Morgunblaðið - 29.04.1986, Blaðsíða 20

Morgunblaðið - 29.04.1986, Blaðsíða 20
20 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIDJUDAGUR 29. APRÍL1986 Bílaflutningar með ferju yfir Hvalfjörð Greinargerð félaginu hf. Flestir þeir, sem þurfa að fara ökuferðina löngu fyrir Hvalfjörð, mæna yfir Qörðinn og þykir leiðin stutt milli landa samanborið við þann langveg, sem ekið er. Á Al- þingi hafa þessar hugrenningar birst í fjöida tillagna um athuganir á ferðum um fjörðinn og þá helst brúargerðyfir hann. í þessum skrifum er rakið, hvern- ig þessari þörf mætti mæta með feijurekstri yfir HvalQörð, meðan brúargerð er ekki fær leið vegna kostnaðar. Er þá miðað við, að tvær 40 bíla ferjur væru í stöðugum ferðum allan daginn og færu því á 20 mínútna fresti frá hvoru landi. Slík feijuþjónusta gæfí ökumönnum á þessari leið kost á að spara sér 50 km akstur og oftast nokkurn tíma, gegn hóflegum feijutolli. Hér á eftir fer stutt greinargerð um þessar ráðagerðir. Eins og fram hefur komið í íjöl- miðlum hefur framkvæmdastjóm jámblendifélagsins að beiðni stjóm- ar þess gert athugun á líklegri hagkvæmni þess að hefja rekstur bílfeija yfír Hval^örð við Gmndar- tanga. Embættismönnum sam- gönguráðuneytisins og vegagerðar hefur verið gerð grein fyrir þessari athugun, svo og stjóm Skallagríms hf. Eins og kunnugt er hefur Skalla- grímur það verkefni að reka ms. Ákraborg, sem nú er í daglegum ferðum milli Akraness og Reykja- víkur. Hlutafélagið er að miklum meirihluta í eigu ríkisins. Til þessa hafa þessir aðilar í engu brugðist við þeim hugmyndum, sem þama vom kynntar. Jámblendifélagið telur tímabært að gera almenningi grein fyrir þessari athugun og helstu niður- stöðum hennar. Hér er um að ræða samgöngupólitískt málefni, sem varðar svo stóran hluta þjóðarinnar, að almenningur á rétt á að fá á einn stað þá vitneskju sem nú er kostur á til að ræða málið og leggja á það mat eftir því sem hugur hvers og eins stendur til. í þessu sambandi er vert að vekja sérstaka athygli á, að feijurekstur yfir Hvalíjörð eða samgöngur yfírleitt á því svæði varða alla þá sem leið eiga milli höfuðborgarinnar og Vesturlands, VestQarða, Norðurlandsins alls og e.t.v. nyrðri hluta Austuriands. Á þetta er bent af því að í fjölmiðlum hefur gætt tilhneigingar til þess að láta eins og málið varðaði aðallega Akumesinga. Því fer vitaskuld Qarri. Efnisskipan þessarar greinar- gerðar er þannig, að fyrst er Qallað um aðdraganda að athugun jám- blendifélagsins, efni hennar og niðurstöður. Þá em ræddar hug- myndir jámblendifélagsmanna um hvemig þeir telja, að þessum ráða- gerðum ætti að koma í framkvæmd. Rakin em ýmis þau atriði, sem varða hagsmuni, sem slíkur feiju- rekstur mundi þjóna eða eftir atvik- um rekast á. Loks em dregnar saman niðurstöður af þeirri úttekt, sem greinin felur í sér. 1. Ahugi járnblendi- félagsins Ýmsir furða sig á, að jámblendi- félagið skuli hafa gert þessa at- hugun. Því til skýringar skal bent á, að rekstur féiagsins á Gmndar- tanga yrði í mörgu tillit hagkvæm- ari, ef feijureksturinn kæmist á. Veigamestu þættir í því efni felast í tvennu. Flutningur aðfanga, s.s. rekstrarvara og varahluta, sem koma til landsins um Reykjavíkur- höfn eða Keflavíkurflugvöll væm greiðari, tækju skemmri tíma og yrðu ódýrari. Flutningar smásend- inga í gámum eða kössum til út- flutnings með áætlunarskipum frá frá Islenska „Þróun, sem leiðir af samgöngubót af því tagi sem ferjurnar yrðu, er erfitt að sjá fyrir. Vel má hugsa sér að þessi samgöngubót auki líkindi á frekari uppbyggingu iðju- rekstrar af einhveiju tagi við Grundartanga. Þjóðhagslegur ávinn- ingur af því að nýta betur þá grunnaðstöðu, sem þar er komin, væri bersýnilega mikill.“ Reykjavík hafa verið of fyrirhafn- arsamir og dýrir til að af þeim hafí orðið að marki. Þetta mundi breyt- ast með tilkomu feiju. Einnig er mikilvægt að verk- smiðjan fengi fljótvirkari og nánari tengsl en hún nú hefur við þann þjónustumarkað, sem einungis er fýrir hendi í Reykjavík. Svo dæmi sé nefnt kostar það nú heilan vinnu- dag viðgerðarmanns að fá unnið smáviðvik í verksmiðjunni, þegar eftir því þarf að leita til Reykjavík- ur. Eftir tilkomu feiju mætti ljúka þessu á 3—4 tímum. Hagsmunir járnblendifélagsins af slíkum fetjurekstri geta verið miklir og margvíslegir. Það er þó ekki aðalatriði heldur hitt, hvaða almenn not yrðu að honum. 2. Athugunjárnblendi- félagsins Athugun jámblendifélagsins beindist að þremur atriðum: 1. Úttekt á tölfræðilegum upp- lýsingum um umferð til að leggja mat á líklegan fjölda viðskiptavina feijanna. 2. Líklegum kostnaði við mann- virkjagerð til landtöku fyrir feijumar beggja vegna fjarð- ar. 3. Kostnaði við að afla feija til að sinna þessum verkefnum. Lögð var mest rækt við fyrst- nefnda þáttinn. Dr. Kjartan Jó- hannsson var fenginn til hinnar tölfræðilegu vinnu, en verkefnið er af þeirri tegund fræða, sem hann kennir við Viðskiptafræðideild Há- skóla ísiands. Gögnin til þessa starfs lögðu Vegagerð ríkisins og Skallagrímur hf. góðfúslega til og járnblendi- em þeim hér með færðar þakkir fyrir þeirra framlag. Reiknilíkan það, sem dr. Kjartan bjó til, gaf færi á að velja forsendur og meta líklegan viðskiptamanna- §ölda eftir mismunandi forsendum. Má fullyrða, að í þessu verki liggi vandaður gmnnur fýrir hvem þann, sem að þessu máli kemur, til að meta líklegar tekjur fyrirtækis af þessu tagi. Fengin var verkfræðistofa með reynslu í hönnun flotbryggju fyrir ekjuskip, til að áætla svo sem kostur er með lítilli undirbúningsvinnu, hvaða mannvirki væm nauðsynleg til að feijurnar gætu athafnað sig við land í flestum veðmm. Jafn- framt var áætlað, hvað slík mann- virki mundu kosta. Þá var kannað, einkum á Norð- urlöndum, hvort falar væm til kaups nýlegar feijur, sem hentað gætu til þessa verkefnis. Reyndist það ekki vera. Ein feija bauðst af óhentugri stærð, en á mjög góðu verði. Var þá leitað aðstoðar hjá Skipasmíðastöð Þorgeirs og Ellerts hf. á Akranesi til að áætla innan hvaða kostnaðarmarka mætti smíða nýjar feijur, einfaldar að gerð, sem gagngert væm hannaðar til að sinna þessu verkefni. Með þessa vitneskju í höndum var sett saman reiknilíkan til að meta afkomu rekstrar af þessu tagi miðað við mismunandi forsendur. 3. Feijur og feiju- aðstaða Þessi ráðagerð miðast við, að lagður yrði vegur frá þjóðveginum niður að sjó á hagkvæmum stað sunnan fjarðar með bílastæðum fyrir þá, sem bíða fars. Þar yrði skjólgarður og flotbryggja fyrir feijumar og sams konar mannvirki norðan fjarðar, rétt innan við bryggjuna á Gmndartanga. Tvær feijur væm í fömm stöðugt frá kl. 7 að morgni til miðnættis þannig að feija færi frá hvom landi um sig u.þ.b. samtímis á 20 mínútna fresti. Gert er ráð fyrir að feijumar yrðu tvístefna þannig að þær fari fram og aftur án þess að þurfa að snúa og væri siglingatími 10—15 mínútur. Nokkuð hefur verið íhugað hvort halda þyrfti úti ferjurekstri yfir nóttina, t.d. með annarri feijunni, en talið er, að 10% heildammferðar- innar falli nú á þann tíma sólar- hrings. Ekki var gert ráð fyrir þessu í reiknilíkaninu, en ætla má að það skipti ekki máli fyrir útkomuna, því að sennilegt má telja að nætur- umferð mundi greiða breytilegan kostnað við hana, ef af þeim rekstri yrði. Feijumar mundu rúma um 40 venjulega bíla, en þeim mun færri sem hópferðabílar eða flutningabíl- ar em stærri. Gert er ráð fyrir að feijumar þyrftu að vera með léttri yfírbyggingu vegna sjódrifs og með gluggum þar eð farþegar mundu sitja í bílum sínum á leiðinni yfir fjörðinn. Úthafsalda nær ekki svo langt inn í Hvalíjörð sem að Gmnd- artanga, jafnvel í verstu veðmm. Hins vegar getur orðið nokkur vindbára á fírðinum. Ekki er gert ráð fyrir að hún tefji fyrir eða hreyfí að marki við svo stómm skipum sem hér er rætt um. Miðað er við, að feijurnar mundu lengst af ársins anna allri umferð jafnharðan, þannig að bið væri frá því að vera engin og upp í 20 mínút- ur, að meðaltali 10 mínútur. Á mestu annatímum um helgar að sumrinu má ætla að bið gæti orðið lengri af og til, en afkastagetan væri skv. framansögðu 120 bílar á klst. frá hvom landi. Vegfarandi, sem kæmi að hóflega langri biðröð gæti að sjálfsögðu alltaf valið að aka fyrir fjörðinn. 4. Sparnaðurog hagkvæmni Fyrir þá, sem em að fara að sunnan, vestur eða norður í land eða suður þaðan, mundi feijan spara 50 km akstur. Ökumaður, sem vildi nýta fetjurnar ætti þannig aldrei að tapa tíma á því að gera það, svo framarlega sem hann kæmist með næstu ferð, sem fellur. Reiknað hefur verið með feiju- tolli, sem svarar u.þ.b. kostnaði eiganda meðalbifreiðar, sem knúin er bensínvél, í eldsneyti og hjól- börðum, við að aka 50 km. Gjald fyrir stærri bifreiðir er reiknað mun hærra, en eftir sömu meginreglum. Ávinningur ökumannsins væri að losna við að aka og spamaður í siiti á bílnum. Ekki hefur verið gert ráð fyrir sérstöku gjaldi fyrir far- þega. Þannig metinn væri fetjutoll- ur fyrir venjulega fólksbifreið um 200 kr. á núverandi verðlagi, en 6—800 kr. fyrir stóra flutningabíla og hópferðavagna. Gert er ráð fyrir, að rúm 70% umferðarinnar, sem nú fer fyrir Ilvalfjörð, mundi nota feijuna. 10% falla á nóttina eins og áður sagði, en það sem á vantar félli út vegna þess að menn kjósa fremur að aka af einhveijum ástæðum, þ. á m. vegna biðtíma á mestu annatímum. Gert er ráð fyrir að allir flutningar Akraborgar flyttust yfir á feijumar og rekstur hennar legðist niður. Þótt aukning umferðar um Hval- íjörð hafí verið mikil og stöðug hefur í þessum áætlunum verið sleppt úr einu ári af þeim vexti og einungis gert ráð fyrir 3% vexti úr því. Ekki hefur heldur verið gert ráð fyrir því alþekkta fyrirbæri að umferð eykst gagngert vegna samgöngubótar af þessu tagi. Hvort tveggja verður að teljast borð fyrir bám í áætluninni. Niðurstaðan úr þessu reiknilíkani var í stuttu máli sú, að rekstur af þessu tagi yrði hagkvæmur frá upphafí. Hlutafé gæti skilað góðum arði og fyrirtækið greitt niður skuldir á hæfilegum tíma og ríflega vexti. Sérstaklega hefur verið skoð- að hversu mikil áhrif það hefði á afkomuna, ef minna af heildarum- ferð tæki sér far með feijunum, feijumar yrðu dýrari og rekstrar- kostnaður hærri en áætlað. Sam- kvæmt því stenst fyrirtækið þótt forsendur séu gefnar vemlega óhagstæðari en þær, sem hér hefur verið lýst. Þessar niðurstöður em hvorki betri né verri en þær forsendur, sem þær em reistar á. Hins vegar gefa þær mjög sterkar vísbendingar um ágæti þessa fyrirtækis. 5. Feijurekstur — í hvers höndum? I kynningu þessara feijuhug- mynda fyrir samgönguráðuneyti og Skallagrími hf. hefur beinlínis verið farið fram á að Skatlagrímur taki þetta verkefni að sér og hafi það fmmkvæði, sem með þarf. Verður að telja eðlilegt, að fyrirtækið sem nú er næst því að veita þessa tegund af þjónustu, færi sig um set og veiti hina nýju þjónustu, ef það er á annað borð skynsamleg ráðstöf- un. Nú er málefnum Skallagríms svo komið fjárhagslega, að verulegrar fjárhagslegrar endurskipulagning- ar væri þörf áður en hægt væri að ætlast til, að nýtt hlutafé yrði lagt inn í fyrirtækið til að takast á við ný verkefni. Slík endurskipulagning yrði að fara fram á vegum ríkisins og á þess kostnað og þannig horfst í augu við þá rekstrarafkomu Akra- borgarútgerðarinnar, sem menn hafa sætt sig við undanfarin ár og ríkissjóður og ríkisábyrgðarsjóður hafa borið. Eftir slíka endurskipulagningu og með haldgóðar áætlanir fæmstu manna í höndum, ættu að vera tök á að safna talsverðu nýju hlutafé í þetta fyrirtæki, þegar góð von væri orðin til, að það yrði með alvöru- rekstur og góða afkomu. 6. Hagsmunir í húfi Feijurekstur á Hvalfirði er eins og áður var sagt samgöngupólitískt stórmál vegna þess, hversu stóran hluta þjóðarinnar slíkur fetjurekst- ur mundi snerta beint og óbeint. Árið 1984 munu 325.000 bílein- ingar samtals hafa farið veginn fyrir HvalQörð. Er þá venjulegur fólksbíll talin ein eining, en hóp- ferða- og vömflutningabifreiðir taldar 2—3 einingar eftir stærð. Með fetjurekstri við Grundartanga væri ökumönnum, sem nú aka fyrir Qörðinn, gefíð færi á að spara sér 50 km akstur. Ökumönnum þeirra 80 þúsund bifreiða sem Akraborg flytur á ári hveiju væri gefínn kostur á annarri leið hvenær sem er dagsins. Að vísu mundi sú leið lengja akstur allmikils hluta þess
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.