Morgunblaðið - 02.06.1985, Qupperneq 23

38ex itftn. .s auDAaumua .aia AumuDHOM
MOfteUWBUAÐTP; SUNNUPAGUR-2. JÚNÍ1985 —
in að dreifa sérriti Landssam-
bands slökkviliðsmanna um eld-
varnir á sjó um borð í öll skip
landsins í allt að þremur eintök-
um, þá hefur nefndin nýlega sam-
þykkt að láta þýða alþjóðasam-
þykktina um öryggi mannslífa á
hafinu og jafnframt að hefja
vinnslu á bæklingi um björgun úr
köldum sjó. Siglingamálastofnun
hefur látið þýða þann bækling, yf-
irfara og staðfæra og reiknað er
með að fá auglýsendur til að taka
þátt í kostnaði.
í sumar verður áfram unnið á
fullu í Öryggismálanefnd sjó-
manna þar sem farið verður yfir
stöðuna og tekið á því sem þurfa
þykir í þessari lotu en reiknað er
með að nefndin skili af sér tillög-
um í haust. í nefndinni eiga sæti
Valdimar Indriðason, Árni John-
sen, Stefán Guðmundsson, Ólafur
H. Þórðarson, Svavar Gestsson,
Karvel Pálmason, Guðrún Agn-
arsdóttir og Kolbrún Jónsdóttir.
Búið er að hrinda i framkvæmd
fjölmörgum af hinum 17 tillögum
nefndarinnar og stefnt er að því
að hnýta það upp sem eftir er á
næstunni. Margt af ábendingum
Öryggismálanefndarinnar hefur
verið tekið fyrir í meðförum Al-
þingis, m.a. með breytingum á
siglingalögunum, en gleggst er þó
með afgreiðslu fjárveitinga hvað
tillögur nefndarinnar hafa fengið
góðar undirtektir ráðherra og al-
þingismanna og reyndar hafa all-
ar undirtektir við tillögur okkar
verið mjög góðar, bæði hjá þeim
sem vinna sérstaklega að örygg-
ismálum og slysavörnum og hags-
munasamtökum sjómanna."
— á.j.
Akureyri en eftir að Söltunarfélag
Dalvíkur kom til með rækju-
vinnslu sína hefur öllum afla verið
iandað þar.“
— Hvernig atvikaðist það að þú
fórst að huga að úthafsrækjuskipi
og hvernig gekk að fá tilskilin
leyfi?
„Árið 1978 keypti ég togarann
Dalborgu. Upphaflega ætlaði ég
að láta smíða fyrir mig skip í
Englandi til úthafsrækjuveiða.
Undirtektir ráðamanna voru ekki
mjög líflegar og er það nánast
kapítuli útaf fyrir sig þær æf-
ingar. Menn hafa sjálfsagt hugs-
að, hvað ætti að gera með stórt
rækjuveiðiskip þegar hægt væri
að stunda þetta á smábátum vest-
ur í ísafjarðardjúpi. Þannig fengu
þær hugmyndir mínar um smíði á
rækjuskipi hálfsnubbóttan endi.
En upp úr því fórum við og keypt-
um Dalborgu. Keyptum við hana á
lta.Hu og létum gera breytingar á
henni í Danmörku. Sett voru í
hana tæki til vinnslu á rækjunni
um borð. Fyrst í stað var allur afli
Dalborgar unninn um borð nema
smæsta rækjan sem unnin var í
rækjuverksmiðju Söltunarfélags
Dalvíkur. Með þessu móti varð
verðmæti aflans meira en túrarnir
voru oft langir og gátu farið upp í
mánaðarútivist, en það réðst oft af
vatnsbirgðum skipsins hversu
lengi við vorum í hverri veiðiferð.
Dalborg hefur reynst hin mesta
happafleyta. Hún er prýðisgott
sjóskip og höfum við ekki orðið
fyrir neinum verulegum skakka-
föllum í útgerð hennar."
— Hvernær fórst þú fyrst að
kanna Kolbeinseyjarsvæðið?
„Haustið 1974 þegar ég var á
Sæþóri vorum við búnir að skarka
töluvert við Grímsey, færðist þá
leikurinn framar og dýpra, fram
undir Kolbeinsey. Fram að þeim
tíma var þetta svæði ókannað en
við fengum þarna strax góðan
afla. Þrátt fyrir oft erfiðar að-
stæður bæði hvað veður og botn-
lag varðar hefur þetta svæði orðið
afar gjöfult af rækju. Segja má að
þetta Kolbeinseyjarsvæði sé mest-
öll djúpslóðin fyrir Norðurlandi.
Þarna er mörg matarholan hvað
rækju snertir, sérstaklega „para-
dísarholan" sa. af Kolbeinsey, sem
reyndist úthafsflotanum gjöful á
síðastliðnu ári“.
— Hvernig stóð á því að þú fórst
að fara vestur á Dohrnbanka?
„Þegar við vorum komnir með
Dalborgina bundum við mestar
vonir við Kolbeinseyjarsvæðið en
þar veiddist stærsta rækjan sem
þá fékkst af miðunum hér fyrir
norðan. Árið 1969 var byrjað að
leita rækju við Vestur-Grænland
og það á einu skipi og benti það þá
ekki til þess sem síðar varð. Haf-
rannsóknastofnunin leigði af
okkur skipið í rækjuleit á Dohrn-
bankann árið 1979. Kom þetta til
út af því að Bjarni Sæmundsson
hafði farið þangað með veiðarfæri
í einhverjum öðrum rannsóknum
og fékk þó svolítið magn af góðri
rækju. I þessari leit fórum við
fyrst á Jökuldýpi og síðan á
Dohrnbankann og fundum þar
víða vott af góðri rækju. I júní
byrjuðum við svo á Dohrnbankan-
um eftir að við vorum lausir úr
þessum rannsóknartúr og má
segja að þá hafi avintýrið byrjað.
Við lentum að vísu í erfiðleikum
vegna íss en við vorum þarna að
fram undir jól. Þarna var mjög
stóra rækju að hafa en svipuð
rækja var í þó nokkrum mæli á
Héraðsflóadýpi nú í vor, en þar
hafa bátarnir verið að fá góðan
rækjuafla að undanförnu."
— Hvernig er að stunda veiðar á
Dohrnbankasvæðinu ?
„Það er mjög erfitt að stunda
það vegna hafíss. Það er nauðsyn-
legt að hafa frjálsræði þarna því
oft þarf að leita undan ísnum en
miðlínan milli íslands og Græn-
lands kemur í veg fyrir það. Því
hef ég ekki haft áhuga á að sækja
þetta svæði stíft undanfarið."
Líklega er ég eini íslendingur-
inn sem hef orðið svo frægur að
vera tekinn innan grænlenskrar
landhelgi, en það var einmitt á
þessu svæði. Þetta var svolítið
kvikindislegt. Þarna flæddi ís yfir
en við héldum okkur vestan við
ísbrúnina og hröktumst við undan
henni vestur þó það sé nú ekki
nein afsökun, en þarna var lfka
leiðindaveðrátta. Jú, jú svo vorum
við teknir þarna eins og vera ber.“
— Eins og þú sagðir áðan fórst
þú í rækjuleit á vegum Hafranns-
óknarstofnunarinnar. Hvernig lík-
aði þér sú leitarstarfsemi með
fiskifræðingana inná gafli hjá
þér?
„Fiskifræðingarnir Ingvar Hall-
grímsson og Sólmundur Einarsson
tóku þátt í þessum rannsóknum.
Þeir voru afskaplega áhugasamir
og vildu gera vel. Það var gott að
vera með þeim. Allt frá því ég fór
að fást við rækjuveiðar hefur
Ingvar verið afskaplega áhugas-
amur um þetta. En það er svo með
fiskifræðinga sem svo marga aðra
að þeir búa ekki til peninga. Það
er alls staðar sem strandar á þeim
en veita hefði þurft meira fjár-
magni í þessar rannsóknir. Erfitt
og dýrt er að standa að þessum
rannsóknum því ekki er hægt að
nota nein önnur tæki en veiðarf-
ærin.“
— Hafa veiðarfæri breyst á
þeim tíma frá því þú fórst að fást
við rækjuveiðar?
„Já, en þó er það minna en ætla
mætti. Þau hafa ekki breyst meira
en það að við vorum að fá nýtt
troll núna á Dalborgina og er það
nánast nákvæmlega eins og það
sem við byrjuðum með. Þegar við
hófum útgerð á Dalborgu, pöntuð-
um við veiðarfæri, hlera og allt
saman, frá Noregi, sams konar og
þeir norsku nota á svona skipum.
Þá voru þessar veiðar löngu þekkt-
ar hjá þeim. Til að byrja með
þurfti að gera ýmsar æfingar því
þá var því ekki til að dreifa að
beraw sig saman við aðra hér.
Núna eru sjálfsagt komnir um 50
bátar á þessar veiðar og eftir því
sem þeim fjölgar miðla menn
hverjir öðrum af reynslu sinni og
það verður léttara að fást við
þetta.“
— Er engin hætta á ofveiði á
rækju eins og virðist hafa orðið
örlög nytjastofna hér við land?
„Það er sjálfsagt hægt að ganga
of langt í þessu eins og öllu öðru.
Reyndar tel ég að þessar sveiflur í
fiskistofnum hér við land séu ekki
fyrst og fremst vegna ofveiði. T.d.
með rækjuna, þegar veiðar á
henni voru að hefjast hér við land
og voru í litlum mæli þá minnkaði
rækjumagnið á vissum tímum
mjög mikið þannig að hvergi varð
vart við rækju. Ekki var hægt að
kenna veiðunum um það. Það er
eitthvað annað sem veldur þessum
sveiflum. Sennilega valda veiðarn-
ar minnstu í því, þar sem aðrar
orsakir að verki en menn þekkja.
Sjávarskilyrði hafa áhrif á rækj-
ustofninn eins og á allt annað líf í
sjónum.“
— Hefur Snorri Snorrason,
frumkvöðull í úthafsrækjuveiðum,
trú á framtíð þessa veiðiskapar?
„Nú er farið að líta á þetta sem
alvöruatvinnuveg en það var
lengst af ekki gert. Þetta var
svona sumarvinna og atvinnuveg-
ur sem menn vildu hlaupa í þegar
best gaf og hlaupið síðan i annað
þegar minna var að hafa. Ég rakst
á það í einhverjum skýrslum um
daginn að árið 1973 er úthafsr-
ækjuafli um 400 tonn og var ég þá
einn um þá veiði. Nú hefur sá afli
margfaldast og fleiri skip komið í
veiðarnar þannig að árið 1984 er
allur aflinn yfir 10.000 tonn.
í mínum augum er enginn mun-
ur hvort maður er i þessum veið-
iskap eða einhverjum öðrum.
Vandræðaástand hefur verið á
rækjumörkuðum nú í eitt og hálft
ár. Þetta er að lagast núna að því
leyti að nú selst öll unnin rækja
þótt verð hafi ekki breyst. Miðað
við þorskverð er rækjuverð ca.
30% lægra en fyrir rúmu ári sið-
an.“
Vonandi fer nú verð á unninni
rækju hækkandi á heimsmörkuð-
um, þannig að þessi atvinnuvegur
megi eflast og dafna. Sjálfsagt
getur Snorri Snorrason skipstjóri
tekið undir þær óskir fullum hálsi
því um hann má segja að sá veldur
miklu sem upphafinu veldur.
Fréttaritarar.
SAGA
REYKJAVÍKUR
‘iKÓI A
Hi’imir Þorh’ife.wn
SAGA
REYKJAVIKUR
SKÓLA
fh'imir borifiAsitn
SAGA

B • *
SAGA REYKJA-
VÍKURSKÓLA
IV. BINDI
HEIMIR
ÞORLEIFSSON
Lokabindi ritverksins um sögu
Menntaskólans í Reykjavík. í
fjóröa bindi Sögu Reykjavíkur-
skóla er sagt í máli og myndum
frá skólalífi í Menntaskólanum
á árunum 1946-1980. í þessu
bindi er nafnaskrá og atriðis-
orðaskrá fyrir öll fjögur bindin.
Bókaúfgdfa
/MENNING4RSJÓÐS
SKÁLHOLTSSTÍG 7 • REYKJAVÍK • SÍMI 6218 22