Morgunblaðið - 16.01.1985, Blaðsíða 19

Morgunblaðið - 16.01.1985, Blaðsíða 19
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. JANÚAR 1985 Sigurði Helgasyni svarað eftir Jakob F. Ásgeirsson I Dagblaðinu & Vísi 9. janúar sl. er birtur útdráttur úr einum kafla í bók minni, Alfreðs saga og Loft- leiða, og kallaður til Sigurður Helgason að gera við hann athugasemdir. „Athugasemdir" þær sem blaðið hefur eftir Sigurði eru mestan part skætingur og rógur um mig, en þó líka ætlaður fleirum þar sem hann segir: „Höfundur hefur grei- nilega fengið fræ úr korni sem malað var í myllu Gróu frá Leiti og uppskeran í samræmi við það.“ Það er fyrst að leiðrétta sem segir á forsíðu DV þennan dag, að Sigurði Helgasyni séu „ekki vand- aðar kveðjurnar" í bók minni. Þetta finnst mér helst til frjálsleg notkun á orðatiltækinu, að vanda e-m ekki kveðjurnar. Sigurður Helgason er ekki skammaður i þessari bók og hann er ekki atyrt- ur fyrir tiltæki sín, heldur er í bókinni „áreynslulaus frásögn", eins og það var orðað í ritdómi, um þá valdabaráttu sem varð inn- an Flugleiða eftir sameiningu flugfélaganna og þar til Alfreð Elíasson var rekinn útúr skrif- stofuhúsi félagsins. Það er engar skammir að finna í þessari bók, eins og reyndar sýndi sig í þeim slitrum sem DV birti. Þrjú atriði í máli Sigurðar Helgasonar má segja að snerti málefnalega umræðu og skal þeim nú svarað og síðan aurkasti mannsins og álygum. Sigurður víkur að hlutabréfa- kaupunum 1953, en þá náðu starfsmenn Loftleiða meirihluta í stjórn félagsins með því að kaupa leynilega hlutabréf í félaginu eftir gamalli útboðsheimild. Um þetta er fjallað ítarlega í kaflanum Tímaót, bls. 124—136. „Athuga- semd“ Sigurðar er svohljóðandi: „Ég dvaldi í Bandaríkjunum veturinn 1952—53 og hitti þá oft gamla vini frá Loftleiðum. Við þær viðræður vöknuðu hjá mér hugmyndir um kaup á hlutabréf- um fyrir mig og fleiri og átti ég síðan verulegan þátt í að skipu- leggja þau kaup og framkvæma. En sú frásögn sem hér birtist er hvað mig varðar í röng meginat- riðum.“ í frásögn bókarinnar af þætti Sigurðar í þessum hlutabréfa- kaupum er m.a. stuðst við samtal mitt við Jóhannes Markússon, flugstjóra, en það var hann sem átti „hugmyndina" að þvl að starfsmenn Loftleiða leituðu til Sigurðar um þessi kaup. í bókinni segir, bls. 131: „Við starfsmennirnir rúðum okkur því inn að skinninu, seldum ýmsar persónulegar eignir og keyptum bréf eins og við mest máttum. Við vorum hins vegar engir efnamenn og leituðum því eftir fjársterkum aðila sem gæti keypt þau bréf sem við höfðum ekki bolmagn til að kaupa. Helst vildum við finna einn mann, svo að fyrirætlanir okkar kvisuðust ekki, því þá hefði stjórnin umsvifalaust lagt bann við hlutabréfasölunni. Jóhannes Markússon, flugstjóri, þekkti vel til Sigurðar Helgasonar, sem þá var framkvæmdastjóri tveggja fyrirtækja í Reykjavík, Orku og Steypustöðvarinnar. Jóhannes vissi að Sigurður hafði mikið fjár- magn á bak við sig og stakk uppá því að við leituðum til hans. Það gerðum við og eftir nokkrun um- þóttunartíma ákvað Sigurður að ganga til liðs við okkur.“ Þessi frásögn stendur óhrakin. Siðar í bókinni, þar sem fjallað er sérstaklega um ýmis viðskipti Sigurðar Helgasonar og annarra stjórnarmanna Loftleiða, er sagt frá því að við hlutabréfakaupin ’53 hafi Sigurður eginast stærri hlut en hinir stjórnarmennirnir, Al- freð, Kristján Guðlaugsson, Einar Árnason og Kristinn Olsen, en að svo hafi verið um talað, að þegar þeir fjórmenningar hefði bolmagn til þess, þá skyldu þeir leysa til sín á nafnverði eitthvað af þeim hlut- abréfum sem skráð voru á Sigurð, þannig að þeir ættu „allir jafnan hlut, félagarnir í stjórn Loftleiða," eins og það er orðað í bókinni. Þegar sá dagur kom að þeir höfðu bolmagn til að leysa til sín bréfin, gengu þeir Alfreð og Einar Árnas- on á fund Sigurðar, en hann sagði þá aðeins: — Ja, hvað bjóðið þið? Þeir buðu á endanum í bréfin, enda þótt þeim fyndist framkoma Sigurðar furðuleg, en Sigurði fannst boðið ekki nógu hátt og þess vegna átti hann stærri hlut í félaginu en aðrir stjórnarmenn Loftleiða. Frá þessu er sagt á bls. 341—2. Sigurður gerir enga „athugasemd" við þessa frásögn — og hvað er þá „í meginatriðum" rangt? Um afskipti sín af Air Bahama hefur Sigurður aðeins þetta að segja: „Varðandi það sem í bókinni er kallað alvarlegt trúnaðarbrot, þá er þar flest úr lausu lofti gripið. Þau plögg sem þar er vitnað til eru drög sem snertu hugmyndir að breyttu starfsfyrirkomulagi mínu. Þegar Alexander P. Maillis hafði sent umrædd plögg til íslands, að því er virðist í þeim tilgangi að reyna að klekkja á mér, var hinn virti lögfræðingur Loftleiða í New York spurður álits. Eftir yfirlýs- ingu sem hann gaf var ekki minnst á þetta mál framar. Að ekki skuli vera sagt frá þessu í bókinni er vissulega umhugsunar- efni.“ Nú er mér fyrst spurn: Hvaða yfirlýsing var þetta? Hvers vegna var hún gefin? Hvað stóð í þessari yfirlýsingu? Hvar er hún? Af hverju er hún ekki nefnd í stjórn- arfundargerðum Loftleiða? Hvar eru fundargerðir Air Bahama? Hér þarf ekkert að fara á milli mála, ef Sigurður leggur plöggin á borðið. Ég byggi frásögn Alfreðs sögu um þetta efni aðallega á stuttri skýrslu Kristjáns Guðlaugssonar til Alfreðs og afriti af fundargerð- um sem Alexander P. Maillis, þá- verandi forseti Air Bahama, sendi stjórnendum Loftleiða um mitt ár 1972. Er frásögnin um hið „alvar- lega trúnaðarbrot" Sigurðar á bls. 342—4 í bókinni, en „trúnaðar- brotið“ fólst í því, að því er heim- ildir greindu, að Sigurður hefði ætlað að fara á bak við félaga sína í stjórn Loftleiða og kaupa stóran hlut í Air Bahama án vitundar stjórnarinnar hér heima og auk þess ætlað að ákveða „sjálfum sér 42 þúsund dollara árslaun ofaná allar aðrar tekjur", eins og segir í bókinni. Er ekki Sigurður að játa þessu öllu, þegar hann segir: „Þau plögg sem þar er vitnað til (þ.e. í bók- inni) eru drög sem snertu hug- myndir að breyttu starfs- fyrirkomulagi mínu“? Þá segir áfram, að Maillis hafi sent „umrædd plögg til íslands ... í þeim tilgangi að reyna að klekkja á mér“. Það er trúlegt, en ástæður Maillis koma bara ekki þessu máli við. Málið snýst um það, Sigurður, sem stendur í þessum fundargerð- um, ekki hvort sá sem sendi þær til íslands sé vondur maður eða góður. Sigurður Helgason fer nokkrum almennum orðum um það sem hann kallar „rangar ákvarðanir". Hann viðurkennir að til ágrein- ings hafi komið með honum og öðrum stjórnendum Loftleiða eftir að Alfreð Elíasson veiktist og einkum verið deilt um áframhald Norðurlandaflugsins og samein- ingarmálið. Um bæði þessi mál er fjallað ítarlega í bókinni og þáttur Sigurður í t.d. sameiningarmálinu gerður mjög góður vegna þess að heimildir sýndu að hann hefði Jakob F. Ásgeirsson „Þaö er ég sem ber ábyrgð á Alfreös sögu og á að svara til saka. Ég lagði mig fram um að segja ekki neitt ann- að af Sigurði Helgasyni en ég taldi að væri ör- ugg vitneskja fyrir. Ég hef ekkert á móti því að Sigurður taki málið upp í blöðum, og þótt mér þætti viðkunnanlegra að hann hefði manndóm til þess að láta á það reyna fyrir dómstólum hvað ofmælt sé um hann í bók minni.“ komið vel undirbúinn til þeirra viðræðna og setti fram athyglis- verðar hugmyndir um framtíð flugfélaganna. Allt er þetta rakið eftir heimildum, eins og annað í bókinni, og Sigurður gerir enga „athugasemd" við ofangreind at- riði, heldur notar tækifærið í DV til að koma því á framfæri að hann hafi haft rétt fyrir sér í þessum efnum og skal hann látinn í friði með þá skoðun, enda þótt hún sé umdeilanleg. Þá ræðir Sigurður stuttlega hina „gífurlegu erfiðleika“ Flug- leiða 1979—80 og segir réttilega að fækkun starfsfólks hafi verið óhjákvæmileg. En síðan segir hann: „Það er alrangt, sem haldið er á lofti í bókinni, að uppsagnir hafi bitnað harðar á Loftleiða- flugmönnum en flugmönnum Flugfélagsins." Það er einungis ein setning, slit- in úr samhengi, sem gefur Sigurði Helgasyni tilefni til þessarar „at- hugasemdar" og hún er svohljóð- andi: „Félag Loftleiðaflugmanna sýndi fram á að uppsagnirnar bitnuðu harðar á þeim en flug- mönnum Flugfélags tslands.“ Setning þessi birtist í þessu sam- hengi í bókinni á bls. 359: „Sigurður Helgason tók því einn við forstjórn Flugleiða hinn 1. júní 1979. Mánuði síðar var um 200 starfsmönnum Flugleiða hf. sagt upp störfum frá og með 1. október. Samhliða þessum samdráttarað- gerðum var fjölgað í yfirstjórn fé- lagsins og Érling Aspelund ráðinn sjötti framkvæmdastjórinn ... Þá var farið að hringla með lykilm- enn hjá fyrirtækinu, gamla Loft- leiðamenn; starf skrifstofustjóra, Finnbjarnar Þorvaldssonar, var lagt niður, ólafi P. Erlendssyni, forstöðumanni farþegaafgreiðslu var sagt upp og Flemming Holm, forstöðumaður aðalbókhalds, var gerður áhrifalaus. Félag Loftleióaflugmanna sýndi fram á að uppsagnir bitnuðu harðar á þeim en flugmönnum Flugfélags fslands. Ólgan og óánægjan innan gamla Loftleiðahópsins óx mjög við þess- ar aðgerðir — og þann 15. júlí birti Þjóðviljinn við mig viðtal sem bar yfirskriftina „Sigurður vill ryðja burt öllu sem tengist Loftleiðum" ..." Þarna er semsé verið að sýna andrúmsloftið innan fyrirtækisins sumarið 1979 frá sjónarhóli hinna gömlu Loftleiðamanna eftir að Sigurður Helgason hafði verið ge- rður einn að forstjóra félagsins. Forsvarsmenn félags Loftleiða- flugmanna boðuðu til blaða- mannafundar á sínum tíma og töldu sig þar sýna fram á að þess- ar uppsagnir hefðu bitnað harðar á þeim en Flugfélagsmönnum. Það er skoðun Alfreðs Elíassonar að þetta hafi verið svo sumarið ’79. Sigurði hefði verið nær að eyða nokkrum orðum að hinum sér- stæðu aðferðum sem hann notaði við að bola gömlum Loftleiðamön- num í háum stöðum frá félaginu, en það er þeim „uppsögnum" sem lýst er ítarlega í bókinni og ef Sig- urður þurfti að tjá sig um „upp- sagnir" þá lá beinast við að tala um þær. Þessu næst fullyrðir Sigurður Helgason að í bók minni sé sleppt „að segja frá mörgu sem skiptir verulegu máli fyrir Loftleiðir". Hann hefur þó ekki annað dæmi að nefna um þetta en að í bókinni sé „hvergi minnst á (leturbr. hér)... þá samninga, sem fram fóru í ársbyrjun 1970 við stjórn- völd i Bandaríkjunum varðandi leyfi til þotuflugs til Bandaríkj- anna.“ Þetta eru ósannindi. Á bls. 204 þar sem fjallað er um lok Loft- leiðadeilu og upphaf þotuflugs fé- lagsins árið 1970, segir orðrétt: „Aður höfðu verið gerðir hagstæð- ir samningar við flugmálayfirvöld í Bandaríkjunum, sem tryggðu Loftleiðum óbreytta aðstöðu, enda þótt félagið tæki upp þotuflug með litlum fyrirvara, og giltu Loftleið- agjöld áfram á flugleiðinni milli Bandarikjanna og Lúxemborgar.“ Sigurður Helgason leggst á það lúalag, að draga látinn mann inn í deilur um Alfreðs sögu. Það er ekki orð sagt til miska Erni John- son persónulega í Alfreðs sögu, en hitt hljóta allir að skilja að það var ekki hægt að komast hjá því í heimildarbók um Loftleiðir að rekja deilur forystumanna Loft- leiða og Flugfélagsins og ég fæ ekki séð að minning Arnar John- son sé á nokkurn hátt svert með því. Loftleiðir hófu harða sam- keppni við Flugfélagið og for- stjóra Flugfélagsins bar skylda til að halda fram hlut sins félags. Örn Ó. Johnson var alla tíð harður andstæðingur Loftleiða. Það fór aldrei á milli mála og það vissu allir, lika Sigurður Helgason, sem má ekki halda að öll gögn hafi týnst eins og fundargerðarbækur Áir Bahama. Þá getur það varla talist drengi- legt af Sigurði Helgasyni að reyna að koma höggi á eiginkonu Al- freðs, Kristjönu Millu Thor- steinsson, sem ekki reyndi á nokk- urn hátt að hafa áhrif á bókar- gerðina. Sigurði ætti að þykja nóg höggvið í knérunn þeirra hjóna með því að bregðast Alfreð veik- um, þótt hann hefji ekki upp róg- burð um eiginkonu hans. Það er ég sem ber ábyrgð á Al- freðs sögu og á að svara til saka. Ég lagði mig fram um að segja ekki neitt annað af Sigurði Helga- syni en ég taldi að væri örugg vitneskja fyrir. Ég hef ekkert á móti því að Sigurður taki málið upp í blöðum, þótt mér þætti við- kunnanlegra að hann hefði manndóm til þess að láta á það reyna fyrir dómstólum hvað ofmælt sé um hann í bók minni. Trúlega heldur hann sér þó við' venju sína, þegar á hann er deilt, að svara með fullyrðingum, að þetta og hitt sé „rangt„ eða að hann „elti ekki ólar“ við það sem á hann er borið. Honum hefur jafn- an dugað þetta. En ég ætla ekki að láta honum duga þetta. Mér er það alls ekki óljúft að með okkur hefjist deilur í blöðum. Ég fengi þá tækifæri til að rekja gang mála frammi fyrir alþjóð og spyrja Sigurð margra spurninga sem vöknuðu upp við sögugerðina og hann einn getur svarað. Jakob F. Ásgeirsson er höíundur bókarinnar Alfreós saga Loftleiða. Morgunblaðið/Úlfar Páll Jóhannsson tenór syngur við undirleik Ólafs Vignis Albertssonar. Páll Jóhannsson syngur á ísafirði ísafirói, 7. janúar. SÖNGVARINN Píll Jóhannesson hélt söngskemmtun í Alþýðuhúsinu laugardaginn 5. janúar sl. við afar góóar undirtektir áhcyrenda. Píanó- undirleik annaðist Ólafur Vignir Al- bertsson. Á efnisskránni voru verk eftir Scarlatti, Stradella, Bach-Gou- onod, Jón Björnsson, Sigvalda Kaldalóns og Karl Óttó Runólfs- son. Meðal verka voru aríur úr Don Giovanni, Rigoletto, Perluk- öfurunum, og Toska. En meðai ís- lensku verkanna voru Blái hellir- inn, Brúna ljós þín blíðu, Stormar, Ég lít i anda liðna tíð og Hirðing- inn. Fremur fátt var á tónleikun- um, en undirtektir áheyrenda afar góðar og varð listamaðurinn að syngja mörg aukalög. Úlfar

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.