Morgunblaðið - 26.01.1985, Síða 25

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. JANÚAR 1985
25
ríkissjóðs
róna 1985
sjávarútvegi er áætluð 430
m.kr., en þetta er nýmæli í
fjárlögum 1985.
3) Fjárveiting til Lánasjóðs ísl.
námsmanna hækkar úr 400
m.kr. í 668 m.kr. Miðað er við
að sjóðurinn mæti umfram-
fjárþörf námsmanna að fullu á
árinu 1985, en að 1. árs nemar
leiti víxillána hjá bankakerfinu
á komandi hausti.
4) Vaxtagreiðslur ríkissjóðs
hækka úr 840 m.kr. í 1.471
m.kr.
A hinn bóginn er víða gætt
strangs aðhalds í útgjöldum. í
mörgum tilvikum eru teknar
ákvarðanir um lækkun og jafnvel
afnám fjárveitinga. Hér ber hæst
lækkun niðurgreiðsla úr 813 m.kr.
í 700 m.kr., útflutningsuppbóta úr
468 m.kr. í 380 m.kr., niðurgreiðslu
á rafhitun úr 230 m.kr. í 200 m.kr.
Jafnframt eru framlög til sjóða í
mörgum tilvikum skert miðað við
gildandi lög og fjárveitingar til
verklegra framkvæmda lækka að
raungildi.
Á fundinum með fjármálaráð-
herra kom ennfremur fram, að
þrátt fyrir strangt aðhald reynist
743 milljóna króna rekstrarhalli
hjá ríkissjóði. Lánsfjárþörf ríkis-
sjóðs yrði því óhjákvæmilega mik-
il á árinu 1985, en hana er einkum
að rekja til rekstrarhallans og
endurgreiðslna af áhvílandi lán-
um, en afborganir nema 1,1 millj-
arði auk 160 millj. kr. til Seðla-
bankans.
A-hluti ríkissjóðs í árslok 1984:
Greiðsluafkoma jákvæð
um 639 milljónir króna
GRRIÐSLUAFKOMA A-hluta ríkissjóðs í árslok 1984 var jákvæð um 639
milljónir króna, en var í árslok 1983 neikvæð um 747 milljónir króna. Greiðslu-
afkoman er því betri í ár sem nemur 1,3 milljörðum króna. l>essar upplýsinga
komu m.a. fram á fundi sem Albert Guðmundsson, fjármálaráðherra, hélt með
fréttamönnum þar sem kynnt voru fjármál ríkissjóðs fyrir árið 1984.
Árið 1984 námu tekjur umfram
gjöld samtals 783 milljónum króna,
en árið áður voru gjöld umfram
tekjur hins vegar 1.163 milljónir
króna og hefur rekstrarafkoma
A-hluta ríkissjóðs á greiðslugrunni
því batnað um 1.946 milljónir
króna. Innheimtar tekjur námu
rúmlega 20,7 milljörðum króna,
sem er 5,6 milljörðum króna hærri
fjárhæð en á árinu 1983 eða hækk-
un um 37%. Greidd gjöld námu
19,9 milljörðum króna, sem er 3,7
milljörðum hærri fjárhæð en árið
áður eða hækkun sem nemur 23%.
Lána- og viðskiptareikningar
sýna, að ríkissjóður hefur greitt
144 milljónir króna umfram inn-
borganir. Á árinu 1983 sýndu sömu
reikningaflokkar að innkomið fé
nam 416 milljónum króna umfram
útborganir. Ríkissjóður hefur því
bætt stöðu sína á lána- og við-
skiptareikningi frá fyrra ári um
560 milljónir króna. Greiðsluaf-
gangi A-hluta ríkissjóðs var ráð-
stafað þannig að sjóðsstaða hans
var bætt um 446 milljónir króna
hjá Seðlabankanum og um 193
milljónir króna gagnvart inn-
heimtumönnum.
Fjármálaráöherrar Norðurlandannæ
Víðtækar áætlanir til að
efla hagþróun og atvinnu
Ráðstafanir til að draga úr útflutningsstyrkjum
FJÁRMÁLARÁÐHRRRAR Norðurlanda samþykktu á fundi sínum í Finnlandi
nú í vikunni sérstaka áætlun Norðurlandanna til að efla hagþróun og auka
atvinnu í löndunum. Áætlunin verður lögð fram til umræðu á næsta þingi
Norðurlandaráðs, sem haldið verður í Reykjavík í byrjun mars næstkomandi.
Ráðið fól norrænu ráðherranefndinni á síðasta þingi þess, að undirbúa þessa
áætlun og hefur verið unnið að því síðan.
í áætlun fjármálaráðherranna er
meðal annars gert ráð fyrir veru-
legum fjárfestingum í samgöngu-
kerfum Danmerkur, Noregs, Sví-
þjóðar og Finnlands, sem fjár-
magna á í gegnum sérstakan lána-
flokk hjá Norræna fjárfestinga-
bankanum. Gert er ráð fyrir sér-
stökum þróunarsjóði fyrir hin vest-
lægari Norðurlönd, það eru Fær-
eyjar, Island og Grænland. Þá er
einnig gert ráð fyrir mjög aukinni
starfsemi Norræna iðnaðarsjóðsins
og átaki til að efla útflutnings-
starfsemi á Norðurlöndum, m.a.
með auknu fjármagni Norræna út-
flutningsverkefnasjóðsins.
1 áætluninni er fjallað um ráð-
stafanir til að auðvelda viðskipti
Norðurlandanna innbyrðis og
draga úr takmörkunum eða aðgerð-
um, sem hafa skaðleg áhrif á við-
skipti eða samkeppnisstöðu ann-
arra Norðurlanda. Er hér m.a. átt
við stuðningsaðgerðir stjórnvalda
til einstakra atvinnugreina og út-
flutningsstyrki sem hafa óheppileg
samkeppnisáhrif I viðskiptum
Norðurlandanna innbyrðis eða
viðskiptum þeirra við önnur lönd. í
áætluninni er einnig lagt til aukið
samráð Norðurlandanna á alþjóða-
vettvangi, þar sem fjallað er um
efnahagsmál auk margra fleiri til-
lagna um beinar aðgerðir til að
auka hagvöxt og atvinnu innan
ramma þess samstarfs, sem Norð-
urlöndin hafa þegar með sér.
Albert Guðmundsson fjármála-
ráðherra sat ráðherrafundinn í
Finnlandi fyrir Islands hönd, en
hann gegnir nú formennsku í nor-
rænu fjármálaráðherranefndinni.
Þá hafa einnig tekið þátt í undir-
búningsvinnu þessarar samþykktar
þeir Geir H. Haarde aðstoðarmað-
ur fjármálaráðherra og Magnús
Pétursson hagsýslustjóri.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir ROBERT BURNS
OPEC-ríkin horfast
í augu við frekari
verðlækkun á olíunni
Þegar OPEC, Samtök olíuútflutningsríkja, gáfust upp fyrir breyttum
markaðsaóstæðum og lækkuðu verðið á olíunni sagði Yamani, olíumála-
ráðherra Saudi-Arabíu, að þess yrði ekki langt að bíða, að samtökin næðu
aftur sinni fyrri stöðu f verðlagningarmálunum. Sú spá hans hefur ekki
ræst og nú virðist sem leiðtogar ríkjanna verði enn einu sinni að bíta í
það súra epli að lækka verðið.
Yamani sagði nú nýlega, að
vel gæti komið til greina
einhver breyting á opinberu lág-
marksverði OPEC, sem er 29
dollarar fyrir olíufatið, og
Kuwaitmenn hafa lagt til, að
verðlagningarkerfi samtakanna
verði tekið til endurskoðunar,
þannig að verðið fari eftir gæð-
um olíunnar og geti breyst með
tilliti til markaðarins.
„Þeim er einfaldlega að verða
ljóst, að markaðurinn samþykkir
ekki 29 dollarana," sagði David
Johnson, sérfræðingur í olíumál-
unum og starfsmaður virts fjár-
festingarfyrirtækis í Skotlandi.
Spáir hann því, að OPEC-ríkin
muni lækka verðið í 27 dollara
olíufatið á skyndifundi samtak-
anna í Genf nk. mánudag en að-
rir sérfræðingar telja líklegt, að
verðið verði jafnvel lækkað enn
meir.
„Þeir munu sætta sig við það
sem er óhjákvæmilegt," sagði
G.W. Maynard, yfirmaður þeirr-
ar deildar Chase Manhattan-
bankans, sem fylgist með þróun
efnahagsmála í Evrópu og
Miðausturlöndum og hefur að-
setur í London. „Það væri ekki
illa ráðið af OPEC að lækka nú
verðið um 4—5 dollara í þeim
tilgangi að auka eftirspurn eftir
olíunni."
Hvað sem þessum spádómum
líður er ekki víst, að til verð-
lækkunar komi á Genfarfundin-
um og minna má á, að þegar
verðið var lækkað úr 34 dollur-
um í 29 í mars 1983 náðist ekki
um það samstaða fyrr en eftir
tveggja vikna ákafar umræður.
Þar var líka um að ræða fyrstu
verðlækkunina í 52 ára sögu
samtakanna.
Leiðtogar OPEC eru ekki leng-
ur einráðir um olíuverðið eins og
þeir voru á áttunda áratugnum.
Fyrir áratug var ekki um að
ræða neina samkeppni af hálfu
ríkja utan samtakanna, Bretl-
ands og Noregs, en nú vinna
þessi ríki meiri olíu en nokkurt
annað ríki í samtökunum að
Saudi-Arabíu undanskilinni.
Síðan hafa auk þess bæst við
önnur olíuríki, sem ekki eiga að-
ild að samtökunum, eins og t.d.
Mexíkó.
Það hefur heldur ekki styrkt
stöðu OPEC, að olíuinnflutn-
ingsríkin hafa lært þá list að
fara betur með en áður. Olíu-
notkun í Bandaríkjunum minnk-
aði um 20% á árunum 1978—83
og á sama tíma um 21% i lönd-
um Evrópubandalagsins. Afleið-
ingin er offramboð á olíu, sem
ýtir undir verðlækkun og gerir
enn þótt olíunotkunin hafi auk-
ist í kjölfar meiri hagvaxtar í
þessum ríkjum. Verðið á bestu
bandarísku olíunni er nú komið í
25,90 dollara fyrir fatið en var í
30 í október sl. og fréttir eru um,
að í þessum mánuði hafi Norð-
menn gert samning um olíusölu
og lækkað verðið í 27,35 dollara.
Bretar munu einnig vera í svip-
uðum hugleiðingum.
Til að vinna gegn verðlækkun-
inni reyndu OPEC-ríkin að
draga úr framleiðslunni en
vegna efnahagserfiðleika í sum-
um ríkjanna varð minna úr því
en til stóð. Eina happið, sem rek-
ið hefur á fjörur OPEC, er kuld-
akastið í iðnríkjum norðursins
að undanförnu en vegna þess
hækkaði fyrr í þessum mánuði
verðið á saudi-arabískri hráolíu
um 50 sent en við hana er verðið
á olíu annarra OPEC-ríkja mið-
að. Sú verðhækkun er þó aðeins
talin stundarfyrirbrigði. Chase
Econometris Associates, bandar-
ískt ráðgjafarfyrirtæki um efna-
hagsmál, sagði t.d. í skýrslu til
viðskiptavina sinna í síðustu
viku, að líklegt væri, að meðal-
heimsmarkaðsverð á olíu myndi
lækka um 1,27 dollara, í 26,90
dollara fatið, fyrir marslok og
um önnur 40 sent í sumar.
Þegar olían lækkar í verði um
einn dollar, lækkar verðið til
neytenda um 2,5 sent á gallon en
í olíufatinu eru 42 gallon. Lægra
verð ýtir þess vegna undir ha-
gvöxt í olíuinnflutningsríkjun-
um en getur haft alvarlegar af-
leiðingar fyrir þau OPEC-ríkj-
anna, sem í mestum efnahags-
erfiðleikum eiga, t.d. Nígeríu,
Venezuela og Indónesíu. Það á
raunar einnig við um Ecuador og
íran.
Jafnvel Saudi-Arabar, forys-
tuþjóðin í OPEC og mestu
olíuútflytjendur í heimi, eiga í
nokkrum þrengingum vegna
verðlækkunarinnar. Árlegar
tekjur þeirra af olíunni er nú
ekki nema þriðjungur þess, sem
þær voru hæstar árið 1981, 115
milljarðar dollara, og mikill
niðurskurður ríkisútgjalda af
þeim sökum hefur valdið gjald-
þroti ýmissa fyrirtækja í land-
inu.
Þótt öll teikn bendi til, að oliu-
verðið haldi áfram að lækka sjá
margir sérfróðir menn fyrir sér
mjög aukna eftirspurn undir lok
þessa áratugar og myndi þá ha-
gur OPEC-ríkjanna loksins fara
að vænkast og verðið stefna upp
á við á ný. Starfsmenn „The
Worldwatch Institute", óháðrar
rannsóknastofnunar í Washingt-
on, sögðu fyrr í þessum mánuði,
að miðað við núverandi
notkunarvenjur kæmi til ann-
arrar orkukreppu eftir aldamót-
in. Sögðu þeir, að fram til ársins
2025 myndi olíunotkunin meira
en þrefaldast nema gripið yrði
til nýrra ráða í orkusparnaði.
SS.
(Robert Burns er starfsmadur AP-
fréttastofunnar og sérfræóingur (
málefnum olíumarkaðarins).
OlíuKvintýrið í Norðursjó batt enda i ofurvald OPEC-ríkjanna í verð-
lagningarmálum olíunnar og Bretar og Norðmenn vinna nú meiri olíu en
nokkurt OPEC-rikjanna að Saudi-Arabíu undanskilinni. Þessi borpallur,
Gelsenberg-pallurinn, er raunar vestur-þýskur og er um 60 km vestur af
Helgolandi.