Morgunblaðið - 29.04.1986, Blaðsíða 1

72 SIÐUR B
STOFNAÐ 1913
93. tbl. 72. árg.
ÞRIÐJUDAGUR 29. APRIL 1986
Prentsmiðja MorgTinblaðsins
Kjarnorkuslys í Sovétríkjunum:
Mikil geislun mæl-
ist á Norðurlöndum
Moskvu, Stokkhólmi. AP.
STJÓRNVÖLD í Moskvu skýrðu frá því í gier, að slys hefði
orðið í Chernobyl-kjamorkuverinu og að verið væri að
hlynna að slösuðum og' þeim, sem orðið hefðu fyrir geislun.
Þess var ekki getið hvar kjarnorkuverið er en samnefnd
borg er í Ukraínu. í gærmorgun mældist geislun við Fors-
mark-kjamorkuverið í Uppsölum í Sviþjóð og var talið, að
leki hefði komið að því en síðar kom í ljós, að geislavirkni
fannst víðar í landinu og einnig í Finnlandi, Danmörku og
Noregi.
Tass-fréttastofan sovéska flutti
í gær örstutta yfirlýsingu frá sov-
ésku ráðherranefndinni um að slys
hefði orðið i kjamorkuverinu í
Chemobyl og einn kjamakljúfur
skemmst. Var sagt, að verið væri
að hjúkra þeim, sem hefðu slasast
eða orðið fyrir geislun og gripið
hefði verið til „viðeigandi ráðstaf-
ana“. Ekki var minnst á, hvenær
slysið varð eða hvar en Chemobyl
heitir lítil borg í Úkraínu, fyrir
norðan Kiev.
Þegar fréttin um kjamorkuslysið
var flutt í Tass var lögð á það mikil
áhersla, að þetta væri í fyrsta sinn,
sem slíkur atburður hefði orðið í
Sovétríkjunum og sagði þulurinn,
að „í öðrum löndum hafa þeir gerst
oftar en einu sinni“. Heimildir em
þó fyrir tveimur öðram kjamorku-
slysum í Sovétríkjunum og var
annað þeirra mjög alvarlegt. Þegar
síðast fréttist í gærkvöld höfðu
Sovétmenn engar frekari upplýs-
ingar gefið um slysið.
Umtalsverð geislun, sem þó er
undir hættumörkum, hefur mælst
á Norðurlöndum og í gærmorgun
var jafnvel talið, að leki hefði komið
að Forsmark-kjamorkuverinu í
Uppsölum í Svíþjóð. Síðar kom í
ljós, að geislavirknin fannst víðar í
Líbýumennirnir tveir,
sem ætluðu að fremja
hryðjuverk á veitinga-
húsi, sem Bandaríkja-
menn í Ankara sækja.
Tyrkneskur saksóknari
segir, að starfsmenn
líbýska sendiráðsins
hafi lagt á ráðin um
árásina og fengið
mönnunum hand-
sprengjur.
AP/Simamynd
Svíþjóð og á Norðurlöndum og
langmest í Finnlandi eða allt að tí-
falt meiri en eðlilegt er. Sænskir
embættismenn kváðu þá upp úr
með, að geislavirknin væri komin
að austan, frá Sovétríkjunutn, þótt
þeir nefndu þau ekki á nafn.
A blaðamannafundi í gær, áður
en Sovétmenn skýrðu frá kjam-
orkuslysinu, sagði Birgitta Dahl,
orkumálaráðherra Svía, að það
væri „óviðunandi, að sænsk stjóm-
völd skyldu ekki hafa verið látin
vita um geislavirknina og ástæður
fyrir henni". Sænska fréttastofan
TT sagði, að sænska sendiráðið í
Moskvu hefði um miðjan dag í gær
haft samband við sovésk stjómvöld
en þá hefði enginn viljað kannast
við neitt og þegar rejmt var að
hafa samband við sovéska sendiráð-
ið í Stokkhólmi fengust þau svör,
að sendiráðið væri lokað til morg-
uns.
Ulf Hákansson, talsmaður
sænska utanríkisráðuneytisins,
sagði í gær, að sænska sendiráðið
í Moskvu myndi fara fram á „ná-
kvæma skýrslu" um slysið frá sov-
éskum stjómvöldum, sem hefðu
ekki látið svo lítið að vara Svía og
aðrar þjóðir við.
Tilraunin til hryðjuverks í Tyrklandi:
Lábýskir sendiráðs-
meirn lögðu á ráðin
Ankara, Róm, Briissel. AP.
LÍBÝUMENNIRNIR tveir, sem
ætluðu að fremja hryðjuverk á
bandarískum veitingastað í Ank-
ara í Tyrklandi, lögðu á ráðin
um það i samvinnu við líbýska
sendiráðsmenn í landinu. Italir
og Belgar tilkynntu í gær, að lí-
Kjarnorkuslysið:
Eins og eftir spreng-
ingu í andrúmsloftinu
Stokkhólmi, New York. AP.
VÍSINDAMENN á Vesturlöndum, sem látíð hafa í Ijós álit sitt á
kjarnorkuslysinu i Sovétrikjunum, telja, að það sé miklu alvar-
legra en Sovétmenn vilja sjálfir játa. Bent er á, að aldrei fyrr
hafi mælst jafn mikil geislun eftir slys í kjarnorkuveri, geisiunin
nú jafnist á við það, sem var eftir kjamorkusprengingar í and-
rúmsloftinu á sjöunda áratugnum.
„Hér hlýtur að vera um stórslys
að ræða úr því að svona mikil
geislun berst allan þennan veg,“
sagði Lars Erik de Geer, kjam-
orkufræðingur og starfsmaður í
rannsóknastofnun sænska vam-
armálaráðuneytisins. „Geislunin
er eins og hún gerðist eftir kjam-
orkusprengingamar á sjöunda
áratugnum og ég veit um ekkert
kjamorkuslys, sem hefur haft
svona mikla geislun í for með
sér.“
Jim McKenzie, félagi í samtök-
um bandarískra vísindamanna,
sem beijast gegn kjamorkuvopn-
um, sagðist telja, að sjálfur kjarni
kjarnakljúfsins hefði bráðnað.
Kvaðst hann draga þá ályktun af
þeim geislavirku efnum, sem
mælst hefðu í Svíþjóð og því hve
geislunin væri mikil. „Það fer
ekki hjá því, að óhemjumikið af
geislavirkum efnum hefur sloppið
út,“ sagði McKenzie.
Eugene Gantzhom, sérfræð-
ingur á vegum bandaríska kjam-
orkuiðnaðarins, sagði, að kjam-
orkuverið væri ekki í Chemobyl,
heldur í Pripyat, nýreistu þorpi
skammt þar frá. Væra í verinu
fjórir 1000 megawatta kljúfar,
sem allir væra af sömu gerð en
þó misgamlir, sá elsti frá 1977.
Væra þessi kjamakljúfar ólíkir
þeim, sem notaðir era í Bandaríkj-
unum.
býskum sendimönnum í löndun-
um yrði fækkað um 17.
Tyrkneskur saksóknari skýrði
frá því í gær, að tveir Líbýumenn,
sem nú væra í haldi fyrir að hafa
ætlað að ráðast á á veitingastað
bandarískra hermanna í Ankara,
hefðu skipulagt árásina með líbýsk-
um sendiráðsmönnum. Þegar
mennimir vora handteknir vora
þeir vopnaðir sex handsprengjum
og sagði saksóknarinn, að þær
hefðu komið til landsins með líbýsk-
um sendiráðspósti. Handsprengj-
umar era af sovéskri gerð og getur
ein þeirra drepið allt að 50 manns.
Þegar gera átti árásina á veitinga-
húsið vora þar saman komnir 100
manns í brúðkaugsveislu.
Stjómvöld á Italíu og í Belgíu
tilkynntu í gær, að ákveðið hefði
verið að fækka líbýskum sendi-
mönnum í löndunum. í því fyrr-
nefnda um 10 en um sjö í því síðar-
nefnda. Auk þess verður ferðafrelsi
sendimannanna takmarkað við
höfuðborgimar nema með sérstöku
leyfí.
Abu Nidal-hryðjuverkasamtökin,
sem aðsetur hafa haft í Tripoli í
Líbýu, lýstu yfir í gær, að þau
bæra ábyrgð á morði bresks ferða-
manns, sem skotinn var til bana í
Jerúsalem á sunnudag.
Sjáfréttábls. 27.
Noregur:
Segir Willoch af sér?
Ósló. AP.
FORYSTUMENN norsku stjóm-
málaflokkanna sátu i gær á rök-
stólum fram á nótt og ræddu um
spamaðartillögur ríkisstjómar-
innar. Káre Willoch, forsætisráð-
herra, hefur hótað að segja af sér
ef tillögumar verði ekki sam-
þykktar á þingi í dag, þriðjudag.
í spamaðartillögum norsku stjóm-
arinnar er gert ráð fyrir bensín-
hækkun og minni niðurgreiðslum á
ýmsar vörar og þjónustu. Verka-
mannaflokkurínn vill ekki fallast á
þessar ráðstafanir nema skattar á
hátekjur verði hækkaðir og eftirlaun
aukin og Framfaraflokksþingmenn-
imir tveir, sem gætu ráðið úrslitum,
vilja ekki bensínhækkun.
Nokkrar málamiðlunartillögur
hafa komið fram, þar á meðal ein
frá Willoch en í henni er gert ráð
fyrir að auka skatta af verðbréfum.
Þegar það spurðist út varð mikið
verðfall á verðbréfamarkaðnum í
Ósló. í gær ætlaði fjármálaráðuneytið
að meta áhrif þessara tillagna og var
búist við, að niðurstaða þeirrar at-
hugunar réði afstöðu Verkamanna-
flokksins á þinginu á dag.