Morgunblaðið - 22.11.1984, Blaðsíða 36
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. NÓVEMBER 1984
35
TRUIN
Innan við fimmtungur trú-
ir á persónulegan guð
ÍSLENDINGAR segjast vera mjög
trúhneigdir (68% — sjá töflu IX) og
svipar um þad til kaþólskra þjóða
Evrópu (67%) og Bandaríkjamanna
(81%). 29% segja að þeir séu ekki
trúhneigðir og 2% segjast vera
sannfærðir trúlevsingjar.
Trúhneigð lslendinga endur-
speglast hins vegar ekki í kirkju-
sókn þeirra. Einungis 12% ís-
lensku svarendanna sögðust sækja
kirkju einu sinni í mánuði eða
oftar. Þetta er svipað hlutfall og á
Norðurlöndunum í heild, þar sem
það er 14%. Kirkjusókn í þessum
mæli er hins vegar miklu algeng-
ari í Norður-Evrópu (34%) og
Suður-Evrópu (40%).
Aftur á móti segja 74% íslend-
inga að trúin veiti þeim huggun og
styrk, en einungis 29% Norður-
landabúa í heild eru sama sinnis.
Meðal Evrópuþjóðanna eru það
einungis Möltubúar (94%) og lrar
(79%) sem sækja huggun og styrk
í trúna í ríkari mæli en lslend-
ingar.
Allt annað er hins vegar upp á
teningnum þegar spurt er hvort
menn taki sér tíma til að biðjast
fyrir, til hugleiðslu eða einhverrar
andlegrar iðkunar. 46% íslend-
inga svara spurningunni játandi
og er þetta hlutfall einungis lægra
meðal Svía (33%) og Frakka
(44%), en Danir og Finnar eru
svipaðir íslendingum í þessu efni.
fslendingar segja guð skipta
miklu máli í lífi sinu og eins og i
dæmi trúhneigðarinnar svipar
þeim til kaþólskra landa um þetta.
Guð skiptir fslendinga mestu máli
allra Norðurlandaþjóða, en Finn-
ar koma þeim næstir. Þegar þýð-
ingu guðs er skipað á kvarða frá
1—10 er meðaltala íslendinga
6,60, en tala Bandaríkjamanna,
sem er hæst, er 8,21. Tala Finna er
6,20, tala Norðmanna 5,35, tala
Dana 4,47 og tala Svía, sem er
TAFLA VII
TRUHNEIGÐ
ísland Norðurl. Svíþj. Danm. Finnl. Nor. N-Evr. S-Evr. USA
Trúhneigð(ur) 68 46 32 61 55 46 59 67 81
Ekki trúhneigð(ur) 29 39 55 17 29 46 27 22 16
Sannf. trúleysingi 2 4 6 4 2 3 3 6 1
Veit ekki 1 11 7 18 15 5 10 5 2
SPURT VAR: Óháð því hvort þú sækir kirkju eða ekki, telur þú að þú sért (og síðan gefnir svarmöguleikarnir hér að ofan). Gefnar eru hlutfalls tölur).
TAFLA vm HVERS KONAR GUÐ?
ísland Norðurl. Svíþj. Danm. Finnl. Nor. N-Evr. S-Evr.
a) 18 25 19 24 25 40 32 33
b) 58 36 39 24 45 31 37 35
c) 15 18 19 22 12 18 17 15
d) 7 14 17 21 6 9 10 11
e) 1 7 6 10 11 2 6 6
Settar voru fram fullyrðingar og spurt hver þeirra kæmi næst trú þátttakenda. Fullyrðingarnar voru:
a) Það er til persónulegur guð.
b) Það er til einhvers konar alheimsandi eða llfskraftur.
c) Ég veit í rauninni ekki hverju trúa skal.
d) í raun og veru held ég ekki, að það sé til neins konar alheimsandi, guð eða lífskraftur.
e) Veit ekki
gru
trúhneigð fsle
lægst, 3,99.
hvaða grunni hvílir hin mikla
slendinga? Hvaða guð
er það, sem skiptir þá jafn miklu
máli og raun ber vitni? Þegar
svarendurnir voru beðnir að velja
á milli nokkurra fullyrðinga um
trú sína kom I ljós að meirihluti
íslendinga (58%, sjá töflu X) taldi,
að fullyrðing um að til væri ein-
hvers konar alheimsandi eða
lífskraftur kæmist næst trú
þeirra, en einungis 18% völdu full-
yrðingu um að til væri persónu-
legur guð. Hér hafa íslendingar
mikla sérstöðu. Engin þjóð í könn-
uninni trúir jafn mikið á alheims-
anda eða lífskraft, en ítalir koma
næstir á eftir íslendingum (50%).
Engin þjóðanna trúir hins vegar á
persónulegan guð í jafn litlum
mæli og íslendingar — 19% hinna
trúlitlu Svia trúa á persónulegan
guð.
Þegar spurt var um fjórar teg-
undir „dulrænnar reynslu" skáru
íslendingar sig einungis úr á einu
sviði, 41% þeirra töldu sig hafa
orðið vara við nálægð látins
manns, og er sú reynsla ekki jafn
algeng i neinu hinna Evrópuland-
Þrír tjórðu trúa á
Iff að loknu þessu
ÞRÍR af hverjum fjórum íslending
um trúa á líf eftir dauðann og er sú
trú einungis útbreiddari meðal
Möltubúa (84%) þegar litið er til
Evrópulandanna. Hinar Norður-
landaþjóðirnar eru mjög ólíkar fs-
lendingum hvað þetta varðar, Ld.
trúa einungis 26%Dana og 28%Svía
á líf eftir dauðann. f Noregi og Finn-
landi eru hlutfallstölurnar hærri,
44% Norðmanna segjast trúa á líf að
loknu þessu og sama sinnis eru 49%
Finna.
Þegar spurt er hvort menn trúi
að sál sé til er svara íslendingar
oftar játandi en flestar aðrar
þjóðir (81%). írum og Norður-
írum svipar mjög til Islendinga
um þetta, en talsverðra efasemda
gætir á Norðurlöndum, þar sem
vegið hlutfall já-svara er 43%.
Tslendingar trúa hins vegar ekki
á Djöfulinn að neinu marki (15%)
og er trúleysi á hann einungis
minna meðal Dana og Svia (12%),
en engin Evrópuþjóð neitar tilvist
hans jafn eindregið og í slendingar
(80%). Nákvæmlega sama er að
segja um Helvíti, nema hvað 12%
íslendinga trúa því að það sé til,
en 82% gera það ekki.
Rösklega helmingur íslendinga
trúir aftur á móti á Himnaríki og
er sú trú einungis útbreiddari
meðal Möltubúa (86%), fra (83%),
Norður-íra (81%) og Breta (57%).
Jafnvel Bandaríkjamenn eru ekki
jafn trúaðir á tilvist Himnaríkis
og íslendingar.
Trúin á tilvist syndarinnar er
líka útbreidd meðal fslendinga
(65%) og það eru einungis Norð-
ur-írar (91%), Möltubúar (90%),
frar (85%) og Bretar (69%) sem
slá okkur við í þessu efni.
Loks trúir fjórðungur fslend-
inga á endurholdgun, en meðal
Evrópuþjóðanna er algengast að
þetta hlutfall sé á bilinu 20—30%.
Flestir telja sig virða
boðorðin betur en aðrir
MEIRIHLUTI landsmanna telur að
boðorðin tíu séu enn í fullu gildi, að
undanskildu þriðja boðorðinu
(„Halda skaltu hvfldardaginn heil-
agan.“), sem aðeins 26% telja enn í
gildi. Njóta boðorðin hvergi í heim-
inum, nema í Bandarfkjunum, meiri
stuðnings, en Norðmenn eru yflrleitt
í þriðja sæti.
Þegar spurt er aftur á móti
hvort þátttakendur telji, að öðru
fólki finnist boðorðin enn i fullu
gildi, eru svörin talsvert frábrugð-
in. í öllum tilvikum kemur fram,
að fólk telur að það virði sjálft
boðorðin betur en aðrir. Dæmi um
það ert t.d. að 56% aðspurðra
telja, að annað boðorðið („Þú skalt
ekki leggja nafn drottins Guðs
þíns við hégóma.") sé í fullu gildi,
en aðeins 32% telja að aðrir séu
sömu skoðunar. Sama er að segja
um tíunda boðorðið („Þú skalt
ekki girnast konu náunga þíns,
þjón, þemu né nokkuð það, sem
náungi þinn á.“). Þar telja 78%
aðspurðra það enn í fullu gildi, en
einungis 45% álíta að aðrir séu á
sama máli.
Engin ein
sönn trú
HVORKI fleiri né færri en 66%
þátttakenda í könnuninni reyndust
vera þeirrar skoðunar, að ekki væri
til nein ein sönn trú, en flnna mætti
grundvallarsannindi í öllum helstu
trúarbrögðum heims. Aðeins fjórð-
ungur var þeirrar skoðunar, að ein-
ungis væri til ein sönn trú. 6% töldu
engin sannindi fólgin í neinum af
belstu trúarbrögðum heims.
Mest er sannfæringin um eina
sanna trú á Norður-írlandi (34%),
Spáni (44%) og í frska lýðveldinu
(46%). í Noregi eru 27% að-
spurðra sannfærðir um eina sanna
trú, og sömu sögu er að segja um
19% Dana, 20% Finna og 17%
Svía.
85 prósent telja siðferði afstætt
í LJÓSI hinnar miklu trúhneigðar fslendinga, sem kemur fram í Hag-
vangskönnuninni, er það mjög athyglisvert að þeir eru mestir afstæðis-
hyggjumenn í Evrópu þegar spurt er hvort til séu einhlítar skilgreiningar
á því hvað sé gott og hvað sé illt (Tafla IX).
85% íslendinga telja að aldrei sé hægt að skilgreina nákvæmlega
hvað sé gott og hvað sé illt, það sé algerlega háð aðstæðum hverju
Aðeins 10% telja að til séu algjörlega einhlítar skilgreiningar á
góðu og illu. Dönum svipar mest til fslendinga að þessu leyti, en
annars staðar í Evrópu er trú á einhlítar skilgreiningar góðs og ills
miklu útbreiddari. Mest fylgi hefur þessi skoðun í Bandaríkjunum
(34%) og Noregi (31%). Vegið meðaltal Norðurlanda (annarra en
íslands) er 21% og vegið meðtaltal Norður og Suður-Evrópu er 26%
sinni.
TAFLAIX
GOTT OG ILLT
ísland Norðurl. Svíþj. Danm. Finnl. Nor. N-Evr. S-Evr. USA
Sammála a) 10 21 21 10 26 31 26 26 34
Sámmála b) 85 69 72 75 63 61 9 61 59
ósammála báðum 2 4 3 6 3 4 8 6 3
Veit ekki 3 6 4 9 8 4 7 8 3
Viðfangsefnið var tvær fullyrðingar, sem stundum eru settar fram, þegar rætt er um gott og illL Spurt var hvor þeirra kæmist næst því að lýsa
skoðun þátttakenda. Fullyrðingarnar voru:
a) Það eru til algjörlega einhlftar skilgreiningar á hvað sé gott og b) Það er aldrei hægt að skilgreina nákvæmlega hvað sé gott og hvað
hvað illt. Þær eiga ætíð við, gilda fyrir alla án tillits til aðstæðna. sé illt. Það er algjörlega háð aðstæðum hverju sinni hvað sé gott
og hvað sé illt.