Morgunblaðið - 25.07.1985, Blaðsíða 40

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 25. JÚLÍ 1985
Minning:
Olafur Jafcobsson
frá Fagradal
Fæddur 3. mars 1895
Dáinn 18. júlí 1985
Að morgni 19. júlí barst mér sú
frétt, að einn af öldungum Mýr-
dalsins hefði lokið jarðvist sinni í
Sjúkrahúsi Vestmannaeyja,
kvöldið áður. Þetta var frændi
minn og vinur, Ólafur Jakobsson
frá Fagradal í Mýrdal.
Ekki þurfti lát hans að koma
* okkur vinafólki hans mjög að
óvörum, þar sem heilsu hans hafði
sífellt hrakað síðustu vikur og
mánuði, en þó mun flestum okkar
svo varið að í fyrstu bregður
okkur, þegar vinir ljúka ævidög-
um, jafnvel þótt starfsdagarnir
séu margir að baki og þrekið að
mestu þorrið, sem hvort tveggja
mátti segja um frænda minn.
Ólafur fæddist í Skammadal í
Mýrdal 3. mars 1895. Foreldrar
hans voru Sólveig Brynjólfsdóttir
frá Suður-Hvammi og Jakob
Þorsteinsson frá Skammadal.
Ólafur var í Skammadal til vors
1904, er hann fór með föður sínum
að Suður-Vík.
> Þá höfðu gerst örlagaríkir at-
burðir í Skammadal, veturinn áð-
ur. Sólveig, kona Jakobs, lést 4.
desember 1903 og röskum mánuði
síðar, eða 10. janúar lést Jónas,
bróðir Jakobs. Þeir bræður höfðu
þá búið nokkur ár hvor á sinni
jörð í Skammadal og þar var að
vaxa úr grasi myndarlegur barna-
hópur, átta börn Jónasar og sjö
börn Jakobs, en þá höfðu þau
hjónin misst fimm börn.
það hefur hlotið að vera mikið
áfall fyrir Ólaf, níu ára tápmikinn
og sérlega glaðværan dreng, að
missa fyrst móður sína og síðan að
verða fyrir því, að allur þessi leik-
félagahópur tvístraðist þegar
bæði heimilin leystust upp, þótt
það hafi verið honum lítt metan-
legt að njóta samvista hins barn-
góða og hugulsama föður síns.
Árið 1907 fór Ólafur með föður
sínum að Fagradal og átti þar
heima til 1960. Flutti þá til Víkur
og keypti sér þar snoturt hús, þar
sem þau hjónin hafa búið síðan.
Þótt Ólafur væri fluttur til Vík-
ur var hann í hugum okkar allra
miðaldra og eldri Mýrdælinga svo
fast tengdur hinni fornu land-
námsjörð Fagradal, að í umræðu
tengdum við ávallt saman nafni
hans og jarðarinnar og breyttum
því í Ólaf frá Fagradal.
Árið 1916 giftist ólafur eftirlif-
andi konu sinni, Sigrúnu Guð-
mundsdóttur. Fyrstu árin munu
þau hafa búið í einhvers konar
sambýli við Jakob, föður hans, og
síðari konu hans, Guðrúnu Jóns-
dóttur, föðursystur Sigrúnar. í
bændatali Hvammshrepps er
ólafur skráður bóndi í Fagradai
1924 til 1960, fyrst á móti föður
sínum en síðan móti hálfbróður
sínum, Jónasi, eftir að hann tók
við búi föður þeirra.
Þótt búin væru tvö varð ég þess
aldrei var þótt ég kæmi þangað
oft. Mér virtist eitt yfir allt ganga
með alla útivinnu og fénaðarhirð-
ingu. Sú eina búgreining, sem ég
gat greint utanbæjar, voru eyrna-
mörkin á sauðfénu, enda hef ég
ekki kynnst slíku vináttusam-
bandi milli feðga og var milli Jak-
obs og Ólafs.
Þau hjónin, Ólafur og Sigrún,
eignuðust átta börn. Tvo drengi
misstu þau, báða á öðru ári er þeir
létust. Þeir hétu Kjartan og Jak-
ob. Það var þungt áfall fyrir hjón-
in að missa þessa tvo ungu drengi,
því mjög virtist mér þau unna
börnum sínum og leggja sig af al-
hug fram um að gera sem mest
fyrir þau er þau töldu þeim mega
t
Móöir okkar,
ÓLÖF STEFÁNSDÓTTIR,
Áavallagötu 65,
andaöist íöldrunardeild Borgarspitalans, Hafnarbúöum, þriöjudag-
inn 23. júli.
Syatkinin.
t
Móöir okkar,
GUÐRÚN MAGNÚSDÓTTIR,
Brakku,
Ytri-Njarövík,
er látin. Jarösett veröur laugardaginn 27. júli kl. 14.00. e.h.
frá Innri-Njarövíkurkirkju.
Börnin.

t
Útför bróöur okkar,
ÞORSTEINS BENEDIKTS HELGASONGAR,
sem lést 19. júlí fer fram í dag, fimmtudag 25. júli, kl. 13.30.
Elín Helgadóttir og systur.
t
Eiginmaöur minn og faöir,
GRÉTAR HAFSTEINSSON,
Vesturbergi 15, Reykjavík,
lést aöfaranótt 23. júli.
Ragnheiöur Guönadóttir og börn.
til heilla horfa. Enda hefur ætíð
haldist mjög kærleiksríkt vináttu-
samband milli þeirra og barn-
anna. Börn þeirra, sem upp kom-
ust eru þessi: Magnús Jón, fæddur
1916, nú útibússtjóri Samvinnu-
bankans á Selfossi. Kona ólöf
Árnadóttir frá Oddgeirshólum í
Árnessýslu. Solveig Sigurlaug,
fædd 1918, húsfreyja á Norður-
Fossi í Mýrdal, var gift Sigur-
sveini Sveinssyni frá Ásum í
Skaftártungu. Missti hann fyrir
nokkrum árum og hefur síðan búið
félagsbúi með elsta syni þeirra
ólafi. Guðríður, fædd 1919, maður
Pétur Sigurðsson frá Vestmanna-
eyjum. Bjuggu þau þar fram að
Heymaeyjargosi 1973, síðan á
Eyrarbakka. Guðríður lést 21.
október 1984. Guðfinna Kjartanía,
fædd 1923, fyrri maður Ingi Stef-
ánsson en fjórtán árum eftir lát
hans giftist hún Erlendi bróður
Inga. Þau búa í Vestmannaeyjum.
Jakob, fæddur 1928, kona hans er
Elsa Pálsdóttir frá Litlu-Heiði í
Mýrdal. Þau eiga heima í Vík í
Mýrdal. Hann hefur lengi verið
smiður í fyrirtækinu „Víkurvagn-
ar“. Óskar Hafsteinn, fæddur
1931, kennari á Laugarvatni. Kona
hans er Margrét Gunnarsdóttir
frá Vatnsskarðshólum í Mýrdal.
Afkomendur þeirra hjóna eru 64 á
lífi.
Það var ekki auðvelt að ala upp
þennan barnahóp á kreppuárun-
um um og eftir 1930, með ekki
meira búi en hægt var að hafa á
hálfum Fagradalnum þá, en sem í
annan tíma, brást ekki samhjálp
og dugnaður þeirra hjónanna og
fá voru þau aukavinnutækifærin
sem til féllu er Ólafur lét ónotuð
og þá ekki spurt um erfiði né lengd
vinnudagsins, enda var oft til hans
leitað af þeim, sem hann hafði
einhverntíma unnið hjá. Á þessum
árum fór hann margar vertíðir til
Vestmannaeyja. Þann þátt tók
hann upp mörgum árum síðar eft-
ir að hann hætti landbúnaðar-
störfum.
Ekki hafði Ólafur verið hár í
lofti, þegar það kom í ljós að hann
hafði ríkulega erft léttleik og
brattgengni Þorsteins afa okkar,
þvi klettarnir upp af Skammadal
urðu fljótlega hans eftirsóttasti
leikvangur svo að sumu eldra fólk-
inu þótti nóg um eftirsókn hans í
klifur og sprang, enda kom það i
ljós, er aldur og þroski óx, að
hvorki bagaði hann lofthræðsla né
kjarkleysi, ef ná þurfti sauðfé úr
lítt gengu fjalllendi eða siga eftir
fugli (fýlunga) í hin háu og hrika-
legu strandbjörg milli Víkur og
Múlakvíslar.
Mörg urðu þau sporin, sem ólaf-
ur átti um ævina i hinum illgengu
gljúfrum fjalllendisins norður af
austustu byggð Mýrdalsins, því að
i marga áratugi var það föst regla
að leita til hans, ef vart varð við fé
í ógöngum á þvi svæði og jafnvel
víðar. Ekki stóð á honum að koma
til hjálpar, ef til hans var leitað,
enda var það orðið viðkvæði hjá
mönnum að ekki væri hægt að
bjarga sauðfé úr þeim ógöngum,
sem Ólafur kæmi ekki með það úr.
Það segja mér margir, sem með
honum fóru í slíkar ferðir, að
aldrei hefðu þeir séð Ólaf kátari,
en þegar heim var haldið eftir vel-
heppnaða ferð og glaðværðin
mest, þegar hann var búinn að
leggja á sig mest erfiði og áhættu
og hlaut að vera örþreyttur eftir.
Oft var með Ólafi í slíkum ferðum
svo til jafnaldri hans Jónatan
Jónatansson á Litlu-Heiði í Mýr-
dal og tókst ævilöng vinátta með
þeim og svo höguðu örlögin því, að
síðustu ævivikur Ólafs voru þeir
stofufélagar á sjúkrahúsinu í
Vestmannaeyjum.
Ég sá Ólaf nokkrum sinnum
síga í fuglabjarg, en minnisstæð-
ast er mér síðast, þegar ég horfði á
hann í einhverju lengsta og erfið-
asta siginu í Fagradalshömrum,
þegar Vigfús Sigurgeirsson var að
taka Skaftfellingakvikmynd sína.
Þá mun Ólafur hafa verið kominn
hátt að sextugu, en hvað leikni og
fimi snerti hefði frekar mátt
halda að í vaðnum væri þraut-
þjálfaður tvítugur maður.
Þessara starfsþátta úr ævi
ólafs mun lengi vera minnst hér í
sveit. Ólafur var félagslyndur og
hafði jafnan eitthvað gott til mála
að leggja á félagafundum, léttur
og hress í viðkynningu og hafði
sérstakt lag á að koma fólki í gott
skap á mannfundum. Geysimikil
gestakoma var í Fagradal meðan
hesturinn eða eigin fætur voru
farartækin sem notuð voru til
ferða yfir Mýrdalssand. Gestrisni
og góð fyrirgreiðsla þar var mjög
rómuð og var sama hvort heimilið
átti í hlut. Oft hljóta húsmæður
þar að hafa gengið þreyttar til
hvílu, ef allar hvílur voru þá ekki
fullskipaðar næturgestum, en ekki
þóttu húsráðendum það annað en
sjálfsagður atburður.
Sjálfur var Ólafur duglegur og
góður ferðamaður og hafði yndi af
skemmtilegum ferðalögum. Lagði
og oft góðan hlut að til að gleði og
góð stemmning settu svip á ferða-
lagið. Síðasta ferðin, sem við fór-
um saman, var hópferð aldraðra í
Eldgjá, 9. september í fyrra sumar
í fögru veðri. Þá var hans mikla
fjör og lífsgleði þrotin, en þó virt-
ist mér hann njóta ferðarinnar á
sinn hátt undir sívakandi umönn-
un sinnar öldnu og nærgætnu
t
Eiginmaöur minn, faöir, tengdafaöir og afi,
BJÖRN SVEINBJÖRNSSON,
verkfræöingur,
Sunnuflöt 6, Garöabæ,
er látinn.
Guölaug Björnsdóttir,
börn, tengdabörn og barnabörn.
t
Eiginmaöur minn, faöir okkar, fósturfaðir og tengdafaöir,
ÞORSTEINN JÓHANNSSON
frá Búöardal,
til heimilis aö Furugeröi 1,
Reykjavík,
andaöist í Landspítalanum 23. júlí.
Guöríöur Guöbrandsdóttir,
Gyóa Þorsteinsdóttir, Guðmundur Á. Bjarnason,
Siguröur Markússon, Inga Árnadóttir,
Halldóra Kristjánsdóttir, Hannes Alfonsson.
eiginkonu. Hjónaband Sigrúnar og
Ólafs virtist mér ávallt sérlega
ánægjulegt. Þau voru samhent og
virtu mikið hvort annað. Eftir að
heilsa hans bilaði fyrir alvöru
annaðist hún hann, þar til hann
þurfti meiri hjúkrun, en hægt var
að ætlast til að kona komin yfir
nírætt gæti annað.
Við hjónin á Skammadalshóli
sendum ekkju og börnum Ólafs
innilegar samúðarkveðjur og biðj-
um þeim blessunar í ókominni
framtíð.
Einar H. Einarsson
Kvöldið er fagurt, sól er sezt,
og sefur fugl á grein.
Við skulum koma vina mín
og vera saman ein.
Ég þekki fagran lítinn lund,
hjá læknum upp við foss.
Þar sem að gróa, gullin blóm,
þú gefur heitan koss.
Þetta fallega ljóð og lag, flaug
um huga mér er móðir mín lét mig
vita að loksins hefði afi fengið
hvíldina. Það er nú einu sinni
þannig, að er ástkærir ættingjar
hverfa héðan, þá kemur eigingirni
okkar í ljós, og við söknum þeirra
þrátt fyrir vissuna um að dauðinn
er óumflýjanlegur, og stundum
kærkominn. Þá streyma minn-
ingarnar fram, hver af annarri
ljúfar og kærar, en þær tekur eng-
inn frá okkur. Það var fyrir u.þ.b.
30 árum að ég heyrði afa syngja
þetta fallega ljóð upp úr svefni,
með ljómandi tenórrödd. Líklega
hefur hann þá verið að koma af
spilakvöldi hjá vinum sínum í Vík,
en allir sem til hans þekktu vissu
hve góður og mikill spilamaður
hann var. Þetta fallega kvæði sýn-
ir líka að hann var tilfinningarík-
ur og rómatískur maður sem unni
öllu því sem fagurt var. Þann 16.
september árið 1948 giftist móðir
mín, Guðfinna, föður mínum, og
áttu þau sitt lögheimili í Fagra-
dal, en höfðu hug á að flytja til
Víkur. Áður en af þeim flutningi
varð lézt faðir min.i þ. 14. marz
árið 1950 og gekk þá afi mér og
nýfæddum bróður mínum í föður
stað. Afa og ömmu fannst sjálf-
sagt að aðstoða mömmu við upp-
eldi okkar systkinanna, þrátt fyrir
að þau væru búin að koma upp
sínum börnum. Hafi þau þakkir og
blessun okkar og mömmu fyrir þá
göfugmennsku. Ég minnist afa,
sem kenndi mér að þekkja stjörn-
urnar, kenndu okkur barnabörn-
unum mörgu að þekkja á spilin og
síðan að spila á þau. Afa að síga í
björg eftir fýl til matar, eða eftir
ám er voru þar í svelti. Afa, sem
var strangur, en réttlátur og mild-
ur sem söng með útvarpsmessunni
á sunnudagsmorgnum, og svo
margt, margt fleira.
Hann var fæddur í Skammadal í
Mýrdal, sonur hjónanna Jakobs
Þorsteinssonar og Sólveigar
Brynjólfsdóttur. Ungur, eða um 9
ára gamall, missti hann móður
sína og leystist heimilið þá upp.
Fór þá langafi, eða gamli afi eins
og við börnin, kölluðum hann, með
afa og Agnesi, dóttur sína (nú bú-
sett í Ameríku), til Suður-Víkur,
en hin börnin 5 fóru til frændfólks
og vinafólks víðsvegar um Mýrdal-
inn. Tólf ára gamall fer afi svo að
Fagradal með föður sínum, sem
síðar giftist Guðrúnu Jónsdóttur.
í Fagradal hitti hann ömmu mína,
Sigrúnu Guðmundsdóttur, og
ólust þau þar upp saman. Þau gift-
ust síðan þann 9. júlí árið 1916 og
hófu búskap með langafa að
Fagradal. Börn þeirra urðu átta
talsins, en tvo syni misstu þau
unga. Ástkær dóttir þeirra lést í
fyrra um aldur fram. Alls munu
afkomendur afa og ömmu vera um
sjötíu talsins. í september 1960
brugðu þau búi og fluttust til Vík-
ur að Víkurbraut 30, þar býr
amma enn, þrátt fyrir háan aldur
og hugsar um heimilið sem hver
ung kona gæti verið stolt af. Afi
var eins lengi í umsjá hennar og
barna þeirra eins og hægt var, þar
til hann var fluttur í Sjúkrahús
Vestmannaeyja. Þar lést hann að
kvöldi 18. þ.m.
Guð styrki þig elsku amma mín
og blessuð sé minningin um afa.
Sigrún Ósk Ingadóttir og fjiil.sk.