Morgunblaðið - 11.06.1986, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR11. JÚNÍ1986
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. JÚNf 1986
33
JMfagtnifrlfittfr
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 450 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 40 kr. eintakiö.
Góð samskipti
við Lóxemborg
Stórhertogahjónin í Lúxem-
borg, Jean prins af Bourbon
Parma og hertogi af Nassau og
Josephine-Charlotte prinsessa af
Belgíu, eru aufúsugestir á íslandi.
Samskipti okkar við Lúxemborg
hafa dafnað og blómstrað síðan
1955, þegar Loftleiðir hófu að
fljúga þangað. Frú Vigdís Finn-
bogadóttir lýsti tengslum þjóðanna
með þessum orðum er hún ávarp-
aði stórhertogahjónin: „Fá lönd
eru íslendingum tungutamari en
einmitt Lúxemborg. Haldi íslend-
ingur til meginlandsins er einatt
spurt: „Um London eða Lúxem-
borg?“ íslendingar eru miklir
ferðalangar, sem fara víða um lönd
og leita nýrra hughrifa, en koma
svo fagnandi heim og fínnst hvergi
betra að vera - og land yðar lýkur
oss upp dyrunum að meginlandi
Evrópu. í heimi þar sem samgöng-
ur eru svo langt á veg komnar eru
lönd vor sem tveir brúarsporðar,
stólpar mikilfenglegrar brúar er
tengir Evrópu Nýja heiminum, vér
erum stikla í hafínu á vesturleið,
eðlilegur máttarstólpi miðja vegu
milli tveggja heimsálfa."
Á síðasta ári fluttu Flugleiðir
256.387 farþega um Findel-flug-
völl í Lúxemborg. Þessi tala gefur
vísbendingu um að á undanfömuin
30 árum hafí nokkrar milljónir
manna farið um völlinn vegna
ferða íslenskra flugvéla þangað.
Gildi þess fyrir efnahagslíf Lúx-
emborgar er mikið og öll vitum
við íslendingar, hve mikilvægt það
hefur verið fyrir Loftleiðir og
Flugleiðir að hafa hindrunarlausan
aðgang að Findel-velli. Forseti ís-
lands minnti einnig á þá staðreynd,
að í Lúxemborg er orðin til „ný-
lenda" íslendinga, sem nú eru um
400 í landinu.
Það eru háloftaferðir, sem hafa
tengt landlukta meginlandsríkið
Lúxemborg og ísland, eyjuna á
Norður-Atlantshafí. Náin sam-
skipti þjóðanna hafa því mótast
og þróast á síðustu árum, þegar
smáríki hafa lært, að þau fái ekki
dafnað nema þau séu ódeig við
að láta að sér kveða í samkeppni
við þau ríki, sem ^ölmennari eru.
í því efni hafa Lúxemborgarar
verið óhræddir við að feta inn á
nýjar brautir. Þeir hafa til dæmis
lagt sig fram um að fá erlenda
banka og fjármagnseigendur til
að starfa í landi sínu; þar eru nú
119 bankar meðal 370.000 manna
þjóðar. Sigurður Magnússon, fyrr-
um blaðafulltrúi Loftleiða, lýsti
mismunandi viðhorfí Lúxemborg-
ara og íslendinga til erlends Qár-
magns ágætlega meó þessum
orðum í grein er birtist á sínum
tíma í Lesbók Morgunblaðsins:
„Þegar ég spurðist fyrir um það
hve mikið Lúxemborgarar ættu
sjálfír í Radio Lúxemborg eða
öðrum stórfyrirtækjum í landinu,
þá komu þeir af fjöllum. Hvað
varðar þá um það? Hið eina, sem
skipti þá máli, var hvort þessi
fyrirtæki veittu mörgum eða fáum
atvinnu. Forsætisráðherrann
skellihló þegar ég sagði honum
að íslendingar væru dauðhræddir
við erlent Qármagn. „Við reynum
að fá sem allra mest erlent fjár-
magn inn í landið," sagði hann.
„En við búum auðvitað þannig um
hnútana að við verðum aldrei
þrælar þess.““
Lúxemborgarar eru fámennasta
ríkið í Evrópubandalaginu. Þeim
hefur hins vegar tekist að halda
þannig á málum, að ýmsar af
helstu stofnununum bandalagsins
hafa aðsetur í landi þeirra. Þá
hefur Lúxemborgari, Gaston
Thom, verið formaður í stjómar-
nefnd EB. Nú þegar fyrir dyrum
standa alhliða viðræður milli ís-
lands og Evrópubandalagsins,
verði boði Willy de Clercq um þær
tekið af íslenskum stjómvöldum,
er ekki aðeins mikilvægt, að rétt
sé á málum haldið gagnvart stjóm-
amefnd EB heldur einnig ríkis-
stjómum einstakra aðildarlanda.
Á fundi utanríkisráðherra land-
anna, Jacques F. Poos og Matt-
híasar Á. Mathiesen, í dag gefst
tækifæri til að ræða þær nýju
brautir, sem kunna að vera að
opnast í samskiptum þjóðanna
beri viðræðumar við EB tilætlaðan
árangur.
Síðast en ekki síst ber að
minnast þess, að Lúxemborgarar
og Islendingar em samaðilar að
Atlanthafsbandalaginu. Saga
Lúxemborgar einkennist af því,
að landið er í hjarta Evrópu og
hefur því Iöngum verið í eldlínunni
í meginlandsátökum. Með því að
gerast stofnaðili að Atlantshafs-
bandalaginu vakti hið sama fyrir
Lúxemborgurum og íslendingum,
að gera sameiginlegar ráðstafanir
á friðartímum til að spoma gegn
því, að ófriður yrði á ný í Evrópu
og á Atlantshafí. Samstarfið hefíir
þjónað þessum tilgangi í tæp pru-
tíu ár. Lúxemborgarar hafa lagt
sitt af mörkum í Mið-Evrópu og
íslendingar á Norður-Atlantshafí.
Þróunin hefur því miður orðið sú,
að á sama tíma og menn hallast
að því, að stöðugleiki hafí myndast
á meginlandi Evrópu hefur spenna
aukist á höfunum. Nú er svo
komið, að danska öryggis- og
afvopnunamefndin telur tæplega
unnt að kenna herfræðilegt ástand
á Norðurlöndum lengur við „lág-
spennu“. Er brýnt, að ráðamenn
Lúxemborgar átti sig á þeim
breytingum, sem orðið hafa í
næsta nágrenni íslands vegna
aukinna umsvifa sovéska hersins
í lofti og á Iegi. Gildi íslands fyrir
öryggi Lúxemborgar og annarra
meginlandsþjóða hefur aukist og
minnkar ekki.
Hveijir vilja
ekki óperu?
eftirSvein
Einarsson
I viðtali í útvarpinu á mánudag-
inn við þá Ármann Öm Armanns-
son, framkvæmdastjóra og for-
manns dómnefndar um byggingu
tónlistarhúss, og Júlíus Vífíl Ing-
varsson, lögfræðing, formann sam-
taka óperusöngvara, lét hinn fyrr-
nefndi þau orð falla, að farið yrði
eftir forsögninni um byggingu húss-
ins og frá henni ekki vikið, þannig
yrði húsið reist. Jafnframt hefur
hann og fleiri margoft lýst yfír
því, að í húsinu eigi að rúmast allar
tegundir tónlistarflutnings, þar á
meðal óperuflutningur.
Þegar skoðaðar eru þær teikn-
ingar, sem 1. verðlaun hlutu, er
ljóst, að sá sem þær semur, hefur
ekki hugsað sér óperuflutning í
húsinu nema þá f einhvers konar
hljómleikaformi eða í niðurskomu
standi, eins og reynt hefur verið
oft að láta okkur sætta okkur við
upp á síðkastið; nema þá að höfund-
ur tillögunnar hefur ekki hugmynd
um hvað óperuflutningur er og
hefur aldrei í leikhús komið.
Þessi tillaga á sem sagt að fylgja
„forsögninni". En þegar skoðaðar
era ýmsar aðrar tillögur, sem inn
bárust, kemur hins vegar í ljós, að
í þeim mörgum er gert ráð fyrir,
að í húsinu sé bæði venjulegur tón-
listarflutningur og óperaflutningur
og þetta samræmt á hagkvæman
hátt, þannig, að notagildi hússins
verði sem mest og sá upphaflegi
viðbótarkostnaður umfram það
gamaldags tónleikahús, sem í verð-
launatillögunni er gert ráð fyrir,
yrði þannig fljótur að skila sér inn
aftur. Þessar tillögur era líka
sendar inn eftir sömu forsögn.
Hvað er að gerast? Getur verið,
að forsögnin hafí verið orðuð svo
loðin, að möguleikamir til ópera-
flutnings hafí aldrei verið meintir í
alvöra og til þess eins nefndir, að
slá ryki í augu manna og fá þá, sem
bera veg og vanda íslenskrar ópera
fyrir bijósti, til að sofna á verðinum?
Eg vil ekki trúa að svo sé. Ármann
Öm lét þess getið í umræddu við-
tali, að eitthvað hefði dómnefnd
rætt við forystumenn íslensku óper-
unnar. Fleiri hafa nú reynslu af
óperaflutningi, lengri og við betri
aðstæður, og meiri kjmni af því sem
til þarf þar sem raunverulegar
kröfur er hægt að gera við sviðsetn-
ingu. Og hvemig stendur á því að
enginn sérfróður maður um ópera-
flutning var þá valinn í dómnefnd-
ina?
Lítil þjóð þarf að fara vel með
litla ^ármuni sína og hefur síður
efni á dýram axarsköftum en stór
þjóð. Framsýni er oft hagkvæmari
en að taka mið af gærdeginum.
Verði þetta tækifæri til sameigin-
legrar lausnar ekki nýtt, kemur upp
annað dæmi. Verðlaunatillagan
býður ekki upp á, að þetta hús verði
reist í áföngum, fyrst fyrir venjuleg-
an tónlistarflutning og síðan í öðr-
um áfanga og sem viðbót, sem gert
hafí verið ráð fyrir frá upphafí, með
sviði og sviðsbúnaði fyrir ópera-,
ballett- og meiriháttar poppflutn-
ing, svo og gestaleiki, sem við
höfum hingað til ekki haft í neitt
hús að bjóða. Með öðram orðum:
Ef þessi tillaga verður fyrir valinu,
þarf að reisa tvö hús.
Ármann Öm sagði í umræddu
viðtali, að bygging Þjóðleikhússins
hefði tafíst um tvo áratugi vegna
deilna um staðsetningu. Þetta er
ekki rétt. Deilan um, hvar húsið
skyldi standa, stóð álíka lengi og
deilan um staðsetningu þessarar
tónlistarhallar — ekkert er óeðlilegt
við það, að fram komi ólík sjónarmið
þegar svona stendur á. Það sem
tafði byggingu Þjóðleikhússins var
hins vegar tvennt, það, að skemmt-
anaskatturinn, sem var tekjustofn-
inn, var tekinn af leikhúsbygging-
unni og að byggingin síðan var
hemumin.
Hér er um að ræða allt annað:
Sveinn Einarsson
„Þeg-ar skoöaðar eru
þær teikningar, sem 1.
verðlaun hlutu, er ljóst,
að sá sem þær semur,
hefur ekki hugsað sér
óperuf lutning í húsinu
nema þá í einskonar
hljómleikaformi eða í
niðurskornu standi,
eins og reynt hefur
verið oft að láta okkur
sætta okkur við upp á
síðkastið ...“
við eram að ræða um menningar-
stefnu í tónlistar- og leiklistarmál-
um íslendinga næstu fímmtíu árin.
Við vitum, að þremur listgreinum
era ekki búin samhliða vaxtarskil-
yrði í Þjóðleikhúsinu, leiklist, dansi
og ópera, og í lögum um Þjóðleik-
hús, er reyndar tekið af skarið um
það, hvað þar skuli hafa forgang.
Islenska óperan er á hinn bóginn
einkafyrirtæki, sem býr við þröngan
húsakost, þannig að þrátt fyrir
lofsvert framtak, er hér eingöngu
um bráðabirgðalausn að ræða. Enn
þann dag í dag eigum við ekki
óperaflokk, sem gert er fært að
sinna list sinni við sama borð og
aðrir listamenn, þó að söngvarar
hafí margsýnt það, að það eiga
þeir meira en skilið.
Ef við þurfum að fara að beijast
fyrir tveimur húsum samtímis, er
hætt við róðurinn þyngist, og þá
gætu komið upp líkar tafír og þegar
Þjóðleikhúsið var að rísa. En þá
skulum við ekki gleyma því, að
aðsóknin að óperasýningum Þjóð-
leikhússins og sýningum íslensku
óperannar hefur sannað, að þar
eram við að tala um að mæta áhuga
talsvert stærri hóps en þeirra sem
sækja tónleika að staðaldri. Við
bætist áhorfendahópur ballettsýn-
inga, sem hvarvetna í heiminum fer
vaxandi, og loks má ekki gleyma
nútímalegum poppsýningum, sem
við eram lítið farin að kynnast enn
vegna húsnæðisleysis og höfundur
verðlaunatillögunnar hefur heldur
ekki haft veður af eða vill hafa í
sínu húsi. Og svo sakar ekki að
geta þess, að atvinnumöguleikar
hljóðfæraleikara margfaldast, því
meiri sem starfsemin er, og þróunin
undanfarin 10 ár, hefur sannað
okkur, hversu grandvöllurinn er
orðinn traustur.
Fyrir tuttugu áram hefði ég tekið
þessari snortu verðlaunatillögu
fagnandi hendi. í dag fullnægir hún
ekki kröfum tímans, hvað þá að hún
horfí til framtíðarinnar.
Höfundur er rithöfundur ogleik-
stjóri.
Heimsfrægar hljómsveitir á Listahátíð:
Listapopp í
Laugardalshöll
MADNESS, Fine Young Cannibals, Lloyd Cole And The Commo-
tions og Simply Red, allar þessar hljómsveitir verða á Listahátíð
mánudaginn 16. júní og þriðjudaginn 17. júní. En þar við verður
ekki látið sitja því íslensku hljómsveitimar Grafík, Rikshaw,
Greifarair og Bjarai Tryggva, koma einnig fram.
I upplýsingariti frá Lista-
poppi eru hljómsveitir þessar
kynntar á eftirfarandi hátt:
Fine Young Cannibals er tríó
og hefur verið eftir að fyrsta
plata þremenninganna kom út
fyrir ári síðan. Söngvari hljóm-
sveitarinnar, Roland Gift, er
talinn í fremstu röð söngvara
Bretlands.
Lloyd Cole And The Commo-
tions er skosk að uppruna.
Sveitin flytur vandað og fágað
rokk við texta söngvarans Lloyd
Cole.
Madness hefur löngum verið
ein Qörugasta hljómsveit popps-
ins. Þrátt fyrir ærslin er tónlist
Madness mjög vönduð og hljóð-
færaleikur allur fyrsta fíokks.
Madness þykir ein skemmtileg-
asta hljómleikasveit sem um
getur og skapar sveitin ætíð
ógleymanlega stemmningu á
tónleikum sínum. Það hefur
margsinnis verið reynt að fá
Madness til að halda tónleika
hér á landi, en loksins núna
gefst §ölmörgum aðdáendum
þeirra tækifæri til að sjá þá
með eigin augum.
Fjórða erlenda hljómsveitin,
sem verður í Laugardalshöll-
inni, er Simply Red. Sveitin
hleypur í skarðið fyrir Strang-
lers sem ekki kemst til hátíðar-
innar vegna plötuupptöku.
Simply Red hefur skotið hratt
upp á stjömuhimin og nægir
því til sönnunar að minna á lag
þeirra „Holding Back The
Years“ sem er á hraðri uppleið
á vinsældalista rásar tvö.
Hljómsveitin er frá Man-
chester en þar fæddist helsti
forsprakki hennar í júní 1960,
sá heitir Mike „Red“ Hucknall.
Ásamt því að vera aðalsöngvari
hljómsveitarinnar semur
Hucknall flest lög hennar. Hann
þykir hafa til að bera mjög til-
fínningaríka rödd og djúpa og
hefur honum verið líkt við stór-
söngvara á borð við A1 Green,
Ray Charles og fleiri álíka.
Aðrir meðlimir hljómsveitarinn-
ar eru Fritz Gerald Mclntyre
sem sér um hljómborð og syng-
ur, Timothy Kellet á trompet
og hljómborð, Cristhopher
Joyce á trommur, Sylvian Ric-
hardsson á gítar og Anthony
James Bower á bassa. Aðstoð-
armenn hljómsveitarinnar eru
Ian Murrey Kirkham sem leikur
á saxófón og Janette Rose
Sewell sem syngur.
Simply Red, Lloyd Cole And
The Commotions, Grafík og
Meðlimir Simply Red eru: Fritz
Gerald Mclntyre, hljómborð og
söngur, Michael James „Red“
Hucknall, söngur, Timothy
Kellet, trompet og hljómborð,
Cristhopher Joyce, trommur,
Sylvian Richardson, gitar, og
Anthony James Bower, bassa.
Bjarni Tiyggva verða á sviði
Laugardalshallar mánudaginn
16. júní en hinar fjórar sveitim-
ar birtast þar á sama stað
daginn eftir.
Stórhertogahjónin af Lúxemborg mæta til kvöldverðarboðsins á Hótel Sögu
ásamt forseta Islands, frú Vigdísi Finnbogadottur.
Við eigum að
treysta vináttubönd
þjóða okkar
— sagði þjóðhöfðingi Lúxemborgarí ræðu er
hann hélt í kvöldverðarboði forseta íslands
Stórhertogahjónin af Lúxemborg, Jean
og Josephine-Charlotte, sem hér era stödd
í opinberri heimsókn sátu á mánudags-
kvöldið hóf í boði forseta íslands, frú
Vigdísar Finnbogadóttur, á Hótel Sögu.
I ræðu sem stórhertoginn hélt af þessu
tilefni sagði hann m.a.: „Landfræðileg
staðsetning eyju ykkar, í miðju Atlants-
hafs, veldur því að hún er afskorin frá
hjarta Evrópu, þar sem hið litla ríki okkar
er umlukt voldugum nágrannaríkjum.
Ykkur hefur tekist að halda sögulegum
þjóðararfí ykkar um aldaraðir meðan
Lúxemborg, staðsett á landamæram
germönsku og latnesku menningarsvæð-
anna, hefur þurft að skilgreina þjóðarein-
kenni sín og beijast fyrir varðveislu
þeirra."
„En margt sameiginlegt má finna með
ríkjum okkar," sagði stórhertoginn, „bæði
hafa þau glatað og síðan endurheimt aftur
sjálfstæði sitt. Hvoragt okkar hefur haft
nægan styrk til þess að sjá um vamir
sínar sjálf og bæði leituðum við af þessum
sökum skjóls um stundarsakir í hlutleys-
mu.
Það var af þessum ástæðum sem við
gerðumst aðilar að vamarbandalagi vest-
rænna lýðræðisríkja. Bandalags sem við
treystum til þess að varðveita frið og
frelsi í aðildarríkjum þess.“
Stórhertoginn lagði í ræðu sinni þunga
áherslu á mikilvægi samvinnu milli ríkja,
jafnt stórra sem smárra án þess þó að
hin síðamefndu glötuðu sérkennum sín-
um. Taldi hann ísland og Lúxemborg
hafa það þrek sem þyrfti til þess að svo
yrði.
Að lokum sagði stórhertoginn: „Island
og Lúxemborg hafa dregist nær hvort
öðra á síðustu áram. Við eigum margt
sameiginlegt hvað varðar þjóðfélagslega
stærð ríkjanna og því stjómmálalega
hlutverki sem þau gegna í heiminum.
Einnig hefur samvinna ríkjanna á sviði
flugmála átt mikinn þátt í því að treysta
vináttubönd þjóðanna. Þið erað eflaust
sammála mér um það að við ættum að
treysta þessi bönd, jafnt á sviði samskipta
sem viðskipta okkur báðum til hagsbóta."
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir Magnús Sigurðsson
Japan:
Nakasone vonast eftir
stórsigri í kosningunum
YASUHIRO Nakasone, forsætisráðhera Japans, rauf þing í byijun
siðustu viku og boðaði til almennra þingkosninga 6. júlí. Virti
hann þar að vettugi hörð mótmæli stjórnarandstöðunnar. Gerðist
þetta á sérstökum aukafundi þingsins, sem kallaður var saman
gagngert í þessum tilgangi. Enginn japanskur forsætisráðherra
eftir stríð hefur kallað þjóðþingið saman til þess eins að leysa
það upp. Það var því varla furða, þó að þingmenn stjórnarandstöð-
unnar brygðust harkalega við og kölluðu þetta „hneyksli og sví-
virðu“. Neituðu flestir þeirra að mæta á þingfundinn og voru
því ekki viðstaddir er keisaralegt bréf um þingrofið var lesið upp.
Helztu rök Nakasones fyrir
þingkosningum nú era þau,
að biýna nauðsyn beri til að leið-
rétta það misvægi, sem nú er til
staðar milli kjördæma landsins að
því er varðar kjósendafjölda og
þingsæti. Á síðasta reglulega
þingi, sem lauk 27. maí sl., vora
samþykkt lög um réttlátari út-
hlutun þingsæta í neðri deild
þingsins með tilliti til búsetu fólks.
Gerðist þetta í kjölfar þess, að
hæstiréttur landsins kvað upp
marga dóma, þar sem tekið var
fram, að óréttlát skipting þing-
sæta vegna misvægis atkvæða
væri ekki í samræmi við stjómar-
skrá landsins og því ólögleg.
Jafnaðarmenn, sem era stærsti
stjómarandstöðuflokkurinn í Jap-
an, héldu því hins vegar fram, að
hér væri aðeins um yfírskin að
ræða. Hinn raunveralegi tilgang-
ur með þingrofínu væri eingöngu
sá að styrkja stöðu Fijálslynda
lýðræðisflokksins, flokks Naka-
sones og festa hann sjálfan í sessi
sem forsætisráðherra.
í kosningunum í júlí verður
kosið til neðri deildar þingsins,
þar sem 511 þingmenn eiga sæti,
en samtímis verður kosið um
helming þingsæta í efri deildinni,
þar sem 252 þingmenn sitja. Talið
er, að með því að láta þessar
kosningar fara fram samtímis, þá
verði þátttakan í þeim mun meiri
en ella, en mikil kosningaþátttaka
er álitin verða Frjálslynda lýðræð-
isflokknum mjög í hag.
Vill hreinan meirihluta
Á fundi með fréttamönnum
fyrir nokkram dögum dró Naka-
sone enga dul á þessa fyrirætlun
og sagði: „Markmið Frjálslynda
lýðræðisflokksins hlýtur að vera
að fá hreinan meirihluta eða
minnst 257 þingsæti í neðri deild-
inni.“ Þar hefur flokkurinn nú 250
þingsæti og með því að styðjast
við smáflokk einn, sem haft hefur
8 þingsæti, hefur stjómin haft
nauman meirihluta eða 258 þing-
sæti.
Sterk staða Nakasones innan
hans eigin flokks kemur á óvart.
Það era ekki nema fáeinar vikur
síðan, að dagar hans sem flokks-
leiðtoga vora taldir að margra
áliti. Á fundi leiðtoga helztu iðn-
ríkja heims í Tókýó í maíbyijun
beið Nakasone mikinn ósigur er
honum tókst ekki að tryggja sér
aðstoð hinna þátttökuríkjanna til
þess að stöðva áframhaldandi
hækkun japanska jensins. Þrátt
fyrir fyrirheit verður ekki séð, að
sá fundur hafí leitt af sér neinar
skjótar aðgerðir í þá átt. Gengi
jensins hefur áfram haldizt mjög
hátt en gengi dollarans lágt að
sama skapi.
Enda þótt framtíðarhorfur
Nakasones sem fíokksleiðtoga séu
mun bjartari nú horfíst hann samt
í augu við mikil vandamál. Keppi-
nautar hans hafa hafíð herferð
gegn honum til þess að koma í
veg fyrir, að hann verði áfram
forsætisráðherra og halda því
fram, að tveggja ára stjómartíma-
bil hans til viðbótar komi ekki til
greina.
Nakasone setur hins vegar
traust sitt á það, að undir hans
forystu eigi Fijálslyndi lýðræðis-
flokkurinn eftir að vinna mikinn
kosningasigur nú. Þá getur hann
haldið því fram, að vinsældir sfnar
séu slíkar, að flokkurinn geti ekki
komizt af án sín. Skoðanakannan-
ir sýna, að enda þótt vinsældir
Nakasones hafí aðeins minnkað
síðustu daga, þá njóti hann samt
stuðnings meira en helmings kjós-
enda, sem er svo sannarlega ekki
lítið fyrir forsætisráðherra, sem
stundum hefur orðið að standa
fyrir óvinsælum ráðstöfunum.
Kosningamar munu fara fram
á sama tíma og japanskt efna-
hagslíf er farið að finna virkilega
fyrir hækkandi gengi jensins. Þá
hafa ýmsir úr hópi stuðnings-
manna Nakasones sjálfs tekið upp
harða gagnrýni á hann og stjóm
hans fyrir allt of mikla aðhalds-
semi í fjármálum ríkisins. Þessi
þættir skipta miklu máli fyrir
framtíð Japans, enda gætu þeir
haft veraleg áhrif á úrslit kosn-
inganna.
Þrír keppinautar
En málefnin ein skipta ekki
máli, heldur mennimir líka. Á
meðal þriggja helztu keppinauta
Nakasones hefur aðeins einn,
Kiichi Miyazawa, fyrrverandi
utanríkisráðherra, látið í ljós af-
dráttarlausar skoðanir varðandi
útgjöld ríkisins. Hann vill meiri
framlög til opinberra fram-
kvæmda í þvf skyni að auka
hagvöxt og nota jafnframt tæki-
færið og láta gera umfangsmiklar
endurbætur á úreltu samgöngu-
kerfí landsins.
Hinir keppinautamir tveir era
Nobura Takeshita fjármálaráð-
herra og Shintaro Abe utanríkis-
ráðherra, sem báðir hafa setið f
stjóm Nakasones. Þeir hafa því
átt erfitt með að gagnrýna stjóm-
arstefnuna og aðeins látið frá sér
fara óljósar yfírlýsingar, sem unnt
er að túlka á ýmsa vegu.
Kosningabaráttan í Japan er
venjulega ekki án áhrifamikilla
tilþrifa. Árið 1984, er Nakasone
náði lq'öri fyrir núverandi kjör-
tfmabil, rejmdu keppinautar hans
að svíkja hann með því að bjóða
forsætisráðherraembættið manni,
sem sjálfur hafði verið stuðnings-
maður hans. Orðrómur var á
sveimi um víðtækan samblástur
gegn Nakasone, þar sem ýmsir
forystumenn úr Fijálslynda lýð-
ræðisflokknum og miðflokkunum
stæðu að baki. Allt fór þetta þó
út um þúfur.
Að þessu sinni má alveg eins
Yusuhiro Nakasone, forsætis-
ráðherra Japans og leiðtogi
Fijálslynda lýðræðisflokksins.
Samkvæmt samþykktum
flokksins ber Nakasone að láta
af embætti í október og leyfa
öðrum að komast að, þar sem
hann er þá búinn að vera
flokksleiðtogi í fjögur ár. Nú
vonast hann til þess að fá þess-
um reglum breytt með stórsigri
í kosningunum i júlí og verða
leiðtogi flokksins og þar með
forsætisráðherra tvö ár í við-
bót.
búast við því, að sams konar
samblástur og lejmimakk eigi eftir
að haldast langt fram jrfír kosn-
ingamar f júlf. Nakasone mun
freista þess að koma á þeirri
brejrtingu, að hann geti orðið
forsætisráðherra tvö ár í viðbót.
Andstæðingar hans og keppinaut-
ar munu reyna að bregða fyrir
hann fæti. Hvort þeim tekst það,
skal ósagt látið að svo komnu.
Óvænt atvik eiga vafalaust
eftir að selja sinn svip á undir-
búning kosninganna og valdabar-
áttuna í kjölfar þeirra. En þeir
sem bezt þekkja til japanskra
stjómmála segja að öll valdabar-
átta þar sé fjarri því að líkjast
skoplegum farsa frammi fyrir
opnum tjöldum, heldur miklu
fremur áhrifamiklu drama, sem
þó fari að mestu fram að tjalda-
baki.
(Heimildir: Die Zoit, The Economist o.fl.)