Morgunblaðið - 14.05.1985, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIDJUDAGUR 14. MAÍ1985
HINN MANNLEGI ÞÁTTUR - eftir Ásgeir Hvítaskáid
Að fljúga hærra
en mávarnir
Þetta sumar rigndi stanslaust í
heilan mánuö og allan tímann gat
ég ekkert flogið á svifdrekanum
mínum. Dag eftir dag var lágskýj-
að og þoka á fjallstoppum. En ég
ætlaði að fljúga í hinsta sinn áður
en ég seldi drekann. Það er víst
ekki hægt að vera ungur enda-
laust, maður verður að reyna að
vera fullorðinn og alvarlegur eins
og hinir. Maður á að vinna og
vinna, ekki eyða neinum tíma í
leikaraskap. Eða, er það ekki.
En ég hafði fylgt vini mínum
inn í svifdrekaflugið og það hafði
tekið langan tíma að læra það. f
heilt sumar hljóp ég niður brekkur
með drekann á bakinu, datt kylli-
flatur og skrámaði mig, en fyrir
rest naut ég þess að fljúga eins og
mávarnir. Allan þennan vetur
beið ég sumarsins en sólin kom
aldrei. Og nú var höfuðið orðið
þungt og andinn í hjartanu dauf-
ur.
Einn sunnudaginn var útsynn-
ingur þar sem skiptust á skin og
skúrir. Það var betra en ekkert.
Góður vindur, suðvestanátt.
Ég ákvaö að drífa mig upp á
fjöll og fljúga til að ná sálinni á
loft í hinsta sinn. Kveðja þar með
ungdóminn.
Eg lagði gamla ameríska bíln-
um mínum út í kant sunnan megin
við Úlfarsfell í Mosfellssveit, akk-
úrat þar sem slóði er upp á fjallið.
Þar beið ég strákanna sem voru á
jeppa. Losaöi drekann af toppn-
um. Ég labbaði spölkorn upp i
hlíðina, grasið var döggvað. Fjall-
ið var friðsælt. Garg mávanna
bergmálaði um brattar hlíðarnar.
Hellingur af mávum dóluðu í
hangi langt fyrir ofan. Sumir voru
rosalega hátt uppi, maður sá bara
smá punkt. Þeir nota sama upp-
streymið og við svifdrekamenn.
Uppstreymið sem myndast þegar
fjallshlíðin sveigir vindinn upp á
við. Ég furðaði mig á tísti sem
kom úr loftinu. Sá þrjá máva sam-
an. Mér til furðu uppgötvaði ég að
þetta var mávur með tvo unga að
kenna þeim að fljúga, þeir tístu án
afláts. Vængjatak unganna var
skrykkjótt og þeir gátu varla ráðið
för sinni. Saman flugu þeir fram í
dalinn en allt í einu tók annar
unginn á rás undan vindinum, en
það getur verið varasamt. Máva-
mamman elti ungann sinn garg-
andi út úr sér skammaryrðum.
Þessa friðsæld sæi ég ekki framar.
Stór og hávaðasöm borgin mundi
gleypa mig.
Brátt sat ég dinglandi f jeppa á
leið upp. Sólin sást ekki en það var
ekki svo lágskýjað. Við vorum 4 á
tveim jeppum með fullt af drekum
á toppnum. Er upp kom hófu
menn strax að spenna út dreka
sína.
Jarðvegurinn var grýttur og
skarst upp í strigaskóna. Tveir
hoppuðu í loftið, hver á eftir öðr-
um, því regnský nálgaðist. En á
undan rigningunni kemur lyft þvf
regnið þrýstir loftinu niður. Og
þeir dúndruðust upp. Við Sporti
biðum inni í bfl og hlustuðum á
rigninguna bylja á blikkþakinu.
Það rigndi á drekana okkar þar
sem þeir lágu útspenntir á jörð-
inni. Minn dreki lyfti öðrum
vængendanum aftur og aftur, líkt
og hann gæti ekki beðið. Steinn
var á nefinu til að halda honum
niðri. Við sátum inni í bíl með
hjálmana uppi, komnir í harnesið
og allt, tilbúnir að hlaupa í loftið.
Harnes er búnaður sem gerir
manni kleift að vera liggjandi f
drekanum og minnka þannig
loftmótstöðuna. Annar drekinn
hvarf upp í ský. Svo gekk skúrin
yfir og sólin skein á jörðina í
fjarska. Skýið þaut aftur fyrir
fjall og drekinn með en hinn dól-
aði fram og aftur þarna f upp-
streyminu.
Við byrjuðum að gera okkur
klára. Einar Sporti ætlaði að
halda í vírana hjá mér. En maður
þarf hjálp til að komast f loftið,
sérstaklega ef það er mikill vind-
ur. Svifdrekamenn skilja hvor
annan, því enginn nema sá sem
hefur flogið í svifdreka veit hvern-
ig tilfinning það er. Svifdreka-
menn skilja því tilganginn og eru
hjálpfúsir.
Einn jeppi bættist í hópinn. Bíl-
stjórinn var nýbúinn að kaupa sér
mjög fullkominn dreka, gulan að
lit. En nú var hann með skrekk.
Því fyrir skömmu hafði hann ætl-
að einn í loftið uppi á Skálafelli og
nærri hrapað í hamrana. Þa hafði
verið logn, en er hann stóð á brún-
inni kom skyndilega bakvindur
sem feykti honum fram af. Með
snilli sinni náði hann taki á blá-
brúninni. Þarna hékk hann meðan
vindgusan gekk yfir, með annan
vænginn fram af. Stundum kemur
eitthvað fyrir, menn brjóta drek-
ana í lendingu eða flugtak mis-
tekst. En það hafa aldrei orðið
nein alvarleg slys. Sennilega
vegna þess að þetta er ekki íþrótt
ofurhuga, þeir þora þetta ekki.
Hér eru yfirleitt menn sem eru
mátulega varkárir.
Ég gekk út á fjallsbrúnina með
drekann spenntan á mig. Sporti
hélt í vírana. Vindurinn lyfti und-
ir báða vængi og drekinn togaði
ólmur í, átti erfitt með að fóta mig
í grýttri fjallshlíðinni, sá há-
spennuvíra fyrir neðan. Það var
langt síðan ég hafði flogið. Fyrir
framan var þverhnípi og lengst
fyrir neðan var dalur með bæjum
hér og þar. Reykjavík beið i
fjarska, þungbúin og grámygluleg.
Hver taug í líkama mínum var
spennt, hjartað hamaðist.
„Sleppa,” kallaði ég og Sporti
stökk frá.
Ég hljóp á móti vindinum og
vængirnir fylltust af lofti og ég
lyftist upp frá jörðinni. Æðisleg
tilfinning. Mesta kikkið er í flug-
takinu. Maginn herpist allur sam-
an; maður breytist úr manneskju í
fugl. Ég lagðist fram í harnesið og
nú var ég frjáls. Það var gott lyft
og ég sigldi fram og aftur fyrir
framan hamrana og mjakaðist
hærra og hærra; upp fyrir hamr-
ana og enn hærra. Þarna er eng-
inn til að trufla mann eða sveigja
manns vilja. Maður er einn með
drekanum, vindinum og jörðinni.
Ég leit út á vænginn til að sjá
hvort ekki væri allt í lagi og sá
vírana strekkta og seglið þanið.
Brátt var ég kominn hærra en
hæsti tindur á Úlfarsfelli.
Sporti kom í loftið á bláum
dreka. Hinn var enn langt fyrir
ofan mig, alveg upp undir skýja-
botni. Guli billinn minn húkti
lengst niðri á vegkantinum, eins
og leikfangabíll. En nú horföi ég
niður á mávana og sá svört bök
þeirra.
Stór gulur dreki fór að myndast
á jörðinni. En flugmaðurinn hætti
alltaf við flugtakið og fór inn í bíl.
Lokst hljóp hann i loftið og allt
var i góðu. Strákarnir sögðu að ef
maður kæmist í gott lyft sem
fylgdi regnskúr þá væri möguleiki
að láta berast yfir i Esju. En Esj-
an er stóri draumurinn. Ég sá
hvítt regnský í fjarska sem nálg-
aðist.
Framundan var dalur og lítil á
hlykkjaðist úr Hafravatni. Lengra
burtu voru vötn hér og þar.
Reykjavík var eins og hrúga af
eldspýtustokkum. Breiðholtið eins
og legó-land. Tvær skútur dóluðu
úti á sundum. Regnskúrin nálgað-
ist og ég lyftist hærra. En ég þorði
ekki að sveigja undan og stefna á
Esjuna. Hún var of langt í burtu.
Allt í einu var ég kominn i rign-
inguna. Svartir rúskinnshansk-
arnir blotnuðu á augabragði. Það
draup ur vængjunum og um stund
sá ég varla út úr augum. Þessu
fylgdi ókyrrð sem kitlaði mann i
magann. Brátt var ég kominn inn
í ský svo ég rétt greindi jörðina.
Skrítið að fljúga þar sem rigning-
in myndast. Dropar söfnuðust á
vírana.
Svo var skúrin gengin yfir. Og
viti menn, sólin braust fram. Sko,
ef maður bíður nógu lengi, er þol-
inmóður og vonar, þá kemur það.
Við mér blasti yndisleg sjón. Það
glampaði á blaut þökin í Reykja-
vik. Það sást upp á Akranes og
langar leiðir út eftir Reykjanes-
inu, ég sá dimmblá Bláfjöllin og
Vífilsfellið sat í hásæti sínu. Fyrir
aftan mig var Esjan komin á kaf í
ský. Þangað langaði mig ekki; vildi
ekki lenda i skýjaskit. Sólargeisl-
arnir spegluðust i álrörunum i
drekanum. Það kom alveg sérstak-
ur ilmur, eins og kemur eftir skúr.
Þarna leið ég um loftin blá i
uppstreyminu hátt fyrir ofan
fjallið og hafði gleymt'öllu nema
sjálfum mér. Allt í einu tók ég
eftir að hinir allir voru lentir og
byrjaðir að pakka saman. Ég ka.ll-
aði niður til þeirra og þeir bentu á
bílinn minn. Það þýddi að þeir
nenntu ekki að bíða eftir mér og
ég átti bara að lenda niðri hjá
bílnum mínum, þá þyrfti ég ekki
að fá far með þeim. Eg var orðinn
stirður og kaldur og kominn með
verk í bakið. En hvað með það.
Þetta var í síðasta sinn. Á lítilli
tjörn fyrir neðan sá ég að byrjað
var að lægja, sem er vanalegt með
kvöldinu. Þá myndi ég missa hæð.
Ég vildi nota tækif^rið og fljúga
eitthvað, svo ég lagði rólega af
stað fram í dal. Brátt var ég yfir
bílnum, ennþá i mikilli hæð. Ég
tímdi ekki að skrúfa mig niður og
lenda. Ákvað að dóla eitthvað
niður í dalinn, þó ég þyrfti að
burðast með drekann langar leiðir
í móum. I dalnum var allt í raf-
magnsvírum, en þar var kjarr,
hús, hestar, gras og bugðótt á. Það
var unaðslegt að líöa þarna yfir,
langt fyrir ofan alla f sólskini.
Svona vildi ég fljúga endalaust. Ef
eitthvað er himnaríki þá var ég
þar.
Nú var ég kominn langt út úr
uppstreyminu svo ég missti hæð
Djákni og diplomat
„Ungur nemur, gamall temur“, segir máltækiö. f Klerkar ( klfpu er það
nánast öfugmæli. Hér eru þeir Ivanovik og Lemmon í aðalhlutverkum
Kvikmyndir
Sæbjörn Valdimarsson
Laugarásbíó: Klerkar i klípu
(„Mass Appeal") * *
Leikstjóri: Glenn Jordan. Fram-
leiðendur: Lawrence Turman og
David Foster. Handrit: Bill C.
Davis, byggt á leikriti hans.
Tónlist: Bill Conti. Klipping:
John Wright. Kvikmyndataka,
(Movielab-litir, Panavision-
linsur og tökuvélar); Don Pet-
erman. Ráðunautur: Faðir Jos-
eph Battaglia. Bandarisk frá
Universal, frumsýnd í des. 1984.
99 mín.
Þessi óvenjulega mynd, sem
byggð er á samnefndu leikriti,
fjallar hispurslaust um þá
spurningu hver sé skylda prests-
ins (að þessu sinni kaþólskur)
gagnvart söfnuðinum, sjálfum
sér og drottni. Ungur, hugsjóna-
ríkur og orðhvatur guðfræði-
nemi, Dolson (Zeljko Ivanek), við
kaþólskan prestaskóla fellur i
ónáð hjá prelátanum (Charles
Durning) fyrir hreinskilni sina.
Eina leið sér hann þó færa til
úrbóta, að koma hinum óstýri-
láta nemanda í læri hjá vinsæl-
asta og best látna prestinum í
nágrenninu, föður Farley (Jack
Lemmon).
Þeir Farley og Dolson verða
strax á öndverðum meiði um
hlutverk sálnahirðisins. Farley
reynir að sýna hinum óreynda
nemanda fram á að presturinn
verður fyrst og fremst að vera
fær um að ná til safnaðarins og
það takist ekki á annan veg bet-
ur en að vera hress og skemmti-
legur. Hinn ungi husjónamaður
vill fylgja bókstafnum. Hversu
langt er hægt að víkja frá sann-
færingunni?
Farley tekst að hemja að
nokkru erfitt skap Dolsons, sem
hinsvegar tekst að opna væru-
kær augu Iærimeistara síns.
Farley hefur nefnilega lítið ann-
að gert um dagana en að tryggja
sér áframhaldandi vinsældir
safnaðarins með glaðværð og
skemmtilegheitum, en látið
myndarinnar.
kristilega velferð hans minna
máli skipta. Enda fer svo að lok-
um að Farley hristir af sér slen-
ið og segir loks meiningu sína
frammi fyrir sínum viðkvæmu
áheyrendum.
Meginkostur Klerka í klípu er
tvímælalaust sú mannlega hlið
sem dregin er upp af hinni
geistlegu stétt. Við fáum að sjá
þá f óvenjulegu ljósi fást við
jarðbundin vandamál og glíma
við afstöðu sína til Drottins.
Þetta viðkvæma efni er svo sett
upp á algjörlega hræsnislausan
hátt, dramatiskan jafnt sem
skoplegan, f rennandi létt skrif-
uðu handriti, þar sem mannúð,
kærleikur og gamansemi ráða
feröinni.
Sjónarmið beggja eiga við rök
að styðjast. Fátt fælir meira frá
kirkjunni en þurrir og niður-
drepandi húmorslausir kenni-
menn sem sjá vart út úr augum
fyrir drunganum. Hins vegar ber
þeim að varast að líta á sig sem
einskonar skemmtikraft sem
reynir allt hvað hann getur til að
halda sig við topp vinsældalist-
ans og láta hið andlega leiðtoga-
hlutverk sitja á hakanum. Ein-
hvers staðar þarna á milli er að
finna öndvegisklerkinn.
Það er óvenjulétt yfir þessari
trúarlegu mynd, það er ekki ein-
göngu handriti að þakka, heldur
gömlu kempunni Jack Lemmon,
sem kann ágætlega við sig í
hempu hins jarðbundna og öl-
kæra föður Farleys. Zeljko
Ivanek, sem stóð sig allvel á dög-
unum í The Sender, sýnir hér á
sér allt aðra hlið og betri í sfnu
þriðja hlutverki. Upprennandi
leikari. Og Durning bregst ekki
bogalistin frekar en fyrri dag-
inn. Tæknilega er myndin í með-
allagi, en leikstjórinn, Glenn
Jordan, virðist ekki vera búinn
að ná sér úr viðjum sjónvarps-
ins.
Yfirleitt eru trúarlegar mynd-
ir alltof hátfðlegar, fráfælandi,
líkt og pokaprestar. Því eru
myndir eins og Klerkar í klípu,
þar sem trúmál eru skoðuð í
Íéttu og mannlegu ljósi, einkar
velkomnar, ekki sist á þessum
siðustu og verstu tfmum þverr-
andi trúaráhuga.