Morgunblaðið - 02.06.1985, Qupperneq 6

6 B
MORGUNBLADÍÐ.'SUHNUDAGUR 2. JÖNl 1985
Danski heiðurspeningurinn Carnegie's.
„Mig langaði allavega
ekki að reyna
aftur rið þetta bjarg“
— rætt við Jón Vigfússon í Holti í Vestmannaeyjum
um afrek hans í Ofanleitishamri og Sigríðarslysið
Eitt af þekktustu björgunarafrekum á þessari öld er afrek Jóns Vigfússon-
ar frá Holti í Vestmannaeyjum þegar hann kleif Ofanleitishamar eftir að
bátur hans, Sigríður, brotnaði í spón undir þverhníptum hömrum Heimaeyj-
ar. Löngum hefur afrekið verið kennt við Sigríðarslysið, en Ofanleitishamar
var talinn ókleifur, enda mjög laust berg og þverhnípi. Afrek Jóns varð
honum og fjórum skipsfélögum hans til bjargar. Liðin er nær hálf öld frá því
að þessi atburður átti sér stað, en Jón í Holti hefur aldrei fyrr viljað segja frá
þessum atburði sjálfur. Ég ræddi við hann á heimili hans í Eyjum.
„Það var róið á svokölluðum
tíma kl. 3 um nóttina í mjög ljótu
útliti," sagði Jón. „Það reru 8 bát-
ar og línan var lögð eftir 5 mfn-
útna keyrslu suður af Einidrangi.
Svo var byrjað að draga í birtingu
en veðrið versnaði stöðugt á með-
an við vorum að draga. Við dróg-
um þar til við áttum 3 bjóð eftir af
39, þá var hætt og farið að keyra
heim.
Eftir þriggja tíma keyrslu vor-
um við á sama stað, ennþá á fullri
ferð. Það var austanrok og slag-
veður, slæmt skyggni, en í lagi
með það samt. Þá ákváðum við
Eiður skipstjóri að halda sjó, slá
frítt af Einidrangi til að losna við
grynningarnar og við fórum að út-
búa okkur drifankeri. Á meðan við
vorum að því sléttlygndi hann allt
í einu. Þegar við höfðum keyrt í
hálftíma gerði svartabyl, en það
var keyrt áfram. Um klukkan 9
um kvöldið komum við upp undir
hamarinn á Heimaey vestan-
verðri. Við vissum ekki nákvæm-
lega hvar við vorum, en þar lá tog-
ari fyrir ankeri. Það var meining-
in að bíða þar til birti því skip-
stjórinn treysti sér ekki til að
haida áfram þar sem hann vissi
ekki nákvæmlega hvar við vorum
staddir.
Það var ákveðið að halda sig við
ljósið á togaranum, hafa það í
augsýn, en Eiður skipstjóri Jóns-
son fór fram í, allir fóru fram í
nema sá sem tók vaktina og ég var
niðri ( mótorhúsi. Við vorum 5 á.
Eftir stutta stund hrekk ég upp
við það að bátinn tekur hastarlega
niðri. Ég þaut upp og bakkaði. Þá
slóst skrúfan ( grjót og stoppaði.
Þarna veltumst við á skerinu og
þá hugsaði maður með sjálfum
sér, man ég: Á maður að deyja
svona ungur? Ég man það að ég
bað Guð að styrkja mig og taka
þessu með ró og svo losnaði bátur-
inn ( því af skerinu og velktist
þarna um og við sáum ekkert út
fyrir myrkrið. Við höfðum ekkert
rafljós en ljóskastari var um borð,
slíkir voru þá komnir í nokkra
báta. Mér datt í hug að ná i hann
og setja hann upp. Það gerðum við
og lýstum. Þá sáum við einungis
þverhnípt bjargið framundan og
ekkert annað. Það var ekki hægt
að (mynda áer nokkra möguleika
aðra en að þetta væri búið.
Þá berst báturinn upp að land-
inu. Ég var aftur á, fer fram á og
sé að þar framundan er lítill stall-
ur í berginu. Og ég segi við strák-
ana: Hvað, ætlið þið ekki að reyna
að komast í land? Þeir sögðu að
það væri ekki hægt. Við verðum að
reyna það, sagði ég. Ég var í leð-
urstígvélum. Það var venja hjá
mótoristum þá, snara mér úr þeim
og stekk i land. Ég reiknaði með
að það væri hált eins og reyndist.
Sjórinn gekk yfir þennan stall, en
ég komst svoHtið ofar og bjóst við
að þeir hefðu komið á eftir mér.
En þegar ég lít við er báturinn
kominn frá berginu og enginn
kominn upp í bergið nema ég.
Já, þarna velktist báturinn (
brimlöðrinu og það voru þung
augnablik að horfa á það og vera
þarna i bjarginu. Svo skeði það
ótrúlega, báturinn kemur aftur að
berginu á nákvæmlega sama stað
Morgunblaöiö/Árni Johnsen
Jón Vigfússon í Holti var sæmdur dönsku Carnegie’s-orðunni fyrir hetjudáó-
ina en örfiir íslendingar hafa hlotið þann heiður. Jón heldur þarna »
koparpeningnum og við hlið hans er bikar sem hann fékk frá Fiskifélagi
íslands sem viðurkenningu fyrir einstætt afrek.
og stoppar. Ég fikra mig niður á
stallinn og held mér þar þannig að
um leið og strákarnir stökkva í
bergið geta þeir gripið í mig og
þarna komust þeir allir upp á ör-
skoti. Á sama laginu allir.
Kannske var það hálf mínúta,
kannske ein mínúta. En um leið og
sá siðasti er stokkinn í bergið, þá
rennur báturinn frá berginu og
kom aldrei nálægt landi aftur.
Síðar reyndist þetta eini staður-
inn sem möguleiki var að komast
upp í bergið á stóru svæði.
Enginn mannlegur máttur réð
ferð bátsins að nibbunni sem við
komumst upp á. Svo fikruðum við
okkur þarna í berginu. Líklega
hefur klukkan verið um 10 að
kvöldi dags þann 14. febrúar 1928.
Við fundum skúta. Það skvettist
upp á okkur sjórinn, en svo fjaraði
út og varð heldur kyrrara í skút-
anum. En þarna höfðum við lítið
svigrúm til þess að hreyfa okkur.
Við vorum í skútanum alla nóttina
og fram í birtingu. Það var vissu-
lega dálítið kalsamt.
f birtingu sáum við að það
komst hreyfing á togarann og
hann létti ankerum. Hann lá mjög
nálægt landi, líklega um 200
metra, en skipverjar virtust ekki
taka eftir okkur hvernig sem við
A Sjómannadaginn
Sendum öllum íslenskum sjómönnum árnaóaróskir
á hátíðisdegi þeirra.

SKIPADEILD SAMBANDSINS
SAMBANDSHÚSINU REYKJAVÍK SÍMI 28200
*
\
: