Morgunblaðið - 16.01.1985, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, MIDVIKUDAGUR 16. JANÚAR 1985
Innreið afturhalds
í menntamálum
Um inntökupróf í HÍ
eftir Pétur Má
ólafsson
Á íslandi hefur alllengi verið
stefnt að því að allir hefðu jafnan
rétt til náms, óháð þjóðfélags-
stöðu, fjárhag og búsetu. Framan
af öldinni var jafnrétti til náms
ákaflega takmarkað. Allflestir
tóku fullnaðarpróf eftir 13 ára
bekk. Til að komast í menntaskóla
varð að gangast undir inntökupróf
í þá og ef menn ætluðu að eiga
möguleika á að ná þeim urðu þeir
að fá einhvern til að segja sér til.
Þessi fræðsla var í formi einka-
kennslu, sem oftast kostaði pen-
inga. Eins og gefur að skilja höfðu
ekki allir efni á slíkri fræðslu.
Með fræðslulöggjöfinni árið
1946 var stigið stórt skref í átt til
jafnréttis. Komið var í veg fyrir
að einungis þeir sem betur máttu
sín hefðu möguleika á að mennta
sig. í stað inntökuprófa í mennta-
skólana kom landsprófið. Þetta
olli straumhvörfum í skólamálum
hér á landi. Markmiðið var að gera
sem flestum, sem höfðu til þess
hæfileika, kleift að stunda það
nám sem þeir vildu. Fagleg sjón-
armið áttu að ráða, ekki pen-
ingasjónarmið.
Hin síðari ár hafa mennta- og
fjölbrautaskólar risið víða um
land og hafa þeir ýtt mjög undir
þessa stefnu. I skólum þessum er
m.a. boðið upp á nám sem lýkur
með stúdentsprófi, oftast tekur
það fjögur ár, stundum lengri eða
skemmri tíma. Skólar þessir eru
reknir fyrir almannafé og hafa öll
ungmenni jafnan rétt til náms í
þeim, svo framarlega sem þau hafi
lokið grunnskólaprófi með til-
skildum árangri. Á sama hátt rek-
ur ríkið háskóla. Allir hafa haft
jafnan rétt til að stunda nám við
hann ef þeir hafa lokið stúd-
entsprófi eða hlotið sambærilega
menntun.
Nú virðist því miður einhver
afturkippur vera kominn í fyrr-
nefnda stefnu. Búið er að bera upp
þá tillögu í læknadeild Háskóla ís-
lands að komið verði á inntöku-
prófum í deildina vorið 1986, á 40
ára afmæli áðurnefndra fræðslu-
laga. Hingað til hafa allir fengið
að hefja nám á fyrsta ári í læknis-
fræði en 36 efstu fengið að halda
áfram á annað ár. í tillögunni
felst að sían svokallaða verði færð
ári framar, aðeins 36 hefji nám á
fyrsta ári.
Með tillögunni er verið að lýsa
yfir vantrausti á alla mennta- og
fjölbrautaskóla í landinu, bæði
nemendur og kennara, því sam-
kvæmt henni á nú að prófa úr efni
sem kennt er í framhaldsskólum, í
líffræði, eðlisfræði og efnafræði.
Umsækjandinn á að sýna kennur-
um deildarinnar að hann hafi lært
þessi fög samviskusamlega i
mennta- eða fjölbrautaskóla, þó
að hann hafi skírteini sem sýnir
að hann hafi lokið stúdentsprófi í
þessum greinum. En það er ekki
tilhögun prófsins heldur prófið
sjálft sem þarf að athuga, því að
ég er ansi hræddur um að þetta sé
aðeins upphafið að öðru og meira.
Ef prófið kemst á í læknadeild
skapar það fordæmi. Hvaða deild
kemur næst? Verður það verk-
fræði- og raunvísindadeild? Laga-
deild? Eða kannski viðskipta-
fræðideild? Þetta er ekki svart-
sýni því tillaga þessi hefur hlotið
góðan hljómgrunn í ýmsum deild-
um Háskóla Islands.
Hlutverk framhaldsskóla hlýtur
að vera að veita nemendum sem
almennasta þekkingu. Sú þekking
kemur mönnum að gagni í háskóla
svo og á mörgum öðrum sviðum í
iífinu. Framhaldsskólar eru því
nokkurs konar undirbúningsdeild-
ir fyrir nám á háskólastigi. En
hvaða afleiðingar hefði samþykkt
tillögunnar á framhaldsskólana?
Alvarlegustu afleiðingarnar
yrðu þær að framhaldsskólarnir
færu að koma sér upp brautum
sem einblíndu algjörlega á eitt
Pétur Már Ólafsson
„Tillagan um inntöku-
prófin kemur eins og
þruma úr heiöskíru
lofti, er alger tíma-
skekkja. Hún lysir mik-
illi þröngsýni og íhalds-
semi ef ekki hreinu
afturhaldi.“
ákveðið inntökupróf. Vísir að
þessu er deildaskipting fram-
haldsskólanna en ég er hræddur
um að þær nýju yrðu miklu sér-
hæfðari, — framieiddu hrein og
klár „fageðjót". Nemendur yrðu að
velja sér starfssvið strax að lokn-
um grunnskóla. Ég er ekki viss um
að margir 16 ara unglingar viti

Nú mæta allir Duran Duran
aðdáendur á stórkostlega hátíð
sem haldin verður í Safarí á
morgun, fimmtudag 17. janúar. Hátíðin
hefst kl. 9 og lýkur kl. 2 eftir miðnætti.
M.a. koma fram:
- Módelsamtökin með nýjustu Duran
Duran tískuna.
- Valdar verða Duran Duran stjörnu,
kvöldsins
- Frír Svali
- Stofnaður verður Duran Duran að-
dáendaklúbbur
- Duran Duran tónleikar á 50 tommu
myndbandsskjá.
Aldurstakmark 16 ára.
Allir verða keyrðir
heim eftir ball.
Miðaverð 250 kr.
hvað þeir ætla að gera að ævi-
starfi sínu. Þessi sérhæfing væri
möguleg í stóru skólunum. Hvað
um þá litlu? Hvað um skólana úti
á landi? Þeir hefðu hvorki nægan
nemendafjölda né fjárhagslegt
bolmagn til að bjóða upp á slíkar
sérgreinadeildir. Þar með hefðu
stúdentar frá litlu skólunum mun
minni möguleika til að stunda það
framhaldsnám sem þeir vildu. Er
það jafnrétti til náms?
Ég er líka dálítið smeykur um
að eftir að inntökuprófin hafa ver-
ið innleidd verði stutt í einkskól-
ana. Þá spryttu upp undirbún-
ingsdeildir fyrir læknisfræði eða
lögfræði o.s.frv. Kennslan í þeim
yrði varla ókeypis frekar en í
einkaskólum sem störfuðu fyrir
gildistöku fræðslulaganna árið
1946. Hverjir hefðu efni á að
stunda nám við slíkar deildir? Ég
er hræddur um að einhverjir yrðu
útundan eins og fyrr á öldinni.
Væri það jafnrétti til náms?
Ríkinu ber skylda til að sjá um
að allir hafi jafnan rétt til náms.
Ríkinu ber skylda til að sjá um að
þær menntastofnanir sem það
rekur séu ekki í fjársvelti. Það er
því sorglegt að horfa upp á niður-
skurð á fjárveitingum til Háskóla
íslands meðan Seðlabankamuster-
ið og flugstöðin fræga rísa með
fádæma hraða. Hvað af þessu
þrennu skyldi vera mikilvægast
fyrir þjóðarbúið? Varla eru menn
í vafa um að vel menntuð þjóð sé
mikilvægari en steinsteypuhallir.
Mennt er máttur og vel menntuð
þjóð á framtíðina fyrir sér. Hins
vegar er það öfugþróun ef Hí ætl-
ar að byrgja sig múrum með inn-
tökuprófum.
Sú þróun er ekki síður háskaleg
að Háskóli íslands sýni stúd-
entsprófinu þvílíka lítilsvirðingu
sem í tillögunni felst. Það er íhug-
unarvert hvort við getum ætlast
til þess að erlendir háskólar taki
mark á einhverju plaggi, sem að
visu heitir stúdentspróf, ef okkar
eigin háskóli virðir það að vettugi.
Sjálfsagt teldu háskólar í ná-
grannalöndunum nauðsynlegt að
semja sérstök inntökupróf fyrir
hina slælega uppfræddu mör-
landa. Þeir gætu líka einfaldlega
skellt hurðum á nef okkur fávísum
til að spara sér bæði tíma og fyrir-
höfn, því tíminn er þeim dýrmæt-
ur.
Inntökupróf geta tafið stúdenta
mjög frá háskólanámi. Prófin
yrðu væntanlega í öllum deildum
á sama tíma á vorin. Ef stúdent
félli á prófi í ákveðinni grein yrði
hann að gjöra svo vel að bíða í
heilt ár eftir næstu prófum, sæti
hjá eitt kast eins og segir í spilum,
vegna þess að hann hafði ekki
tækifæri til að þreyta próf í öðrum
greinum. Hver er tilbúinn til þess?
Prófin yllu misrétti milli þeirra
sem útskrifast um vor og áramót.
Þeir síðarnefndu hefðu miklu
meiri tima en hinir til að undirbúa
sig fyrir inntökuprófin. Þá verðum
við líka að miða við að einhverjir
framhaidsskólar lifi enn um sinn
og útskrifi stúdenta, en ekki verði
nemendur aðeins útskrifaðir frá
einkaskólum, nemendur sem hefðu
ekki þurft að hafa fjárhagslegar
áhyggjur um dagana eða hefðu
eitthvað meira til brunns að bera
en hinir, sem hefðu ekki efni á
námi eftir grunnskóla.
Sjálfsagt er ýmislegt sem betur
mætti fara í skólakerfi lands-
manna, einnig á framhaldsskóla-
stigi, og vissulega býr Háskóli Is-
lands við þröngan húsakost. En
tillagan um inntökuprófin kemur
eins og þruma úr heiðskíru lofti,
er algjör tímaskekkja. Hún lýsir
mikilli þröngsyni og íhaldssemi ef
ekki hreinu afturhaldi. Nær væri
að beina kröftum sínum inn á aðr-
ar brautir, t.d. gegn niðurskurði
ríkisvaldsins á fjárveitingum til
Hí og raunar skólakerfisins í
heild.
Tillagan um inntökuprófin má
ekki ná fram að ganga. Til að
sporna gegn því verða fram-
haldsskólanemendur og stúdentar
að taka höndum saman og mót-
mæla kröftuglega. Megi tillagan
deyja drottni sínum og hvíla í
friði.
Pétur Mír Ólaísson stundar nám
við Menntaskólann í Kópavogi.