Morgunblaðið - 27.02.1987, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 27. FEBRÚAR 1987
37
Ólöf Ingimundar
dóttir — Minning
Fædd 13. janúar 1909
Dáin 19. febrúar 1987
í dag verður til moldar borin
Ólöf Ingimundardóttir, en hún lést
að heimili sínu í Garðabæ 19. þessa
mánaðar.
Mín fyrstu kynni af Ólöfu voru
þegar ég dvaldi í Reykjavík á
mínum skólaárum. Ég var svo hepp-
inn að fá leigt herbergi og var
einnig í fæði hjá þeim hjónum, Ól-
öfu og hennar ágæta manni, Ölafi
Helgasyni, en þau bjuggu þá í nýju
og glæsilegu húsi sem þau höfðu
reist á Tómasarhaga 46. Fjölskyld-
an á Tómasarhaganum tók mér
ókunnum og vandalausum opnum
örmum og mér leið fljótlega eins
og ég væri einn í Qölskyldunni. Það
var fyrir mig ungan og óreyndan
mikil og dýrmæt reynsla að fá að
kynnast slíku ágætisfólki, sem ég
bý enn að. En það var ekki bara
ég sem varð þeirrar gæfu aðnjót-
andi að þiggja vináttu þessarar
ágætu fjölskyldu. Ég veit að nokkr-
ir sveitungar mínir frá Ólafsfirði
og fleiri, sem leigðu hjá þeim hjón-
um, hafa frá sömu reynslu að segja.
Fjölskyldan var óvenju samheldin
og öll samskipti einkenndust af til-
litssemi og kærleika. Á heimilinu
dvaldi Ingibjörg, tengdamóðir Ólaf-
ar, þá háöldruð kona. Hún er mér
einkar minnisstæð, hógværð hennar
og hlýja var einstök. Tvær yngri
dætumar bjuggu enn í föðurhúsum,
en sú elsta hafði þá fest ráð sitt,
en bjó í sama húsi. Fósturdóttir
þeirra var flutt að heiman og farin
að búa.
Ólöf var vakandi og sofandi yfir
velferð fjölskyldunnar. Hún var,
þegar ég kynntist henni, komin á
miðjan aldur, en hún var ung í
anda og kunni mæta vel að taka
þátt í gleði og sorg beirra 5eiT. heTuiÍ
voru kærir.
Ólöf hafði ákveðnar skoðanir og
var órög að segja álit sitt á mönnum
og málefnum. Og þó að við værum
ekki alltaf sammála breytti það
engu, ég fann að hún hafði stórt
hjarta og hún hafði ríka samúð með
þeim sem urðu undir í lífsbarátt-
unni. Hún hafði sjálf þurft að búa
við kröpp kjör framan af ævi, eins
og títt var á þeim árum, en þeim
hjónum tókst með dugnaði og ráð-
deild að búa sér glæsilegt heimili
og áhyggjulaust ævikvöld.
Það var vissulega lærdómsríkt
að kynnast slíkri konu sem Ólöfu,
hún lét ekkert óviðkomandi framhjá
sér fara og hún var öðrum góð fyrir-
mynd. Þrátt fyrir það að langt
væri milli okkar eftir skólaárin héld-
um við alla tíð góðu sambandi og
Ólöf fylgdist af áhuga með öllum
sínum mörgu vinum.
Hjónaband þeirra Ólafs og Ólafar
einkenndist af gagnkvæmu trausti
og vináttu og var farsælt og ham-
ingjuríkt. Börn þeirra eru: Sigríður,
gift Val Amþórssyni, búsett á Ak-
ureyri, Ingibjörg, hjúkrunarfræð-
ingur, gift og búsett í Danmörku,
og Hildigunnur kennari, gift Hilm-
ari Sigurðssyni, búsett í Hafnar-
firði. Einnig tóku þau í fóstur og
ólu upp Mörtu, en hún er gift og
búsett í Breiðdal. Allar eru þær
dætur einkar glæsilegar og vel
gerðar og bera foreldrum sínum
fagurt vitni, enda var Ólöf mjög
stolt af þeim, og bar velferð þeirra
og bamabamanna mjög fyrir
brjósti.
Mér er bæði ljúft og skylt á
kveðjustund að þakka fyrir liðnar
ánægjustundir sem ég hef átt með
Ólöfu og hennar ágæta fólki. Ég
sendi Ólafi, dætmnum og öðmm
aðstandendum, mínar dýpstu sam-
úðarkveðjur.
Jón Þorvaldsson
Fyrir fjömtíu og fimm ámm var
opnað nýtt barnaheimili við Eiríks-
götu hér í bæ. Fyrstu bömin er
þangað komu vom þijú lítil systkin,
þá nýbúin að missa móður sína. Þau
héldu sig mjög hvert að öðm og
er kvöldaði stóðu þau við gluggann
og horfðu til himins á stjörnurnar.
Mamma var orðin að stjömu á
himni. Fjótlega vom yngstu börnin
tekin í fóstur en ég, elsta barnið
þá 7 ára, varð eftir því fáum hugn-
ast að ganga svo stóm barni í
foreldrastað. En þá brosti gæfan
skyndilega við mér í líki ungrar
elskulegrar starfsstúlku á barna-
heimilinu, Steinunnar Finnboga-
dóttur, sem tók höndum um mig.
Einn daginn sagði hún við mig:
„Viltu koma með mér í heimsókn
til frænku minnar? Hún á tvær litl-
ar telpur og önnur er á aldur við
þig.“ Og við fómm í heimsókn til
Ólu og Ola í Einholtinu, en ég átti
enga utanyfirflík og fór á peys-
unni. Þetta var í janúar. Mikið var
okkur vel tekið þar á heimilinu. Þær
mæðgur vom að koma frá sauma-
konu með nýja kápu, sem allir
dáðust að, á Siggu, eldri telpuna,
en þegar ég fór aftur heim á bama-
heimilið var búið að klæða mig í
þessa fallegu flík og hún orðin mín
eign. Þetta var fyrsta gjöfin frá
þessu heimili í minn garð. Mánuði
seinna var ég sótt á bamaheimilið
og flutt í Einholti 7, og Ólöf og
Ólafur útskýrðu fyrir mér að nú
væri þetta mitt heimili, þau pabbi
minn og mamma og Sigríður og
Ingibjörg systur mínar. Seinna
eignaðist ég litla systur, Hildi-
gunni, og síðan ömmu, Ingibjörgu
Friðriksdóttur, og frændur og
frænkur sem í anda Ólafs og Ólafar
tóku mig strax sem eina af fjöl-
skyldunni. Og nú skilja leiðir um
sinn.
í hvert sinn er stjama kviknar á
himni mun ég minnast elskulegrar
móður minnar og þakka henni allt
Sém Siún var mér og verður mér
og mínum um ókomin ár. Hún gaf
mér það sem enginn getur frá mér
tekið, ómælda móðurást.
Drottinn blessi hana.
Martha Aðalsteinsdóttir
Brekkfríð er Barmahlíð,
blómum víða sprottin.
Fræðir lýði fyrr og síð.
Fallega smíðar drottinn.
Þannig lýsir Jón Thoroddsen
umhverfinu sem hún Óla frænka
mín mótaðist af í uppvexti sínum.
Foreldrar hennar voru hjónin Sig-
ríður Einarsdóttir frá Snartartungu
og Ingimundur Magnússon frá
Hrófbergi, móðurbróðir minn. Þau
bjuggú í Bæ í Króksfirði og var
heimili þeirra rómað fyrir rausn og
myndarskap.
Óla var yngst sinna systkina. Þau
eldri voru Guðrún og Stefánía,
Magnús og fósturbróðurinn Jóhann
Jónsson, sem var henni einkar kær.
Nú hafa öll þessi systkini kvatt
þennan heim.
Yngsta heimasætan í Bæ var
strax yndi allra — falleg, hugljúf
og skemmtileg. Æskuárin liðu á
hennar góða heimili og gáfu henni
víðsýni og þroska. Réttlætiskenndin
var henni í blóð borin og svo sterk-
lega að hún var undirtónn í öllum
hennar gjörðum.
Mér er fátt eiginlegra en að
minnast þessarar elskulegu frænku
minnar með hjartans þakklæti og
einlægri virðingu, en mikill er sá
vandi að móta svipmynd af lífsmáta
hennar svo sérstæður sem hann var
og lærdómsríkur.
Hin fæstu orð geta fest sig djúpt
í vitund manns og gefið fyrirheit.
Er ég fjórtán ára telpa þurfti fyrst
að dvelja í Reykjavík var leitað til
Ólu frænku. Skeytið frá henni og
orðalag þess fól í sér reisn og virð-
ingu og gladdi mig ósegjanlega —
um leið og það stækkaði bæði send-
andann og móttakandann litla í
Bolungarvík. Svarið var: „Steinunn
frænka min velkomin" í stað orð-
anna „Hún má koma“.
Óla frænka var aðlaðandi kona
í þess orð bestu merkingu og bar
þar margt til. Hún var greind og
skemmtileg, spilaði á hljóðfæri af
fingrum fram, las mikið af góðum
bókum og ljóðaforðinn sem hún
kunni og rökræddi við mann var
með ólíkindum.
Sjálf orti hún hin fegurstu ljóð
ýmist létt og glettin eða þá eins og
hún væri að leita hinna dýpstu raka
mannlífsins.
En ljóðin hennar fóru ekki víða
og þegar gengið var eftir þeim til
birtingar var svarið: „Ja hérna, ég
hefi ekki gert víðreist um dagana
né ræktað ljóðagerð. Þau eru aðeins
til þess að kveikja svolítið líf fyrir
mig og bestu vinina.“
Gæfuspor manna eru mörg og
margvísleg — en eitt þeirra stærstu
tel ég vera farsælt makaval — svo
að eitt og sama sporið verði gæfa
beggja.
Óla giftist ung Ólafi Helgasyni
frá Gautsdal í Geiradal, glæsilegum
og góðum manni, og var sérstakt
jafnræði með þeim hjónum. Þau
reistu heimili sitt hér í Reykjavík,
og bjuggu lengi í Einholti 7 og
Tómasarhaga 46, en hin síðari ár
á Lindarflöt 43 í Garðabæ. Ólafur
var tollþjónn um árabil en vann
síðar á skrifstofu hjá Tollstjóraemb-
ættinu í Reykjavík.
Heimili þeirra Ólu og Ólafs var
alla tíð myndarheimili og höfðingja-
setur. Einholt 7, en þangað fluttu
þau árið 1940, er í mínum huga
eins konar „Unuhús". „Það voru
erfiðir tímar, það var atvinnuþref,"
eins og Laxness segir í ljóði sínu
„Maístjömunni".
Allur sá fyöldi fólks er leitaði vina
og velgjörða í Einholti 7 á þeim
árum er óskráður, en fyrst koma í
hugann námsmenn, veikt fólk og
vinafátt. Þar nutu allir virðingar
og var veitt af rausn. Það mætti
ætla að allt hafi vaxið sem af var
tekið, svo víða var komið við til
þess að gleðja og gefa og þess er
minnst með þakklátum huga.
Þau hjón áttu 4 dætur og var
ein þeirra fósturdóttir, sem kom til
þeirra 7 ára gömul. Fjölskyldulífið
einkenndist af gagnkvæmri ástúð
og trausti foreldra og bama, að
ógleymdri föðurömmunni, henni
Ingibjörgu Friðriksdóttur, sem bjó
hjá þeim öll sín efri ár, elskuð og
vemduð, enda var það góðvildin og
glaða brosið, sem geislaði frá henni,
og bera dætumar allar þessu sam-
félagi og heimili sfnu fagurt vitni.
Elstar eru þær Sigríður, húsmóð-
ir á Akureyri, gift Val Arnþórssyni,
og fósturdóttirin Marta Aðalsteins-
dóttir, húsmóðir á Þorvaldsstöðum
í Breiðdal, gift Pétri Jónssyni.
Næst Ingibjörg hjúkmnarfræðing-
ur, gift Anders Nielsen og er hún
búsett í Danmörku. Yngst er Hildi-
gunnur, hjúkmnarfræðingur, gift
Hilmari Sigurðssyni og býr í Hafn-
arfirði.
í þessum hugleiðingum koma
fram margar fallegar minningar og
myndir og ætla ég að nefna hér
eina sem er alveg dæmigerð fyrir
þessa fjölskyldu.
Elsta dóttirin, Sigríður, þá 7 eða
8 ára, var í Austurbæjarskólanum
og þangað bámst bréf frá norskum
bömum. Eitt bréfið féll í hlut Sigríð-
ar litlu, hún kom heim með béfið
og nú settist fjölskyldan saman og
bréfið var lesið og var ég ein þeirra
er á hlýddu. Þetta var þegar þreng-
ingar vom miklar í Noregi vegna
stríðsins og í bréfinu kom fram að
skortur var á ýmsum biýnustu
nauðsynjum — og vom þar meðal
annars nefndir skór. Þá réttir litla
Sigríður fætuma fram, horfir á sína
fallegu skó og segir einarðlega: „Má
ég senda mína.“ „Já, það mátt þú,
elskan min,“ sagði pabbinn. Þessi
saga varð lengri því það vom ekki
bara skómir hennar Sigríðar sem
fóm til Noregs. Nú var hafíst handa
á heimilinu að vinna og sauma,
kaupa mat og föt og safna öllu því
er að gagni mætti koma og sent
til fjölsyldunnar í Noregi. Ekki bara
í eitt skipti heldur í mörg ár á
meðan þess þótti þörf. Bréf gengu
á milli og vináttubönd vom bundin.
Þarna sem og í öðm sátu kær-
leikur og mannvirðing í öndvegi.
Er nokkuð fegurra í fallvöltum
heimi en framlag kærleikans? Eig-
inmaðurinn sanni og góði og fjöl-
skyldan öll hefur ólýsanlega mikið
að þakka og mikils að sakna. Megi
guð styrkja þau og leiða.
Við æfinnar lok ber ást og dyggð
sinn ávðxtinn þúsundfalda.
(E. Ben.)
I þessum minningabrotum felst
hjartans þakklæti mitt og barnanna
minna fyrir öll gæðin og umhyggj-
una hennar Ólu frænku minnar og
fjölskyldu hennar.
Steinunn Finnbogadóttir
Með örfáum orðum langar mig
til að kveðja elskulega tengdamóður
mfna, ÖÍÖfU ISgÍISUSdaruötuir, sem
í dag er kvödd frá Dómkirkjunni í
Reykjavík og verður til moidar bor-
in í Görðum á Álftanesi. Hún
andaðist að morgni fimmtudagsins
19. febrúar á heimili sínu á Lindar-
flöt 43 í umsjá dætra sinna og
Vífilsstaðaspítala. Á Vífilsstöðum
hafði hún átt hlýtt skjól síðustu
vikumar í höndum góðs fólks,
lækna og hjúkrunarliðs, sem létti
henni baráttuna við erfiðan sjúk-
dóm og engin lækning var til við
önnur en flutningur til æðra tilveru-
sviðs — lækning sem almáttugur
Guð einn annast. Þetta góða fólk
hafði búið henni tækifæri til þess
að eyða síðustu dögunum heima í
faðmi fjölskyldunnar og þar kvaddi
hún í friði og ró á fimmtudaginn
fyrir rúmri viku, eins og áður sagði.
Með henni er gengin merk og mikil-
hæf kona, mjög eftirminnileg öllum,
sem henni kynntust.
Ólöf fæddist á Bæ í Króksfirði á
Barðaströnd, mitt í þeirri miklu
meistarasmíð íslenskrar náttúru þar
sem eyjar og sund kveðast á við
Borgarlandið, Barmahlíðina og
Vaðalfjöll. Þar átti hún yndislega
bemsku og æsku, bundin óvenju
sterkum tilfinningaböndum við
Sigríði móður sína, fjölskylduna alla
og sveitina í kring. Sterkur ómur
æskustöðvanna og djúprar ástar á
móðurinni hljómaði í sálu hennar
alla tíð og var auðheyrður öllum
þeim, sem henni kynntust náið.
Móðirin mátti ekkert aumt sjá og
var skjól þeim, sem minna máttu
sín. Þær eigindir erfði Ólöf í ríkum
mæli. Umhyggju fyrir lítilmagnan-
um og þeim, sem um sárt áttu að
binda, hefur verið sem rauður þráð-
ur í öllu lífi hennar. Hennar stóra
og tilfinningaríka hjarta rúmaði alla
þá, sem hjálpar voru þurfi. Ættingj-
ar, vinir, nágrannar, sveitungar,
bömin — allt rúmaðist þetta í um-
hyggju hennar og örlæti.
Góðar gáfur erfði hún úr móður-
og föðurhúsum. Hún elskaði tónlist
og var skáldmælt í besta lagi, en
bar það ekki á torg fyrir almenning
í prentuðu máli. Fjölskyldan á hins
vegar í fórum sínum margar dýr-
mætar ljóðaperlur, sem gleðja og
glóa í sjóði minninganna. Hún var
mikil húsmóðir, gestrisin og rausn-
arleg, svo sem móðir hennar hafði
verið, og ófáir eru þeir, sem notið
hafa. Hún var greind og skörp í
umræðu, fylgdist vel með þjóðmál-
um og hneigðist til íslensks sósial-
isma vegna samúðar sinnar með
þeim, sem heyja þurftu harða
lífsbaráttu, og það þótt hún væri
upprunnin á íslensku höfðingjasetri
í sveit, en slík heimili höfðu í þann
mund tilhneigingu til íhaldssemi.
Þannig var hjartalag hennar. Fyrir
því báru allir virðingu, jafnvel þótt
þeir væru ekki sammála.
Á bernskustöðvunum kynntist
hún eftirlifandi eiginmanni sínum,
Ólafi Helgasyni. Hann var í föður-
húsum í Gautsdal í Geiradal,
steinsnar frá Bæ í Króksfirði. Þau
felldu hugi saman og gengu í heil-
agt hjónaband í blóma lífsins þar
fyrir vestan. Ólafur Helgason er að
persónugerð fremri flestum eða öll-
um þeim, er undirritaður þekkir.
Betri lífsförunaut gat Ólöf trauðla
fengið. Sameiginlegt lífshlaup
þeirra hefur nú varað hálfa öld og
nokkrum árum betur. Eindrægni
og væntumþykja hefur verið órofa
og aldrei borið skugga á. Ólafur
er búfræðingur að mennt og töfra-
maður á ræktun jarðargróða. Þau
hófu búskap fyrir vestan, en urðu
frá að hverfa vegna skorts á jarð-
næði. Það var ekki sársaukalaust
og máttu nákunnugir skynja þær
tilfinningar án þess að orð væri
sagt. Þau reistu sér þá hlýtt heimili
í Reykjavík, þar sem Olafur hóf
störf hjá Tollinum, og síðar í
Garðabæ. Þau hafa búið saman í
ást og samheldni alla tíð við and-
legt ríkidæmi, sem dugað hefur til
allrar reisnarinnar og örlætisins,
þótt veraldlegt ríkidæmi hafí aldrei
talist til auðæfa. Lífssaga þeirra
verður ekki rakin hér, en hún er
fögur og björt, sveipuð geislaflóði
göfugmennsku og góðra siða.
Þau eiga fjórar dætur Hildi-
gunni, sem gift er Hilmari Sigurðs-
syni í Hafnarfirði, Ingibjörgu, sem
gift er Andres Nielsen í Sorö í
Danmörku, Mörtu, sem gift er Pétri
Jönssyni á Pörváiusstöðum i
Breiðdal, og Sigríði, sem gift er
undirrituðum. Bamabörnin og
bamabamabömin eru mörg og þyk-
ir öllum óendanlega vænt um afa
sinn og ömmu eins og dætrunum
þykir um móður sína og föður. Ég,
sem þetta rita, kom inn í líf þeirra
Ólafar og Ólafs síðla árs 1953 sem
skólabróðir og verðandi unnusti og
eiginmaður Sigríðar, þá óharðnaður
æskumaður austan af landi. Þau
tóku mér opnum örmum og ég hef
bundist þeim afar sterkum tilfinn-
ingaböndum á meira en þijátíu ára
samofinni vegferð. Þau tilfinninga-
bönd em persónuleg einkamál, sem
fátæklegt væri að bera á torg. Það
verður því ekki reynt. En þau hafa
verið mér mjög mikilsverð og ég
er þeim Ólöfii og Ólafi þakklátur
frá dýpstu hjartans rótum. Ég veit,
að sama má ég segja fyrir hönd
svila minna, Péturs, Anders og
Hilmars. Þau Ólöf og Ólafur hafa
átt ást og virðingu okkar og fjöl-
skyldunnar allrar.
Vissulega hefur ský bmgðið sólu
í lífi okkar við fráfall Ólafar. En
við beygjum okkur í auðmýkt fyrir
höfundi tilvemnnar, sem nú hefur
tekið hana til sín, og þökkum hon-
um fyrir góða móður, tengdamóður,
ömmu og langömmu, sem við feng-
um notið svo lengi. Um leið biðjum
við hann að blessa eftirlifandi eigin-
mann hennar, hann Olaf okkar, sern
misst hefur mest allra, en tekur
öllu með sama æðmleysinu og hug-
arrónni, sem einkennt hefur allt
hans líf. Guð blessi hann og styrki.
Austurlensk fræði líta á mann-
legt líf sem margþátta streng, án
upphafs eða endis. Ólöf Ingimund-
anlóttir kom til jarðvistar með
mikið veganesti. Hún var aldrei
hlutlaus áhorfandi í lífinu og fyllti
umhverfi sitt með sterkum persónu-
leika. Því hefur hún haldið áfram
og á fagran hátt sannað sínum
nánustu áframhald lífsstrengsins. í
þeim hópi efast enginn. Við kveðj-
um hana þvi með gleðiblöndnum
söknuði og horfum vondjörf til end-
urfunda í fyllingu tímans. Hafi hún
innilega þökk okkar allra í vega-
nesti.
Valur Arnþórsson, Akureyri.