Morgunblaðið - 01.02.1985, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 1. FEBRÚAR 1985
17
brunna og garða. Hér var sem sagt
lífsloftið jafn mikilvægt og húsin
sjálf og skipulag þeirra — hið sál-
ræna rými og lífskvikan.
1 tímans rás hefur byggingar-
listin fjarlægst þessi órjúfanlegu
samtvinnuðu lögmál, og þó eru
þeir frægastir húsameistararnir á
þessari öld sem og öðrum, sem
mest hafa haft þau í heiðri. Húsa-
gerðarlist er um margt orðin að
stöðluðu tæknisviði og húsameist-
arar að „teknikrötum", svo hér sé
vísað til alþjóðlegrar skilgrein-
ingar. Margir þeirra hafa einungis
hina svonefndu „rasspúðamennt-
un“, sem er gróf skilgreining á
þeirri menntun, er fer einna helst
fram innan veggja skólastofnana
og styðst oft við tízkusveiflur og
harðsoðnar kenningar. Þegar svo
upp kemst að stórisannleikur er
rangur, er einungis búinn til nýr
og hinn fyrri úthrópaður.
Við þekkjum þetta, sem kennum
í listaskólum og verðum stöðugt
áþreifanlega varir við tímabundn-
ar tízkusveiflur frá útlandinu, sem
svo greiðlega ganga ofan í svo
marga, — en eiga þó stundum lftið
skylt við endurnýjun, róttækni né
frelsi í listum, en þó verðar allrar
athygli og rannsóknar svo sem allt
annað.
Vafalítið eru það listaháskólar,
sem eiga að útskrifa húsameistara
en ekki tækniháskólar, en þó ekki
svo að húsameistaradeildin verði
að einangruðu ríki í ríkinu, svo
sem við vill brenna.
í listaháskólum er lögð áhersla
á hinar skapandi kenndir og það
eru einmitt þessi tengslarof við
hið skapandi, sem hér teljast
meinið. Það er ekki hægt að kenna
forvitnina í skólum né stýra skap-
andi kenndum — þessi atriði
verða að koma innan frá. En það
er hægt að hlúa að þeim og þær
má efla innan skólastofnana, svo
fremi sem þær eru fyrir hendi.
Hins vegar má kenna öllum sæmi-
lega viti bornum mönnum að
teikna hús.
Hér í þessum pistli er ekki ætl-
unin að koma fram með umfangs-
mikla gagnrýni á Skúlagötu-
skipulagið heldur visa til og
minna á nokkur grundvallaratriði
í húsagerðarlist. Það hefur enda
ekki verið haldin sýning á skipu-
lagshugmyndinni né verið kallað
eftir opinni umræðu um tillögurn-
ar. Hér er eingöngu hægt að styðj-
ast við myndir í fjölmiðlum, sem
segja máski ekki allt. En ég vil að
fram komi, að við skoðun mynd-
anna vöknuðu hjá mér vissar
óþægilegar kenndir, er létu mig
ekki f friði og tvær spurningar
leituðu stíft á. — Er hér ekki um
sumt verið að ýta vissum hlutum
úr Breiðholtinu niður f gamla
borgarkjarnann ásamt því að
flikka upp á heildarmyndina með
þvf að fá að láni hugmyndir frá
hinni margfrægu „Habitat“-húsa-
samstæðu frá heimssýningunni i
Montreal? Ég nota hér orðið
„margfrægu' vegna þess, að eftir
að Habitat-hugmyndin hafði hlað-
ið á sig viðurkenningum og orðið
heimsfræg sem „stórkostleg“
lausn á vandamálinu um lifrænar
vistarverur varð hún einnig fræg
að endemum. Fólkið, sem flutti í
íbúðirnar að heimssýningunni lok-
inni vildi svo einfaldlega ekki búa
þar og borgaryfirvöldin lentu í
hinum mestu vandræðum með að
leigja þær út. Lífrænni voru þær
sem sagt ekki, en þó hafði hug-
myndin náð að festast kyrfilega á
teikniborð húsameistara víða um
heim og innan veggja skóla.
— Kjarninn f þessu skrifi er
öllu framar að hvetja til umræðu
á opinberum vettvangi um húsa-
gerðarlist ásamt reglubundinni
gagnrýni, þvf að hér er aðhalds
þörf. Hugleiða má og hvort hér sé
verið að endurtaka slysið á Laug-
arásnum, sem er frábært dæmi
um óyfirvegaða framkvæmd, og
nú blasir við sjónum manna og
erfitt er að afsaka, ef þá hægt.
Menn voru þó varaðir við fram-
kvæmdunum á sfnum tíma en án
árangurs.
Velmetnir og ágætir húsameist-
arar standa að baki Skúlagötu-
skipulaginu, en allir geta gert mis-
tök, svo sem hér kunna að vera á
ferðinni.
Hér er svo mikilvægt mál á ferð,
að það kallar á ftarlegar og fagleg-
ar umræður, áður en hafist verður
handa um framkvæmdir. Umræð-
ur, sem svo vonandi fæða af sér
skipulega umfjöllun um húsagerð-
arlist hérlendis.
Ralph og hinn japan.sk i lerimeistari hans, „Pat“ Morita, reða málin við
þjálfara andsteðinganna í Karatemeistarinn.
uðu góðum húmor og austur-
lenskri heimspeki.
Ralph Macchio, sem stóð sig
svo ágætlega í The Outsiders,
gerir það engu síður gott hér.
Hann tjáir vel óöryggi aðkomu-
piltsins og vanmátt hans gagn-
vart ríkidæmi þeirra og styrk.
Roluskapinn á tímabili og svo
sigurgleði og öryggi í lokin.
Það eru samskipti, vinátta og
virðing þessara tveggja persóna
og sá siðferðilegi boðskapur sem
felst í lærdómnum sem sá aldni
kennir þeim unga, sem lyftir
Karatemeistaranum vel yfir með-
allagið. Gamansemi hennar,
boðskapur og léttleiki hlýtur að
falla flestum í geð. Höldum jafn-
væginu!
Föt fyrir alla —
konur og kalla
Bækur
Jóhanna Kristjónsdóttir
Sigrún Guðmundsdóttir: Föt fyrir
alla, saumabók með sniðum og
leiðbeiningum. Útg. Mál og Menn-
ing 1984.
Sigrún Guðmundsdóttir bendir
á f formála að þessari bók, hvernig
bezt sé að nota hana svo að hún
komi að sem mestu gagni. Leið-
beiningarnar eru einfaldar og
skýrar og „tilgangur bókarinnar
er sá að gera ykkur sjálfbjarga f
að koma saman einföldum flfkum
og sjálfstæð f vali ykkar á sniðum
og efnum“. Sfðan eru ýmsar nyt-
samar orðaskýringar og að þvf
búnu er tekið til við að kenna
okkur undirstöðuatriðin, hvernig
eigi að taka mál og birtar máltöfl-
ur og alls konar upplýsingar aðrar
settar fram á einkar skilmerki-
legan hátt. í bókinni er svo að
finna leiðbeiningar um hvernig
skuli gera snið, hvernig eigi að
fara að þvf að máta flíkur og svo
mætti lengi telja. Loks eru svo
„uppskriftir" að hvers kyns flíkum
á konur og karla og börn, stærðir
af öllum gerðum og með bókinni
fylgja siðan sniðarkir. Einnig eru
allmargar ljósmyndir af flíkunum
fullgerðum og eiga þær það sam-
merkt vi fyrstu sýn, að þær virð-
ast fremur einfaldar að gerð, laus-
ar við óþarfa prjál og almennt
ósköp frjálslegar, f ágætri
merkingu þess orðs.
Hvort þessi bók dugar þeim sem
ekki hafa fengizt eitthvað að ráði
við saumaskap veit ég ekki gjörla.
Þar sem vélakostur af því tagi sem
til þarf er ekki á mínu heimili gat
ég ekki gert prufu á því og þar af
leiðandi ekki reynt sjálf hversu
eða hvort bókin er auðveld til að-
stoðar. En hún virðist verulega
sannfærandi og ákaflega mikil
vinna i hana lögð.
HEKLAHF
Laugavegi 170-172 íiimi 21240
FJÖLHÆFASTA
FARARTÆKIÐ Á LANDI
pajero styttri gerð,
fæst einnig með Turbo-dieselvél