Morgunblaðið - 16.01.1985, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. JANÚAR 1985
Hörpudiskdeilan á Bfldudal:
Fulltrúar suð-
ur til fundar
ÁTTA bátar á Bíldudal, sem gerðir hafa verið út á rækju og hörpudisk, liggja
nú bundnir við festar vegna deilu milli Ra kjuvers hf. annars vegar og Félags
smábátaeigenda á Bfldudal hins vegar um greiðslu fyrir hörpudisk, sem landað
var á Bíldudal í haust og unninn var hjá Kækjuveri hf. Fulltrúar beggja
deiluaðila eru nú staddir í Keykjavík þar sem reynt er að finna lausn á
deilunni.
Þórður Eyþórsson hjá sjávarút-
vegsráðuneytinu sagði í samtali við
blm. Mbl. að fjallað hefði verið um
málið í ráðuneytinu, en hann kvað
það sína skoðun að hér væri um að
■æða staöbundið deilumál, sem
ráðuneytið hefði ekki tök á að ráða
fram úr. Hins vegar yrðu allar leið-
ir kannaðar til þrautar. Að sögn
Gunnars Karls Garðarssonar,
formanns Félags smábátaeigenda,
munu bátarnir ekki fara aftur til
veiða fyrr en lausn fæst á þessu
máli, en Eyjólfur Þorkelsson, fram-
kvæmdastjóri Rækjuvers hf., sagði
í samtali við Morgunblaðið að hann
teldi verkfall þetta ólöglegt.
Með stöðvun bátanna vilja báta-
eigendur mótmæla því fyrirkomu-
lagi sem verið hefur á á uppgjöri
vegna hörpudisksveiðanna, en auk
þess fléttast inn í ágreiningur
vegna þess að bátar þeir sem hér
um ræðir eru ekki útbúnir flokkun-
arvélum fyrir skelfisk, og telur Eyj-
ólfur Þorkelsson að samið hafi ver-
ið um nýtingu 10% aflans, en þessu
mótmæla smábátaeigendur. „Við
viljum fá greitt samkvæmt verð-
Biðskákin
varð jafntefli
KARPOV og Kasparov tefldu i gær
41. skákina áfram, en hún fór f bið á
mánudagskvöld. Karpov hafði peð
yfir í biðstöðunni, en fáir menn voru
eftir á borðinu, þannig að vinn-
ingsvonir heimsmeistarans voru
litlar. Hann tefldi þó áfram og
reyndi að rugla andstæðinginn í
ríminu, enda hefði sigur í skákinni
fært honum sjötta vinninginn, sem
nægt hefði til að ljúka einvíginu
hinum í vil. Kasparov varðist af ör-
yggi og var jafntefli samið eftir 71.
leik hvíts.
lagsráðsverði, sem við teljum eina
rétta verðið, en Eyjólfur ákvað
verðið eftir útkomunni í verksmiðj-
unni. Okkur finnst það ekki koma
til greina, og bátarnir fara ekki út
fyrr en lausn fæst á þessu máli,“
sagði Gunnar Karl Garðarsson er
Morgunblaðið hafði samband við
hann vegna þessa máls.
Eyjólfur Þorkelsson hjá Rækju-
veri hf. sagði hins vegar í samtali
við Morgunblaðið að hann hefði
strax 1983 farið þess á leit við eig-
endur þeirra báta sem ekki höfðu
hreinsivél um borð að slíkt yrði
gert. Það hefði hins vegar ekki verið
gert, og hann hefði því tekið bátana
aftur í viðskipti með því samkomu-
lagi að greitt yrði fyrir 10% nýt-
ingu aflans óhreinsaðs, enda fylgdu
þessari afurð gjarnan mikill sand-
ur, steinar og ýmiss konar aðskota-
hlutir. Eyjólfur kvaðst aldrei hafa
fengið neitt bréflegt frá smábáta-
eigendum fyrr en þeir gengu í
verkaiýðsfélagið fyrir skömmu.
„Verkfallið er ólöglegt að mínum
dómi vegna þess að hér er um að
ræða ágreiningsatriði sem eru
viðskiptalegs eðlis. Það er um að
ræða kaup og sölu á afla en ekki
launakjör. Málið snertir því ekki
verkalýðsfélagið eða launakjör,"
sagði Eyjólfur. „Við höfum engar
kröfur fengið frá þeim um það hvað
þeir í raun og veru vilja í þessum
efnum. Við gerðum samkomulag við
þessa báta um það að þeir útveguðu
okkur 10% nýtingu, sem er komin
til af því að það er gert ráð fyrir því
í verðlagsráðsákvæðum að 10%
komi út úr þessari skel. Þetta eru
einu bátarnir á landinu sem ekki
eru útbúnir hreinsivélum, en ég tók
þá samt í viðskipti eftir að formað-
ur Félags smábátaeigenda hafði
samþykkt tíu prósentin, þótt hann
kannist ekki við það nú,“ sagði Eyj-
ólfur Þorkelsson ennfremur.
Unnið við lokafrágang brauta í keilusalnum í Öskjuhlíð. Morpinbitóia/Jóifus
„Keila skal það heitau
„ÍÞROTTIN heitir keila, sögnin verður því „að keila“ og keilari heitir sá
sem leikur,“ sagði Jón Hjaltason, er Morgunblaðið spurði hann um
nafngift á hinni nýju iþrótt sem fyrirhugað er að hleypa af stokkunum í
Öskjuhlíð um næstu mánaðamót. „Ástæðan fyrir því að við notum orðið
„bóling“ í auglýsingum, ásamt orðinu „keila“ er fyrst og fremst við-
skiptalegs eðlis, en framtíðarorðið er keila,“ sagði Jón ennfremur.
í leiðara Morgunblaðsins á
laugardaginn sl. er m.a. fjallað
um nafngiftina „bóling" í augl-
ýsingum hins nýja fyrirtækis og
segir m.a. í leiðaranum: „Hér í
Morgunblaðinu hefur verið aug-
lýst nýtt orð undanfarna daga,
réttara sagt orðskrípið bóling,
sem er misheppnuð íslenskun á
enska orðinu „bowling“. Og síðar
í leiðaranum segir m.a.: „Hitt er
fráleitt að kenna keiluspil við
„bóling" á íslandi. Helst virðist
sem hin nýja keiluhöll eigi að
bera nafnið „bóling“.“ Jón
Hjaltason var spurður nánar um
þessi atriði:
„Ég vil fyrst geta þess, að
þarna verður ekki um neina höll
að ræða. Það er aðeins til ein
höll í Reykjavík og hún er við
Aðalstræti. Staðurinn ber nafniö
„Öskjuhlíð" en ekki „bóling", en
það orð mun hins vegar standa
utan á húsinu vegna viðskipta-
sjónarmiða, en þúsundir útlend-
inga, sem hingað koma árlega,
munu væntanlega þekkja orðið
þótt stafsetningin hafi verið ís-
lenskuð. Eins var það í auglýs-
ingunum, að af hreinum við-
skiptaástæðum töldum við ekki
fært að gerast slíkir krossfarar í
íslensku máli, á þessu stigi, að
gera bæði í senn, að kynna nýja,
óþekkta íþrótt, og koma með
nýtt nafn. Það vita allir hvað
„bowling" er, en það gæti vafist
fyrir mörgum í hverju „keilu-
spil“ er fólgið. Stefnan er hins
vegar að festa orðið „keila“ yfir
þessa íþrótt, og er það notað
frekar en „keiluspil" þar sem
orðið „spil“ . pessu samhengi er
villandi. Þetta er íþrótt en ekki
spil. Við ákváðum hins vegar að
nota orðið „bóling" í kynning-
unni, en í auglýsingunni sem
leiðarahöfundur vitnar til er það
aðeins nefnt í yfirskrift auglýs-
ingarinnar, en orðið keila alls 11
sinnum í sjálfri auglýsingunni.
við erum líka að láta prenta
bæklinga og kennslubækur um
þessa íþrótt og þar er eingöngu
notað orðið „keila", sagði Jón
ennfremur.
Jón Hjaltason sagði að í júní
hefði verið haft samband við „Is-
lenska málnefnd" þar sem óskað
var álits nefndarinnar og tillögu
um nafngift á hina nýju íþrótt.
Svar hefði hins vegar ekki komið
fyrr en í byrjun desember sl., eða
um sex mánuðum síðar þar sem
því er lýst yfir að nefndinni
hefði orðið lítið ágengt að ís-
lenska nafn á hinni nýju íþrótt.
Nefndar voru þó þrjár hugmynd-
ir sem voru „veltingarleikur,
„strýtuleikur" og „bölti". Jón
sagði að eigendur hins nýja
fyrirtækis hefðu ekki treyst sér
til að ganga að tillögum mál-
nefndarinnar. „Því hefur verið
ákveðið að kalla þessa íþrótt
„keilu" og unnið að því að vinna
því orði fastan sess í málinu því
keila skal það heita," sagði Jón
Hjaltason.
„Get ekki hugsað það til
enda ef heimurinn miss-
ir áhuga á hörmungunum“
- segir Sigríður Guðmundsdóttir hjúkrunarfræðingur í Eþíópíu
Addw Ababa, 15. janúar, frá Bernharúi (>udmund88yni.
„FÓLKIÐ kemur ekki hingað fyrr en í síðustu lög, þegar það er búið að
selja allt, skepnur og skartgripi. Þetta er stolt fólk,“ sagði Sigríður Guð-
mundsdóttir hjúkrunarfræðingur í matgjafarbúðunum í Bati er við Arni
Gunnarsson vorum þar á ferð um helgina. „Ástandið er stórum betra nú en
það var fyrir jól, því nú höfum við nógan mat. Dánartalan er komin niður í
20 til 30 dauðsföll á dag en var áður flmmfalt meiri. Það sem við óttumst
hins vegar mest er að fari að draga úr matarsendingum. Hingað hafa ekki
komið fréttamenn í tíu daga en áður voru þeir hér daglegir gestir. Ég get
ekki hugsað það til enda ef heimurinn missir áhugann á hörmungunum hér
og hættir að senda mat“, bætti Sigríi
Það var yfirþyrmandi reynsla
en jafnframt uppörvandi að koma
í matgjafarbúðirnar. Fólk þar á
sér þó einhverja von. Mörg barn-
anna líta prýðilega út og voru
farin að leika sér. Mæðurnar
höfðu komið sér upp eldstæðum
fyrir utan tjöldin og önnuðust
fjölskylduna eftir bestu getu. í
búðunum eru nú 23 þúsund
manns, en nýtt fólk kemur
hundruðum saman á hverjum
degi og búðirnar í landinu skipta
hundruðum. Baráttan við dauð-
ann heldur áfram, ekki síst í
sjúkraskýlum búðanna.
Gangan til matarins
„Mörg þessara barna eru mun-
aðarlaus og hafa hvorki fengið
fæðu né blíðu og eru að slokkna
andlega og líkamlega," sagði
Anna, sænskur hjúkrunarfræð-
ingur á barnadeildinni í Bati, og
r við.
gældi við litla telpu sem fannst
úti í eyðimörkinni og hafði ekki
fengist til að segja orð dögum
saman. Nú var hún farin að
brosa, en það er duglegasta fólkið
sem kemur til búðanna. Enginn
veit um tölu þeirra sem hungrið
sverfur að í fjallabyggðunum í
kring og enginn veit hve margir
hafa gefist upp á göngunni til
matarins, sérstaklega er barna-
dauðinn mikill. Mæðurnar verða
að velja hvernig þær skipta rýr-
um matnum á milli barnanna og
það er alsiða að þau sterkustu fái
það sem til er í þeirri von að
minnsta kosti þau lifi af. Vegna
þessa gerði starfsfólkið í Bati
gjarnan leit í tjöldun-
um þar sem mæður földu veik-
ustu börnin en reyndu að fá tvö-
faldan matarskammt fyrir þau
sterkustu. Þetta er hörð lífsbar-
átta sem erfitt er fyrir Vestur-
landamenn að skilja.
Á leiðinni til Bati mættum við
fjölda fólks að norðan sem hung-
urvofan hafði sett mark sitt á.
Margir áttu skammt eftir og fólk
deyr við þjóðvegina í leit að mat.
„Það er matarvon í Addis," sagði
bílstjórinn okkar, „og þangað eru
þau að fara,“ en landið er fjöllótt,
sólskinið miskunnarlaust og
kuldi næturinnar einnig og
hundruð kílómetra á leiðarenda.
Skyldi þessu umkomulausa fólki
með eigur sínar í einni skjóðu og
börn sin á baki takast að lifa af
þá löngu ferð? Hvað tekur við?
Neyðarhjálpin sem nú er veitt
af nær 40 hjálparstofnunum og
mörgum ríkisstjórnum er sam-
hæfð af RRC, hjálpar- og þróun-
arstofnun Eþíópíu. Hún hefur nú
fengið völd, ekki meiri né minni
en ráðuneytin, því skapast oft
erfiðleikar í kerfinu þegar þrír
aðilar geta fjallað um hjálpar-
starfsmál, RRC, viðkomandi
ráðuneyti og flokkurinn. Að sögn
erlendra hjálparstarfsmanna er
RRC vel virk og skipulögð hjálp-
arstofnun, hins vegar er hlutverk
þeirra ekki alltaf auðvelt.
Hjálp til sjálfshjálpar
Ahmed Ali, einn yfirmanna
Sigríður Guðmundsdóttir hjúkrun-
arfræðingur með eitt fórnarlamba
hörmunganna í Eþíópíu.
RRC, sagði okkur Árna að auðvit-
að væru þeir þakklátir fyrir alla
þá neyðaraðstoð sem látin er í té,
en það væri sárt að vera þiggj-
andi og finna að erlendar hjálp-
arstofnanir treysta ekki heima-
mönnum. „Við höfum langa
reynslu í neyðarstarfi, hér var
hungursneyð 1974. Við þekkjum
okkar fólk, þarfir þjóðarinnar og
höfum virkt skipulag, en sumir
útlendinganna telja sig vita betur
en við hvað best kemur að gagni
hér,“ sagði Ahmed Ali. Hann
ræddi sérstaklega um fiskveiði-
verkefni fslendinga í Massawa og
benti á það sem gott dæmi um
vinnubrögð útlendinga við að
veita hjálp til sjálfshjálpar.
Hin eþíópíska mold er svo
frjósöm að hún gæti brauðfætt
alla Austur-Afríku ef regnið
bregst ekki, en nú er hin stolta
eþíópíska þjóð brauðfædd af öðr-
um og dugar ekki til. Borgara-
styrjöldin í norðurhluta landsins
bætir ekki úr skák.
Sæmileg
loðnuveiði
Margir að klára kvóta sína
LOÐNUVEIÐI befur verið sæmileg
frá áramótum, að sögn Andrésar
Finnbogasonar hjá Loðnunefnd, enda
hefur verið ágætt veiðiveður allt árið.
Bátum hefur verið að smá fjölga á
miðunum, sem eru djúpt undan Þist-
ilflrði, og eru þar nú 40—50 bátar að
veiðum og landa aðallega á Norður-
landshöfnum.
ísleifur VE tilkynnti um 500 lesta
afla á laugardagskvöldið. Á sunnu-
dag tilkynntu 5 bátar samtals um
2.460 lesta afla. Þeir eru: Hrafn GK
650 tonn. Ljósfari RE 580, Guð-
mundur Olafur ÓF 200, Helga II RE
510 og Magnús NK 520.
Á mánudag tilkynntu 10 loðnu-
bátar samtals um 5.210 lesta afla.
Þeir eru: Jöfur KE 450 lestir, Hilm-
ir II SU 550, Heimaey VE 470, Berg-
ur VE 530, Erlingur KE 460, Gígja
RE 730, örn KE 300, Húnaröst AR
620, Fífill HF 600 og Þórður Jónas-
son EA 500.
Fram til klukkan 15 á þriðjudag
tilkynntu 11 loðnubátar samtals um
7.320 lesta afla. Þeir eru: Gfsli Árni
RE 620 lestir, Gullberg VE 610,
Ljósfari RE 580, Sjávarborg ÞH
800, Dagfari ÞH 520, Keflvfkingur
KE 530, Kap II. VE 690, Huginn VE
520, Hákon ÞH 800, Börkur NK
1.100 og Hrafn GK 550.
Sumir bátanna eru langt komnir
með úthlutaðan loðnukvóta. Tveir
bátar, Grindvíkingur GK og Svanur
RE, fylltu sína kvóta fyrir áramót.
Á þriðjuda g voru tveir bátar,
Hilmir II. SU og örn KE, að landa
úr sinni síðustu veiðiferð á þessari
vertíð. Þá voru fimm bátar til viðb-
ótar að fara í sínar síðustu veið-
iferðir að þessu sinni.