Morgunblaðið - 12.03.1987, Blaðsíða 52

52
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. MARZ 1987
Lenging
Sauðárkróks-
flugvallar
eftir Kristmund
Bjarnason
Hinn 27. janúar sl. boðaði bæjar-
stjóm Sauðárkróks ásamt sýslu-
nefnd Skagafjarðarsýslu til fundar
með eigendum friðlands Miklavatns
og Skóga. Fundurinn var haldinn
2. febrúar. Áður en fundarstörf
hófust, lét bæjarstjóm dreifa meðal
fundarmanna „greinargerð vegna
yfirlýsingar, sem bæjarstjóm Sauð-
árkróks hefur borist frá eigendum
og umráðamönnum lands á frið-
landi Miklavatns og Skóga ... “ í
yfirlýsingu þessari er nær einróma
mælt gegn röskun á friðlandinu.
Ekki verður hjá því komizt að gera
athugasemdir við greinargerð bæj-
arstjómar, þar eð víða hallar réttu
máli og leitast er við að villa um
fyrir lesendum.
í greinargerðinni segir, að bæjar-
stjóm hafi snemma árs 1985
samþykkt að leita eftir kaupum á
lapdi vegna lengingar flugvallarins.
Svo má vera. Síðar bætir greinar-
gerðarhöfundur við: „Þá þegar var
farið að Ieita hófanna hjá eigendum
Sjávarborgar um kaup á því landi,
sem undir væntanlegan flugvöll
þyrfti, miðað við hugmyndir um
lengingu til suðurs um 900-1000
m, yfir víkina og inn á Skógana."
Það em ósannindi, að rætt hafi
verið „þá þegar" við eigendur þessa
óskipta sameignarlands, en þeir eru
íjórir. Við tvo þeirra ræddi bæjar-
stjóri aldrei á árinu 1985, við mig,
undirritaðan, var aðeins einu sinni
á málið drepið — hinn 5. nóvember
— þess þá getið, að bæjarstjóm
hefði áhuga á umræddu svæði und-
ir flugvöll. Ég kvað tómt mál að
tala um, m.a. vegna skuldbindingar
minnar við friðlýsingu frá því í júní
1976. Féll talið við það niður og
var málið ekki rætt frekar við mig
á því herrans ári 1985.
Ekki er höfundur greinargerðar-
innar vandaðri að virðingu sinni en
svo, að hann ber blákalt fram: „Af
viðræðum við eigendur töldu bæjar-
yfirvöld á Sauðárkróki að líkur
væru á að samkomulag næðist um
kaup á því landi, sem til þyrfti.
Þegar kom fram á vor 1986 kom
hins vegar í Ijós, að eigendum að
helmingi hins óskipta lands virtist
hafa snúist hugur."
Þetta eiga víst að kallast klók-
indi. Það em nú a.m.k. hátt í 20
ár síðan farið var að gæla við þá
hugmynd, að þess væri kostur að
koma upp flugvelli við Héraðsvötn,
þar sem hann nú er, og lengja hann
fram á Skóga síðar um allt að þriðj-
ung. Það er öllum ljóst, er til þekkja,
að ég hef alltaf verið andvígur leng-
ingu vallarins til suðurs. Ég hef því
ekki breytt um skoðun. Við tvo
meðeigendur og skoðanabræður
mína var flugvallarmálinu aldrei
hreyft af bæjarstjóm á árinu 1985
og staðfesti fv. bæjarstjóri, Þórður
Þórðarson, það í símtali við mig 8.
febr. sl., að hann hefði aðeins einu
sinni rætt þessi mál við tvímenning-
ana símleiðis. Annar aðilinn var þá
veikur, svo að ekki varð boðað til
fundar m.a. þess vegna, en hann
lét þess raunar getið, að hann hefði
ekkert land til sölu. Þetta var í
apríl 1986.
Það er rétt, að við Þórður rædd-
um flugvallarmál einum þrisvar
sinnum í síma f.h. árs 1986 og
tvívegis kom hann á vinnustað
minn, héraðsskjalasafnið, sömu er-
inda, og dró ég enga dul á skoðanir
mínar, taldi nóg landiými til flug-
vallarlengingar norður eftir skv.
mati flugmálastjómar (Hauks
Haukssonar).
Þótt höfundur títtnefndrar grein-
argerðar telji sig fara nærri um
skoðanir okkar þremenninga í þessu
máli á árinu 1985, sællar minning-
ar, og óvænt hughvörf síðar (!),
segir orðrétt um gang mála: „Þá
hefur bæjaryfirvöldum ekki tekist
að koma á formlegum fundi land-
eigenda og bæjarstjómar Sauðár-
króks, þrátt fyrir margítrekaðar
tilraunir, bæði munnlega og
skriflega." (Leturbr. mín).
Ég bar þetta á dögunum undir
fv. bæjarstjóra. Hann staðfesti, að
hann hefði aldrei sent landeigend-
um skrifaða línu um þetta mál.
Þetta em því vísvitandi ósannindi,
og verður að telja fráleitt, að bæjar-
yfirvöld standi einhuga að þeim.
Ætla mætti, að núverandi bæjar-
stjóri hefði bætt um betur, hvað
varðar bréfagerðir og verður vikið
að því.
Énginn máisaðila hefur neitað
að sækja fund — mér vitanlega —
um títt nefnd flugvallarmál. Það
var fyrst, að núverandi bæjarstjóri,
Snorri Bjöm Sigurðsson, ritaði
landeigendum — þó aðeins tveim
þeirra — og óskaði eftir fundi; bréf-
ið dags. 26. nóvember fyrra árs.
„Bókunin er dularfull
sem véfrétt. Eg held að
enginn Skagfirðingur
hafi mælt gegn leng-
ingu, spurningin er
aðeins hversu mikil hún
á að vera og hvaða
stefnu hún á að taka,
hve miklu skal til
fórna.“
Því svaraði ég neitandi, þar eð að-
eins tveir eigenda vom boðaðir á
fundinn. Yfirbót var gerð með bréfí
4. des., öllum skrifað og beðið um
fund við fyrsta tækifæri. Það dróst
fram yfir áramót ýmissa ástæðna
vegna, að hægt væri að sinna beiðn-
inni. Bæjarstjóri talaði við mig í
janúarbyijun, og ákváðum við þá
að hittast í Héraðsskjalasafninu
föstudaginn 16. janúar og ganga
þá endanlega frá fundardegi, þótt
ég teldi raunar, að ekki þyrfti að
ræða málið frekar. Bæjarstjóri
mætti ekki nefndan dag, og lágu
giidar ástæður til þess. Síðan hefur
ekki verið boðað til samningafund-
ar.
Auðsætt virðist, að hér er reynt
að klóra yfir mistök, gert meira úr
samningaviðleitni bæjaryfirvalda
en efni standa til. E.t.v. hefur ein-
hver tekið of mikið upp í sig í
viðræðum við stjórnvöld um sam-
lyndi málsaðila? Rétt er að minnast
þess, að það virðist aldrei hafa
hvarflað að bæjaryfírvöldum að
boða alla eigendur friðlandsins á
fund, þótt málið varðaði vitaskuld
hvem og einn, sem hlut átti að frið-
uninni. Það er þá fyrst, er bæjar-
stjóm berst yfírlýsing landeigenda,
að hún tekur við sér. Lýkur hér
frásögn um „margítrekaðar tilraun-
ir, bæði munnlega og skriflega" til
að fá eigendur Skóga til viðtals.
Ég vil aðeins bæta því við, að mig
minnir, að bæjarstjómarmaður einn
léti að því hníga í blaði síðari hluta
árs 1986, að flugvallarmálið væri
þá alfarið komið í hendur ríkisvalds-
ins. Ef rétt er munað, gæti það þá
ekki skýrt slælega frammistöðu?
Höfundur greinargerðarinnar
flallar allnokkuð um Náttúmvemd-
arráð og afstöðu þess. Nefnir hann,
að því hafí verið skrifað hinn 31.
maí 1985 og „kynntar formlega
hugmyndir um lengingu vallarins
inn á friðlandið", jafnframt farið
fram á umsögn ráðsins. í bréfinu
segir, að aðilar hafi komið sér sam-
an um „að leita umsagnar Náttúm-
vemdarráðs“. Vitaskuld var ekki
um neitt samkomulag að ræða og
þurfti raunar ekki að leita þess, svo
sjálfsagt var að fá umsögn ráðsins,
sem bar ábyrgð á friðlandinu. I
greinargerð bæjarstjómar er þess
að vísu getið, að bæjaryfirvöld teldu
ekki í sínum verkahring heldur flug-
málayfírvalda að leita slíkrar
umsagnar. En það var reyndar ekki
að tilefnislausu, að bæjarstjóm hóf
afskipti af málinu: „Astæða þess
var m.a. sú, að bæjarstjóm taldi
að rannsaka þyrfti svæðið að nýju,
þar eð vitað er að vemlegar breyt-
ingar hafa orðið t.d. á fuglalífí.
Þetta gerði Náttúmvemdarráð
ekki. Þess í stað fær það Ævar
Petersen til að semja skýrslu um
svæðið og byggir afstöðu sína á
niðurstöðum þeirrar skýrslu" (let-
urbr. mín). Hér verður manninum
á í messunni. Ekki er aukateknu
orði minnzt á í bréfí bæjarstjóra,
að nokkrar breytingar hafí orðið á
friðlandinu né heldur farið fram á
nýja rannsókn eða drepið á, að
hennar sé þörf. Hvers vegna gat
bæjarstjóri þessa ekki í bréfí sínu?
Svarið er ofureinfalt, það höfðu
sumsé engar breytingar orðið á
friðlandinu á árinu 1985 eða árin
á undan, því stóðu rannsóknir svæð-
isins enn í góðu gildi vorið 1985.
Hér verður höfundi á, trúlega af
vangá og ókunnugleika, að höfða
til breytinga, sem urðu á fuglalífi
vorið 1986, ári síðar en téð bréf
er ritað. Hettumávsvarp á Skógum
beið vemlega hnekki þá, trúlega
hefur minkur komizt í það, en nú
hefur verið unnið dyggilega að því
að eyða honum. Bæjarstjóri gat
þess einmitt við mig í vetur, að
hann hefði lausafregnir af þessu.
Hitt er svo annað mál, hveijir hafa
fylgzt svo vel með varpinu á þeim
tíma, sem umferð er bönnuð.
Það er annars ekki einsdæmi, að
varp spillist á þessum slóðum, m.a.
vegna flóða, en það réttir sig alltaf
við aftur. Og fleiri fugla getur á
Skógum en hettumávs. Þar er mik-
ill fyöldi andategunda, og varð varp
þeirra ekki eins illa úti. Æðarvarp
er þama einnig; má sama um það
segja.
Orðalagið „vemlegar breytingar"
ber keim af óskhyggju, en ósagt
skal látið, hvað höfúndur er að fara,
er hann ýjar að því, að hann hafi
reyndar meira í pokahomi. Hitt má
vera ljóst, að Náttúruvemdarráð
hafi hinn 31. maí 1985 ekki hug-
mynd um, hvað gerast kynni í
þessum málum ári síðar! Það er
kallað að mglast í ríminu, þegar
svo er ritað.
Að fleiru er að huga á óshólma-
svæði og flæðiengja eins og
Skógum, þau „em auðugust allra
mýrlenda af lífí, og slík svæði ekki
það mörg að halda verður sérstakri
vemdarhendi yfir þeirn," segir í
skýrslu Ævars Petersen. Skógar
era eitt „mikilvægasta varpsvæði
anda og vaðfugla hér á landi" segir
í riti Landvemdar.
Svolitla búningsbót virðist grein-
arhöfundur telja að því í skýrslu
Ævars, er hann segir flugvelli geta
haft nokkurt aðdráttarafl sumra
varpfugla. Hins vegar em næstu
málsgreinar í greinargerð hans
látnar liggja í þagnarþey: „Hags-
munir fugla og manna fara enn-
fremur ekki alltaf saman innan
flugvallagirðinga. Það er vel þekkt,
að sumar fuglategundir geta verið
hættulegar flugvélum, svo sem
mávar."
Rétt er að geta þess, að í yfirlýs-
ingu friðunarinnar frá því í júní
1976 er tekið fram, að landeigendur
friðunarsvæðisins „áskilji sér rétt
til samninga við Náttúmvemdarráð
varðandi nýtingu jarðhita á friðun-
arlandinu" og einnig er þar ákvæði
um gerð lóna vegna fiskræktar.
Sú mun ástæða fyrri fyrirvara,
að sagnir em um jarðhita í botni
Víkurinnar — einmitt þar, sem flug-
velli er ætlað rúm. Víst er, að vart
frýs vel á kafla nema þá í aftökum,
er því líkt um þetta að segja og
„Vakasvæðið" í Áshildarholts-
vatnsvík, þar leyndist jarðhiti, er
eftir var leitað og varð upphaf að
Hitaveitu Sauðárkróks. Oþarft er
að koma í veg fyrir nýtingu auðlind-
ar, sem Víkin kann að geyma.
Ekki virðast þeir, sem mæla með
steyptum flugvelli á margnefndum
stað, óttast jarðskjálfta, þótt hér
sé um að ræða mikið landskjálfta:
svasði og tjón oft hlotizt af þeim. í
síðasta umtalsverða jarðskjálftan-
um, í marz 1963, rifnaði jörð (t.a.m.
á Sjávarborg), björg klofnuðu og
bjarghmn varð, svo miklu nam (svo
sem í Drangey).
í annan stað vefst fyrir ýmsum,
hvers vegna lengja þarf völlinn um
þriðjung. í greinargerðinni sælu er
Alþjóðlegur baráttudagur kvenna:
Rísum upp gegn kúg-
un heima og heiman
FJÖLMENNUR fundur var
haldinn í Hlaðvarpanum síðast-
liðinn sunnudag, þann 8. mars,
í tilefni af alþjóðlegum baráttu-
degi kvenna. Á fundinum var
samþykkt eftirfarandi áiyktun:
Á baráttudegi kvenna þann 8.
mars 1987 er ekki minni þörf en
endranær á að hvetja konur til
að rísa upp gegn kúgun í hvaða
mynd sem hún birtist.
Hvað hefur áunnist? Konur
hafa menntað sig, þær hafa sótt
í hefðbundin karlastörf og þeim
hefur meira að segja tekist að fá
karlana til að lyfta hendi innan
veggja heimilis. Það má með
nokkmm sanni segja að í dag
hafi konur frelsi, en það frelsi
felst fyrst og fremst í að þær
ganga nú blindandi undir ok sem
áður var sýnilegt og lögbundið.
Þannig hefur barátta okkar fyrir
frelsi og sjálfstæði fært okkur í
nýja ósýnilega fjötra atvinnurek-
enda og eiginmanna.
Körlum landsins verður allt að
vopni, hvarvetna blasa dæmin við.
Konur em gerðar að annars flokks
vinnuafli á þriðja flokks launum
í fjórða flokks verkalýðshreyf-
ingu.
Enn sem fyrr sitja konur uppi
með alla ábyrgð á uppeldi og
ummönnun á bömum, sjúkling-
um, öldmðum, fötluðum og
karlmönnum.
Allur auglýsinga- og skemmt-
anaiðnaðurinn blómstrar sem
aldrei fyrr á kvenfyrirlitningu
landskunnra karlkynsspaugara.
Konur eiga að vera kvenlegar og
kynæsandi en eingöngu til þeirra
brúks þegar á þarf að halda.
Frjálshyggjuhugmyndimar sem
nú tröllríða þjóðfélaginu, þar sem
hver á fyrst og fremst að hugsa
um sjálfan sig, leiða til meiri
hörku. Samfara því eykst vinnu-
álag almennings, erfíðleikar og
vonleysi. Það er því vart að undra
þótt barsmíðar og nauðganir séu
að verða daglegt brauð.
Konur hafa ávalt verið ofsóttar
og em enn. Þrátt fyrir það hafa
konur hvers tíma risið upp og
haslað sér völl í valdastólum
karlasamfélagsins en alltaf trónir
kúgarinn efst. Þessu lengsta stríði
alls mannkyns er ekki lokið enn.
Konur, rísum upp heima og
heiman og leitum baráttuleiða á
eigin forsendum.