Morgunblaðið - 11.04.1986, Blaðsíða 17
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR11. APRÍL1986
MARGRET
REYKDAL
Myndlist
Valtýr Pétursson
Ekki man ég nákvæmlega hve
langt er síðan Margrét Reykdal
sýndi á Kjarvalsstöðum, en hitt man
ég, að mér fannst margt gott um
þá sýningu, enda þótt hún væri
ekki mikil að vöxtum, en stærðir
sýninga eru þáttur fyrir sig og hafa
oftlega ekkert að gera með gæði
þeirra verka, sem sýnd eru hverju
sinni.
Margrét Reykdal er búsett er-
lendis, nánar tiltekið í Noregi, þar
sem hún hefur stundað nám við
Listaakademíuna í Osló, en einmitt
þar stunduðu nokkrir málarar okkar
hér á árum áður myndlistamám.
Má í því tiifelli nefna menn eins
og Þorvald Skúlason, Snorra Arin-
bjamar, Jón Engilberts og Kristinn
Pétursson. Allir em þessir heiðurs-
menn horfnir af sjónarsviðinu, en
verk þeirra blífa sem merkileg vitni
um list þeirra. Nú hefur Margrét
Reykdal fetað í fótspor þessara
merkilegu listamanna og endumýj-
að sambandið við Listaakademíuna
hjá frændum okkar, Norðmönnum.
Hún hefur notið þeirrar menntunar
í myndlist, sem tiltæk er hér heima,
og því er nám hennar í Osló fram-
hald í þeim fræðum.
Margrét er lipur í litameðferð
sinni. Hún er nú komin út í nokkuð
abstrakt hluti — réttara væri ef til
vill að kalla það sérstæðan heim,
sem er blandaður súrrealisma og
abstrakt tilfínningum. Þama í Gall-
erí Borg er kvenlega farið með
efnið, og skáldleg æð í þessum nýju
verkum lejmir sér ekki. Það em
ekki sterk átök í þessum verkum,
en mýktin kemur í stað þeirra.
Vegna mikils annríkis varð ég
að fljótskoða þessa sýningu Mar-
grétar og má vel vera að mér hafí
yfírsézt eitthvað af þvf jákvæða við
þessi verk, en sýning Margrétar nú
er mikið á annan veg en sú sýning,
sem ég man á Kjarvalsstöðum og
ég minntist á í upphafí þessa máls.
Pólsk grafík
ANNA WEJMAN ,urvai*fAfc*' mezioút 4970 ccv
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
í Gallerí Gangskör (áður Lang-
brók), stendur um þessar mundir
yfír sýning tveggja pólskra grafík-
listamanna, hjónanna Stanisslaw
Wejman og Anna Sobol-Wejman.
Bæði em þau mjög vel menntuð
í sínu fagi og er Stanislaw (f. 1944)
prófessor við Listaháskólann f
Kraká þar sem þau em búsett. Vel
gæti ég trúað, að hann væri á
einhvem hátt vensiaður hinum
ágæta grafíker Mieczyslaw Wej-
man (f. 1912), sem einnig er, eða
var, búsettur í Kraká, en verkum
hans kynntist ég á Biennalinum í
Rostock árið 1967.
Stanislaw hefur haldið 7 einka-
sýningar í Póllandi og tekið þátt í
fjölmörgum samsýningum víða um
Evrópu, Bandaríkjunum, Japan og
Suður-Ameríku.
Að sjálfsögðu em myndir pró-
fessorsins tæknilega óaðfínnanleg-
ar auk þess að vera vel gerðar og
hnitmiðaðar í uppbyggingu allri.
Myndmálið er okkur nokkuð fram-
andi og skoðandinn þarf að rýna
vel og lengi í hveija mynd til að
komast í samband við inntakið. Þó
era hér undantekningar, svo sem
myndimar „Saga um marglitan
físk“ (3) og „Áður en brosið deyr“
(6), sem báðar em í senn táknrænar
og opinskáar.
Anna Sobol-Wejman (f. 1946),
kennir nú um mánaðarskeið við
Mjmdlista- og handíðaskóla íslands
grafíska aðferð er nefnist „mezzo-
tinta" og lítið hefur verið iðkuð hér.
Hún hefur haidið 7 einkasýningar
í Hollandi, Ítalíu, Frakklandi og
Noregi. Tekið þátt í samsýningum
í Bandaríkjunum, V. Þýskalandi,
Englandi og að sjálfsögðu í heimal-
andi sínu.
Myndheimur listakonunnar er
um margt byggður upp á smáform-
um, sem vinna hvert með öðm og
skapa óræðar heildir eininga á
myndfletinum. Tækni hennar ein-
kennist öðm fremur af mikilli mýkt
og viðkvæmum tilfínningum. Yfír
þeim er sérstæð áferð, sem virkar
róandi átaugakerfið ...
Þetta er lítil sýning en þó gædd
ríkum þokka og hefur yfír sér
menningarlegt yfírbragð og af
henni geta íslenzkir grafík-lista-
menn vafalftið lært heilmikið í
tæknilegu tilliti. Þá er hér gott
tækifæri fyrir þá er safna grafík-
myndum að festa sér myndir eftir
pólska listamenn á alþjóðamæli-
kvarða.
Ber að þakka með virktum fyrir
sýninguna og listakonunni Anna
Sobol-Wejman fyrir komuna.
_________________,.. r)‘
Sjónrænar
víddir
H/lyndlist
Bragi Ásgeirsson
Vorið 1985 var haldin sýning á
vegum SALÍ (Samstarf listaskóla-
nema á íslandi) sem stóð stutt og
fór framhjá þeim er hér ritar — illu
heilli.
Einn þáttur þeirra athafna var
litskyggnusýning og hafa tveir
þeirra er þar áttu myndir tekið sig
til og unnið upp myndir frá þeirri
sýningu og hengt upp á veggi
Mokka-kaffí.
Venjan er, að skrifa helst einung-
is um sýningar í hinum starfandi
sýningarsölum borgarinnar enda er
það ærið verk en hér kemur tvennt
til og það er að bæta fyrir van-
rækslusynd og svo er umrædd sýn-
ing athyglisverð fyrir margra hluta
sakir.
Það em tveir ungir menn, sem
standa að þessari sýningu, þeir
Magnús S. Guðmundsson o g
Tryggvi Þórhallsson og til at-
hafna sinna hafa þeir notað makró-
linsu á Ektachrome 160 fílmu og
stækkað myndimar á Cibachrome
A-II.
Þetta em vel unnar og fjölbreyti-
legar myndir — engin ein megin-
stefna tekin utan þess að vinna
myndimar tæknilega óaðfínnan-
lega. Hér sjáum við í senn ströng
og klár form sem og leik með hvers
konar lit- og formræn tilbrigði.
Myndimar em allar óhlutlægar
en geta minnt á ýmis fyrirbæri og
ljósbrot úr náttúmnni svo sem
nöfnin á nokkmm ágætum myndum
bera með sér: „glitrar" (2), „á
regnvotum" (3), „vanga“ (8),
„rauð“ (7), sem er einna líkast
ævintýralandslagi á tunglinu, „uns“
(9) — og fleiri í líkum dúr. Nöfnin
em einstök orð úr ljóði eftir Pjetur
Hafstein Lárusson og er það vel
til fundið. Vorið/glitrar/á regn-
votum/strætum/og/ seytlar/um
föla/vanga,/uns/sól/vermir/lauf-
skrúð/og/vetrarkuldinn/glejmiist/-
heitum/hjörtum /.
Hér er gott samræmi milli ljóðs
og mjmda enda ljóðið f sjálfu sér
mjmdrænt.
Hér vek ég öðm fremur athygli
á ágætu framtaki og mættu sem
flestar sýningar á kaffíhúsum vera
jafn menningarlegar.
Myrti Forrester
konu sína?
Jack Forrester (Bridges) og Teddi Barnes (Close) i myndinni
Skörðótta hnífsblaðið.
Kvikmyndir
Amaldur Indriðason
Sýnd í A-sal Stjörnubíós.
Stjörnugjöf: ★ ★ ★
Bandarísk. Framleiðandi: Mart-
in Ransohoff. Myndataka: Matt-
hew F. Leonetti. Klipping: Sean
Barton og Conrad Buff. Tónlist
samin og flutt af John Barry.
Leikstjóri: Richard Marquand.
Myndin hefst eins og gömul
dragúla-mjmd. Það er nótt.
Stormurinn hvin. Þmmur og eld-
ingar æða um kolsvartan himininn
og í einmanalegu húsi niðri við
ströndina hjá San Francisco fikrar
óboðinn gestur sig upp stiga. Það
blikar á stóran veiðihníf með
skörðóttu hnífsblaði. Gesturinn
ryðst inn í svefnherbergið þar sem
liggur ung kona. Hann ræðst á
hana, bindur hana fasta og drepur
á hryllilegan máta. Svo hverfur
hann út í nóttina.
Elða hvað? Höfum við hann
kannski alltaf fyrir augunum? Var
það hinn elskulegi eiginmaður
hennar sem myrti hana? Jack
Forrester (Jeff Bridges) hafði svo
sem nægar ástæður til að fremja
morðið. Hann var einkaerfíngi
konu sinnar, sem var moldríkur
útgefandi, en sjálfur átti hann
ekki bót fyrir rassinn á sér. Myrti
Forrester konu sína? Það er verk-
efni Teddy Bams (Glenn Close)
að komast að því. Hún er lög-
fræðingur Forresters. Og hún er
meira en það. Hún er ástkona
hans líka. Hún treystir honum.
En hann lýgur að henni. Hún
treystir honum samt. Myrti Forr-
ester konu sína?
Svarið er að finna í A-sal
Stjömubíós þar sem Skörðótta
hnífsblaðið (Jagged Edge) er
sýnd. Hér er á ferðinni spennandi
sakamálamynd, sem tekst það
sem öðmm mjmdum mistekst svo
þessa dagana, að halda athygli
áhorfandans vakandi frá upphafi
til enda.
Sagan er gerð í anda glæpa-
sagna James M. Caine (Tvöfaldar
skaðabætur, Póstmaðurinn hring-
ir alltaf tvisvar) og uppbygging
myndarinnar minnir oft á myndir
eins og Body Heat eftir Lawrence
Kasdan (sem hann raunar gerði
eftir sögu Caine) og Body Double
eftir Brian de Palma. I þessum
myndum öllum reyna aðalpersón-
umar við hinn fullkomna glæp,
skipuleggja hann út í ystu æsar
en verður hált á svellinu. Peningar
og ástríður rekur þær til ógæfu-
verka og græðgin eða ástin verður
þeim að falli. Hinn fullkomni
glæpur verður ekki framinn. En
það munar litlu.
I Skörðótta hnífsblaðinu em
það meira peningar en ástríður
sem ráða ferðinni. Saksóknarinn,
Thomas Krasny (Peter Coyote)
er 100 prósent viss um að Forrest-
er hafi myrti konu sína svo hann
hljrti auðæfi hennar. Hann dregur
hvert vitnið á fætur öðra í réttar-
höldunum jrfir Forrester til að
sanna að hann sé morðinginn:
eitt vitnið sá veiðihníf með skörð-
óttu hnífsblaði í fataskápnum
hans í klúbbnum þar sem hann
lék tennis, annað vissi til þess að
eiginkonan ætlaði að skilja við
Forrester, sem þýddi að hann
stæði uppi slyppur og snauður,
þriðja vitnið sagði að hann hefði
haldið framhjá konu sinni og
fjórða vitnið var elskhugi konu
hans. En Teddy Bames tekst allt-
af að veikja vitnisburð þeirra og
fínna upplýsingar, sem gefa aðrar
hliðar á málinu og loks er Forrest-
er sýknaður. í millitíðinni hefur
honum tekist að vinna hug og
hjarta veijanda síns og allt virðist
ætla að falla f ljúfa löð.
Það em afburðaleikarar í
Skörðótta hnífsblaðinu. Jeff
Bridges er einn af fremstu leikur-
um Bandaríkjanna og hefur verið
það lengi án þess að hljóta þá
viðurkenningu sem honum ber.
Hann er hrokafullur og sjálfsör-
uggur í hlutverki Forresters og
þótt Glenn Close sé full móðurleg
í hlutverki vetjanda hans, sýnir
hún og sannar hvers vegna hún
er nú komin í hóp með bestu leik-
konum hvíta tjaldsins. En það er
samt Peter Coyote, sem tekst að
stela frá þeim senunni í aukahlut-
verki, sem saksóknarinn Krasny.
Hann er ótrúlega óforskammaður
og samviskulaus lögfræðingur,
sem lætur sig engu varða sekt
eða sakleysi ef hann aðeins vinnur
sín mál. „Sakaskráin hans er eins
löng og tillinn á mér,“ segir hann
um einn krimmann og það ætti
að nægja til að gefa á honum
sannverðuga lýsingu.
Þetta er besta mynd Richard
Marquand (Jedinn snýr aftur,
Nálarauga) til þess og þó hann
sé héma að feta troðnar slóðir
tekst honum ágætlega að halda
sínu striki og gera mynd sem
stendur a.m.k. jafnfætis áður-
nefndum myndum. Hann hefur
líka úr sniðugu handriti að spila
og sögu, sem Caine hefði verið
stoltur af.