Morgunblaðið - 27.03.1986, Blaðsíða 29

OMUTia! '! <finu[H/umív
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 27. MARZ 1986
hemaðarumsvif. Við hljótum að
stefna að því samhliða að byggja
upp traust og fækka herafla til
þess að minnka líkumar á skyndi-
árás.
Einmitt þetta er hlutverk samn-
ingamanna okkar í Stokkhólmi og
Vínarborg. Þó svo að takmarkið
með þessum viðræðum sé sjaldan
forsíðuefni dagblaða em þær ekki
síður mikilvægar en samningavið-
ræður um kjarnorkuvopn.
Kjarnorkuvopnin
Þessi síðasta fullyrðing kann að
hljóma einkennilega ekki síst í ljósi
þess að kjamorkuvopnaandstæð-
ingar telja það nauðsynlegt og í
senn nægilegt skilyrði fyrir friði að
stórveldin eyðileggi þau kjamorku-
vopn, sem þau ráða nú yfir. Hins
vegar er mun rökréttara að álykta
að brytist stríð út í Evrópu myndi
það mjög líklega hefjast með því
að hefðbundnum vopnum væri beitt.
Þá er einnig líklegt að sá hildarleik-
ur myndi hafa áður óþekktar hörm-
ungar í för með sér jafnvel þótt
hefðbundnum vopnum væri ein-
göngu beitt. Þannig getur hættan
á átökum aukist í stað þess að fara
minnkandi ef menn einblína um of
á kjamorkuvopnin en huga ekki að
hefðbundnum vopnum og efnavopn-
um.
Með þessu er ekki verið að færa
rök gegn hugmyndum um afvopn-
un. Hins vegar er verið að færa rök
gegn því að menn beini sjónum sín-
um eingöngu að kjamorkuvopnum
í vopnabúrum stórveldanna en leiði
hjá sér hefðbundin vopn og hefð-
bundinn hemað. Mér sýnist mönn-
um hætta nokkuð til að leggja
megináherslu á samningaviðræður
risaveldanna í Genf á kostnað við-
ræðnanna í Stokkhólmi og Vínar-
borg. Þetta er ekki raunsönn mynd
af stöðu mála og ég tel að við ættum
að gera hvað við getum til að leið-
rétta þennan misskilning, sem getur
haft ýmsar hættur í för með sér.
Nýtum tækifærin
Eg yrði óumræðanlega ham-
ingjusamur ef okkur tækist að ná
samkomulagi á einhverjum þeirra
samningafunda, sem fulltrúar okk-
ar sitja. Það væri mikið ábyrgðar-
leysi að ganga ekki til samninga
vegna þess að sambærilegur árang-
ur væri ekki í sjónmáli á einhveiju
öðru tilteknu sviði. Slíkt hugarfar
býður heim stöðnun og það er ein-
mitt stöðnun sem við Vestur-
landabúar reynum að forðast í
lengstu lög.
Við skulum því fyrir alla muni
nýta okkur þau tækifæri sem gef-
ast. Við skulum jafnframt hafa í
huga að markmið okkar er að ná
sem víðtækustum árangri og að
skapa grundvöll til þess að unnt sé
að tryggja öiyggi heimsbyggðar-
innar og bæta líf fólks.
Þetta er ekki síður hagsmunamál
Sovétmanna en okkar og ég er
sannfærður um að okkur tekst að
skapa umræðugrundvöll. Vissulega
er sú tilhneiging fyrir hendi að fara
geyst og ná skjótum árangri, en
við verðum að gæta þess að vel
skal til þess vanda sem lengi skal
standa. Við verðum að læra af
reynslu undanfarinna tíu ára, sem
kennir okkur að meta samninga
þegar af þeim hefur fengist nokkur
reynsla, en ekki eftir þeim vonum
sem við þá eru bundnar.
Tvíræðni Sovétmanna
Sérhvert samkomulag um af-
vopnun eða takmörkun vígbúnaðar
verður að innihalda grein þar sem
kveðið er á um eftirlit og með
hveijum hætti verði sannreynt að
báðir aðilar virði ákvæði samkomu-
lagsins. Ásakanir um að ekki væri
farið eftir ákvæðum tiltekins sam-
komulags myndu verða til þess að
spilla fyrir raunverulegum árangri
á sviði afvopnunar og raska jafn-
vægiogöryggi.
Aðeins á þessum forsendum er
unnt að leggja heiðarlegt mat á
afvopnunartillögur Gorbachevs,
leiðtoga Sovétríkjanna. Hingað til
hefur gætt nokkurs misræmis í
málflutningi hans. Annars vegar
lætur hann í það skína að Sovét-
menn séu nú tilbúnir til að fallast
á eftirlit og viðurkenni mikilvægi
þess að unnt sé að sannreyna að
ákvaíði gerðra samninga séu virt.
Á hinn bóginn hafa samningamenn
ríkja Varsjárbandalagsins í Vínar-
borg brugðist á einstaklega nei-
kvæðan hátt við tilraunum okkar
til að bijóta ísinn. Á þetta ekki síst
við um vandann sem tengist eftir-
liti. Fyrirmælin sem samningamenn
Sovétmanna fá frá Gorbachev, eru
sannarlega ekki til þess fallin að
flýta fyrir samningum.
Það er augljóslega of snemmt
að draga ályktanir af viðbrögðum
Sovétmanna. Á þessu sviði mega
vestrænar þjóðir ekki sýna óbilgimi.
Við megum ekki fara fram á of
mikið svo lengi sem trygging fæst
fyrir því að staðið verði við gerða
samninga. Við eigum ekki heldur
að gera okkur ánægða með neitt
minna því við viljum freista þess
að efla öryggi okkar, en ekki að
stefna því í voða.
Grundvallarmarkmið okkar hlýt-
ur að vera þetta. Það er einfaldlega
út í hött að segja það ævagamla
rússneska hefð að láta sem minnst
uppi. Gorbachev hefur sýnt, að hann
er tilbúinn til að takast á við
gamlar hefðir sem standa í vegi
fyrir nauðsynlegum breytingum á
efnahagskerfi Sovétríkjanna. Við
getum af sanngirni gert þá kröfu
til hans að hann sýni sömu festu
þegar um afvopnun er að ræða og
hann gangi til samninga sem kveða
á um eftirlit í stað þess að beita
málaflækjum sem ég get engan
veginn faliist á að tryggi gagn-
kvæmt öryggi.
Orðin „gagnkvæmt öryggi" leiða
mig aftur á vit hugtakanna. Leið-
togar Sovétríkjanna telja gagn-
kvæmt öryggi felast í því að þeim
leyfist að ráða yfir sama fjölda til-
tekinna vopna og öll heimsbyggðin
til samans. Vitaskuld er þessi krafa
þeirra með öllu óaðgengileg og til
þess eins fallin að spilla fyrir samn-
ingaviðræðum.
En ef gagnkvæmt öryggi þýðir
að almenningur í smáum löndum
sem stórum fær að lifa óáreittur
og í friði, þá er merking þessa
hugtaks mjög í anda vestrænnar
hugsunar. I algóðum heimi myndu
menn fara eftir ákvæðum stofn-
skrár Sameinuðu þjóðanna og al-
þjóðalögum. En við lifum í ófull-
komnum heimi og hugsjónir og
markmið Sameinuðu þjóðanna nást
ekki án fyrirhafnar. Með því að
áskilja sér þann rétt að snúast
sameiginlega og hvert um sig, til
vamar leggja aðildarríki Atlants-
hafsbandalagsins sitt af mörkum
til þess að þær hugsjónir megi
rætast.
Þetta höfum við gert með góðum
árangri í nálægt fjörutíu ár. Þann
tíma hafa íslendingar og önnur ríki
Atlantshafsbandalagsins notið ör-
yggis og ég trúi að með ykkar
stuðningi verði því öryggi ekki
raskað.
Framkvæmdastjári Atlantshafs-
bandalagsins flutti þessa ræðu á
fundi samtaka um vestræna sam-
vinnu og Varðhergs 25. mars.
Á.Sv. sneri á íslensku.
Samvinnuferdir - Landsýn
AUSTURSTRÆTI 12 - SÍMAR 27077 & 28899
SÖLUSKRIFSTOFA AKUREYRI: SKIPAGÖTU 18 - SÍMAR 21400 & 23727
Herbi
Ókeypishjá íDanmörku
• Ókeypis vegakort/bók
• Tölvuútskrift meö leiðbeiningum um stystu
leiðir til þeirra áfangastaða sem þú hefur
valið þér.
• Afsláttarbók sem veitir margs konar afslátt á
veitingastöðum, gististöðum, skemmtistöö-
um, leikhúsum, skemmtigörðum og víðar.
Afsláttarbókin getur haeglega sparað þér
margar þúsundir króna.
• Handhægtaskafyrirléttanfarangur-fram-
tíðareign sem alltaf kallar á góðar ferða-
minningar.
••• að vera á nýjum eða nýlegum bíl, traustum
og skemmtilegum og líða eftir hinum full-
komnu akvegum Evrópu.
• •• að þurfa ekki að hafa neinar áhyggjur af
kílómetragjaldi, lélegum merkingum eða
bilunum.
• •• að geta skotist á stuttum tíma til spennandi
áfangastaða um alla álfuna; borga, bæja,
skemmtigarða, veitingastaða, baðstranda -
hvert sem er.
• •• að skipta um veður, menningu, þjóðtungur,
eftir því sem hentar hverju sinni.
• •• að vera í Kaupmannahöfn í dag og Rínar-
dalnum á morgun.
••• að njóta aðstoðar SL-veganestisins, (Euro-
guide bókarinnar) þar sem þú hefur ógrynni
upplýsinga um fallegar ökuleiðir og athygl-
isverða staði, borgakort, gististaðaskrár og
fleira og fleira.
• •• að borga aðeins krónur 15.900,- fyrir flug og
Ford Escort í 2 vikur, svo dæmi sé tekið.
• •• að borga ekkert fyrir þriðju vikuna þegar fjórir
eðafimm eru í bílnum.
Prófodu flug og bíl
íDanmörku