er frá
komin. Kona Kristófers á Stóra-
Fjalli var Helga dóttir Péturs
Ottesen sýslumanns Borgfirðinga
og Þórunnar Stefánsdóttur Schev-
ing er fyrr var getið.
Jón í Galtarholti, afi Sesselju,
var sonur Jóns Þórðarsonar bónda
á Smiðjuhóli og víðar og konu
hans, er var Sesselja Guðmunds-
dóttir Jónssonar bónda í Eskiholti
og konu hans, Rósu Sigurðardótt-
ur.
Má vera að einhverjum þyki nú
orðin nóg ættfræðin en aðrir hafa
gaman af, enda er ættfræðiáhugi
vaxandi.
Kristófer ólst upp hér í Kal-
manstungu ásamt systkinum sín-
um, þeim Ólöfu, síðar húsfreyju á
Hamraendum, og Stefáni, sem síð-
ar bjó ásamt honum I Kalmans-
tungu. Hann var áhugasamur
ungmennafélagi í æsku, kenndi
sund á vegum ungmennafélagsins
og þeir bræður voru æði oft meðal
þeirra sem héldu uppi dansmúsik
á vegum félagsins því þeir voru
góðir harmonikkuleikarar, eins og
ðlöf systir þeirra var einnig.
Hann gekk í Hvítárbakkaskóla og
síðar Hvanneyrarskóla og var síð-
ar um tíma í Danmörku að kynn-
ast landbúnaði þar. Hann var því
vel undir það búinn að hefja bú-
skap en það gerði hann árið 1930,
ásamt Stefáni bróður sínum.
Höfðu þeir bræður raunar keypt
Kalmanstungu af föður sínum,
Ólafi, nokkru fyrr þó hann teldist
fyrir búi uns hann lést 7. mars
1930, eftir nærri 40 ára búskap
þar, 65 ára að aldri.
Hér í Kalmanstungu bjó Krist-
ófer í 42 ár, til ársins 1972, er
hann seldi búið í hendur Ólafi syni
sínum og flutti suður til Reykja-
víkur. Bjó hann eftir það á ðldu-
götu 7A til dánandægurs 5. okt.
1984.
Kristófer kvæntist árið 1930
Lísbeth Zimsen, dóttur Jes Zim-
sen, kaupmanns og útgerðar-
manns í Reykjavík, og konu hans
Ragnheiðar Björnsdóttur. Eru
börn þeirra auk Ólafs, sem fyrr er
getið, Ragnheiður, húsfreyja á
Gilsbakka hér í Hvítársíðu, og
Ólöf, húsfreyja og kennari á Út-
görðum í Hvolhreppi. Barnabörn-
in eru orðin 12 og langafabörnin 4.
Um Kristófer má segja að hæfi
vel orð Kristleifs á Stóra-Kroppi
um föður hans er hann reit til
minningar um hann fyrir 54 árum:
„Ólafur í Kalmanstungu var ein-
hver allra glæsilegasti bóndi þessa
héraðs. Hann var bæði stór og
karlmannlegur og fríður hvar sem
á hann var litið. Bar hann þess
merki að hafa aldrei bognað undir
erfiðum lífskjörum, enda virtist
hann jafnan sitja þeim megin sem
hamingjusólin skein í heiði."
Ungur var Kristófer fríður og
glæsilegur, söngmaður góður,
dansmaður og vel máli farinn,
hagmæltur og skemmtinn og
kunni sig hið besta. Hann var
einnig íþróttamaður að þeirrar
tíðar hætti og segir Guðmundur
Böðvarsson af góða sögu í afmæl-
isgrein, er hann reit um Kristófer
sjötugan. Þess mun hafa verið far-
ið á leit við Kristófer að hann gæfi
sig að stjórnmálum en hann var
svo hygginn að sjá að slíku var
ekki hægt að sinna með búskap í
Kalmanstungu og afþakkaði það.
í búskap var Kristófer hygginn
búmaður, lagtækur á tré og járn
svo sem verið hafa margir frænd-
ur hans af Galtarholtskyni og
hinn mesti hirðumaður. Hafa svo
sagt mér ýmsir þeir, sem hjá hon-
um unnu í æsku, að af honum hafi
þeir lært snyrtimennsku um aðra
hluti fram. Að þeim hafi einnig
þótt vænt um hann og hans heim-
ili, ber það einnig vitni hve margt
af því fólki kom að útför hans sem
gerð var frá Gilsbakkakirkju þann
20. október síðastliðinn.
Við Kristófer bjuggum saman í
Kalmanstungu um 15 ára skeið.
Þar er því margs að minnast og
margt að þakka. Minnist ég
margra ánægjustunda á heimili
Kristófers, bæði hér í Kalmans-
tungu og einnig á Öldugötu 7A.
Það var oft glatt á hjalla, tekið I
spil eða slegið upp á léttara hjal.
Seinustu árin var við ýmsan
heilsubrest að eiga, eins og verða
vill. Það er hverjum manni lán er
svo er komið, að heilsan er farin,
að hverfa á vit æðri heima.
Kristófer fékk hægt andlát á
heimili sínu 1 Reykjavík.
Við í Kalmanstungu 2 minn-
umst frænda með hlýjum hug og
vottum konu hans og fjölskyldu
samhygð.
Kalman Stefánsson,
Kalmanstungu
Lára Thoraren-
sen — Minning
Fædd 29. september 1913.
Dáin 28. september 1984.
Það var í ágúst sl. að sú fregn
barst til okkar frá Danmörku að
Lára frænka væri veik og á leið
heim. Lára var lögð inn á Land-
sptítalann, en þaðan átti hún ekki
afturkvæmt. Lára lést 28. sept-
ember, en daginn eftir hefði hún
orðið 71 árs. Hún varð ekki gömul,
enda bjóst hún ekki við því sjálf
að verða það, en samt fannst mér
dauðinn ótímabær og of fljótur á
sér. Þrátt fyrir veikindi um árabil
og Iitla heilsu var Lára alltaf svo
ótrúlega kjarkmikil og dugleg.
Hún fór í sumar sína árlegu ferð
til Silkiborgar í Danmörku og
heimsótti meðal annars sína góðu
vini Katrínu og Nils, sem þar búa
og hafa reynst Láru svo vel. Þótt
þróttur líkamans færi þverrandi,
var viljinn sterkur og mikill. Allt
hennar líf einkenndist af þessum
viljastyrk, sem við vinir hennar og
ættingjar sóttum til hennar.
Lára hét fullu nafni Boghildur
Lára Thorarensen, fædd vestur I
Dölum 29. september 1913. For-
eldrar hennar voru Bogi Thorar-
ensen og Guðrún Guðmundsdóttir.
Þegar Lára var aðeins kornabarn,
dó faðir hennar af slysförum. Fór
hún þá til föðursystur sinnar,
Hildar Thorarensen Jónsdóttur,
og manns hennar, Ketils Ketils-
sonar, er bjuggu á hinu merka út-
gerðarheimili Kotvogi í Höfnum.
Þar ólst Lára upp á þessu menn-
ingarheimili, sem átti stóran þátt
í að móta hana og gera úr henni þá
víðsýnu heimsmanneskju sem hún
var. Hildur fóstra hennar, eða
Hildur amma, eins og við kölluð-
um hana, átti ekki bðrn sjálf, en
hún átti gott hjarta og næga hlýju
til að taka að sér fimm fósturbörn
og er móðir mín eitt þeirra. Milli
Láru og móður minnar, Rögnu
(Lóu), var alla tíð náið samband,
sem ég og bróðir minn fórum ekki
varhluta af. Lára sýndi okkur allt-
af mikla umhyggju, sérstaklega
eftir að faðir okkar dó árið 1956.
Þá var Lára vakandi yfir velferð
okkar, hvort sem það var vel-
gengni í skóla eða úti í atvinnulíf-
inu.
Lára varð fyrir þeirri raun að fá
berkla ung að aldri og dvaldi hún
mörg ár á Vífilsstöðum, en einka-
sonur hennar, Björn, ólst upp hjá
Hildi ömmu til unglingsára. Löng
sjúkrahúsvist var þung raun ný-
giftri konu með ungan son, en
Lára sagði oft, er hún rifjaði upp
vist sína á Vífilsstöðum: „Allir
þeir samferðamenn og öll hin
löngu samtöl og rökræður við
skemmtilegt fólk var óborganlegt
og mikið lærði ég á þessum árum.“
Eftir að Lára fékk heilsuna,
hellti hún sér af kappi út í starf
hjá SÍBS og var um árabil sölu-
stjóri hjá samtökunum. Vegnaði
henni vel í starfi og varð vel til
vina.
Aftur fór Lára til dvalar á
sjúkrahúsi. í þetta sinn fór hún til
Noregs og var nokkurn tíma í
Lillehammer, en þess staðar
minntist hún oft með mikilli
hlýju. Noregur átti hug hennar þá
og síðar Danmörk, en hún starfaði
í nokkur ár rétt utan við Silkiborg.
Eftir að Lára tók þá ákvörðun
að flytja heim til íslands 1973, var
hún nokkurn tíma að aðlagast
þessu sérkennilega íslenska þjóð-
félagi. Hún var orðin Skandinavi í
sér og hafði búið við nokkuð stöð-
ugt efnahagslíf í Noregi og Dan-
mörku. Er Lára kom alkomin til
Islands, voru ráðamenn islensku
þjóðarinnar, mennirnir sem við
kusum, rétt um það bil að hrinda
okkur út í hrunadansinn mikla,
sem virðist engan enda ætla að
taka. Hafði Lára af því miklar
áhyggjur, hvernig komið væri í ís-
lenskum þjóðmálum.
Lára, sem var með fróðari og
skemmtilegri konum, sem ég hef
þekkt um ævina, hafði yndi af að
ræða um stjómmál, menn og mál-
efni. Menningar- og listviðburðir
fóru heldur ekki fram hjá henni og
fannst Láru fátt skemmtilegra en
að fara í leikhús. Oft vakti það
undrun mína, hversu vel hún var
heima í óskyldum málum.
Lára hafði mjög ákveðnar skoð-
anir í stjórnmálum og dró enga
dul á að hún var sjálfstæðiskona.
En ekkert þótti henni skemmti-
legra en hressandi samræður og
rökræður við sína fjölmörgu vini,
sem voru á hinum kantinum í póli-
tíkinni, jafnvel mjög róttækir. Við
hjónin stríddum Láru stundum
góðlátlega og spurðum hana hvort
það segði henni ekki dálitla sögu,
hve margir af hennar skemmtileg-
ustu og bestu vinum væru and-
stæðingar hennar I pólitíkinni.
Margra slíkra vina, sem hurfu á
undan henni, minntist hún oft
með söknuði. Ég nefni aðeins fáa,
þá Jón Rafnsson, Árna Einarsson
og Björn Svanbergsson.
Börnum mínum sýndi Lára allt-
af mikla umhyggju og artarsemi.
Mundi eftir þeim á afmælum og
tyllidögum. Arni sonur minn var
henni einkar kær og var það gagn-
kvæmt.
Manni mínum, Sveini, og Láru
varð vel til vina og sátu þau löng-
um og töluðu um landsins gagn og
nauðsynjar og ekki síst um stjórn-
mal. Var þá oft mikið fjör og hiti í
. Láru.
Það er ekki ósjaldan, sem við
hjónin höfum minnst á það, hve
miklu Lára miðlaði okkur og
mörgum öðrum með sínu frábæra
minni á fólk, ættir og atburði.
Þessu erum við ekki hvað síst
þakklát, því við, kynslóðin fædd
eftir stríð, erum oft illa að okkur
og vitum of lítið um ýmsa þætti
þjóðfélagsins frá þeim árum er
Lára og hennar kynslóð voru að
hefja sína lífsbaráttu. Gott var að
leita til Láru til að fræðast um
þessa tíma.
Mikið erum við fátækari nú, er
Lára frænka er horfin. Móðir mín
saknar hennar sárlega, þar sem
þær voru nær daglega í sambandi
og ég veit að eins er um fleiri nána
vini.
Við hjónin sendum syni hennar,
tengdadóttur og barnabörnum
okkar dýpstu samúðarkveðjur, en
huggum okkur við dýrðlegar
minningar um ógleymanlega
konu.
Sigrún Hermannsdóttir
Einar G. Guðmunds-
son — Minningarorð
Fæddur 12. nóvember 1893
Dáinn 9. október 1984
Tengdafaðir minn, Einar G.
Guðmundsson, er látinn og útför
hans hefur farið fram. En minn-
ingin um hann sækir á hugann og
örfá orð vil ég festa á blað og tjá
með fátæklegum orðum þakklæti
mitt fyrir kynnin við hann, vin-
áttu hans og góðan hug til min og
minna.
Einar Guðmann Guðmundsson
hét hann fullu nafni, fæddur 12.
nóvember 1893. Hann var sonur
hjónanna Sesselju Jónsdóttur og
Guðmundar Einarssonar í Eiðis-
sandvík í Sandvíkurhreppi í Flóa.
Þar ólst Einar upp í stórum
systrahópi, en þau voru 8 systkin-
in sem upp komust, Einar og sjö
systur.
Nú er aðeins ein systranna eftir
á lífi, það er Halla, því að hinn 24.
október síðastliðinn var Þóra syst-
ir Einars jarðsungin frá kapell-
unni í Fossvogskirkju. Hún dó
viku á eftir honum. Ég og fjöl-
skylda mín viljum nota þetta
tækifæri til að votta aðstandend-
um Þóru innilega samúð og hlut-
tekningu.
Einar G. Guðmundsson var einn
af þessum skapmiklu dugnaðar-
mönnum, sem aldrei lágu á liði
sínu og lögðu metnað sinn í það,
að hvert verk sem þeir önnuðust
væri sem best af hendi leyst.
Vinnudagurinn hjá Einari varð
því oft mjög langur. Oft var unnið
af kappi myrkranna á milli og
ekkert slakað á. Jafnframt var
Einar glöggur á hvernig best var
að haga hverjú verki og var eftir-
sóttur til vinnu.
Hinn 19. júlí 1924 kvæntist Ein-
ar Guðbjörgu Jónsdóttur, en hún
lést fyrir tæpum þremur árum.
Þau hjónin voru mjög samhent og
þoldu saman súrt og sætt í meira
en hálfa öld.
Einar og Guðbjörg eignuðust
fjögur börn sem upp komust, Guð-
mund, Jón Þorbjörn, Harald og
Sigríði. Þau ólust upp í ástríki for-
eldra sinna á Vesturvallagötu 7 í
Reykjavík. Þar bjuggu þau Guð-
björg og Einar allan sinn búskap.
Húsinu á Vesturvallagötu 7 kom
Einar upp með fádæma dugnaði
og áræði, því að lítil voru efnin og
tímarnir erfiðir. Afkomendur
þeirra Einars og Guðbjargar eru
nú orðnir 29 talsins.
Einar G. Guðmundsson varð að
vinna hörðum höndum á kreppu-
tímum til þess að sjá sér og sínum
farborða. Honum varð fljótt Ijóst
að verkafólk varð að standa sam-
an í lífsbaráttunni og sækja sinn
rétt með þátttöku og starfi í
verkalýðsfélögum.
Hann gerðist því tryggur
Dagsbrúnarmaður og var ætíð ör-
uggur og ákveðinn þátttakandi í
réttinda- og kjarabaráttu félags-
ins. Af þessu tók hann mark og
mið í afstöðu sinni til þjóðfé-
lagsmála, sem hann lét sig miklu
skipta. Réttur hins smáa og um-
komulausa í samfélaginu var hon-
um heilagt mál.
Einar var félagslyndur maður,
trauátur og trúr með afbrigðum og
óbilandi vinur vina sinna. Hann
var einn af stofnendum óháða
safnaðarins í Reykjavík og bar
mjög velferð hans fyrir brjósti.
Einar var bundinn átthögum
sínum mjög traustum böndum og
fólkinu þar. Hann átti stóran hlut
í félagsstarfi sveitunga sinna sem
fluttir voru til Reykjavíkur og
hafði oft forystu um að þeir hitt-
ust og skemmtu sér saman.
Einar tengdafaðir minn var
kröfuharður maður, bæði við
sjálfan sig og aðra. Manndómur,
áræði og dugnaður voru eðliskost-
ir sem hann mat mikils.
Hann bar velferð barna sinna,
tengdabarna, barnabarna og
barnabarnabarna ætíð og ævin-
lega fyrir brjósti og fylgdist vel
með þeim allt til hins síðasta. öll
söknum við hans mikið, ekki síst
börnin.
Öllum þeim sem hlúðu að Einari
og hjúkruðu honum hin síðustu
æviár hans flyt innilegar þakkir
frá mér og mínum. Ég vil þar sér-
staklega nefna hjúkrunarfólkið í
Hafnarbúðum. Og Haraldi mági
mínum þakka ég einstaka fórnfýsi
og umönnun sem hann ávallt
sýndi föður sínum.
Guð blessi góða minningu um
Einar G. Guðmundsson, ævi hans
og störf.
Stefán Trjámann Tryggvason