Morgunblaðið - 19.01.1985, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. JANÚAR 1985
[
f
[
i
t
\
*
i
!
{
\j
i
t
i

Einstaklingsframtak á rétt
á sér í menningarlífinu
Spjallað við Pál Baldvin Baldvinsson og Sigurjón Sig-
hvatsson um „Hitt leikhúsið“ og „Litlu hryllingsbúðina"
„VIÐ HÖFUM orðið varir við að fólk heldur að sýningin sé krakkastykki
en það er mikill misskilningur. Fólk af eldri kynslóðinni, sem hefur
komið á sýninguna er undantekningarlaust yfir sig hrifið og skemmtir sér
konunglega, enda er fullt af tilvitnunum og skírskotunum í verkinu sem
höfða til hinna eldri,“ sögðu þeir Páll Baldvin Baldvinsson og Sigurjón
Sighvatsson er blaðamaður Morgunblaðsins hitti þá að máli skömmu
eftir frumsýningu „Litlu hryllingsbúðarinnar", sem nú er á fjölunum í
Gamla bíói. Þeir Páll Baldvin og Sigurjón eru aðstandendur nýs leikhúss,
sem ber heitið „Hitt leikhúsið", en
athygli og umrsður að undanfornu.
Það hefur mörgum þótt í mik-
ið ráðist af tveimur ungum
mönnum að setja upp svo viða-
mikla sýningu sem „Litla hryll-
ingsbúðin" er, ekki síst þar sem
hér er um frumraun þeirra að
ræða við uppfærslu á leiksýn-
ingu. Þá hafa heyrst raddir, sem
telja að hér sé farið inn á var-
hugaverðar brautir í íslensku
leikhúslifi og að með þessu
framtaki hafi „kapitalisminn"
haldið innreið sína i islenskt
leikhús. Hvað sem öllum bolla-
leggingum líður er hitt víst, að
sýningin hefur fengið góðar und-
irtektir og virðist ætla að verða
„kassastykki", sem svo er nefnt á
fagmálinu. En hvað segja þeir
félagar sjálfir um þessa um-
ræðu:
„Það er vissulega rétt, að með
stofnun leikhússins hefur einka-
framtakið haldið innreið sfna i
íslenskt leikhúslíf og við teljum
það vera af hinu góða. Við telj-
um að það sé grundvöllur fyrir
því að reka menningarstarfsemi
sem byggist á einkaframtaki og
án ríkisforsjár að öllu leyti. Við
viljum ekki reka þetta á opinber-
um styrkjum, frekar deyjum við.
En sumt fólk virðist vera með
hinar ótrúlegustu hugmyndir og
efasemdir um þetta. Við höfum
til dæmis heyrt það frá ákveðn-
stofnun þess hefur vakið talsverða
um aðilum að með uppsetningu
einmitt þessa verks hefðum við
farið eftir fyrirframgerðri
gróðaformúlu eða áætlun um
pottþétt kassastykki. Þetta er
fjarri öllum sanni. Það var alveg
undir hælinn lagt hvort þetta
myndi ganga eða ekki. Þetta
verk hefur að visu gengið mjög
vel í Bandaríkjunum, Bretlandi
og á Norðurlöndunum, en í sum-
um löndum hefur verkið fallið og
það gat alveg eins gerst hér.
En þessi umræða um að einka-
framtak í menningarlífinu sé af
hinu vonda er út i hött að okkar
dómi. Við getum litið á bókaút-
gáfu hér sem dæmi. Þar hefur
einkaframtakið fengið að njóta
sín með góðum árangri. Við er-
um líka sannfærðir um að
reynslan af okkar starfsemi á
eftir að leiða í ljós að einstakl-
ingsframtakið á rétt á sér í
menningarlífinu."
Við urðum að gera
þetta sjálfír
En hvað er það sem rekur
unga menn til að ráðast í svo
áhættusamt fyrirtæki, sem
stofnun nýs leikhúss hlýtur að
vera?
„Við höfum áhuga á leikhúsi
og þetta var eina leiðin. Við urð-
um að gera þetta sjálfir. Hvað
heldur þú að hefði gerst, ef við
hefðum labbað niður í Þjóðleik-
hús og beðið um leyfi til að setja
upp þetta stykki, eða hvaða
leikhús sem er. Það hefði verið
hlegið að okkur. Það var því ekki
um annað að ræða en að gera
þetta sjálfir og okkur tókst að ná
saman fjármagni til að standa
að þessari sýningu, á þann hátt
að við getum vel við unað.
Við teljum að þessi sýning
okkar sanni, að einkafjármagn á
rétt á sér í leikhús- og menning-
arlífi hér á landi, sem víða ann-
ars staðar og jafnframt það, að
menning geti borgað sig fjár-
hagslega, því allir eru sammála
um að menning borgar sig að
öllu öðru leyti. Það er til nokkuð
sem kalla má andlegan gróða.
Það er til fullt af einstaklingum
í einkarekstri, sem er sammála
þessu sjónarmiði og við náðum
til þessafólks, sem var tilbúið til
að leggja fjármuni I þetta, án
þess að hafa nokkra tryggingu
fyrir því að fá þá til baka. En
þetta er í rauninni ekki spurning
um gróða eða tap. Þessi sýning
mun seint skila gróða þótt allt
bendi til að hún verði „kassa-
stykki". Við og allir aðstandend-
ur sýningarinnar höfum lagt
gífurlega vinnu í þetta verk og
að undanförnu höfum við unnið
18 til 20 tíma á sólarhring.
Annað er, að við tókum mikla
áhættu með því að velja söngleik
því það gefur auga leið að mun
erfiðara er að finna hæfileika-
fólk til að taka þótt í slíkri sýn-
ingu. í þessu sambandi má
minna á að Þjóðleikhúsið hefur
hætt við að sýna söngleik vegna
þess að þeir treystu sér ekki til
„Við tókum mikla áhættu." Sigurjón Sighvatsson og Páll Baldvin Bald-
vinsson fylgjast með æfingum á „Lithi hryllingsbúðinni".
að manna hann. En við teljum
okkur hafa verið mjög heppna
með val á leikendum í „Litlu
hryllingsbúðinni". Og það tók
langan tíma að finna rétta fólkið
í sum hlutverkin, eins og til
dæmis stelpnatríóið. En þetta
hafðist að lokum. Það má eigin-
lega segja að það sé með ólíkind-
um hvað þetta fólk skilar sínum
hlutverkum vel. Og við viljum að
það komi skýrt fram, að það var
ekki sist vegna dugnaðar og
ódrepandi áhuga þessa fólks að
þessi sýning varð að veruleika."
Samkeppni um
frítíma fólks
Og hver er svo tilgangurinn
með öllu þessu umstangi?
„Tilgangurinn er fyrst og
fremst að fá fólk í leikhús, og þá
ekki síst fólk sem fer sjaldan eða
aldrei í leikhús. Við viljum
stækka þann hóp sem notar fri-
tíma sinn til að sjá leiksýningar.
Staðreyndin er sú að áhorfenda-
hópur leikhúsanna hefur staðið í
stað. Ef til vill stafar það af þvi
að leikhúsin hafa ekki verið í
takt við tímann og kannski misst
tengslin við almenning eða ekki
ræktað nægilega samband sitt
við áhorfendur. Þú fæðist ekki
með leikhúshefð og vonandi er-
um við með þessu að skapa nýj-
an áhorfendahóp i íslensku
leikhúsi. Með þessu erum við
ekki að segja að gamalreyndir
leikhúsgestir eigi ekki erindi á
„Litlu hryllingsbúðina". Þvert á
móti erum við sannfærðir um að
flest allir muni skemmta sér vel
á þessum sýningum.
Sannleikurinn er líka sá, og
það verða leikhúsin að átta sig á,
að þau eru í gífurlegri sam-
keppni um fritíma fólks, þennan
stutta tíma milli vinnu og
svefns. Við reynum að haga
vinnubrögðum okkar í samræmi
við þessa staðreynd. Að þessu
leyti eru leikhúsin angi af
skemmtibransanum. Þess vegna
má með nokkrum sanni segja, að
við séum í samkeppni við Broad-
way og Þórskaffi, svo ekki sé tal-
að um myndbandaleigurnar og
kvikmyndahúsin. Þetta er hörð
samkeppni, því frítími fólks er
naumur. En leikhúsið hefur þó
sína sérstöðu sem lýsir sér einna
best í því hversu persónuleg
reynsla einstaklinga er á leik-
sýningum. Við treystum því að
það geri gæfumuninn og einnig
viljum við minna á, að það er
gaman að fara í leikhús."
— Sv.G.
Fjárhagsáætlun borgarinnar:
Framlag tíl barna-
heimila tvöfaldað
TÆPLEGA 40 milljónum króna
verður varið til smíði barnaheimili í
borginni á þessu ári samkvæmt
frumvarpi á fjárhagsáætlun borgar-
innar. Sagði Davíð Oddsson borgar-
stjóri á fundi borgarstjórnar í gær,
að það væri meira en tvöfoldun á
framlagi síðasta árs, sem ( reynd
Mótmæla því að
viðskiptaráðu-
neytið verði
lagt niður
Á FUNDI Samstarfsráðs Félags ísl.
stórkaupmanna, Kaupmannasamtaka
fslands og Verzlunarráðs íslands 16.
janúar 1985 var eftirfarandi ályktun
samþykkt:
„Félag Isl. stórkaupmanna, Kaup-
mannasamtök íslands og Verzlun-
arráð íslands mótmæla þeim hug-
myndum, sem fram hafa komið um
að leggja viðskiptaráðuneytið niður
sem sjálfstætt ráðuneyti. Samtökin
telja að viðskiptaráðuneytið gegni
mikilvægu hlutverki fyrir utanrík-
isverslunina og aðrar greinar við-
skipta í landinu. Mikilvægi þess
sem sjálfstæðs fagráðuneytis hefur
aldrei verið meira en nú vegna
þeirra gagngeru umbóta, sem unnið
er að á sviði verðlags- og peninga-
mála og varða hag neytenda og
sparifjáreigenda jafnt sem hag
fyrirtækja í verslun og viðskiptum."
nam 18,4 milljónum króna. Hækkun
á útkomu liðins árs er rúm 75% á
sambærilegu verðlagi.
Sagði Davíð að vonir stæðu til
að unnt verði að taka þrjú ný
barnaheimili i notkun á árinu.
Leikskóla og dagheimili við Hálsa-
sel, en leikskólinn yrði að lfkind-
um tekinn í notkun í mars og
skóladagheimilið næsta haust.
Alls munu 76 börn geta sótt heim-
ilið á hverjum degi.
Samkvæmt upphaflegum
áformum var gert ráð fyrir að
börn þar gætu verið 36. „Sá munur
sem hér kemur fram I barna-
fjölda, hlýtur að vekja okkur
borgarfulltrúa til umhugsunar um
það, hvort ekki sé rétt á meðan
margir bíða, að leggja áherslu á að
veita sem flestum einhverja úr-
lausn í stað þess að veita fáum
einungis það besta, sem völ er á.
Þetta á ekki aðeins við um þá
þjónustu sem veitt er á barna-
heimilum, heldur hvarvetna þar
sem við teljum, að tiltækir fjár-
munir hrökkvi ekki til að veita öll-
um, sem rétt eiga viðunandi úr-
'ö
INNLENT
lausn. Nú er unnið að samanburði
á ýmsum kostnaði, sem höfuð-
borgir Norðurlanda hafa hver af
sínum rekstri og þar hafa kostir
leikskólanna hér vakið verðskuld-
aða athygli," sagði Davið meðal
annars.
Kostnaður við byggingu dag-
heimilis og leikskóla við Rofabæ er
áætlaður tæplega 15 milljónir
króna og af leikskóla og dagheim-
ili við Boðagranda krónur 14,5
milljónir. Verða þessi heimili af-
hent næsta haust til notkunar.
Hvora stofnunina geta 97 börn
sótt á hverjum degi. Plássum fyrir
börn á barnaheimilum fjölgar því
um 270 á þessu ári.
Af öðrum framkvæmdum við
barnaheimili i borginni á þessu
ári ná nefna hönnun og bygg-
ingarframkvæmdir við dagheimili
og leikskóla í Grafarvogi og kostn-
að vegna dagheimilis og leikskóla
við Stangarholt, en það húsnæði
verður afhent fullgert að utan, en
fokhelt að innan árið 1986.
Viðurkennir inn-
brot í sumarbústaði
MIKIL brögð hafa verið að því að
undanfornu, að brotist hafi verið inn
í sumarbústaði við Þingvallavatn og
I Grafningi. Rannsóknarlögregla
ríkisins handtók í fyrrakvöld mann
á þritugsaldri og hefur hann játað að
hafa brotist mn í sumarbústaði. RLR
gerði í gær kröfu um að maðurinn
verði úrskurðaður i gæzluvarðhald
til 25. janúar.
Skemmdir hafa verið unnar á
fjölmörgum sumarbústöðum og
eins hefur munum verið stolið.
Lögreglan á Selfossi hefur að und-
anförnu unnið að rannsókn máls-
ins og fékk RLR til liðs við sig.
Margeir Pétursson:
„Bjartsýnn fýrir ein-
vígið við Agdestein“
„ÉG ER bjartsýnn fyrir einvígið
við Simen Agdestein í Reykjavík
— að mér takist að sigra. Við heyj-
um fjögurra skáka einvígi og
vegna sigurs Agdestein gegn mér í
Gausdal nægir honum jafntefli í
Reykjvík,“ sagði Margeir Péturs-
son í samtali við blm. Mbl. „Við
höfum tvívegis telft áður. í ágúst
síðastliðnum tefldum við hér í
Gausdal í siðustu umferð alþjóð-
legs móts. Ég sigraði þá í æsi-
spennandi skák. Fórnaði manni,
sem við nána skoðun stóðst ekki
en Agdestein fór á taugum og ég
mátaði hann,“ sagði Margeir.
„Ég vanmat Agdestein nú,
hann hafði telft illa, en verið
heppinn. Jóhann Hjartarson var
með kolunnið á Agdestein, sem
vann eftir afleik Jóhanns. Agde-
stein er mikill keppnismaður,
það sýndi hann gegn mér nú. Ég
fékk ágæta stöðu, en tapaði eftir
að hafa tekið ranga ákvörðun.
Fórnaði tveimur léttum mönn-
um fyrir peð og hrók. Hefði átt
að fórna drottningu fyrir hrók
og biskup og örugglega haldið
minum hlut. Agdestein sýndi þá
mikla keppnishörku, telfdi fram-
haldið mjög vel og sigraði. En
fyrst og fremst vann ég sjálfan
mig í þeirri skák.
Eg tel að við íslenzku skák-
mennirnir hefðum allt eins get-
að orðið í tveimur efstu sætun-
um. Svíinn Ernst reyndist okkur
þungur í skauti, hann vann Jó-
hann og Helga. Sérstaklega var
Helgi óheppinn að tapa, hann yf-
irspilaði Svíann en lék slysalega
af sér. Þá var Jóhann að mlnu
mati óheppinn gegn Agdestein
og Helgi gegn Moen. Jóhann og
Helgi höfðu ekki þann meðbyr
sem þarf til sigurs í móti — því
miður," sagði Margeir. Einvígi
Margeirs og Agdestein verður í
Reykjavík í byrjun febrúar. Sig-
urvegarinn tekur þátt í milli-
svæðamóti. Tveir efstu menn á
millisvæðamótunum komast í
áskorendaeinvígin — tefla um
réttinn til þess að skora heims-
meistarann á hólm.