Morgunblaðið - 30.10.1985, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. OKTÓBER1985
19
Línur kyrrðar
og línur óróleika
Bókmenntir
Jóhann Hjálmarsson
Stefán Sigurkarlsson:
HAUSTHEIMAR.
Hörpuútgáfan 1985.
Stefán Sigurkarlsson (f. 1930)
sendir nú frá sér fyrstu ljóðabók
sína, en lítið mun hafa birst eftir
hann áður. Haustheimar nefnist
bókin og í henni eru 27 ljóð.
Að öllum líkindum er Stefán
Sigurkarlsson enginn byrjandi i
ljóðagerð því að ljóðin í Haust-
heimum bera þess merki að vandað
hefur verið til þeirra eftir föngum,
hugað að byggingu, hrynjandi og
vali réttra orða. Haustheimar er
viðkunnanleg ljóðabók og á nokkr-
um stöðum yrkir höfundurinn vel.
Það er fyrst og fremst í ákaflega
einföldum myndum, ljóðum sem
eru í eðli sínu stemmningar, sem
höfundurinn nær beinu sambandi
við lesandann:
Hvítmynd
í bláum spegli
fjöll
sveipuðgrænu klæöi
norðurljós
útumopinhlið himins
heiðarlönd
semtitra
við andvörp óendanlegrar kyrrðar
enginn
elskarættlandmitt
nema
hafið
og
— stormurinn.
(ísland)
Þetta er að mínum dómi eitt
besta ljóð bókarinnar, dæmi um
það þegar höfundinum tekst að
orða hugsun sína á einfaldan hátt.
Ljóð eins og Morgunn við höfn-
ina er aftur á móti ekki eins vel
heppnað. Það segir í fyrsta lagi
ósköp lítið, er bara venjuleg nátt-
úrumynd. Skuggar sem styttast
falla bláir á hvítan sæ og sólin
hverfist hægt um ása, gullbrydd
ský hvílast á fjallahryggjum,
fjólublá birta læðist um voga
þegar skipin sigla og skera sundur
grænan spegil hafsins. f öðru lagi
lætur skáldið ekki nægja að draga
upp mynd heldur fer að segja les-
andanum að hér sé um friðarmynd
að ræða, í staðinn fyrir að láta
myndina sjálfa tjá það. f þriðja
lagi er farið óvarlega með liti í
ljóðinu og loks koma of sterk orð
í þessu samhengi. Talað er um
skugga hannþrunginna fugla. Verst
er þó að hin margnotaða mara rís
upp í lokalínunni.
Þótt Kvöld sé ekki meðal bestu
ljóða Haustheima nær höfundur-
inn betri árangri en í Morgunn við
höfnina. Hann er enn að draga upp
náttúrumynd, en er hófsamari:
Stefán Sigurkarlsson
Sólin renndi sér skáhallt á landið
hvít, óttaslegin hús
meðglóandiþök
röðuðu sér upp
við sjónhring,
að baki svifu fjöll
óumræðilega fjólublá
um stund
þar til þau brunnu upp
i sólarbálinu.
í þessu ljóði er ekki kyrrð, frem-
ur þær línur óróleikans sem talað
er um í ljóðinu Munch-tengsl, en
það ljóð dregur dám af málverkinu
ópið eftir Munch. Spurt er: „ó,
silfurliti fiskur/er möskvinn þér
þröngur?“ Svarið er fólgið í spurn-
ingunni, vitanlega já. Óróleikinn
hefur löngum orðið mönnum til-
efni til að yrkja.
Bessi les sígild
ævintf ri fyrir börn
Hljómplötur
Árni Johnsen
Á hljómplötunni H. C. And-
ersen sem Fálkinn hefur gefið
út les Bessi Bjarnason leikari
ævintýrin Litli Kláus og Stóri
Kláus, eldfærin og Nýju fötin
keisarans. Gísli Alfreðsson
hafði umsjón með upptöku sem
framkvæmd var í Ríkisútvarp-
inu af Friðrik Stefánssyni
tæknimanni. Árið 1952 lék Bessi
Litla Kláus í Þjóðleikhúsinu og
Stóra Kláus lék hann á sama
sviði 1971. Hann er því ekki
alveg ókunnur sögunni, en það
er mikill fengur að því þegar
svo snjallir leikarar sem Bessi
lesa sígild ævintýri inn á hljóm-
plötur. Þótt þess verði ef til vill
ekki langt að bíða að þessi
ævintýri verði á boðstólum á
myndböndum fyrir unga fólkið
er full ástæða til þess að rækta
hefð sögunnar og upplestursins
um alla framtíð og einmitt á
þeim vettvangi reynir ugglaust
mest á ímyndunarafl hlustand-
ans og sköpunargleði.
Ég hef áður vikið að því I
umsögnum um upplestur á sí-
Bessi Bjarnason
gildum ævintýrum að enn hefur
ekkert verið framleitt á þennan
hátt úr hinum stórkostlegu ævin-
týrum Sigurbjarnar Sveinsson-
ar, Geislum og Bernskunni.
Það er þakkarvert þegar út-
gáfufyrirtæki leggja rækt við
upplestur á góðum sögum fyrir
börn og unglinga og reyndar alla
aldurshópa, því um leið og það
er hvíld í því að hlusta á sögurnar
er það góð skemmtun.
aðeiginsparifé!
WAUtWl