Morgunblaðið - 16.04.1985, Qupperneq 45

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. APRtL 1985
45
meira er: allt má þetta rekja til
afnáms vísitölubindingar launa,
beint eða óbeint.
Á tímum mikilla kjaraskerð-
inga eins og hér hafa ríkt undan-
farin tvö ár kemur ótvírætt í ljós
hve staða hinna ýmsu hópa á
vinnumarkaðnum er mismunandi
sterk. Sumir hópar verða fyrir
minni kjaraskerðingu en aðrir og
tekst því að verja kaupmátt sinn
betur. Auðvitað er þetta afar mis-
munandi eftir atvinnugreinum og
fyrirtækjum en þó má sjá út úr
þessu ákveðið mynstur. Það sem
einkum einkennir síðustu tvö ár er
að launamunur á einkamarkað-
num hefur aukist mikið, sam-
kvæmt kjarasamningum ættu
kjör að hafa rýrnað ámóta mikið
hjá öllum stéttum, en svo er þó
ekki. Kjör þeirra sem aðeins fá
iaunahækkanir samkvæmt samn-
ingum rýrna, en kjör þeirra sem
fá meiri hækkanir rýrna minna. f
töflu 1 og á mynd 1 má sjá hvernig
hinir ýmsu hópar á einkamark-
aðnum hafa fengið launahækkanir
umfram gerða kjarasamninga síð-
an á 2. ársfjórðungi 1983 eða um
það leyti sem vísitölubindingin
var tekin úr sambandi. Miðað er
við samningsbundnar hækkanir á
tímabilinu og hækkanir á hreinu
tímakaupi í dag eins og það birtist
ársfjórðungslega í Fréttabréfum
Kjararannsóknarnefndar. Hækk-
anir umfram samninga er sú
stærð sem oft er nefnd launaskrið.
í töflunni sést greinilega að
þróunin hefur verið mjög misjöfn
hjá hópunum. Þróunin hjá opin-
berum starfsmönnum hefur mjög
sennilega verið ámóta og hjá þeim
lægstu af þessum hópum, það er
sem sé ekki líklegt að þeir hafi
fengið iaunahækkanir umfram
það sem samið var um. Það er sér-
staklega verkafólkið sem hefur
setið eftir og orðið fyrir einna
mestri kjaraskerðingu. Skrifstofu-
fólkinu hefur hins vegar tekist
best að verjast kjaraskerðingu og
sker það sig nokkuð úr í þessu
sambandi. Það er því greinilegt að
launamunur hefur aukist mikið á
íslandi síðustu tvö ár og má rekja
þá þróun beinlínis til afnáms vísi-
tölubindingar launa.
Við afnám vísitölubindingar-
innar hefur sem sé komið berlega
í ljós hvaða hópar standa sterkast
á vinnumarkaðnum á Íslandi. Oft
hefur verið nefnt að í ýmsum
greinum skipti litlu hvaða laun
séu greidd, öllu sé hvort sem er
velt út í verðiagið og yfir á við-
skiptavinina. Spyrja mætti hvort
ekki væri vænlegra að leita orsaka
verðbólgunnar þar en í launa-
hækkunum vegna vísitölubind-
ingar. Tölurnar í töflu 1 sýna
greinilega að launamunur á ís-
landi hefur aukist undanfarin tvö
ár og greinilegt er að ýmsir hópar
eiga undir högg að sækja í þessum
efnum.
Lokaorð
Þegar horft er til baka til síð-
ustu tveggja ára hlýtur sú spurn-
ing að vakna hvort sú leið sem
farin var með afnámi vísitölu-
bindingarinnar hefur ekki skapað
fleiri vandamál en henni var ætlað
að leysa. Kaupmáttur hefur hrap-
að, en þó mismikið, vegna þess að
launamunur hefur aukist og mis-
ræmi skapast á vinnumarkaðnum.
Samningar hafa verið gerðir til
stutts tíma og mikill óróleiki hef-
ur verið á vinnumarkaðnum.
Togstreita og óánægja ýmissa
hópa hefur aukist til muna.
Spurningin er hvort ekki hefði
verið vænlegra fyrir stjórnvöld að
ráðast að hinum raunverulegu
orsökum verðbólgunnar í stað þess
að afnema kaupmáttartryggingu
sem aðeins er tæki til þess að ein-
falda og greiða fyrir samskiptum
aðila vinnumarkaðarins.
Ari Skúlason er hagfræóingur og
starfar hjá Kjararannsóknarnefnd.
Tafla 1.
Launahækkanir frá 2. ársfj. ’83
til 4. ársfj. ’84.
Umsamdar Hækkun fjreidds Hækkanir umfr.
launahækkanir tímakmupa smmningm
Verkamenn 29,9% 36,4% 5,0%
Verkakonur 30,8% 35,3% 3,5%
Iðnaðarmenn 28,2% 37,9% 7,6%
Afgr.störf karlar 28,8% 41,9% 10,2%
Afgr.störf konur 28,8% 39,5% 8,3%
SkrifsLst. karlar 28,8% 51,0% 17,2%
Skrifst.st. konur 28,8% 48,3% 15,1%
ekki nægjanlega eins og dæmin
sanna. Þá kom hann inná stjórn-
arsamstarfið sem hefir að mestu
gengið vel enda þótt þar hafi
reyndar verið nokkrir hnökrar á.
Þá ræddi hann ennfremur hús-
næðismálin sem nú eru mjög í
brennidepli, stjórnarsamninginn,
landbúnaðarmálin, stjórn pen-
ingamála og lánamála atvinnu-
veganna. Gunnar Schram tók
næstur til máls og ræddi samn-
inga hinna ýmsu starfsstétta,
skattamál, kjördæmismál og
reyndar ræddu báðir þessir ræðu-
menn um væntanlegan landsfund
sem fyrirhugaður er í aprílmánuði
næstkomandi.
Þá tók til máls Kristjana Milla
Thorsteinsson og flutti skörulegt
erindi um ýmsa málaflokka s.s.
málefni kvenna og skóla og ræddi
frekar þau mál sem aðrir gestir
fundarins höfðu komið inná. Þá
hvatti hún mjög til aðgæslu og að-
halds í öllum aðgerðum Sjálfstæð-
isflokksins og einkum þyrfti að
taka fastar á arðsemissjónarmið-
um varðandi lán og aðra fyrir-
greiðslu til atvinnuveganna.
Ástand aðalatvinnuvega þjóðar-
innar, sjávarútvegs og landbúnað-
ar, væri ekki til að státa af en þeir
ásamt að nokkru leyti iðnaði
stæðu undir allri glaldeyrisöflun
þjóðarinnar.
Þá beindi hún athygli manna að
þyðingarmiklu hlutverki ferða-
málaiðnaðar og hvatti til meiri að-
gerða í þeim málum. Vandamál
útflutnings atvinnuveganna væru
ekki ólík því ástandi sem ríkir með
nágrönnum okkar, þar sem of-
framleiðsla matvæla væri alvar-
legt vandamál. Erlendir markaðir
væru yfirfullir og ráðamenn þar
beittu allskonar fyrirgreiðslu og
niðurgreiðslum á útflutningsvör-
um og kepptu með þessu við ís-
lendinga á sömu mörkuðum. Þá
hvatti hún mjög til aðgæslu og
varúðar í meðferð stjórnvalda á fé
þjóðarinnar og var eftir atvikum
bjartsýn á framtíðina. Salome
Þorkelsdóttir tók einnig til máls
og fagnaði öflugri starfsemi fé-
lagsins og þakkaði fráfarandi
stjórnarmönnum góð störf og ósk-
aði hinum nýju velfarnaðar í
starfi.
Allmiklar umræður urðu og
fyrirspurnir en gestir okkar svör-
uðu og gerðu nánar grein fyrir
hinum ýmsu málum sem komu
fram. Að lokum þökkuðu aðrir
þingmenn kjördæmisins fyrir öfl-
ugt starf og góðan stuðning við
stefnuna í þjóðmálunum og störf
sín á þingi.
Fráfarandi formaður, Jón
Bjarni Þorsteinsson, ávarpaði
fundarmenn að lokum og þakkaði
samstarfsmönnum fyrir stuðning
og árvekni í störfum félagsins, en
hinn nýkjörni formaður þakkaði
traustið og fráfarandi formanni
góð störf og vænti góðs af sam-
starfi við nýkjörna stjórn.
Fundarstjórinn Bjarni Snæ-
björn Jónsson, þakkaði gestum
fyrir komuna og fundarmönnum
öllum fyrir málefnalegar og góðar
umræður og óskaði félaginu alls
góðs í framtiðinni og sleit síöan
fundi.
FYRIR ÞETTA
kr. 174.700.-
ÞEGAR ÖLUJ ER Á BOTNINN HVOLFT ER SKODA
AUÐVITAÐ EINI BÍLLINN SEM TIL GREINA
KEMUR AÐ KAUPA.
í honum færðu sparneytið hörkutól sem gott er að keyra. Sterkan bíl með
miklu af aukahlutum, bíl sem hægt er að treysta vegna gæðanna
og frábærrar varahluta- og viðgerðarþjónustu.
En peningahliöin vegur auðvitað ekki hvað minnst. Miöað við verð á
miðlungsbílum af öðrum tegundum sparar þú þér um 200.000,-
krónur með því að kaupa SKODA. Það má nú gera
sitthvað fyrir tvö hundruö þúsund, t.d. kaupa
annan SKODA handa konunni. En bara vextirnir af þeirri upphæð eru
hvorki meira né minna en 70.000,- krónur á ári og kannski
enn meira á einhverjum hávaxta-tromp-bonusreikningum.
Vextirnir einir duga sennilega til þess að standa undir
öllum rekstri á bílnum; bensíni, tryggingum, olíu
og öllu saman.
Það er von að þú segir
ÉG VERÐ FYRIR ÞETTA VERÐ.
x
Askriftarshninn er 83033
Fréttaritari
0» S8