Morgunblaðið - 29.04.1986, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLÁÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. APRÍL1986
II trovatore
_______Tónlist
Jón Ásgeirsson
Óperan II trovatore var frumsýnd
fyrir nokkru og þá var fjallað um
leikverkið í heild en einn megin-
munurinn á lifandi leikhúsi og nið-
ursoðnum myndbandsverkum er sá
síbreytileiki sem einkennir hverja
sýningu á leiksviði. Tilefni til skrifa
að þessu sinni er, að í tveimur
hlutverkum hefur verið skipt um
söngvara og á sýningunni sl. laug-
ardag söng Elísabet F. Eiríksdóttir
hlutverk Leonóru og Hrönn Hafliða-
dóttir Azucenu. Það skal tekið fram
að undirritaður hefur ekki séð fyrri
sýningar Islensku óperunnar af
verkinu, svo að fráleitt er hér um
samanburð að ræða. Elísabet F.
Eiríksdóttir er farsæl söngkona og
skilaði hlutverki Leonóru vel. Eink-
um var hún góð í samsöngsatriðum.
Sigurvegari kvöldsins var Hrönn
Hafliðadóttir og er hlutverk Azu-
cenu, sem er mikið og vandasamt,
eins og sniðið fyrir hana. Azucena
er hlutverk, þar sem víxlast einlæg
og blíð móðurást og blindu slegið
fordæðufullt hatur og ótti við ógn-
vænlegan dauðdaga. Öllu þessu
skilar Hrönn og nýtur þar feikna-
legrar raddar sinnar, hvort sem hún
syngur veikt eða sterkt. Þar sem
hver sýning er í raun ný gerð verks-
Hrönn Hafliðadóttir
Úr II trovatore
dýflissunni, voru tjöldin næst því
að falla að, sem umgerð atburð-
anna. Þetta tel ég misráðið, því í
búningum og allri framsetningu
verksins er ríkjandi ákveðinn „nat-
úralismi" og því slær „kumbalda-
gerð“ bárujámsins þar á móti. Það
er í raun undarlegt, hversu neyðar-
brauð fátæklinga í erfíðu land, sem
áttu sér ekki annars úrkosta, ef hús
þeirra áttu að halda vatni, er orðið
viðhafnarlegt í vitund þeirra, sem
gleymt hafa notagildi bárujámsins
og nöturlegri hrömun þess.
í heild var sýningin áhrifamikil
og hljómsveitin undir stjóm Ger-
hard Deckert mjög góð. Aðrir ein-
söngvarar, en þeir sem áður var
ins ætti það ekki að rýra fyrri
umsagnir um verkið, þó sýningar-
innar sé getið að nokkm. Fyrir
undirritaðan orkaði bámjárnið
nokkuð neikvætt sem rammi um
þessa atburði, en það á vera vegna
þess að bárujámsklæddar uppeldis-
stöðvar og fískgeymsluhús æskuár-
anna blasa þama við, þegar íbúamir
eiga að vera^greifar og konungborið
aðalsfólk. I síðasta atriðinu, í
í tilefni leiðtogaskipta
eftirSigurð Tómas
Garðarsson
Sú ákvörðun Eyjólfs ísfeld Eyj-
ólfssonar, forstjóra Sölumiðstöðvar
hraðfrystihúsanna að láta af störf-
um um síðustu áramót, olli eins og
vænta mátti breytingum á forystu
hjá fleimm en okkur félögunum,
sem stöndum að þessum samtökum.
Reyndar má segja að nú hafi nýir
menn tekið við forystu í hvom-
tveggja, tekjuöflun og tekjuskipt-
ingu þjóðarinnar.
Þakkarorð til far-
sæls leiðtoga
Á stóm heimili er í mörg hom
að líta. Ferðalög, fundarhöld,
nefndarstörf og daglegur rekstur
em afar krefjandi hjá stórfyrirtæki
eins og Sölumiðstöð hraðfrystihús-
anna. Þegar við bætist að áhrif
ákvörðunar í söluferð, í símtali eða
á fundi, um verð eða magn tiltek-
innar vöm, getur skipt sköpum fyrir
störf og afkomu þúsunda manna,
er ljóst, að þeim, er leiðir slíka
starfsemi í áratugi á farsælan hátt
eins og Eyjólfur ísfeld Eyjólfsson
hefur gert, af óeigingimi og elju,
verður ekki nógsamlega þakkað í
starfslok.
Væntanlega hefur reynsla langr-
ar og harðrar baráttu á stundum
fyrir tilvemrétti SH sett mark sitt
á skoðanir og störf Eyjólfs. Margt
er umdeilt og oft em menn ósam-
mála um stefnu og athafnir, en slíkt
er aðeins eðlilegt hjá stóm fyrir-
tæki. Frá því ég fór að fylgjast með
hefur ávallt verið tekið á málefnum
með festu og stjómsemi. Menn em
látnir færa rök fyrir gagnrýni sinni
og henni svarað málefnalega. Skörp
viðbrögð þegar við á en jafnan sýnd
sanngimi og tillitssemi. Greiðvikni
og góð ráð hafa fylgt, ef leitað
hefur verið eftir.
Ég minnist sérstaklega umburð-
arlyndis Eyjólfs á einum aðalfundi
SH, þegar ég færði í tal, af fákunn-
áttu störf og tengsi hans og félags-
ins, við starfsemi Verðlagsráðs
sjávarútvegsins. Eftir að hafa svar-
að gagnrýni minni úr ræðustól með
góðum orðum í minn garð, bauð
hann mér til sætis hjá sér í kaffi-
hléi, hváði frekar og fræddi svo um
staðreyndir málsins. Eg lærði ekki
aðeins að virða manninn, heldur
einnig hvernig farsæll leiðtogi leiðir
mál til lykta hávaðalaust.
Samtök atvinnulífsins eiga hauk
í homi þar sem Eyjólfur er og
munu í framtíðinni njóta reynslu
hans og víðtækrar þekkingar. Ég
veit, að ég tala fyrir munn fleiri
en okkar hjá Vogum hf. (H-49) er
ég færi Eyjólfí Isfeld Eyjólfssyni,
fráfarandi forstjóra Sölumiðstöðvar
hraðfrystihúsanna, kærar þakkir
fyrir vel unnin störf í okkar þágu
og ósk um farsæld og góða daga í
framtíðinni.
Nýir forystumenn
Maður kemur í manns stað. Frið-
rik Pálsson, framkvæmdastjóri
Sölusambands ísl. fískframleiðenda
hefúr tekið við starfí forstjóra SH.
Magnús Gunnarsson, fram-
kvæmdastjóri Vinnuveitendasam-
bands Islands, tók við starfí Friðriks
og Þórarinn V. Þórarinsson, aðstoð-
arframkvæmdastjóri VSÍ, við starfi
Magnúsar. Allir em þessir menn
þekktir af góðum verkum og því
ástæða til að vera bjartsýnn og
bjóða þá velkomna til nýrra starfa.
Við væntum mikils af þeim, enda
eru tímar mikilla breytinga fram-
undan.
Afkoman í sjávarútvegi
Síðastliðið ár var hefðbundinni
fíkvinnslu að mörgu leyti þungt í
skauti og bati er ekki í sjónmáli.
Nýir markaðir fískafurða hafa
dregið úr hráefnisframboði. Fólks-
ekla hefur komið í veg fyrir, að
hægt sé að vinna físk í verðmætustu
pakkningar. Minnkum birgða og
hraðari afskipanir hafa ekki skilað
sér nægjanlega vel í örara fjár-
magnsstreymi eða minni birgða-
kostnaði. Almennt hafa hefðbundin
sjávarútvegsfyrirtæki átt undir
högg að sækja hjá bankastofnunum
og viðskiptaðilum. Launaskrið, fjár-
lagagöt og erlendar skuldir hafa
verið þungur baggi á þessari at-
vinnugrein.
Þáttur opinberra embættis-
manna, ráðherra og annarra al-
þingismanna er kapítuli út af fyrir
sig í þessum einstæðu aðstæðum.
Stjómmálamenn virðast líta á sig
sem einhveija „guðfeður", sem, eins
Sigurður Tómas Garðarsson
„Stóru „efnahagsléns-
herrarnir“ Seðlabanki
og Þjóðhagsstofnun
ganga fram fyrir
skjöldu. Á þeirra veg-
um beita menn reikn-
ingskúnstum danskra
einokunarkaupmanna
og gera sjávargnll að
kopar í efnahagslíf-
inu.“
og mafíuforingjar í útlöndum, gera
hvað sem er til að halda völdum
Skikka menn til eignaafsals á einum
stað, en nota eignimar síðan sem
atkvæðagjaldmiðil á öðrum. Svo
virðist sem hægt sé að hagræða á
ótrúlegustu vegu ákvörðunum í
sjóðum og stofnunum sjávarútvegs-
ins, ef pólitísk völd eru í húfí.
Embættismenn haga sér eins og
lénsherrar í garði leiguliða.
Stóru „efnahags-
lénsherrarnir“
Seðlabanki og Þjóðhagsstofnun
ganga fram fyrir skjöldu. Á þeirra
vegum beita menn reikningskúnst-
um danskra einokunarkaupmanna
og gera sjávargull að kopar í efna-
hagslífinu.
í þrengingunum hafa ýmsir gert
það gott, eins og sagt er. Svokallað-
ir frystitogarar, gámafiskur og
flugfískur, nýjar söluvömr hafa
skilað eigendum sínum arði síðasta
ár. Afkoman í loðnu og rækju tald-
ist góð, og eflaust hafa einhveijir
fleiri náð árangri, þrátt fyrir þau
erfíðu skilyrði sem að framan er
lýst.
Á undanhaldi
í hildarleik
hagsmunagæslunnar
Sölusamtökin hafa til þessa sinnt
þeirri hagsmunagæslu, sem rekin
hefur verið fyrir fiskvinnsluna.
Fulltrúar kosnir af þeim skipa jafn-
an framvarðasveitirnar í samnings-
gerð um fiskverð og laun við störf
í sjávarútvegi. Engin nefnd eða ráð
á vegum hins opinbera er skipuð
svo ekki sé beðið um tilnefningu
sölusamtakanna, ef þar er fjallað
um sjávarútvegsmál. Fyrir nokkr-
um árum var Samband fískvinnslu-
stöðvanna (SF) stofnað, sem deild
innan VSÍ, til að sinna þessum
hagsmunamálum. í dagsins önn
hefur gengið hægt að færa verkefni
frá sölusamtökunum yfir til SF,
enda oft erfítt um vik. Fyrir bragðið
hefur fískvinnslan orðið undir í
hildarleik hagsmunagæslunnar.
Friðrik, Magnús og Þórarinn
hafa meira og minna unnið að
þessum málum og þekkja því alla
hnúta og hnökra í kerfínu. Á þess-
um tímamótum er kjörið tækifæri,
ekki aðeins fyrir þá, heldur einnig
okkur sem stöndum að þessum
samtökum að endurskoða afstöðu
okkar til hinna ýmsu málaflokka.
Hreinsa andrúmsloftið og markvisst
snúa vöm í sókn. Hér skal minnst
á nokkur atriði sem þarfnast breyt-
inga.
Samræming markaðs
og framleiðslu
Eins og fyrr segir þarf að skera
á milli markaðsstarfa og hags-
munagæslu. Það er yfrið starf hjá
sölusamtökunum að sinna og sam-
ræma markaðinn og framleiðsluna.
Vöruskortur og lítið hráefnisfram-
boð er að sumu leyti hægt að rekja
beint til þeirrar misskildu hags-
munagæslu sem samtökin beita sér
fyrir í útflutningsmálum og með
fjármunatilfærslum á milli markaða
og vöruflokka bæði innan samtak-
anna og með samþykktum í Verð-
jöfnunarsjóði. Það sýndi mikla fyrir-
hyggju og nútímaleg vinnubrögð,
ef samtökin gæfu eftir sérréttindi
sín í útflutningi frystra og saltaðra
afurða og hættu að stunda milli-
færslu á fjármunum. Á meðan
meðlimir og stjórnendur sölusam-
takanna geta ekki unnt öðrum en
sjálfum sér að starfa við markaðs-
mál, þá njóta þeir ekki sannmælis
fyrir störf sín. Eins er víst að á
meðan framleiðendur fá ekki tæki-
færi til að skapa sér sjálfstæðan
orðstír og njóta hans í markaðssetn-
ingu framleiðslu sinnar, þá leita
þeir annað þegar það býðst.
Félagsfundir
Reglulegir félagsfundir þekkjast
ekki í þessari atvinnugrein. Það er
ekkert vit í að jafn áhrifamikil
samtök og hér um ræðir kalli félaga
sína saman aðeins einu sinni á ári
eins og nú er gert. Ég veit að
aðalfundirnir eru ekki uppörvandi.
Þrátt fyrir góðan undirbúning og
athyglisverða dagskrá, eins og var
á síðustu ársfundum SH, SÍF, og
VSÍ, vorum við félagarnir þögulir
og umræður með minnsta móti. En
það breytist þegar hjólin fara að
snúast. Almennir félagsfundir einu
sinni á tveggja mánaða fresti væri
hæfílegt til að byija með. Líta þarf
yfír farinn veg og meta vinnubrögð
og árangur í hveiju máli. Jafnframt
þarf að leggja á ráðin og skipu-
leggja næsta tímabil.
Laun og vinnuálag
Hlutverk og vægi Sambands físk-
vinnslustöðvanna og Landssam-
bands íslenskra útvegsmanna (SF
og LÍÚ) innan VSÍ, er lítið. Félagar
okkar úr öðrum atvinnugreinum
hafa gengið óþarflega langt í að
senda fjármagnskostnað sinn og
launaskriðsreikninga til innheimtu
hjá sjávarútveginum. Nýgerðir
kjarasamningar verða haldlitlir, ef
engin breyting verður á. Eðlilega
fækkar þeim, sem fást til að leggja
alla sína orku í að draga físk úr
sjó og tilreiða hann í markaðsafurð,
þegar á sama tíma er dregið úr
vinnuálagi í öðrum atvinnugreinum
og hverri krónu verðmætaaukning-
ar frá vinnuafli í sjávarútvegi er
skipulega ráðstafað til að greiða
niður kaupgjaldsyfírboð annarra
atvinnugreina. Ef menn átta sig
ekki á þessari öfugþróun innan
VSÍ, er jafn gott fyrir SF og LÍÚ