Morgunblaðið - 30.12.1986, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. DESEMBER 1986
Gengið til kirkju í Sterling. Greinarhöfundur er annar frá hægri.
„Dýrð sé Guði og friður á jörðu“
Af þing’i kirkjusamtaka Evrópu
eftir Gunnþórlnga-
son
Að sjá utan úr geimnum er jörð-
in blár lýsandi hnöttur, sem vísar
til þess að hér er líf. Það líf er
dýrmætt. Það hefur vaxið og þrosk-
ast um milljónir ára. Það er
dásamlegt sköpunarverk, en að því
steðja nú meiri hættur en nokkru
sinni áður vegna skammsýni og sið-
ferðilegrar blindu þeirra manna sem
ógna hver öðrum með kjamavopn-
um sem vissulega sýna og sanna
glöggva þekkingu á efnisheimi en
jafnframt skort á ábyrgðarkennd
og uppbyggjandi lífsskilningi.
Ekkert viðfangsefni er nú brýnna
en að gefa mönnum þá sjón, vekja
þeim þann skilning, sem horft fær
í gegnum öll þau gjömingamyrkur
sem leiða vilja mannkyn til algjörr-
ar sjálfstortímingar, svo þeir í stað
þess að týnast í þeim megi taka
höndum saman til þarfra verka og
lífsuppbyggingar.
Kirkjusamtök Evrópu
í september sl. á þessu friðarári
Sameinuðu þjóðanna var 9. þing
kirkjusamtaka Evrópu (Conference
of European Churches, skammstaf-
að CEC) haldið í háskólabænum
Sterling í Skotlandi og sótti ég það
sem fulltrúi íslensku þjóðkirkjunnar
en þátttakendur voru fleiri en 400,
bæði lærðir og leikir. Þessi samtök
hafa nú seinni árin verið helsti sam-
skiptavettvangur í kirkjulegu starfí
milli austurs og vesturs, Rétttrún-
aðarkirkjunnar og mótmælenda í
Evrópu og unnið markvisst og
margvíslega að brúarsmíð yfír tor-
tryggni og ólík sjónarmið. Samtökin
uxu upp úr jarðvegi þeirra þjáninga
sem stríðsárunum fylgdu. Jafn-
skjótt og reykjarmökkur stríðs-
átaka hafði gisnað og gliðnað og
við blöstu ógnir útrýmingarbúða,
auðnar og eyðileggingar, reyndu
ýmsir kristnir menn knúðir af sátt-
ar- og kærleikskröfu fagnaðarer-
indisins að brúa bil milli fyrrum
óvinaþjóða og einnig þýða þann
klaka og kulda sem myndaðist á
milli þeirra sem verið höfðu banda-
menn á ófriðartíma en stóðu nú
andspænis hver öðrum albúnir til
nýrra átaka sem augljóslega yrðu
öllu skelfílegri en hin fyrri vegna
helsprengjunnar sem vissulega hélt
aftur af þeim en gat þó ekki hindr-
að gegndarlaust og óhamið vopna-
kapphlaup.
Kirkjusamtökin voru þó ekki
formlega stofnuð fyrr en árið 1959
í Nyborg í Danmörku og þá voru
kirkjumar tiltölulega fáar ef mið
er tekið af þeim fjölda sem nú heyr-
ir samtökunum til, en nú eiga allar
Evrópuþjóðir þar fulltrúa að Alb-
aníu einni undanskilinni.
Síðasta þing var haldið fyrir sjö
árum á Krít. Eftir því sem samtök-
in hafa orðið skipulagðari eru fleiri
ráð og nefndir starfandi milli þinga
og því ekki þörf á að halda þing
jafn títt og áður. Framkvæmda-
stjóri og nokkrir starfsmenn aðrir
eru og í föstu starfi og hafa það
verkefni að stuðla að bættum sam-
skiptum kirknanna og vinna að
ákveðnum sérverkefnum eins og til
dæmis fræðslu- og mannréttinda-
málum. Samtökin hafa náið sam-
starf við Alkirkjuráðið og kirkju-
samtök annars staðar í veröldinni
og eru líkt og það með aðalstöðvar
sínar í Genf en hafa þó sitt af-
markaða og sérstæða starfssvið.
Vegsömun Guðs og
friður á jörðu
Yfírskrift þingsins að þessu sinni
og meginefni var í samræmi við
jólaboðskapinn, lofgjörðarsöng
englanna á Betlehemsvöllum.
„Dýrð sé Guði og friður á jörðu“
og um það var fjallað í fyrirlestrum,
umræðum og ályktunum þingsins.
„í gegnum tíðina hafa kirkjurnar
vegsamað Guð, sungið honum lof
og viljað hlýðnast vilja hans en
vart tekist að greina og skilja sem
skildi, að vegsömun Guðs og friðar-
boðun — og starf heyra röklega
saman," sagði m.a. dr. Paolo Ricca,
ítalskur prófessor í kirkjusögu og
trúfræði sem var einn af fyrirlesur-
um á þinginu.
Þó þær hafí fjallað um frið hafa
þær ekki að sama skapi skapað
frið. Þessi skilnaður á milli guðs-
dýrkunar og friðar á jörðu hefur
haft afdrifaríkar afleiðingar fyrir
samvisku og sögu kristinna manna.
Kirkjurnar hafa talið sig geta
komist af með það að dýrka Guð í
helgisiðum sínum og með siðferð-
iskröfum á afmörkuðum mannlífs-
sviðum án þess að gefa því
verulegan gaum hvemig samfélags-
og heimsfriði reiddi af. I stað þess
að gefast eindregið og hiklaust þeim
lífsveruleika á vald sem upplýkst á
jólum, páskum og hvítasunnu og í
fagnaðarerindinu öllu svo þeir end-
urleysandi kraftar sem miða að
lífsheillum og friði væru máttugir
að verki með þeim, hafa kristnir
menn líkt og sætt sig við að lifa í
þeim ófriði sem umlykur þá á alla
vegu.
„Hvemig er guðsdýrkun okkar
Evrópubúa eiginlega háttað, þegar
við gerum sáralítið til þess að hefta
þá gegndarlausu spillingu á sköp-
unarverkinu, lífkerfi jarðar, gróðri,
vatni og andrúmslofti, sem fylgt
hefur blindri auðhyggju og tækni-
trú?“ spurði séra Eva María Taut,
þýskur prestur, sem einnig hélt fyr-
irlestur á þinginu. „Líkt og við
myndum einhvers konar ónæmi fyr-
ir þeim lífsmyndum sem íjölmiðlar
sýna okkur af hörmungum heims-
ins, hungri, böli, ofbeldi og illvirkj-
um, er sem við sýnum sljóleika og
doða gagnvart þeim voða sem nærri
okkur er. Við vitum það vel að
skelfíleg eyðingarvopn em hvar-
vetna nærri í Evrópu og höfum
nýverið kynnst þeirri hættu sem
fylgt getur friðsamlegri notkun
kjamorkunnar, en lokum eins og á
þá tilfínningu sem minnt gæti á
yfirvofandi ógnir. Við erum og fjarri
því að vera vakandi og lifandi sálir
ef horft er til þess hvemig lífsmát-
inn ber iðulega vott um lífsleiða og
sjálfseyðingarhvöt. I Jesú Kristi
birtist sá Guð, sem gengur inn í
þjáningu og neyð mannlegs lífs.
Ef við viljum fylgja honum er þess
krafíst hvað helst að við horfum
raunsætt og vakandi á lífíð og
mætum vanda þess í fómfúsri elsku
og þorum að segja það sem þarf
og vinna nauðsynjaverkin til líknar
og bjargar."
Úr ályktunum þingsins
„í yfírgripsmiklu friðarhugtaki
sínu birtir Biblían þann sáttmála
Guðs sem stöðugt veitir blessun og
frið og þá trúfesti Guðs sem stöðug
er þrátt fyrir svik og brigðir
manna,“ segir í einni ályktun þings-
ins.
„Um veröld víða sjáum við að
lífi er ógnað og að því þjarmað og
enn og aftur stöndum við ráðþrota
frammi fyrir því sem hlýst af fjand-
skap okkar og uppreisn gegn
góðum Guði, raunum manna og
þjáningu sköpunarinnar. Jafnframt
því sem við viðurkennum að við
eigum okkar hlut að því hvemig
komið er, gemm við okkur þess
grein, að harmsefni sögunnar birt-
ast í nýju ljósi þegar horft er á þau
frá sjónarhóli krossins.
Dýrð Guðs opinberast í hinum
krossfesta. Hann veitir okkur nýjan
skilning á þýðingu fómfúsrar þján-
ingar og elsku. Hinn krossfesti
hefur opnað leið til lífs í þessum
dauðans heimi. Hver sem þjáist og
órétt líður og setur von sína á hann
boðar sigur á þeim heimsins hætti
að þeir sterku beiti mætti 'sínum
gegn vanmáttugum og veikum."
„Við viðurkennum þýðingarmik-
inn friðarvitnisburð kvekara og
mennóníta á fyrri tíð og minnihluta-
hópa í okkar kirkjum sem vilja ekki
að vopnavald fái útkljáð deilumál
manna og lítum á þann vitnisburð
sem áskorun til okkar og teljum
að hann sýni fremur raunsæi en
óraunsæi á kjamorkuöld. A okkar
tíð er útilokað að menn og þjóðir
geti skapað sér öryggi hver gagn-
vart annarri. Slíkt viðhorf viðheldur
aðeins vopnakapphlaupinu. Nauð-
syn ber til að leita sameiginlegs
öryggis og til þess verður að forð-
ast að gera öryggishugtakið of
hernaðarlegt. Mönnum, ekki hvað
síst stjórnmálamönnum, verður að
lærast að hugsa og meta málefnin
út frá sjónarhorni hvers annars.
Alþjóðlegt öryggi byggist á sameig-
inlegum möguleikum til lífs fremur
en þeirri ógn sem hver beinir að
örðum um útþurrkun og eyðingu.
Að leita sameiginlegs öryggis felur
í sér víðfeðm og fjölþætt menning-
ar- og vísindasamskipti og samstarf
þar sem öll ríki hafa hlutverki að
gegna, ekki einvörðungu hin stóm
og fyrirferðarmikiu."
„Við beinum þeirri áskorun til
kirknanna að þær styðji allar raun-
hæfar tillögur til að hægja á og
hætta vopnakapphlaupinu, sem nú
er jafnvel beint út í geiminn hvað
sem það kostar."
„Við höldum því fram að ekkert
fái réttlætt áframhaldandi tilraunir
með þróun kjamavopna og hlið-
stæðra vígvéla. Stundin til þess að
hætta því er nú upprunnin."
„Við biðjum fyrir þjóðarleiðtog-
um, að þeim gefist viska, þolinmæði
og hugrekki til þess að leita friðar
og leggja á sig fómir fyrir réttlæt-
ið. Við hvetjum kirkjumar til þess
að styðja það að innan skamms
verði kallað saman samkirkjulegt
þing allra þeirra þjóða sem skrifað
hafa undir Helsinki-sáttmálann til
að ræða frið á jörðu og trúum því
að það muni stuðla að því að kristn-
ir menn fái talað einum rómi í þessu
þýðingarmikla máli.“
„Þegar kirkjan er sameinuð og
samtaka þá heyrir heimurinn þó svo
hann gnísti tönnum og þjóðir heims-
ins munu fagna er kirkja Krists
tekur drápstækin úr höndum bama
sinna og boðar frið Krists andspæn-
is hamagangi veraldarinnar."
(Dietrich Bonhoefer, þýskur guð-
fræðingur og píslarvottur á stríðs-
árum.)
„A okkar efahyggju, vantrúar-
og örvæntingartímum kallar Krist-
ur kirkju sína til að minnast hlut-
verks síns í kærleiks- og friðarboð-
un. Krossinn og upprisan umlykja
kirkjumar með friðarheiti sínu og
leyndardómur trúarinnar er upp-
spretta alls þess sem að gagni
verður til friðar á jörðu. Það veitir
kirkjunum frelsi að boða eindregið
þann frið Guðs sem felur í sér end-
urnýjun og endursköpun mannlífs
og jarðar. í skjóli hans geta þær
tekist á við vandamál mannlífs, ein-
staklinga og þjóða af myndugleik
og stuðlað að því að jarðneskt líf
taki mið af Guðsríkinu."
Vinningar í H.H.Í. 1
2.160 á kr. 20.000;
Samtals 135.000 vit