Morgunblaðið - 27.02.1985, Side 41

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 27. FEBRÚAR 1985
41
Aðferðir dýralækna
eftir Gunnar
Bjarnason
HALLDÓR Runólfsson dýralækn-
ir fjallar um alifuglabúskap í
grein sem birtist í Morgunblaðinu
sl. laugardag. Þarna hefur kerfið,
notað dýralækni úr afskekktu
fjárbúskaparhéraði, sem er ný-
fluttur til Reykjavíkur, til að
fjalla um vandamál alifugla-
bænda. Það sem hann skrifar
kemur ekki á óvart, það eru dæmi-
gerð kerfiskarlavísindi.
Það er hliðstætt því þegar
eggjasamlagskerfið nýja fer að
upplýsa landsmenn um varp
norskra hæna og telur að þær
verpi um 17 kg. á ári að meðaltali.
Sannleikurinn er sá að í staðinn
fyrir 17 kg. væri nær að segja að
norskar varphænur verpi 12 til 13
kg. af eggjum á ári að meðaltali.
Allt þetta ber einkenni vanþekk-
ingar eða „eggja-pólitíkur".
Sannleikurinn er sá að alifugla-
og svínarækt í dag, í Evrópu, Am-
eríku og jafnvel austantjalds, eru
orðnar hávísindalega þróaðar
framleiðslugreinar sem hafa haldið
verói matvæla í þessum heimshlut-
um nióri á síóustu árum, vegna þess
að búvísindamenn hafa stórdregið
úr framleiðslukostnaði með hjálp
ræktunar og vísindalega þróaðra
fóðrunaraðferða. Ef það á að fara
að taka upp gamaldags og úreltar
vinnuaðferðir hér á landi við þess-
ar búgreinar, er miklu betra að
banna þær og flytja inn afurðirn-
ar.
Það þarf raunar erlenda sér-
fræðinga til að fjalla um þessi mál
hér vegna þess að þegar farið er að
ræða um málin á þann hátt sem
gert er af forystumönnum eggja-
samlagsins og dýralæknanna, er
ekki hægt fyrir okkur búfjárrækt-
armenn að bjóða landsmönnum
upp á aðrar eins umræður og hér
er farið að stofna til. Það væri
þarft verk ef Morgunblaðið vildi
fá erlenda sérfræðinga til að segja
frá hvernig þessar afurðir eru
framleiddar erlendis til að lækka
vöruverðið og gefa framleiðendun-
um þó tekjur.
í stuttu máli sagt er fóðrunin
erlendis gerð eftir ákveðnu kerfi
með notkun vítamína, steinefna,
feitisýra og þarmagerlahemjandi
efna til þess að varðveita heil-
brigði hins uppvaxandi ungviðis,
hvort heldur er fugla eða svína, til
þess einmitt, og ég bió íslenska
dýralækna og alla landsmenn aó
taka eftir því, aó losna við afskipti
dýralækna og þurfa ekki aó fá þá
meó lyfin inn í skepnuhúsin. Þetta
er meginmálið. Lyfin eru notuð í
búskapnum alveg á sama hátt og
vítamín og önnun hjálparefni í
fóðrinu. En svo koma þessir menn
— dýralæknarnir — sem mér er
ekki kunnugt í hverra þjónustu
eru, og vilja ekki láta svin og ali-
fugla vera heilbrigð með fóðrun og
umhirðu og segja fólki að það sé
voðalega hættulegt að hafa þetta
penisilín í gripunum á ákveðnu
æviskeiði í uppvextinum. En þess-
ir sömu dýralæknar láta bændur
hafa penisilínsprautur og penisil-
ínefni til að setja í kýrnar og
sauðféð til að verjast sjúkdómum,
sérstaklega júgurbólgu. Þetta er
búið að viðgangast í áratugi.
Það er eitt stórkostlegt leynd-
armál hér á landi, sem upplýsa
mætti þjóðina um, og er á áþyrgð
íslenskra dýralækna. Þaó er penis-
ilínmagnió í íslenskri neyslumjólk.
Það væri ástæða til að gefa skýr-
ingar á því, hvers vegna oft á tíð-
um hefur ekki verið hægt að fram-
leiða osta og aðrar vörur úr mjólk
þar sem notaðir eru gerlar til að
gerja vörurnar til ákveðinna
gæða; hvers vegna mjólkin hefur
oftsinnis verið ónothæf. Mjólkur-
samsalan hefur rannsakað þetta
og á að geta upplýst fólk um
niðurstöðurnar.
Halldór Runólfsson heldur því
fram að nitrovin geti valdið
krabbameini. Já, krabbameinit Þá
dettur mér í hug, þegar það kom á
forsíður heimsbíaða að sakkarín
myndi valda krabbameini. Þetta
hefði komið fram í tilraunum með
rottur. Mig minnir að þær hafi
fengið líkamsþyngd sína af sakk-
Gunnar Bjarnason
aríni á einu ári. Ég hygg að hægt
væri að framkalla krabbamein
með A-vítamíni með samskonar
aðferðum. Þarna er ekki verið að
fjalla um vísindi heldur eru þetta
spennandi fréttir á forsíðum
heimspressunnar sem fólk hefur
gaman af að lesa en hefur ekkert
að gera með raunverulega fræði-
mennsku eða venjulegt líf.
Þá vil ég benda á sögu um vald
og ábyrgð dýralækna. Það er um
karakúlféð og garnaveiki og
mæðiveiki, sem með þeim komu.
Féð var flutt inn að tilstuðlan hins
duglega búfjárræktarmanns Páls
Zophaniassonar. Vegna þess að
hann var pólitískur áhrifamaður
reyndu andstæðingar hans að
kenna honum um karakúlpestirn-
ar. Það var rangt. Karakúkféð
hefur gefið mörgum bændum er-
lendis mikinn arð síðan að karak-
úlkindurnar íslensku voru drepn-
ar. Það var dýraiæknirinn sem þar
ábyrgð á því að pestirnar fóru um -
landið með því að leysa féð of
fljótt ur einangrun.
Skúli á Laxalóni hefur verið
hundeltur af kerfinu, með dýra-
lækna innanborðs, í áratugi. Ef
Skúli hefði fengið í kringum sig
athafnamenn álíka einbeitta,
duglega og harðsnúna eins og
hann er sjálfur, þá væri ekki
Noregur á undan öðrum þjóðum í
eldi laxs og silungs, það væri ís-
land. Margt fleira má benda á.
Nautastöðin í Hrísey er til dæmis
eitt vitlausasta fyrirbæri sinnar^
tegundar norðan miðbaugs.
Þá talar Halldór um það að ég
hafi brotið lög. Já sem betur fer
hef ég kjark til að brjóta úrelt lög
og úreltar reglur. Ég vil segja hon-
um það hér, og öllum sem fjalla um
lög og opinberar reglur um atvinnu-
mál, aó slíkt veróur stöðugt aó end-
urskoóa. Það er ekki hægt að þróa
nýjungar í atvinnumálum eftir
lagafyrirmælum og reglugerðum
kerfiskarla. Ég vil benda á að ef
ekki væru til menn, sem brytu
gegn reglum og hefðu kjark til að
láta nauósyn brjóta lög, værum við í
þessu landi enn með okkar fyrstu
lög, Úlfljótslög, sem sett voru árið
930.
Gunaar Bjarnason er hrossaút-
ílutningsráóunautur og týrrrerandi
landsríðunautur í alifugla- og
srínarækt.
Af framhaldsskólakennurum
eftir Eygló
Eyjólfsdóttur
Andrúmsloftið í kennslustofum
og kennarastofum framhaldsskól-
anna er heldur dauflegt þessa dag-
ana. Febrúar senn liðinn og samn-
ingar hafa ekki tekist milli rfkis-
valdsins og háskólamanna í þjón-
ustu þess. Kennarar framhalds-
skóla búast til brottfarar, þeir eru
hættir þjónustu við ríkið — ykkur
hin.
Þið hin, samfélagið í heild, er
vinnuveitandi kennara. Allir
standa straum af kostnaði við
skólastarf og börn allra þjóðfé-
lagsþegna njóta þjónustu þess.
Það eru þung spor fyrir starfslið
ykkar i framhaldsskólum landsins
að ganga úr því starfi sem það
hefur menntað sig til og gegnt ár-
um og áratugum saman. I raun
vilja kennarar helst af öllu vinna
ykkur miklu lengur, en þeir geta
ekki meira. Þið eruð vinnuveitandi
sem metur lítils menntun og
starfsreynslu. Meira að segja
heyrast þær raddir að kennarar
vinni ekki fyrir kaupinu sínu.
Kennarar hafa tregðast við, fylgt
köllun sinni og haldið áfram að
kenna. En þegar ekkert er eftir
nema köllunin og menn geta ekki
lengur keypt mat ofan í eigin
börn, verða bðm annarra að sigla
sinn sjó. Kennarinn er tilneyddur
að gleyma þeim og leita á önnur
og fengsælli mið.
í hópi þeirra kennara sem
ganga út úr framhaldsskólum
landsins á næstu dögum eru frum-
kvöðlar og hvatamenn margra
merkra nýjunga í skólamálum,
menn sem hafa átt stóran þátt í að
móta framhaldsskólann á undan-
förnum áratugum og það hafa svo
sannarlega verið ár mikilla um-
bóta í menntamálum þjóðarinnar.
Framhaldsskólinn hefur breyst úr
latínuskóla þeirra fáu sem áttu
góða að og gott með að læra stað-
reyndir af bók í stofnanir fyrir
ólíkustu einstaklinga á öllum aldri
með hin aðskiljanlegustu framtíð-
aráform. Þessi þróun spratt vita-
skuld af þörf fyrir slíka skóla, en
hún hlaut að koma innan frá og
gat einungis orðið vegna þess að
kennarar voru reiðubúnir að
vinna, þróa hugmyndir og útfæra,
leggja nótt við dag og helgar við
virka daga til þess að laga fram-
haldsskólann að þörfum nútíma
þjóðfélags.
Þessir boðberar nýrra tíma, sem
eiga stóran þátt í að þoka skóla-
kerfi okkar fram á veg og gera það
hæfara til að koma sem flestum
unglingum til þess þroska sem
þeir hafa efnivið til, geta ekki
unnið fyrir ykkur lengur. Þeir
hverfa nauðugir til annarra starfa
því að samfélagið telur sig ekki
geta greitt þeim laun sem nægja
til að lifa af þeim.
Sem samstarfsmaður margra
þessara manna, hlýt ég að fagna
því að kraftar þeirra eiga eftir að
nýtast hjá vinnuveitendum sem
kunna að meta hæfileikafólk, en
sem foreldri og skattgreiðandi
eftir Agnar
Guðnason
Jónas DV-ritstjóri og félagar
hans telja mestu ógæfu islensku
þjóðarinnar vera, að hér skuli
vera framleiddar þefðbundnar bú-
vörur, s.s. kindakjöt og mjólk.
Einnig eru þeir sammála um að
sjálfstæði og efnahag þjóðarinnar
væri best borgið, ef meiri áhersla
verði lögð á hænsnaræktina og þá
sérstaklega kjúklingaát. Þeir fé-
lagar kvíða framtíð þessara bú-
greina ef svo hrapallega tækist til,
að þeir sem stunda þennan búskap
tækju upp á því að koma stjórn á
framleiðsluna.
„Almenningur svo og
fulltrúar hans í stjórn
landsins ættu að gera
upp hug sinn í þessu
máli og það áður en það
er orðið of seint...“
skammast ég mín fyrir fóstur-
launin, því þau eru ekki í neinu
samræmi við framlag þeirra til
unglinganna okkar.
Hver eru þá fósturlaunin? Sem
dæmi má nefna að mér sýnist að
launakostnaður til bekkjarkenn-
ara barns míns á grunnskólaaldri
muni nema um kr. 5.000 á ári fyrir
Jónasar, hænsnin
og stjórnleysið
Það er nokkuð undarlegt að Jón-
as DV-ritstjóri skuli ekki hafa
fyrir löngu tekið upp sama kerfi í
blaðaheiminum og hænsnabænd-
ur. Á þeim vettvangi á hann auð-
velt um vik. Samkvæmt kenningu
Jónasar ættu útsendarar DV að
vera á þönum um allt land að selja
blaðið með undirboðum.
Það er nú ekki aldeilis. Blaðið er
selt á nákvæmlega sama verði og
Morgunblaðið, sem er helmingi
þykkara og betra blað.
Samtrygging blaðanna hefur
leitt til mikils óhagræðis og verð-
hækkana fyrir neytendur. Þau
hvert barn: Hér er eingöngu um
laun að ræða og ég tek fram að
kostnaður vegna hvers nemanda
bæði á grunnskóla- og fram-
haldsskólastigi er mun hærri. En
ég spyr foreldra: Eru þessi laun í
einhverju rökréttu samræmi við
það sem kennarinn veitir barni
þínu á heilu ári? Berið þessa upp-
hæð saman við stutta heimsókn til
tannlæknis eða smáviðgerð á bíl
og segið mér svo: Finnst ykkur
rúmar fimm þúsund krónur á ári
eðlileg greiðsla til kennarans fyrir
vinnu vegna eins barns? Er þetta
sannvirði? Er menntun og þroski
hvers barns þá svona lítils virði?
í öllum löndum þar sem menn
líta lengra en spönn fram á veginn
og hafa metnað fyrir sína þjóð og
framtíð hennar er ekki sparað í
menntamálum. Þar skilja menn að
í unga fólkinu er að finna hin
raunverulegu verðmæti. Hér í
fámenninu er slíkt hugarfar enn
vinnubrögð sem tekin hafa verið
upp hjá DV fordæma allir heiðar-
legir menn og mótmæla þeirri
framleiðslustjórnun sem þar er
viðhöfð. Eitt og sama verð fyrir öll
blöð ber vott um hringamyndun
og ofstjórn.
Neytendur verða að sameinast í
allsherjar mótmælum við þessari
ofstjórn og heimta upplausn og
óstjórn. Stjómleysið er ódýrara
fyrir neytendur, launþega og
skattgreiðendur, en sú stjórn, sem
þeir félagar hafa látið viðgangast
á blöðunum alltof lengi.
Helst væri fyrir Jónas og félaga
og koma sér á námskeið í kjúkl-
ingarækt og sölumennsku hjá
mikilvægara, hér skiptir verulegu
máli að hver einstaklingur komist
til þroska og njóti bestu fáanlegr-
ar menntunar. Það er eins og að
glutra fjöregginu sínu úr höndun-
um og vanrækja að búa ungar
kynslóðir undir framtíðina.
Það er nauðsynlegt að foreldrar
velti því fyrir sér þessa dagana
hvers virði það er bæði fyrir hvern
uppvaxandi einstakling og þjóðina
í heild að haldið sé uppi í landinu
öflugu skólakerfi með góðu starfs-
fólki sem leggur sig fram um að
gera það besta úr hverjum og ein-
um. Vilji menn slíkt skólakerfi
verða þeir að sætta sig við að það
kostar peninga og vera fúsir til að
greiða þá.
Almenningur svo og fulltrúar
hans í stjórn landsins ættu að
gera upp hug sinn í þessu máli og
það áður en það er orðið of seint
og skólahuröir landsins skella aft-
ur vegna skammsýni fólks og van-
mats á mikilvægi uppeldis- og
fræðslustarfs.
Eygló Erjólfsdóttir er kennari og
áfangastjóri Menntaskólans rið
Hamrahlfð.
Agnar Guðnason
hænsnabændum til að rétta við
hag blaðsins og hugans.
Agnar Guðnason er blaðafulltrúi
bændasamtakanna.
Ný framleiöslustefna
Jónasar DV-ritstjóra