Morgunblaðið - 20.04.1985, Blaðsíða 15

Morgunblaðið - 20.04.1985, Blaðsíða 15
MORGUNBLADID, LAUGARDAGUR 20. APRlL 1985 15 Hvernig sýnist ykkur þá almennri málnotkun þjódarinnar vera komið? „Margir tala gott mál — ekkert lakara en sambærilegir þjóðfé- lagshópar gerðu fyrir svo sem hálfri öld. í landinu er til vandað, lifandi og litríkt talmál. Fjölbreytni málsins er þó lfk- lega meiri en nokkru sinni fyrr. Menn rífast stundum yfir ungling- um, sem þeir segja að hafi sára- lítinn orðaforða. Ætli staðreyndin sé ekki sú, að orðaforði þeirra er fátæklegur miðað við þann heim, sem við ólumst upp í. Það má ekki fordæma mál einnar kynslóðar þótt hún sé að tala um eitthvað annað en fyrri kynslóðir." — Þannig að það er ástæðulaust að óttast að tunga forfeðranna sé að deyja? „Að minnsta kosti ekki ungl- inganna vegna. Við höfum sagt dagsanna sögu af ungum pilti, sem var að aka móður sinni á milli staða. Hann sagðist hafa „gusað í braggann svo kellingin hrímaði í aftursætinu" þegar hann lýsti að hann hefði gefið svo hraustlega í að móður hans rann kalt vatn milli skinns og hörunds. Á meðan svona er tekið til orða á íslensku er ekki ástæða til að óttast að tungan sé að deyja!" Ognun stofn- anamálsins „Meiri áhyggjur höfum við af stofnanamálinu. f því felst alvar- leg ógnun. Þar er verið að búa til sérfræðingamál um hversdagslega tilveru. Fréttatilkynningar ráðu- neyta, svo tekið sé dæmi, fjalla flestar um daglegt líf borgaranna — en þær eru á máli sem enginn skilur." Á íslenskunámskeiði Morgun- blaðsmanna er farið yfir mál- stefnu í sögulegu og nútimalegu ljósi, þátttakendur hafa reynt að átta sig á hvernig málið hefur mótast, hvaða stefnur hafa verið uppi á hverri tíð og hver hafa orð- ið viðbrögð tungunnar við nýjung- um í tækni og samfélagsháttum. Rætt er um hreintungustefnu og íslenskan stíl „og við reynum að nálgast viðfangsefnið með það að leiðarljósi, að slettur og erlend orð séu ekki endilega vond og ljót,“ eins og þeir orðuðu það, „en menn verða að hugsa um hvenær og hvers vegna þau eru notuð“. Fjallað er um kenningar um stíl, byggingu frásagna, notkun orðtaka og myndmáls og þýðingar. Þátttakendur lesa blaðið rækilega og ræða hvað megi betur fara og þá hvernig, hvar skórinn kreppir. „Grundvallaratriðið í þessu er vitaskuld hvert er hlutverk blaða- mannsins og hver er ábyrgð hans í þessu sambandi," sögðu Heimir og Þórður. „Við leggjum áherslu á, að tungutak fjölmiðlafólks, fjöl- miðlamálið, er einn þáttur af nokkrum er saman mynda mál- stefnuna í landinu. f fjölmiðlunum eru línurnar lagðar enda hefur blaðalestur að verulegu leyti tekið við af bóklestri. Ábyrgð blaðamanna er sérlega mikil, því oft kemur það í þeirra hlut að kynna hluti og fyrirbæri, þeir eru fyrstir til að skrifa um nýjungar og leggja þannig meira og minna línur um hvernig um- ræða um ákveðin efni þróast." Gamall draumur Þeir Þórður og Heimir, sem báðir hafa að baki mikla og marg- víslega reynslu í kennslustörfum á ýmsum sviðum, reka lítið fyrir- tæki — Móðurmálsskólann. Þeir vilja ekki kalla það vísi að einka- skóla í þeim dúr sem rætt hefur verið um af hálfu ráðamanna í menntamálaráðuneytinu að und- anförnu, heldur sé á ferðinni „gamall draumur". Hugmynd okk- ar er alls ekki að keppa við skóla- kerfið. Við erum að reyna við verkefni, sem við fáum ekki tæki- færi til að prófa í skólakerfinu. Öðrum þræði er maður svo að prófa sjálfan sig, það er gaman að vita hvort maður getur staðið í kennslu af þessu tagi. Blaða- mannanámskeiðið er til dæmis á við harða háskólakennslu. Nú og svo erum við auðvitað að velta fyrir okkur möguleikum á að vinna fyrir okkur enda er aðstaða kennara slík, að þeir verða að hafa einhvern útveg til að sjá sér far- borða. Kennsla af þessu tagi er óplægður akur og greinilega grundvöllur fyrir starfseminni. Þeir eru margir sem vilja gjarnan læra ákveðnar greinar málsins. Við reynum að koma til hjálpar þar sem skólakerfið sjálft getur ekki brugðist við, enda er það oft þungt í vöfum. Til okkar hefur leitað fólk, sem telur þekkingu sína á málinu takmarkaða að ein- hverju leyti, fólk sem vill læra stafsetningu, annað langar að reyna fyrir sér með greina- eða bókaskrif — fólk á aldrinum sautján ára til sjötugs." Þeir reyna að gæta þess að í hverjum hópi séu ekki nema tíu þátttakendur. Hugmyndin sé að „mæta hverjum nemanda á hans eigin forsendum". Sorglega lítið sé hægt að veita sérkennslu í skólum — ekki síst grunnskólanum, sem þó grundvallist að nokkru leyti á hugmyndum um sérkennslu. { framhaldsskólum sé heldur ekki gert ráð fyrir nokkurri hjálp og því sé fjöldi nemenda í miklum erfiðleikum með sitt nám. „Flestir sem detta út eftir átt- unda bekk gera það vegna þess að þeir eru að gefast upp á lestri og skrift," sagði Heimir Pálsson. „Það er þannig staðið að skólun- um, að það er varla hægt að ætlast til að fólk sé læst!“ /... PYNTINGAR ER HÆGT AÐ STÖÐVA 10. apríl 1981: Amnesty International vekur athygli almennings á réttarhöldum í Bangladesh yfir fimm mönnum sem ákæröir eru fyrir aö hafa reynt aö steypa ríkisstjórninni af stóli í júni 1980. Tveir verjendur halda því fram aö mennirnir hafi veriö pyntaöir meöan þeim var haldið í einangrun í tvo mánuöi. Tveir herforingjar og opinber embættismaöur eru síöar fangelsaöir vegna þessa máls. 28. apríl 1982: Ana Ereno Achirica, fyrrum abbadís, er handtek- in af lögreglunni á Spóni og barin illa í einangrunarvaröhaldi. Lækn- isskýrsla sem síðan var gerö staöfestir aö Achirice hafi sætt bar^ smíöum. 10. apríl 1983: K. Navaratnarajah, sem var ungur bóndi frá Trincomalee á Sri Lanka deyr í varóhaldi. Hann haföi verið í haldi í tvær vikur án þess aö koma fyrir dómara. Við líkskoðun fundust 25 sár útvortis og meiösli á tíu stööum. Bangladesh, Spánn og Sri Lanka eru í hópi að minnsta kosti 98 ríkja þar sem pyntingar hafa verið stundaðar af stjórnvöldum eða látnar viögangast á síðustu árum. Nú stendur yfir alþjóðlegt átak Amn- esty International gegn pyntingum undir kjörorðinu „Pyntingar er hægt að stööva“. Fréttatilkynning frá íslandsdeild Amnesty International LITGREINING MED CROSFIELD 540 LASER LYKILLINN AÐ VANDADRI LITPRENTUN Morgunblaðsins forvitnast um það hvernig henni hafi liðið á flóttan- um. Heima á hótelinu svaf erind- reki flokksins, sem fylgt hafði Mullova, eins og öðru sovésku listafólki erlendis, hvert fótmál. „Meðan ég bjó í Sovétríkjunum leið mér eins og ég væri í fang- elsi,“ segir Mullova. „Og ég hafði það líka á tilfinningunni að ég væri fangi þegar ég var á gangi á götu úti í Danmörku og Finnlandi, þar sem ég fékk að koma fram á tónleikum. Allt í kringum mig var frjálst fólk og brosandi, en sjálf „ var ég í fylgd eftirlitsmanns, sem 'Ú hafði ekki augun af mér.“ Mullova segir að sovésk stjórn- ' völd hafi ekki reynt að leggja stein Ií götu hennar eftir flóttann. Þau hafi engin afskipti haft af henni. 9 Heima í Rússlandi eru foreldrar hennar og tvö systkini. „Ég hringi / í þau einu sinni í viku,“ segir hún. „Það er ekki auðvelt, því öll símtöl til Sovétríkjanna verða að fara í gegnum skiptiborð og stundum þarf ég að bíða í allt að átta klukk- ustundir eftir því að ná sambandi við þau.“ Mullova segir að foreldr- ar sínir sjái eftir því að hún skuli hafa flúið land, en þau gleðjist fyrir hennar hönd yfir þeim árangri sem hún hefur náð á Vest- urlöndum. „Foreldrar mínir og systkini hafa unun af tónlist, en ekkert þeirra leikur á hljóðfæri," segir hún, sem hóf fiðluleik fimm ára gömul. „Auðvitað er enginn maður al- gerlega frjáls,“ segir Viktoría Mullova, „en hér bý ég við frelsi sem listamaður og get tekið ákvarðanir upp á eigin spýtur um hvað ég vil gera.“ Fyrir þetta frelsi, sem henni er svo mikilvægt og Vesturlönd bjóða henni, en Sovétríki kommúnismans neita henni um, hefur hún brotið allar brýr að baki sér og tekið áhættu, sem gat varðað líf hennar um alla framtíð. Hún er full metnaðar og orku, og segist ekki sjá eftir ákvörðun sinni. Hún hefur heilan heim að vinna. GM. Listfræðsla Fríklúbbsins Kynnist list og menningu tímans í Evrópu barokk Hrafnhildur Schram, listfræðing- ur, fjallar í dag um eitt af forvitni- legustu tímabilum evrópskrar menningarsögu, sem barokktíma- bilið vissulega var, á ftalíu, Spáni og Niðurlöndum. MISSIÐ EKKI AF FRÓÐLEGU ERINDI OG MYNDASÝNINGU. Laugardaginn 4. maf flytur Halldór Björn Runólfsson erindi un l list Grikkja og Róm- verja, á sama stað og tíma. Austurstræti 17, sími 26611. í Norræna húsinu kl. 14.00. Aðgangur kr. 100. Ókeypis ferðahappdrætti Feröaskrifstofan
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.