Morgunblaðið - 01.02.1985, Side 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 1. FEBRÚAR 1985
Sverrir Hermannsson iðnaðarráðherra:
Grundvallarrannsókn-
ir tryggðar í Mývatni
— Leyfi til efnistöku háð niðurstöðum þeirra
— Guðmundur Einarsson sakar ráðherra um valdníðslu
Ég hefi tryggt fjármagn til grund-
vallarrannsókna á áhrifum efnis-
töku Kísiliöjunnar á gróður og dýra-
líf ( Mývatni, sagði Sverrir
Hermannsson iðnaðarráðherra í
Sameinuðu þingi í gær. Kndurnýjun
námaleyfis er bundin því skilyrði, að
það verður afturkallað, ef niðurstöð-
ur rannsókna benda til þess að efn-
istakan leiði til verulegra breytinga
á dýralífi. Þetta leyfi getur þess-
vegna orðið til stutts tíma, ef niður-
stöður rannsókna ganga til þeirrar
áttar. Rannsóknarstöðinni við Mý-
vatn verður falin rannsóknin, en ég
var svo heppinn, sagði ráðherra, að
fá Pétur M. Jónasson, líffræðing við
Kaupmannahafnarháskóla, til að
veita verkefnisstjórn forstöðu, en
hann hefur mikla reynslu á þessu
sviði.
„Valdnídsla“ ráðherra
GUÐMUNDUR EINARSSON
(BJ) kvaddi sér hljóðs utan
dagskrár á Alþingi í gær og gagn-
rýndi iðnaðarráðherra fyrir
„valdníðslu", varðandi endurnýjun
á námaleyfi til Kísiliðjunnar til 15
ára. Ræðumaður vitnaði til laga
um verndun Mývatns og Laxár,
sem hann sagði taka af tvímæli
um, að hvorki væri hægt að heim-
ila mannvirkjagerð né jarðrask á
þessu svæði nema með leyfi nátt-
úruverndarráðs. Slíkt leyfi væri
ekki til staðar. Þvert á móti vildi
ráðið binda framlengingu við
fimm ár.
Hann kvað Mývatn einstakt
náttúrufræðilega vegna fjölskrúð-
ugs fuglalífs og fiskistofna, sem
dragi ferðafólk og vísindamenn til
landsins, hvaðanæva úr heimin-
um. Meginkostur vatnsins væri
hve grunnt það væri. Sólarljós
næði til botns og hefði áhrif á
botngróður, sem væri fóður fugla.
Ef kísilgúr væri tekinn úr botnin-
um, dýpkaði vatnið, með ófyrir-
sjáanlegum afleiðingum.
Við værum og aðilar að alþjóða-
sáttmála um verndun votlendis
fyrir fuglalif. Mývatn væri okkar
skerfur á þeim vettvangi.
Rannsóknir við Mývatn hafa
tafizt vegna ónógs fjármagns. Þær
væru þó komnar það á veg, að ljóst
væri, að þessari náttúrulífsperlu,
Mývatni, væri stefnt í hættu.
Þá bar hann fram spurningar til
ráðherra, m.a. þess efnis, hvort
þegar hefðu verið gerðir einhverj-
ir samningar við eigendur Kísil-
iðjunnar sem gerðu þessa fram-
lengingu námaleyfis óhjákvæmi-
lega, hversvegna væri ekki stað-
bundið, hvar í vatninu efnistaka
mætti fara fram og hvort ráð-
herra teldi náttúrverndarlögin
ómerk.
Full aðgát og sam-
vinna við heimamenn
SVERRIR HERMANNSSON,
iðnaðarráðherra, vitnaði fyrst til
laga nr. 80/1966, þar sem segir, að
ríkisstjórnin skuli beita sér fyrir
stofnun hlutafélags sem reisi og
Sverrir Hermannssor.
reki kísilgúrverksmiðju við Mý-
vatn. Þar segir einnig að heimilt
skuli að veita framleiðslufélaginu
nauðsynleg leyfi til þess að rekst-
urinn geti gengið fyrir sig. Lögin
kveði á um ráðstafanir, m.a. af
hálfu framleiðslufélagsins, til að
koma í veg fyrir að dýralíf bíði
tjón af starfseminni. Rannsóknir,
sem stefnt hafi verið að, hafi
hinsvegar sætt fjársvelti, því mið-
ur, sem nú væri ætlunin að bæta
úr, og hefði fyrr mátt vera.
Löngu síðar hafi verið sett lög
um verndun Mývatns og Laxár
(1974) í tengslum við virkjunar-
deilu, sem þá reis nyrðra, en ekki
sérstaklega vegna efnistöku í
vatninu. Ef löggjafinn hafi haft
hana sérstaklega, hefði það komið
fram í texta laganna. Ég lít svo á
að ákvæði laganna nái aðeins til
nýrra framkvæmda á svæðinu.
Ég skal ekki hafa uppi skoðun
um, sagði ráðherra, hversu ríkur
réttur náttúruverndarráðs er, en
endurútgáfa námaleyfis breytir
engu til eða frá um hann. Og það
er víðs fjarri að ég telji þessa
löggjöf ómerka, en spurningu þar
um var beint til mín.
Síðan vék ráðherra að því að
hann hefði samþykki fjármála-
ráðherra fyrir því, að gjald af efn-
istöku gangi til grundvallarrann-
sókna á vatninu, sem og hliðstætt
fjárframlag frá framleiðslufyrir-
tækinu. Þar með ætti það að vera
O'yggt að fram færu rannsóknir,
Guðmundur Einarsson
sem hægt væri að byggja á ábyrg-
ar ákvarðanir til frambúðar, enda
munu hæfustu aðilar sinna þeim.
Ef niðurstöður leiða til þess að af-
gerandi hætta stafi af efnistöku,
verður leyfið þegar afturkallað,
enda veitt með fyrirvara um það
efni.
Þá sagði ráðherra, sem svar við
fyrirspurn frá GE, að forveri sinn,
Hjörleifur Guttormsson, hefði
framlengt samning við Manvill
1982 til tíu ára, þ.e. frá
1986—1996. Frétt Þjóðviljans um
þetta efni, sem væri röng í öllum
atriðum, væri því fyrst og fremst
snoppungur á Hjörleif, og ekki sá
fyrsti.
Ég legg ríka áherzlu á, sagði
ráðherra, að varlega verði gengið
um þetta dýrmæta svæði allt.
Þessvegna beitti ég mér fyrir því
að gera viðunandi rannsóknir
mögulegar. Ég mun leggja mig
fram um að hafa sem bezt sam-
skipti við heimafólk við Mývatn,
sveitarstjórnir og landeigendur.
Enn sagði ráðherra að þó
vinnsluleyfið stæði næstu 15 árin,
sem háð væri niðurstöðum rann-
sóknar, nægði efni úr Ytri-flóa.
Það væri því rangt, sem staðhæft
væri, að leyfið væri bundið við
Syðri-flóa. Mótmæli norðan-
manna fjölluðu eingöngu um
þennan syðri hluta vatnsins.
Fleiri þingmenn tóku til máls þó
ekki verði frekar rakið hér að
sinni.
STUTTAR UINGFRÉTTIR
Sóknargjöld
• Fram hefur verið lagt stjórn-
arfrumvarp um sóknargjöld o.fl.
Samkvæmt þeim skal hver út-
svarsgreiðandi, sem náð hefur
sextán ára aldri, greiða sókn-
argjald, sem verður 0,20—0,40%
af útsvarsstofni eftir nánari
ákvörðun viðkomandi sóknar-
nefndar.
Mengunarvarnir
• Hjöleifur Guttormsson (Abl.)
hefur endurflutt tillögu til þing-
sályktunar, sem felur ríkis-
stjórninni, ef samþykkt verður,
að gera átak á árinu 1985 til að
ráða bót á mengun frá fiski-
mjölsverksmiðjum og útvega
lánsfé til framkvæmda.
Lánalenging
• Jóhanna Siguróardóttir o.fl.
þingmenn Alþýðuflokks flytja
frumvarp til laga um breytingu
á lögum um stjórn efnahags-
mála, sem m.a. felur í sér frest-
un á greiðslu á þeim hluta verð-
tryggingar, sem er umfram al-
mennar launahækkanir í land-
inu. Þetta verði gert með leng-
ingu lánstímans, þannig að
hækkun árlegrar greiðslubyrði
sé ekki meiri en nemur hækkun
almennra launa á sama tímabili.
Sparnaöur í ráöuneytum
• Kristín Kvaran (Bj.) spyr fjár-
málaráðherra, hvernig tekizt
hafi að ná yfirlýstum markmið-
um um 5% sparnað eða niður-
skurð rekstrargjalda ráðuneyta
og stofnana 1984. Þá spyr sami
þingmaður sama ráðherra, hvort
ráðuneyti og stofnanir hafi feng-
ið aukafjárveitingu 1984, hve
miklar þær séu og hvernig þær
skiptist á ráðuneyti og stofnanir.
Ljósmynd/Gunnar Sigurgeirseon.
Eigendur Inghóls ásamt eiginkonum, en þeir eru jafnframt eigendur Bifreiðastöóvar Selfoss.
Selfoss:
Inghóll, nýr veitinga- og
SelfoHHÍ, 28. jMÚtr.
INGHÓLL, nýr veitinga- og skemmtistaóur á Selfossi, var formlega
opnaður sl. laugardag. Staóur þessi er byggður ofan á grill- og greióasölu-
staóinn Fossnesti við Austurveg og stendur vió aóalumferóaræðina, Aust-
urveginn. Inghóll tekur 250 manns í sæti, 200 í veitinga- og danssal en 50
í setustofu og bar er á efri hæó undir risi. Innréttingar eru allar hinar
vönduóustu.
Það er Bifreiðastöð Selfoss
sem er eigandi Inghóls og Foss-
nestis. Bifreiðastöðin var stofn-
uð fyrir 25 árum „af nokkrum
ungum, reynslulausum og fátæk-
um mönnum um tvítugt", eins og
einn eigendanna, Árni Valdi-
marsson, komst að orði er hann
ávarpaði gesti og fór yfir sögu
fyrirtækisins.
Bifreiðastöðin var stofnuð í
Tryggvaskála 13. október 1960 og
með þeirri stofnun varð „harkið"
svokallaða að atvinnugrein á
Selfossi. Bifreiðastöðin fékk
fyrst lóð vestan brúarinnar þar
sem reist var afgreiðsluhús, 4x6
m og notað í 7 ár. í tilefni stofn-
unarinnar var efnt til dansleiks í
Selfossbíói sem var haldinn ár-
lega í mörg ár eftir það og gekk
undir heitinu Bílstjóraballið.
Núverandi umsvif félagsins
við Austurveginn hófust 1963.
Bygging þess húsakosts sem hýs-
ir núverandi starfsemi hófst 2.
júní 1966 og var tekinn í notkun
20. maí 1967 undir nafninu
Fossnesti og þar var starfrækt
bensín- og greiðasala.
Með árunum hefur fyrirtæk-
inu vaxið fiskur um hrygg og það
skipað sér fastan sess í atvinnu-
lífi bæjarins en þar vinna nú 65
manns. Grillskáli var byggður
við upphaflega húsnæðið 1977,
ný bensínstöð, Esso, 1983 og nú
Inghóll sem opnaður var á fyrsta
laugardegi í þorra.
Bygging Inghóls gekk mjög vel
fyrir sig. Það var fyrir rúmu ári
að farið var að huga að byggingu
ofan á það hús sem fyrir var.
Framkvæmdir hófust þriðjudag-
inn eftir verslunarmannahelgi
og þá vildi svo til að það gerði þá
mestu úrkomu sem komið hefur í
70 ár á Selfossi. Þótt verktak-
arnir blotnuðu svo sem raun bar
vitni í upphafi tók það ekki nema
131 dag að vinna verkið.
I Inghól er aðstaða til hvers
konar samkomuhalds. Aðspurð-
ur um hugmyndir að rekstrar-
fyrirkomulagi sagði Guðmundur
Gestir vió barinn á Inghóli þegar veitingastaöurinn var opnaöur.
skemmtistaður
Gunnlaugsson framkvæmda-
stjóri, að boðið væri upp á að-
stöðu til einkasamkvæma,
fundahalda fyrir félög og
klúbba, einnig yrði rekinn
skemmtistaður fyrir almenning.
Lögð yrði áhersla á vandaða
dagskrá og að yfirbragð
skemmtanahaldsins yrði í sam-
ræmi við íburð hússins. Þá gat
hann þess að unglingar á Sel-
fossi gætu fastlega reiknað með
að þar yrðu haldin diskótek fyrir
þá.
Nafngiftin Inghóll fékkst eftir
að auglýst hafði verið eftir
hugmyndum að nafni á staðinn.
Það voru tveir menn, Agnar Pét-
ursson og Smári Snorrason, sem
lögðu til nafnið Inghóll. Það er
sótt í hæsta punkt Ingólfsfjalls,
551 m yfir sjávarmáli. Heitið á
Fossnesti á sér og sína sögu og
varð til eftir uppástungu Her-
berts Gránz málarameistara.
Ekki varð sú uppástunga til við
neina samkeppni að því er Her-
bert greindi frá. „Það var þannig
að ég átti leið hjá sjoppunni og
forstjórinn var úti að sópa og ég
tók hann tali,“ sagði Herbert.
„Mér fannst hann heldur niður-
dreginn og spurði um ástæðuna.
Jú, það var vegna þess að hann
var í vandræðum með nafn á
fyrirtækið. Hvað er þetta maður,
sagði ég þá, ekki getum við verið
minni en þeir í Reykjavík. Nú,
sagði hann og leit upp. Já, er
ekki upplagt að kalla þetta nesti
og þá Fossnesti. Og það var eins
og ég hefði gefið manninum
eitthvað Ijúft í æð. Hann ljómaði
í framan og sveif inn á skrifstofu
til sín. Síðan hefur þetta heitið
Fossnesti og gengið vel, held ég,“
sagði Herbert.
Sig. Jóns.