Morgunblaðið - 12.03.1987, Blaðsíða 66

4
66
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. MARZ 1987
flenmm
„VT& vorum vön oS rifa&t peQar viá
vorum ung: Við uyum upp úr Þvú "
ást er...
... að skilja veik-
leika hvors annars.
TM Rra u.s. Pat. Ott.-all fights reservra
®19B4 Los Angeles Times Syndicate
En útsýnið. Lofað var
skemmtilegu útsýni úr
íbúðinni? Já það getur ver-
ið það, en helst um helgar.
Varaðu þig á honum, þess-
um. Hann biður um það
fjórum til sex sinnum á
dag.
HÖGNI HREKKVÍSI
SVONA STUTTU EFTlR /VIATINN! "
Áþá ekkí að banna sykurát líka?
Reykvíkingur skrifar:
Nú síðustu daga hefur blossað
upp umræða mikil um hvort sekta
eigi þá ökumenn sem ekki nota
bflbelti en frumvarp sem m.a. felur
það í sér liggur nú fyrir Alþingi.
Ég ætla aðeins að fá að leggja
örfá orð í belg í þessa umræðu þar
sem ég tel okkar ágætu alþingis-
menn vera að stíga stórhættulegt
skref ef þeir falla í þá freistingu
að gera það að refsiverðu athæfi
að aka um beltislaus. Ekki það að
ég efist um ágæti bflbelta. Ég nota
oftast bflbelti þó að það skuli fús-
lega viðurkennt að maður trassi það
einstaka sinnum ef um mjög stuttar
snattferðir sé að ræða. Þessi belta-
notkun mín bjargaði mér líka frá
meiðslum eitt sinn er ég lenti í
árekstri og ég veit um margt gott
fólk sem bjargast hefur af sömu
ástæðum.
En þetta er ekki kjami málsins.
Við verðum líka aðeins að íhuga
valdsvið alþingismanna. Hafa þeir
siðferðislegan rétt til þess að setja
reglur um bílbelti? Nú kunna marg-
ir að hrökkva í kút og hneykslast
á þessari spumingu og svara henni
á þá leið að auðvitað hafi þeir sið-
ferðislegan rétt til þess. Þeir hafi
þama jafnvel siðferðislegri skyldu
að gegna þar sem almenn bflbelta-
notkun myndi bjarga svo og svo
mörgum frá meiðslum eða jafnvel
dauða árlega. Gott og vel, ekki
skal ég efast um það. En enn spyr
ég: Hafa alþingismennimir góð-
hjörtuðu rétt til þess að gera þetta
þrátt fyrir það, og ef svo er hver
em takmörk valdsviðs þeirra?
Menn eiga það til að gleyma því
að þegar forfeður okkar fóm að
setja lög og reglur var það til þess
að vemda rétt borgaranna gagn-
vart hvor öðmm. Það var verið að
sjá til þess að Jón gæti ekki gengið
á rétt Páls, rænt hann eða prett.
Þegar menn em aftur á móti að
tala um að skylda ökumenn til þess
að nota bflbelti er einungis verið
að vemda þá gegn sjálfum sér.
Þegar ég ek um beltislaus er ég
ekki að stofna neinum öðmm í
hættu en sjálfum mér. Þama verð-
um við að gera skýran greinarmun
á. Ég tel alþingismenn ekki hafa
neinn rétt á því að vasast í mínum
einkamálum meðan ég ekki er að
gera neinum öðmm mein. Því ef
við föllumst á rétt þeirra til þess í
þessu dæmi hvemig eigum við að
geta verið samkvæm sjálfum okkur
og sagst vilja vera í friði á öðmm
sviðum?
Tökum nokkur dæmi. Allir, jafn-
vel reykingamenn, em líklega
sammála um að reykingar em stór-
háskalegar, jafnvel lífshættulegar.
Eigum við að banna reykingar al-
farið? Hægt er að fallast á að
reykingar séu ekki leyfðar á stöðum
þar sem þær valda öðrum óþægind-
um — en alfarið? Er það ekki
siðferðisleg skylda hinna góðhjört-
uðu alþingismanna að sjá til þess
að vemda líf reykingarmannanna í
sama mæli og ökumannanna? Þeir
em líklega fleiri sem farast úr
krabbameini af völdum reykinga en
í umferðarslysum. Og ekki má
gleyma þeim hættum sem fylgja
röngu mataræði. Of mikil fita og
sykur er stórháskalegur hlutur sem
við verðum að láta vemda okkur
gegn. Skyldum fólk til þess að borða
hrökkbrauð og grænmeti — kannski
kjöt einu sinni í viku.
Einnig getur verið varasamt að
ganga ekki nógu vel til fara þegar
kalt er úti. Á ekki að skylda menn
til þess að ganga í lopafötum og í
loðfóðmðum stígvélum? Og ekki
megum við einskorða okkur við
líkamlega heilsu fólks. Mikið af því
efni sem fólki býðst til sýnis í sjón-
varpi, kvikmyndahúsum eða t.d.
myndbandaleigum getur verið stór-
háskalegt andlegri heilsu þeirra er
þess neyta! Þama þarf Stóri-bróðir
greinilega að gera eitthvað í mál-
inu... eða hvað?
Ég held að flestir myndu setja
upp svip ef Alþingi færi að skipta
sér af þeim málum sem hér hafa
verið talin upp. En íhugið málið
aðeins. Hver er munurinn á því að
banna manneskju að ganga um illa
klædd í köldu veðri og að skylda
hana til þess að brúka bílbelti? í
báðum tilvikunum er verið að
vemda hana gegn eigin gáleysi og
hvomgt athæfið myndi skaða aðra
manneskju þó leyft væri. Hvar ætl-
um við að setja mörkin?
Nei, sektir em ekki rétta leiðin
heldur fræðsla. Valdboð er ekki
lausn sem samrýmist frjálsu fólki
í fijálsu landi. Við verðum að brýna
fyrir fólki að það sé hættulegt að
nota ekki belti... rétt eins og það
sé hættulegt að reykja. Þannig
náum við árangri. Þeir verða alltaf
til sem vilja leysa allan mögulegan
vanda mannlegs lífs með boðum og
bönnum, en þá braut er best að
feta ekki inn á, nema við viljum
afsala yfirráðum okkar yfir eigin
líkama og sál í hendur Stóra-bróður.
Skjátexti tíl mikilla bóta
Undirritaður var viðstaddur sýn-
ingu Islensku ópemnnar á Aidu
fyrra sunnudag. Eðlilega var þar
sungið á ítölsku en sú nýbreytni
hafði verið tekin upp að stytta tex-
tann, þýða yfír á íslensku og láta
hann birtast á litlum skermi til hlið-
ar við leikmyndina. Auk þess er
fluttur stuttur efnisúrdráttur í byij-
un hvers þáttar. Þýðinguna hefur
Óskar Ingimarsson gert. Þetta er
afar fagmannlega gert bæði þýð-
ingin og tæknileg uppsetning á
þessu. Þetta virðist vera til mikilla
bóta fyrir óbreytta áhorfendur sem
ekki skilja ítölsku og ástæða til
þess að óska Ópemnni til hamingju
með það.
Þó mætti spyija hvort hægt væri
að fella þennan skjátexta inn í leik-
myndina. Ef það er hægt væri
þægilegra að lesa hann þannig.
Þessi nýjung er góð viðbót við
frábæran flutning Islensku óper-
unnar á Aidu.
E.Bj.,
óperugestur
Víkverji skrifar
Markaður fyrir happdrætti virð-
ist vera óþijótandi á Islandi.
Sífellt bætast við ný fjárhættuspil
og öll setja þau sölumet. Gömlu
happdrættin selja miða í hundmð
þúsundatali og Lottóið slær öll met
um leið og markaðssett er þrennu-
spil Háskólahappdrættisins. Það er
og uppselt, þar sem ekki var prent-
að nóg af miðum. Kaupgeta
almennings í þessum happdrættum
virðist vera óþijótandi. Samtals er
gert ráð fyrir að happdrættin hafi
selt miða við 180 milljónir króna í
márzmánuði einum og um síðustu
helgi nam salan hvorki meira né
minna en 70 milljónum króna.
Það er ekki gott að segja, hvað
það er í þjóðarsál íslendinga, sem
veldur slíkum áhuga á happdrætt-
um. Kannski er þetta spegilmynd
veiðimannaþjóðfélags, þar sem góð
aflabrögð hafa oft og einatt skapað
miklar tekjur og nú á tímum kvóta
hefur kannski dregið úr því að þjóð-
in fái útrás í stórum aflavinningum.
Alla vega má segja að hér væri
þörf rannsókna vísindamanna á
þessu fyrirbæri. Kannski er líka
skýringin sú, að skattalögeru þann-
ig, að menn mega aldrei njóta þess
aflafjár, sem þeir vinna sér inn,
nema í formi þessara opinberu
happdrætta, þar sem vinningar eru
undanþegnir tekjuskattsálagningu?
XXX
Sú umræða, sem vaknað hefur
í þjóðfélaginu um ofbeldi gegn
bömum á heimilum vekur óhug
meðal fólks. Á miðvikudag var
þrítugur maður dæmdur fyrir að
nauðga þriggja og hálfs árs gömlu
stúlkubami og á mánudagskvöld
var þáttur á Stöð 2, þar sem tekið
var fyrir vændi í íslenzku þjóðfé-
lagi. Þar komu fram upplýsingar,
sem hljóta að vekja spumingar um
það, hvað sé að í íslenzku þjóð-
félagi. Birt var þar viðtal við 19
ára gamla stúlku, sem lýsti meðferð
föður hennar á sér frá 10 ára aldri.
Framferði mannsins gagnvart
stúlkunni var svo sjúkt, að ljóst er
að koma þarf upp sérstöku með-
ferðarheimili fyrir einstaklinga sem
hann.
I umræðum síðustu missera um
þessi mál hefur víða komið fram
sú skoðun, hvort ekki eigi að vana
menn, sem bijóta af sér gagnvart
bömum og unglingum kynferðis-
lega. í umræðum hefur þá m.a.
komið fram, hvort líkamsrefsingar
gagnvart afbrotamönnum eigi yfir-
leitt rétt á sér. í íslenzkum rétti eru
slíkar refsingar löngu af lagðar, en
víða erlendis er til dæmis dauðarefs-
ing enn við líði og í múhameðstrú-
arrrílq'um em jafnvel þjófar
handarhöggnir. Segja má að í krist-
inni siðfræði séu líkamsmeiðingar
gagnvart sakamönnum á undan-
haldi - en ljóst er að þeir menn, sem
drýgja þá glæpi, sem hér hefur
verið lýst, séu helsjúkir og þurfi
fyrst og fremst að komast undir
læknishendur. Þetta em sálsjúkir
menn, sem mega ekki ganga lausir.
XXX
Hlýindin og sú einmuna tíð, sem
verið hefur í vetur hefur nú
valdið því, að fjöldi tijátegunda er
þegar farinn að bmma og er að
koma græn slikja á mnna og annan
garðagróður. Þrátt fyrir þetta er
rúmur mánuður til páska og er nú
eins gott að menn krossleggi fing-
uma og biðji þess, að ekki komi
páskahret og kuldar. Það gæti vald-
ið ómældu tjóni á gróðri, sem menn
hafa verið koma koma upp og hlú
að undanfarin ár. Síðast var það
1963, að eftir langvinnandi hlýindi
síðvetrar féllu nálar hitamæla um
ein 30 stig á einni nóttu. Kól þá
ösp og fleiri tegundir tijáa í görð-
um. Vonandi verður ekkert slíkt
slys á þessu vori.