Morgunblaðið - 25.02.1986, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 25. FEBRÚAR1986
fltagiiiifclafeife
Útgefandi
Framkvœmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 450 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 40 kr. eintakið.
Flokksþingið
í Moskvu
þing Kommúnistaflokks
• Sovétríkjanna verður
sett í dag, þegar rétt 30 ár eru
liðin frá því að Nikita Khruschev,
þáverandi flokksleiðtogi, flutti
„leyniræðuna" svonefndu um
ógnarstjórn Jóseps Stalín. Vegna
dagsetningarinnar hafa verið
uppi getgátur um það á Vestur-
löndum í tilefni af flokksþinginu
nú, að á setningardegi þess muni
Mikhail Gorbachev feta í fótspor
Khruschevs og gera upp við
forvera sína í embætti flokksleið-
toga. Talsmenn Sovétstjómar-
innar segja, þegar spurt er um
þetta, að á 30 ára fresti beri 25.
janúar upp á þriðjudag. En
flokksþingið hefst ávallt á þriðju-
degi.
Fyrir 30 árum frétti enginn
nákvæmlega um efni ræðu
Khruschevs fyrr en löngu eftir
að hún var flutt. Það var Banda-
rikjastjóm, sem birti texta henn-
ar í júní 1956. Nú segjast Sovét-
menn ætla að birta ræðu Gorbac-
hevs og skýra hana út fyrir
blaðamönnum.
A því ári, sem Mikhail Gorbac-
hev hefur gegnt embætti flokks-
leiðtoga í Sovétríkjunum, hefur
mátt sjá ýmis merki um breyting-
ar, án þess þó að hróflað sé við
alræðiskerfinu sjálfu eða for-
sendum valda fámennisstjómar-
innar í Kreml. Skipt hefur verið
um menn í stjómmálaráðinu
(politbiiro), sem fer með æðstu
völd í Sovétríkjunum. Þau
mannaskipti bera þess merki, að
Gorbachev hafi verið fljótari en
fyrirrennarar hans að ná undir-
tökum í valdakerfínu. Talið er,
að á þinginu verði gerðar miklar
breytingar á miðstjóm flokksins.
Raunar þarf ekki að koma á
óvart, að fulltrúar öldungaveldis-
ins víki fyrir yngri mönnum í
kommúnistaflokknum. Hitt
skiptir meiru, hvort mörkuð verði
ný stefna á flokksþinginu.
Stjómendur Sovétrílq'anna
standa frammi fyrir gífurlegum
vanda. Efnahagskerfíð er í rúst.
Stöðnun er á flestum eða öllum
sviðum nema í hergagnafram-
leiðslu. Hugmyndafræði komm-
únismans hefur ekki lengur neitt
aðdráttarafl. Fyrlitning Kreml-
veija á mannréttindum blasir við
öllu mannkyni. Sovéski herinn á
undir högg að sækja í Afganist-
an. Með áróðursbrögðum hefur
ekki tekist að ýta undir einhliða
afvopnun á Vesturlöndum.
Bandarílg'amenn hóta því að gera
langdrægan kjamorkuherafla
Sovétmanna óvirkan með geim-
vömum. Ekkert af þessum
vandamálum verður leyst með
orðagjálfri, sama hvað Gorbac-
hev talar í marga klukkutíma.
Þau verða ekki leyst nema hin
lokaða valdastétt Sovétríkjanna
lini eitthvað á alræðinu og harð-
ræðinu — til þess kemur líklega
seint.
Fyrir réttum þrjátíu ámm urðu
afhjúpanir Khruschevs til þess
að opna augu margra kommún-
ista á Vesturlöndum; þeir sáu í
fyrsta sinn, að fyrirheitna landið
var fátækt lögregluríki. Sovét-
ríkin hafa ekki breyst síðan, þótt
skipt hafí verið úm stjómendur.
A flokksþinginu nú munu þeir
treysta sig í sessi, sem hafíst
hafa til æðstu vaída, eftir að
Stalín var afhjúpaður. Að því
leyti er að heíjast nýtt tímabil í
stjómmálasögu Sovétríkjanna,
en það verða ekki þáttaskil, fyrr
en hinir nýju valdhafar hverfa
frá alræðisstefnunni.
Þjóðviljinn
og verkalýðs-
hreyfingin
A
Iforystugrein Þjóðviljans á
laugardag er lagt út af leiðara
Morgunblaðsins um kosningar í
verkalýðsfélaginu Iðju á þann
veg, að Morgunblaðinu fínnist
kosningar í verkalýðsfélögum
„óeðlilegar". Þetta er alrangt.
Morgunblaðið telur ekkert eðli-
legra en að sem oftast sé efnt
til kosninga í verkalýðsfélögum.
Ætlunin var að vekja athygli
forsvarsmanna Iýðræðissinna í
verkalýðsfélögum á því, að þeir
þurfí að búa sig undir kosninga-
baráttu í sem flestum félögum
launþega. Með öllu er ótækt, að
þar sé starfað samkvæmt þegj-
andi samkomulagi pólitískra afla
um yfírráð í félögunum.
Morgunblaðið vantreystir síð-
ur en svo lýðræðinu. Kosningam-
ar í Iðju, áhugaleysi félagsmanna
þar, óvissa um, hveijir höfðu rétt
til að kjósa, og önnur vafaatriði
er varða gmndvallarþætti lýð-
ræðislegrar atkvæðagreiðslu
sýna best í hvert óefni er komið
innan verkalýðshreyfíngarinnar
vegna þess hve sjaldan er efnt
til stjómarkosninga þar. Morg-
unblaðið tekur undir það með
Þjóðviljanum, að það er fyrir
löngu kominn tími til að gera
skipulagsbreytingar á verkalýðs-
hreyfíngunni til að hún verði lýð-
ræðislegri og opnari en nú er.
FRÁ Manila I gær. Myndin er tekin í grennd við Camp Crame, þar sem mannfjöldinn stöðvaði herbfla stjóraarj
Filippseyjar:
Þjóðin verndar
Marcos gefst el
Manila, 24. febrúar. Frá fréttamanni Morgunblaðsins, Önnu Bjamadóttur.
FERDINAND Marcos situr sem
fastast í Malacanang-höll. Hann
veitti hliðhollum sjónvarps- og
útvarpsstöðvum viðtal fyrr í
kvöld i gegnum sima og sagðist
hafa fulla stjórn á öllu. Hann
lýsti yfir neyðarástandi i landinu
fyrr í dag og í kvöld bætti hann
við útgöngubanni milli 18 og 6.
Fáir taka mark á orðum hans
og hundruð þúsunda eru utan
dyra þrátt fyrir að útgöngubann
sé skollið á samkvæmt orðum
forsetans. Með þessu vildi Marc-
os líklega sýna fólki að hann sé
enn í höllinni. Hann var klæddur
í vindjakka og kona hans og dótt-
ir voru í síðbuxum. Marcos sagð-
ist ekki vera að fara neitt. „Við
erum fijálslega klædd af því að
við verðum að vera viðbúin
hveiju sem er dag og nótt,“ sagði
hann.
Atburðarásin hefur verið hröð
síðan Juan Ponce Enrile, vamar-
málaráðherra, og Fidel Ramos,
herforingi, leituðu skjóls í Camp
Aguinaldo og Camp Crame á laug-
ardagseftirmiðdag. Þeir höfðu
heyrt að það ætti að handtaka þá
í sambandi við hugsanlega stjómar-
byltingu. Hundruð þúsunda, ef ekki
nokkrar milljónir manna, eru fyrir
utan herstöðvamar til að veita
hermönnum, sem hafa gengið til
liðs við yfírmenn sína, styrk. At-
haftiir fólksins eru mjög friðsamleg-
ar. Það vamar landgönguliðum
undir stjóm yfírmanna, sem eru
hliðhollir Marcosi, að komast Ieiðar
sinnar að Camp Crame, en það ríkir
hálfgerð útihátíðarstemmning.
Flestir em gulklæddir og ganga um
með bros á vör og söngla nafn
Coiy Aquino.
Vopnaðir hermenn og
kyrjandi nunnur
Daglegt líf gengur meira eða
minna sinn vanagang. Bankar og
flestir vinnustaðir voru þó lokaðir
í dag og fólk hlustar meira á útvarp
en vanalega. Það safnast saman í
kringum útvarpstæki á götum úti
og reynir að fylgjast með hvað er
að gerast. Allir virðast óhræddir
og sjálf hef ég aðeins fundið til ótta
fjórum eða fímm sinnum á sfðustu
fíörutíu og átta tímum. Ég hef ekki
heyrt eitt byssuskot og aðeins einu
sinni sírenuvæl. Það var á leið inn
í bæ frá herstöðvunum og sjúkra-
bíllinn var líklega á leið í sjúkrahús
með botnlangasjúkling. Það ríkir
ekki neyðarástand í landinu frekar
en útgöngubann. Marcos og hans
menn eru í raunverulegri neyð en
almenningur er ekki í hættu nema
stuðningsmenn Marcosar missi
stjóm á sér og ráðist gegn fólki.
Enrile hélt til á skrifstofu sinni
í vamarmálaráðuneytinu, sem er í
Camp Aguinalaldo, fram á sunnu-
dagseftirmiðdag. Ofurstar, óbreytt-
ir hermennn og við fréttamenn
vomm á kreiki í byggingunni og
biðum þess að eitthvað gerðist.
Hermenn voru í vamarstöðu og
höfðu fyrirmæli um að veðra ekki
fyrri til að hleypa af fyrsta skotinu
ef herlið Marcosar nálgaðist. Marc-
os kom fram í sjónvarpi í hádeginu
og sagði meðal annars að hann
gæti hreinsað út úr Camp Aguin-
aldo og Crame á klukkutíma. „En
það yrðu blóðug átök,“ sagði hann
og bætti við að herlið hans ætti að
taka stöðu í skotfæri frá herbúðun-
um.
Enrile var sagður sofa á meðan
Marcos talaði. Vinir hans og kunn-
ingjar sátu og biðu inni á skrifstofu
hans og vonuðust til að geta heilsað
upp á hann. En frétt barst um að
herdeildir væru á ferð í nágrenninu
áður en varð af því. Öllum var sagt
að fara niður á neðri hæð bygging-
arinnar. „Við höfum heyrt að her-
deildir stefni hingað og það er
öruggara niðri ef þær hefja skotár-
Höll Marcosar og næsta nágrenni
komið fyrir svo að mannfjöldinn ryc
ás,“ sagði ofursti, og mér varð ekki
um sel.
Enrile kom skömmu seinna úr
einkaherbergi sínu, klæddur í galla-
buxur, ljósbláa strigaskó, skothelt
vesti og var í grænum jakka, hann
bar hríðskotabyssu og var hinn
vígalegasti. Hermenn og frétta-
menn umkringdu hann og hersingin
gekk fylktu liði yfír til Camp Crame,
þar sem höfuðstöðvar Ramosar eru.
Þær eru góðan spöl frá Camp
Aguinaldo. Enrile og hópurinn með
honum gengu á annarri akrein
götunnar en hópur af nunnum, sem
kyijuðu sálma og fóru með bænir,
á hinni. Mikiil mannfjöldi var sam-
ankominn á hraðbrautinni, sem
liggur á milli herstöðvanna tveggja,