Morgunblaðið - 11.05.1985, Blaðsíða 24

Morgunblaðið - 11.05.1985, Blaðsíða 24
MÖRGllNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. MAl 1985 24- — eftir Valgerði Gísladóttur Hvers vegna var Hjálpræðis- herinn stofnaður og hvaða erindi á hann á íslandi? Eitthvað á þessa leið gætu margir spurt og í þessari ritgerð mun ég leitast við að svara þessari spurningu í helstu atrið- um. Stofnendur Hjálpræðishersins voru ensk hjón, Catherine og William Booth. William varð fyrir sterkum trúaráhrifum, þegar hann var unglingur, og þá ákvað hann að helga líf sitt Guði og vinna að sáluhjálp annarra. Hann fór að predika hvar sem mögulegt var og sjálfur sagði hann: „„Endurfæðingin gerði mig á svipstundu að boðbera fagnaðar- erindisins." Og nú byrjaði að miklu leyti lífsstarf hans, sem gerði nafn hans ódauðlegt og skipaði honum á bekk með hinum langfremstu hetjum kristninnar.“(l) Arið 1865 fór að myndast fjöl- mennur söfnuður í East-End þar sem þau hjónin störfuðu. Það var fyrsti Hjálpræðisherinn, sem allir aðrir herir eru sprottnir upp af. Fljótlega fóru að berast út fréttir af þessum undarlega her, sem hafði aðeins eitt vopn, trúna á Guð og frelsarann Jesúm Krist. Markmið Hjálpræðishersins var fyrst og fremst að vekja trú þar sem áður var engin trú. Allir með- limir Hjálpræðishersins játuðu sig frelsaða frá sekt og valdi synd- arinnar fyrir kraft Guðs og var gert skiljanlegt að þeim bæri að leitast við að vinna aðra fyrir Jes- úm Krist. „Á minna en þrem fjórðu hlut- um aldar hefur Hjálpræðisherinn breiðst út um heiminn, til nærri hundrað landa og nýlendna. Hann þekkir engan mun á stétt, trúar- viðhorfi né lífi manna; hver og einn er „bróðir sem Kristur er dá- inn fyrir“. Undir fána hersins eru menn og konur af sérhverjum þjóðflokki og þjóðerni, samtengd i fagnandi liðsveit, sem hefir gert þetta að einkunnarorðum sínum: Herinn fyrir Guð. Guð fyrir herinn.“ (1) Fyrstu hermennirnir komu hingað til íslands vorið 1895 og reistu hér fána Hjálpræðishers- ins. Þessir menn voru adjudant Erichsen, danskættaður, og Þor- steinn Davíðsson, sem var íslensk- ur, ættaður úr Húnavatnssýslu. Ekki var þetta fjölmennur her, að- eins tveir menn. Samt vakti koma þeirra strax mikla athygli og fólk var mjög spyrjandi um hvaða er- indi slíkur her ætti til íslands. Flestir tóku fyrstu hermönnunum vel og fljótlega eignaðist Hjálp- ræðisherinn sína fyrstu vini og fylgismenn hér á landi. Þar má nefna t.d. Björn Jónsson, ritstjóra ísafoldar, og Þórhall Bjarnason, ritstjóra Kirkjubiaðsins. Þessir menn skrifuðu margar greinar um störf Hjálpræðishersins og voru þau skrif mjög vinveitt starfinu auk þess sem þetta var mjög góð auglýsing. Goodtemplarareglan tók strax vel á móti Hjálpræðis- hernum og þar fengu þeir lánað húsnæði undir samkomur á meðan Hjálpræðisherinn var að útvega sér sitt eigið húsnæði. Fljótlega eftir að þeir félagar komu til (slands héldu þeir sína fyrstu samkomu. Var hún að sjálfsögðu mjög vel sótt þar sem fólki lék forvitni á að vita hvað þeir félagar hefðu fram að færa. „Samkoma sú er þeir félagar Erichsen og Þ. Davíðsson yfirliðar í Hjálpræðishernum héldu hér í 1. sinn sunnudagskveldið var, var heldur en ekki vel sótt: stærsti samkomusalur bæjarins troðfull- ur, og urðu margir frá að hverfa. Það sem þar gerðist var, að þeir félagar fluttu lítilsháttar fyrir- „í öllum herbúðum Hjálpræðishersins er trúboð aðalatriðið. Á öll- um samkomustöðum er bænabekkurinn á sín- um stað og þar er öllum boðið að krjúpa og biðja til Guðs.“ lestur um „herinn", báðust fyrir og sungu nokkra sálma úr nýju íslensku sálmakveri, er „herinn“ hefir gefið út í Kaupmannahöfn, en annar lék undir á fíólín við og við. Fáir sem engir af áheyrendum munu hafa hneykslast hót á guðs- þjónustuathöfn þessari, þótt ný- stárleg væri; enda hverjum manni sýnilegur hinn einlægi áhugi þeirra félaga fyrir góðu málefni og alvara með trúna, auk þess sem menn vita hve ágætan orðstír „herinn" hefir getið sér mjög víða um lönd fyrir framkvæmdasama mannást við bágstadda." (2) Þótt starfsemin byrjaði smátt varð mjög fljótt sýnilegur árangur af starfinu, eins og á öllum öðrum stöðum þar sem herinn hóf starf- semi. Fljótlega bættist í herinn og fyrsta hermannasamkoman var haldin 8. júní, tæplega mánuði eft- ir að fyrsta almenna samkoman var haldin. Ef til vill mætti spyrja hvað það var, sem hvatti fólk til þess að ganga í Hjálpræðisherinn, sem aðeins hafði starfað á fslandi í tæplega mánuð. Fólk, sem sótti samkomurnar var þess fullvisst að tilgangurinn með starfinu væri hreinn og góður og ekki af neinum eigingjörnum rótum runninn. Þess vegna fannst mörgum svo auðvelt að gera markmið Hjálpræðishers- ins að sínum. Að eignast frelsi fyrir trúna á Jesúm Krist og að boða öðrum trúna svo að fleiri mættu eignast það sama. „Auðbjörgu Jónsdóttur þekkja allflestir Reykvíkingar. Margs- konar mótlæti og sorgir hafa henni að höndum borið á lífsleið- inni; en bjargföst trú á Guð hefir haldið henni uppi. Á morgni eilífð- arinnar kemur það fyrst í ljós, hvað hún hefir afrekað fyrir Guð — hve mörgum sálum hún hefir orðið að liði, meðal annars með hinum mörgu þúsundum af Her- ópinu, sem hún á liðnum árum hefir flutt heimilunum, ríkum og fátækum." (3). Þetta er dæmi um konu, sem snemma gerðist liðsmaður í Hjálpræðishernum og þrátt fyrir margs konar erfiðleika og mót- læti, gafst ekki upp, heldur stóð föst á bjargi trúarinnar, sem hún hafði eignast. Til eru mörg dæmi svipuð þessu um fólk er hafði eignast trú, sem gerði því mögu- legt að standast hvers konar raun- ir og mótlæti, sem áður hafði virst ómögulegt að sigrast á. „Hjarta mitt er fullt af þakk- læti til Guðs, að hann notaði þennan Her sem verkfæri í sinni hendi, mér til hjálpræðis. Og hann kallaði mig til starfs undir elds- og blóðmerki Hersins." (1). Á þessa leið eru allar greinar, sem fyrstu hermennirnir skrifa svo áreiðanlegt er, að Hjálpræð- isherinn hefur átt erindi til margra á íslandi. Haustið 1895 eignaðist Hjálp- ræðisherinn fyrsta húsnæði sitt á (slandi, en það var Hótel Reykja- vík við Kirkjustræti. Eins og nærri má geta var þetta mikill sigur þar sem ekki hafði verið mögulegt að hafa reglulegar sam- komur eða aðra starfsemi áður. Nú hófst skipulagt samkomuhald og var það bæði ætlað fullorðnum og börnum, en barnastarf hefur alltaf verið stór þáttur í starfsemi Hjálpræðishersins. Fyrsti Herkastalinn í Reykjavík. „Meðal lofsverðra áforma þeirra félaga hér er jóiagleði handa 100 fátækum börnum, núna milli jóla og nýárs: góð máltíð, jólatré og jólagjafir, ekki glingur, heldur al- mennileg flík handa hverju barni, aflað sumpart með því að sauma upp brúkuð föt af fullorðnum, sem gera má ráð fyrir að ýmsir bæj- armenn muni vilja með fúsu geði hjálpa þeim um, miklu heldur en að láta ónýtast. Slíkt kemur vissu- lega í góðar þarfir með þessu móti. Nóg er fátæktin og bágindin, ekki síst er sjórinn bregst eins og nú.“ (2). Eflaust hefur þessi skemmtun verið mjög kærkomin börnunum, sem voru boðin þangað, enda sjálfsagt ekki vön mikilli tilbreyt- ingu. Hitt er áreiðanlegt, að vinn- an að baki slíkri skemmtun hefur krafist mikillar fórnfýsi af hendi hermannanna. Það var nú samt svo, að þrátt fyrir að margir væru glaðir og þakklátir yfir komu Hjálpræðis- hersins til (slands, voru þeir líka margir, sem gerðu gys að honum og lögðu jafnvel til, að hann yrði rekinn úr landi. Þess vegna var það, að Þórhallur Bjarnason ákvað að ræða við nokkra af þeim, sem höfðu haft einhver kynni af Hj álpræðishernum. „Bóndinn er á sjó, konan með barn á brjósti, 5 eru börnin innan fermingar. Þau hjón hafa alls ekki sótt samkomur hersins. Konan er ný-staðin upp úr þungri legu. Vinnukona þar á næsta bæ, sem er í hernum, segir frá ástandi heimil- isins, og komu þá til konunnar i legunni líknarkonur hersins, sóp- uðu og ræstu, þvoðu börnunum o.s.frv. í annan stað færðu þær heimilinu eigi svo litla björg í tvö skipti, brauð, grjón og smjör. Svo gáfu þær og línlak, koddaver og nátttreyju. Lakið sýnir sig skín- andi hvítt á rúminu. Konan ber um, að ég hefi ekki undan að skrifa. Hún talar af töluverðu þjósti um óvini hersins: »Mættu allir þakka fyrir að hafa sömu hugsun sem þeir.«“ (6). I þessu blaði eru margar aðrar frásagnir af fólki, sem hafði haft kynni af Hjálpræðishernum á ein- hvern hátt, en allar eru þær á einn veg, fullar af þakklæti og gleði yf- ir starfsemi hans. í ummælum, sem Þórhallur Bjarnason skrifar á eftir þessum viðtölum, segir meðal annars: „Það þarf almenningur að skilja, jafnt æðri sem lægri, að góðar eru aura- og matargjafir til bágstaddra, hvaðan sem þær koma, en allra bestar eru þó gjafir hvers og eins af sjálfum sér, sam- kenningargjöf hjartans, hluttak- an, viðmótið og orðið, lyftingin til hressingar og hagsbótar. Þar dug- ar ekkert nema persónulegu af- skiftin." (lok greinarinnar segir Þórhall- ur: „Hafi Hjálpræðisherinn með öllum sínum vanköntum sæll komið til þessa lands, allramest fyrir það, að hann er lifandi minn- ing þess, að Guðs ríki er þó fyrst og fremst sjálfsafneitandi líf á kærleiksvegi Krists, ofar orða- svælunni og öllum vatnaskilum tvístraðra trúflokka." (6). Fljótlega eftir að Hjálpræðis- herinn var kominn í sitt eigið hús- næði var hafinn þar rekstur gisti- heimilis. Þannig var hægt að afla nokkurra tekna til starfseminnar og einnig var þá hægt að ná með boðskapinn til fólks utan af landi, sem e.t.v. hefði ekki tekist að öðr- um kosti. Þannig t.d. atvikaðist það að Matthías ölafsson frá Orrahóli á Fellsströnd var einn af fyrstu máttarstólpum Hjálpræð- ishersins úti á landsbyggðinni. Matthias kom til Reykjavíkur- sumarið 1898 og gisti hjá Hjálp- ræðishernum meðan hann rak er- indi sín hér syðra. „Matthías á Orrahóli hafði margt misjafnt lesið um þessa trúboða í blöðum landsins og heyrt af þeim hinar fáránlegustu
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.