Morgunblaðið - 08.11.1986, Blaðsíða 26

2Q$
MOEGUNBLtAÍ)©, LAUGARDAQUR «- NÓtV®MBER 1986
M
Þyrlan sem fórst við Hjaltland. Hún var af gerðinni Boeing Chino-
ok. Myndin var tekin í sumar, skömmu áður en hún var seld frá
þyrludeild British Airways til British International Helicopters, sem
var í eigu blaðakóngsins Robert Maxwell og skozka blaðsins Scott-
ish Daily Record, sem er eign blaðasamsteypu Maxwells. A innfelldu
myndinni er Gordon Mitchell, flugstjóri Sikorsky S-61 þyrlunnar,
sem bjargaði mönnunum tveimur, sem komust lífs af. AP/simamy
Noregur:
Upplausn á þíngí
vegna fjárlaga
Osló. Frá Jan Erik Laure, fréttaritara Morgunbiadsins.
Hljóðrita þyrlunnar
bjargað af hafsbotni
RINGULREIÐ ríkir á norska
Stórþinginu vegna umræðna um
fjárlög, sem hófust á miðviku-
dag. Þingið hefur samþykkt að
gera breytingar á frádráttarlið-
um á skattframtölum launþega
vegna vaxtagreiðslna en almenn-
ingur í Noregi á erfitt með að
gera sér grein fyrir um hvað
samkomulagið snýst.
Arent M. Andersen, þingmaður
Sósíalíska vinstriflokksins, lagði
fram tillögu um jafnan rétt norskra
launþega til frádráttar vegna
vaxtagreiðslna. Þetta var lævís leik-
ur því Kristilegi þjóðarflokkurinn
samþykkti samhljóða tillögu á
síðasta landsfundi sínum. Þing-
menn flokksins sáu sig því tilneydda
til að styðja tillöguna í óþökk hinna
stjómarandstöðu
flokkanna, Hægri flokksins og Mið-
flokksins. Hið sama gerði Verka-
mannaflokkurinn einkum þar sem
tillögur hans varðandi breytingar á
skattalöggjöfinni höfðu ekki fengið
nauðsynlegan stuðning.
Kjell Magne Bondevik, formaður
Kristilega þjóðarflokksins, átti í vök
Sumburgh, AP.
KAFARAR náðu í gær hljóðrita
Chinook-þyrlunnar, sem fórst
með 45 mönnum við Hjaltland í
fyrradag. Óljóst er hins vegar
hvað olli slysinu, sem er hið
mannskæðasta í sögu farþega-
flugs á þyrlum. Flug allra
Chinook-þyrlna, sem notaðar
hafa verið vegna olíuvinnslu í
Norðursjónum, hefur verið
stöðvað þar til orsakir slyssins
liggja fyrir.
Mennimir sem komust af vom
Pusht Vaid flugstjóri, sem er 45
ára, og Eric Morans, tvítugur iðn-
nemi, sem var í starfsþjálfun á
olíuborpalli í Norðursjónum. Alasta-
ir Coutts, læknir við Gilbert Bain
sjúkrahúsið í Lerwick, höfuðstað
Hjaltlandseyja, sagði þá vera á
batavegi en ekki hefði reynst unnt
að yfirheyra þá enn um slysið.
Hvomgur þeirra man hvemig þeir
komust út úr sökkvandi þyrlunni
og það kom þeim á óvart að heyra
að enginn annar hefði komizt af.
„Þeir em enn í því ástandi að það
er tilgangslaust að reyna að yfir-
heyra þá,“ sagði Coutts.
Að sögn Coutts var Morrans dott-
andi þegar þyrlan fórst og fékk
hann enga viðvömn um hvert
stefndi. Man hann aðeins eftir brot-
hljóðum og rankaði síðan við sér
þar sem hélt fast í björgunarbát í
úfnu hafínu. Þeir Vaid vom í sér-
stökum galla til að komast lífs af
úr sjávarháska en ekki í björgunar-
vestum.
Bjargað hefur verið 40 stykkjum
úr þyrlunni og er talið að af útliti
þeirra megi draga ályktun hvað
olli slysinu. Talið er að vitneskja
kunni að fást af hljóðritanum hvað
gerðist en áfram verður leitað að
flugritanum, sem geymir upplýsing-
ar um flug vélarinnar.
Gétgátur em á lofti um að bilun
hafi orðið í öðmm þyrli þyrlunnar
eða sprenging í hreyflum hennar.
Sjónarvottum að slysinu ber ekki
saman, sögðu ýmist að þyrlan hefði
splundrast í lofti og síðan skollið í
sjóinn eða að hún hafí fyrirvara-
laust steypst í hafíð.
Kafarar sögðu fak þyrlunnar
vera tiltölulega heillegt á 100 metra
dýpi og að þeir hefðu séð a.m.k.
þijú lík þar inni. Hafínn er undir-
búningur að því að bjarga flakinu
upp. Fundist hafa lík 19 þeirra, sem
fórust.
að verjast í gær þegar fréttamenn
spurðu hann hví flokkur hans hefði
stutt fmmvarpið. Bondevik hafði
lýst því yfir að flokkurinn myndi
leggjast gegn því þar eð það gengi
í berhögg við vilja hinna stjómar-
andstöðuflokkanna.
Segja má að algjör ringulreið ríki
nú í norskum stjórnmálum. Það er
einungis á færi sérfræðinga og
stjómmálamanna sjálfra, að sjálf-
sögðu, að ráða í hvað er að gerast.
Ummæli Bjöms Skogsad, ráðherra
í ríkissjóm Verkamannaflokksins,
juku enn frekar á ringulreiðina þeg-
ar hann lýsti yfír í gær að fyrir-
hugaðar skattabreytingar myndu
ekki taka gildi fyrr en árið 1989.
Gengi gjaldmiðla
BANDARÍKJADOLLAR hækk
aði gagnvart öllum helstu gjald-
miðlum heims. Gullverð hækkaði
örlítið.
Síðdegis í gær kostaði sterlings-
pundið 1,4265 dollara í London
(1,4335) en annars vargengi dollar-
ans þannig að fyrir hann fengust
2,0685 vestur-þýsk mörk (2,0610),
1,7260 svissneskir frankar
(1,7220), 6,7500 franskir frankar
(6,7325), 2,3350 hollensk gyllini
(2,3320), 1.427,25 ítalskar lírur
(1.422.50) og 163,30 yen (163,33).
Verð á gúlli var 409 dollarar
(408.50) .
Kohl, kanslari V.-Þýskalands í kröppum dansi:
Jafnaðarmenn leggja
fram tillögxi um vítur
- vegna ummæla hans um Gorbachev
Bonn, Reuter, AP.
HANS JOCHEN-VOGEL, leið-
togi þingflokks Jafnaðarmanna
í Vestur-Þýskalandi, hyggst
bera upp tillögu þess efnis í
Frakkarauka fjárfram-
lög sín til varnarmála
París. Frá Torfa H. Tulinius, fréttaritara
Á VIKULEGUM fundi Mitter-
rands forseta og frönsku
ríkisstjórnarinnar á miðviku-
dag var samþykkt að leggja
fyrir þingið frumvarp André
Giraud, varnarmálaráðherra,
um fjárframlög til vamarmála
á næstu fjómm áram, þ.e. frá
1987 til 1991.
Frumvarpið gerir ráð fyrir
umtalsverðri aukningu á fé til
kaupa og framleiðslu á hergögn-
um. Hún verður um 11% á næsta
ári en um 6% árin á eftir. Áætlað
er að um 3.000 milljörðum
íslenskra króna verði varið í her-
gögn á þessu tímabili. Þó að
aukningin sé umtalsverð svara
ársframlög Frakka til vamarmála
ekki nema til 10% af framlögum
Bandaríkjamanna.
Fundurinn í gær var mikilvæg-
ur áfangi í sambúð Mitterrands
og Chiracs á valdastólum í Frakk-
landi. Vart hafði orðið við ákveðna
spennu milli mannanna tveggja,
einmitt á sviði hermála. Síðan
þessi óvenjulega „sambúð" hófst,
í mars á þessu ári, hefur Mitterr-
and ávallt lagt ríka áherslu á að
fá að halda sínum yfírráðarétti
Morgunblaðsins.
yfír vamarmálum og utanríkis-
málum, eins og stjómarskráin
gerir raunar ráð fyrir. Upp á
síðkastið hafði forsetinn haft
áhyggjur af þvi að forsætisráð-
herrann væri að seilast inn á
yfírráðasvæði hans, einkum á
sviði vamarmála. Núverandi laga-
frumvarp táknar í raun sigur fyrir
forsetann þvi ekkert er hróflað
við vamarstefnu hans en veiga-
miklum atriðum í vamarstefnu
kosningabandalags gaullista og
UDF (flokks Giscards d’Estaing
meðal annarra) er breytt eða
sleppt. Mitterrand telur að halda
beri áfram þeirri stefnu í vamar-
málurn sem Frakkar hafa fylgt
frá því á dögum De Gaulles. Hún
er fólgin í því að Fakkar hafí eig-
in kjamorkuvopn sem þeir geti
beitt ef einhver ræðst á þá. Því
telur hann að endumýjun á kaf-
bátunum sem geyma mestan
hluta kjamorkuvopna Frakka eigi
að hafa algeran forgang.
Efnavopn
í umræddu fmmvarpi er ein-
mitt gert ráð fyrir að slík end-
umýjun verði framkvæmd. Auk
þess á að halda áfram að vinna
að nýrri gerð skriðdreka, Leclerc-
skriðdrekanum. Frakkar hafa
dregist talsvert aftur úr í hönnun
á hefðbundnum vopnum, svo nú
á að bæta úr því.
Einnig er fyrirhugað að veija
fé til smíða á fyrsta kjamorku-
flugmóðurskipi Frakka, en það
sem vekur ef til vill mesta at-
hygli er ákvörðunin um að franski
herinn komi sér upp efnavopnum.
Fram að þessu hafa Frakkar ein-
ungis einbeitt sér að vömum gegn
efnavopnum, en nú vilja þeir eiga
þess kost að geta notað slík vopn
ef hugsanlegum andstæðingum
dytti í hug að beita slíkum vopnum
gegn þeim.
Lyftistöng fyrir
franskan iðnað
André Giraud, vamarmálaráð-
herra, sagði þegar hann hafði
kynnt frumvarpið að hann vonað-
ist til að þessi aukning á Ijárfram-
lögum ríkisins myndi styrkja
hergagnaiðnaðinn í landinu oer
verða lyftistöng fyrir franskan
iðnað. Hergagnaiðnaðurinn er
ákaflega mikilvægur hér. Við
hann starfa um 290.000 manns
en veltan mun vera um 700 millj-
arðir íslenskra króna. Um helm-
ingurinn af framleiðslunni er
fluttur út og nemur það um 10%
útflutningstekna Frakka. Að und-
anfömu hefur heldur hallað undan
fæti hjá hergagnaframleiðendum
vegna þess að lækkandi olíuverð
hefur valdið því að ýmsir af helstu
viðskiptavinum Frakka á þessu
sviði hafa þurft að draga verulega
úr vopnakaupum sínum.
Enn einu sinni hefur „sambúð-
in“ það í för með sér að stjóm-
málaflokkamir verða að bregða
út af vana sínum. það er talið
líklegt að sósíalistar greiði at-
kvæði með stjómarfrumvarpinu,
þó þeir séu í stjómarandstöðu,
vegna þess að frumvarpið er fellt
að vilja Mitterrands. Stuðnings-
menn Raymonds Barre, fyrrver-
andi forsætisráðherra í forsetatíð
Giseards og mikils andstæðings
„sambúðarinnar" sem hann telur
að sé á góðri leið með að af-
skræma fímmta lýðveldið, geta
tæplega greitt atkvæði gegn
stjómarfrumvarpinu, en þeir hafa
þegar lýst óánægju sinni með að
forsetinn skuli hafa ráðið svona
miklu, eftir að flokkur hans beið
ósigur f kosningunum í vor. Þá
gleyma þeir að hann hefur styrkt
stöðu sína talsvert síðan þá. Það
sýna allar skoðanakannanir.
neðri deild þingsins að sam-
þykktar verði vítur á Helmut
Kohl, kanslara. Tillagan verður
lögð fram í næstu viku. Tilefni
hennar er sú staðhæfing Kohls
á þingi að vikuritið Newsweek
hafi snúið út úr ummælum hans
um Mikhail S. Gorbachev, leið-
toga Sovétríkjanna.
Helmut Kohl sagði í viðtali við
Newsweek, sem birtist þann 27.
október, að Gorbachev væri lunk-
inn fjölmiðlamaður og að Göbbels,
áróðursmeistari Hitlers, hefði líka
kunnað sitt hvað fyrir sér í þeim
fræðum. Sovétstjómin mótmælti
þessum ummælum í síðustu viku
og var fyrirhugaðri heimsókn
tveggja vestur-þýskra embættis-
manna til Moskvu frestað þessu
til áréttingar.
Helmut Kohl lýsti því yfír í þing-
inu á miðvikudag að hann hefði
ekki ætlað að móðga Gorbachev
með ummælum sínum. Sagðist
hann ekki hafa borið Sovétleið-
togann saman við Göbbels og að
fréttamaður Newsweek hefði
rangtúlkað ummæli hans. Kohl lét
hins vegar ógert að biðjast form-
lega afsökunar.
Talsmenn Newsweek hafa mót-
mælt ásökunum kanslarans harð-
lega. Boðað var til fréttamanna-
fundar í Bonn í fyrradag og var
þar leikin segulbandsupptaka af
samtali fréttamannsins og Hel-
muts Kohl. Orðrétt sagði Kohl:
„Þetta (þ.e. Gorbachev) er nútíma-
legur kommúnistaleiðtogi. Hann
hefur aldrei komið til Hollywood
eða Kalifomíu en hann kann sitt-
hvað fyrir sér í samskiptum við
fjölmiðla. Göbbels var líka sérfræð-
ingur í almannatengslum."