Morgunblaðið - 21.05.1986, Qupperneq 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. M AÍ1986
Ekkí er kyn
þótt keraldið leki
eftir Auðun H. Jónsson
Hvers vegna fólk ber hvorki
traust né virðingu fyrir alþingi eða
alþingismönnum er alltaf að skýr-
ast. Alþingismenn eru misjafnir
menn rétt eins og aðrir, en það eru
vitanlegar gerðar meiri kröfur til
þeirra og ætlast til meira af þeim.
Til þess eru þeir kosnir að sjá um
hag borgaranna og þeir eiga að
vera ábyrgir fulltrúar þjóðar sinnar
í smáu sem stóru en ekki að fara
alfarið eftir sínum duttlungum eða
braska með umboð sitt. Þeim al-
þingismönnum fer fækkandi sem
hafa ábyrgðartilfinningu og það
vita allir að allskyns hrossakaup
ganga á milli þeirra. Að mínu viti
eru alþingismenn helmingi fleiri en
þeir ættu að vera, flokksbrotin of
mörg og umræða og afgreiðsla
mála alltof tímafrek og þess vegna
gengur svo illa að koma málum í
gegn. Væru þeir hins vegar þijátíu
þá mundi hugsanlega skapast
tveggja flokka kerfi, hægri og
vinstri, og flokksbrotin yrðu þá úr
sögunni. Einhver sparnaður mundi
verða við þennan niðurskurð. Er
þama ekki fjáröflunarleið fyrir rík-
issjóðs?
Alþingi er nú nýslitið og er það
tilefni þessara skrifa minna. í and-
vörpum þingsins fór fram atkvæða-
greiðsla um hið svokallaða bjór-
fmmvarp, sem ekki er bara lands-
frægt heldur heimsfrægt, og hefur
auglýst okkur út á við á neikvæðan
hátt og gert þjóðina að athlægi.
Það fólk sem þekkir ekkert til okkar
álítur okkur molbúa. Ég varð fyrir
miklum vonbrigðum með það hvem-
ig atkvæði féllu, vegna þess að
atkvæðagreiðsla framsóknarþing-
mannanna allra í efri deild á móti
frumvarpinu styrkir mig og aðra
framsóknarmenn í þeirri trú að
flokkurinn sé að verða hafta- og
öfgaflokkur. Sé svo höfum við lítið
með hann að gera í íslenskri pólitík.
En af hveiju öll þessi umræða
um bjór? Örfáir eldgamlir þorsk-
hausar, sem leggur mikil fýla af,
hafa leynt og ljóst haldið þeim
áróðri í frammi að bjórinn sé eitur
og með frjálsri sölu hans sé þjóðinni
stefnt í eilífðarglötun.
Eru þetta slíkir afreksmenn að
með því að vera iðnir við að halda
þessarí ofsatrú sinni frammi halda
þeir heilli þjóð í helgreip sinni. Eins
er með ónefndan postula af hinu
iila, gamlan og gráan, sem virðist
nú hafa hnappheldað flesta þing-
menn Framsóknarflokksins og
fengið þá til að trúa því að með
því að þeir játist honum sé hann
frelsari flokksins um eilífð. Ofsatrú-
armenn eru hættulegir og þar er
eitur á ferðinni sem ber að varast.
Höft og bönn eru af hinu illa.
En er bjórinn eitur? Nei, bjórinn
er meðal sem lækna myndi drykkju-
siði okkar og þetta vita allir þeir
sem reynslu hafa af bjór og svo
aftur af sterkum vínum. Þær þjóðir
sem alla tíð hafa haft bjór, búa við
betri og allt aðra drykkjusiði en við
íslendingar. Þess vegna er það
óskiljanlegt með öllu að örfáir ofsa-
trúarmenn skuli ráða því að hinn
almenni borgari geti ekki fengið
kejrptan bjór í áfengisverslun heldur
allar aðrar tegundir áfengis. Er
okkur stætt á þessu?
Lifum við í lýð-
ræðisríki?
Þegar vitað er að mikill meirihluti
þjóðarinnar mundi greiða atkvæði
með bjórnum eru myrkraöfl neðan-
jarðar ákveðin í þvf að gefast ekki
upp og ráða því alfaríð að bjór verði
ekki seldur í þessu landi, en meðan
heldur svartamarkaðsbraskið áfram
Auðunn H. Jónsson
„ Alþingi er nýslitið og
er það tilefni þessara
skrifa minna. I and-
vörpum þingsins fór
fram atkvæðagreiðsla
um hið svokallaða bjór-
frumvarp, sem ekki er
bara landsfrægt heldur
heimsfrægt, og hefur
auglýst okkur út á við
á neikvæðan hátt og
gert þjóðina að at-
hlægi.“
að blómstra. Enginn veit hversu
miklu magni af bjór er smyglað inn
í landið á ári hverju. Alls kyns sukk
Styrkjakerfi í sjávarútvegi
Norðmanna — ógn eða blessun?
eftir Svein Hjört
Hjartarson
Á fundi norrænnar samráðs-
nefndar um fískveiðimál, sem hald-
inn var í Grænlandi dagana 28.—30.
apríl sl., var m.a. rætt um ríkis-
styrki í sjávarútvegi einstakra
landa. Hér verður reynt að varpa
nokkru ljósi á þessi mál og gera
grein fyrir þeim hættum sem
styrkjakerfí í nágrannalöndunum
getur haft fyrir okkur.
Norðmenn skera sig öðrum frem-
ur úr hópi Norðurlanda með
styrkjakerfí sínu. Árið 1985 var
varið upphæð sem nemur rúmum 8.
milljörðum ísl. króna í beina styrki
til sjávarútvegsins þar í landi. Vert
er að geta þess að styrkur til sjávar-
útvegsins getur verið teygjanlegt
fyrirbæri. Þannig var t.d. rætt um
hvort uppbygging hafnarmann-
virkja fyrir ríkisfjármagn ætti að
telja styrki til sjávarútvegs. En í
vissum tilfellum er svo talið í ná-
grannalöndunum.
Til þess að fá yfirlit yfir fyrir-
komulag norska styrkjakerfisins,
fer hér á eftir gróf yfírlitsmynd
yfir greiðslur norska ríkisins til
umræddra mála 1985.
Tegund Upph. millj.
styrkja ísl. króna
1. Tekjujöfnun til sjó- 4.219,0
manna
2. Niðurgreiðsla á alm. 806,0
rekstrarkostnaði skipa
3. Aðstoð til greiðslu á 800,0
kauptryggingu
4. Vegna sumarleyfa sjó- 307,0
manna
5. Niðurgreiðslur á beitu, 619,0
tryggingum, vöxtum og
lánum
„Norðmenn líta á
styrkjakerfi sitt sem
hagstjórnartæki, sem
þá eina varði um. Þeir
telja sig- einráða í þess-
um efnum. Til lengri
tíma litið er þetta kerf i
verst fyrir þá sjálfa, en
það skapar okkur Is-
lendingum hættur, sem
við getum ekki látið óá-
taldar“.
6. Framlag til framleiðni- 417,0
átaks í vinnslu, vöru-
þróunar, sölu og mark-
aðssetningar innan-
lands og erlendis
Egilsstaðir:
Grunnskólanemendur afla
fjár til kaupa á leiktækjum
Egilsstöðum.
NEMENDUR sérdeildar, for-
skóla og 1,—6. bekkjar í Egils-
staðaskóla efndu nú á dögunum
til nokkurs konar flóamarkaðar
þar sem ýmislegt var til sölu á
góðu verði, einkum varningur er
nemendur sjálfir höfðu útbúið
undir leiðsögn kennara sinna.
Flóamarkaðurinn var vel sóttur
og er skemmst frá því að segja að
varningurinn seldist upp auk veit-
inga er þama voru á boðstólum,
s.s. pylsur og heimatilbúnir drykkir.
Ágóði af flóamarkaðinum nam
hartnær 25 þúsundum krónum sem
nemendur leggja fram til kaupa á
leiktækjum á skólalóð, en fyrir
dyrum stendur að hefja fram-
kvæmdir við varanlega gerð lóðar
í sumar.
I upphafí var ætlunin að markað-
ur þessi yrði utan dyra en vorblíðan
hefur látið á sér standa hér eystra
Frá flóamarkaði grunnskólanema.
svo að markaðurinn var settur upp sér eftir bestu getu og hlýddu m.a.
innan dyra, þar sem foreldrar, á leik Skólahljómsveitar Egilsstaða.
nemendur og kennarar skemmtu — Olafur
7. Styrkur v/breytinga á 43,0
vinnuumhverfí á fiski-
skipum, vélvæðingar,
orkuspamaðar, mark-
aðssetningar á síld
m.m.
8. Úreldingarstyrkur til 550,0
fískvinnslu og fiski-
skipa vegna minnkunar
á vinnslu og sóknar-
getu.
9. Lán til 15 ára vaxtalaus 493,0
v/nýbygginga, breyt-
inga m.m.
Samtals 8.254,0
Eins og fram kemur í framan-
greindri upptalningu beinast styrk-
irnir aðallega til útgerða og ná til
flestra þátta í rekstrarkostnaði
skipa. Þannig fer stærsti hlutur til
að tryggja sjómönnum sambærileg-
ar tekjur og aðrir þjóðfélagshópar
hafa, t.d. bormenn á olíuborpöllum,
en mikil samkeppni er um vinnuafl
í Noregi. Sérstaka athygli vekur
liður 6. En fé af þessum lið er m.a.
varið til að greiða niður verð erlend-
is á norskum fískafurðum, t.d. mun
fískflak í Finnlandi kosta helming
af verði í Noregi vegna slíkra
styrkja. Öllum má vera ljóst hvað
slíkar niðurgreiðslur geta haft í för
með sér fyrir okkur.
Ymsir telja þó að styrkir Norð-
manna séu verstir fyrir þá sjálfa.
Með styrkjakerfi sé verið að halda
uppi óarðbærum rekstri. Þetta á
við rök að styðjast að hluta. Talið
er að floti þeirra sé a.m.k. 50% of
stór og stórum hluta styrkjanna er
varið til að halda uppi afkomustigi
innan atvinnugreinarinnar, sem hún
við núverandi aðstæður er ófær að
standa undir. Á ráðstefnunni voru
m.a. sett fram þau rök til vamar
þessu styrkjakerfí í Noregi, að sjó-
menn yrðu að fá styrki af því allir
aðrir í landinu fái þá.
Frá því verður aftur á móti ekki
litið að við eigum við samkeppnisað-
ila að stríða, sem ekki virðir eðlileg-
ar leikreglur í samkeppni á erlend-
um mörkuðum og notar óhóflegan
olíuauð undanfarinna ára til að
greiða niður tilkostnað sinn. Til
samanburðar má geta þess að heild-
artilkostnaður íslenska flotans 1986
er áætlaður 9,3 milljarðar króna.
Þannig nema styrkir norska ríkisins
og svínarí þrífst vegna bjórbanns-
ins. Ákveðnir aðilar hafa dijúgar
tekjur af ólögmætri sölu sem mundi
minnka til muna ef bjórinn yrði
leyfður.
Af hveiju ekki banna alla vín-
sölu?
Af hvetju þessir sérréttindahóp-
ar?
Hvers vegna fá flug- og farmenn
að koma með bjór inn í landið? Er
það ekki jafn hættulegt fyrir þá og
aðra landsmenn? Meðan vín er selt
í þessu landi á bjórinn að koma
tafarlaust. Hann væri fyrir löngu
kominn ef þeir sem eru honum
fylgjandi, létu heyra frá sér og létu
þessa furðufugla sem á móti eru
ekki alfarið um senuna. Ég vil
þakka þeim mönnum sem hafa látið
í sér heyra og reynt að koma vitinu
fyrir ráðamenn í þessum efnum.
En sá stjómmálaflokkur sem
virðist nú alfarið ætla að leggjast
á þá sveif að jafn sjálfsagður hlutur
og bjór verði að eilífu útlægur í
þessu landi, getur spurt sjálfan sig
um endalokin í næstu alþingiskosn-
ingum.
Við, þessir fáu, raunsæju fram-
sóknarmenn viðurkennum og vitum
að siðustu árin hafa valist verri
menn til þingmennsku en oft áður
og geri þeir mikið af slikum axar-
sköftum sem neitun bjórsins verður
það flokknum dýrt spaug, og er
orðið nú þegar og þegar hann er
orðinn alveg botnlaus geta þeir sagt
hver við annan: „Ekki er að undra
þótt keraldið leki. Botninn er suður
í Borgarfírði."
Höfundur er matsveinn.
Sveinn Hjörtur Hjartarson
um 89% af heildartilkostnaði ís-
lenska flotans. Til samanburðar má
einnig nefna að floti Norðmanna
er tæplega þrisvar sinnum stærri
en sá íslenski.
Styrkir annarra norrænna landa
en Færeyinga eru léttvægir miðað
við styrkjakerfí Norðmanna. í
Grænlandi nemur þessi upphæð um
300 millj. króna, um 465 milljónum
í Danmörku. Eru þá ótaldir styrkir
frá EBE til sjávarútvegs í Dan-
mörku. Svíar veita um 54 milljónum
króna í styrki, svo er tekinn 6%
skattur af öllum fískafurðum inn-
lendum og erlendum til að tryggja
lágmarksverð fyrir veiddan afla.
Nemur þessi upphæð allt að 28% á
síld veiddri af sænskum skipum. í
Finnlandi er þessi upphæð um 100
milljónir króna. Ekki bárust upplýs-
ingar frá Færeyjum. En ljóst er að
verulegum hluta af íjárlögum
þeirra, ca. 20%, er varið í styrki.
Vitað er að Færeyingar standa ekki
einir undir styrkjakerfi sínu, þeir
fá fyrirgreiðslu frá Danmörku til
að standa straum af sínum tilkostn-
aði. Það sýnir best öfugþróunina,
sem þar ríkir í sjávarútvegi að á
sama tíma 'og þeir fá aukna styrki,
er verið að fjárfesta á fullu í stækk-
un flotans, þótt sjáanlegt sé að
heildarafli muni ekki vaxa á næst-
unni.
Norðmenn líta á styrkjakerfí sitt
sem hagstjórnartæki sem þá eina
varði um. Þeir telja sig einráða í
þessum efnum. Til lengri tíma litið,
er þetta kerfi verst fyrir þá sjálfa,
en það skapar okkur íslendingum
hættur, sem við getum ekki látið
óátaldar. Okkar krafa er sú, að
þeir hætti að stuðla að óeðlilegri
samkeppni í sjávarútvegi.
Höfundur er hagfræðingur LÍÚ.