Morgunblaðið - 12.03.1987, Síða 58

58
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. MARZ 1987
Minning:
----o
Bjarni Pétursson
Walen — bústjóri
Fæddur 22. mars 1913
Dáinn 2. mars 1987
Það skipti talsvert miklu máli
fyrir krakkana í Hvömmunum í
Kópavoginum að hafa sæmileg
samskipti við bústjórann á Kópa-
vogsbúinu. Vor og haust vorum við
í fótbolta á túnunum og á sumrin
lékum við okkur í feluleik í heysát-
unum. Það valt mikið á umburðar-
lyndi bústjórans því okkur voru
ekki alltaf ljós mörk þess leyfilega
og hins sem ekki mátti. Við höfðum
t.d. óstöðvandi tilhneigingu til að
spila fótbolta á kvöldin í byijun
júní þegar bústjórinn var hins vegar
á þeirri skoðun að grasið ætti að
fá að spretta í friði.
Á árunum upp úr 1950, þegar
ég fyrst man eftir mér á þessum
slóðum, réð Óskar Eggertsson
ríkjum á Kópavogsbúinu. Við
krakkamir áttum við hann ágætt
samkomulag. Þegar Óskar hætti
sökum aidurs töldum við okkur eiga
talsverðra hagsmuna að gæta að
eftirmaður hans yrði okkur sæmi-
lega hliðhollur. Einn daginn sagði
Óskar okkur að eftirmaður sinn
væri ráðinn. Hann héti Bjami Wal-
en, væri bóndi uppi á Kjalamesi og
væri frá Noregi. Það kom í ljós að
faðir minn þekkti þennan mann.
Þeir höfðu kjmnst í vinnumennsku
uppi í Borgarfirði á árunum fyrir
stríð og hann bar honum vel sög-
una. Við biðum konu hans með
nokkurri eftirvæntingu. Árið 1959
fluttist hann að Kópavogsbúinu
með fjölskylduna. Þessi snaggara-
legi, glettni Norðmaður brást ekki
vonum okkar.
Bjami Pétursson Walen fæddist
22. mars 1913 í Vikebygd á Hörða-
landi í Noregi. Foreldrar hans hétu
Berta Lovísa og Peter Walen. Bjami
átti tvo bræður. Þeir voru sjómenn
og fórust báðir ungir. 21 árs gam-
all fór Bjami til Færeyja og gerðist
um skeið ráðsmaður hjá Jóhannesi
Patursson, kóngsbónda á Kirkjubæ.
Veru sinnar í Færeyjum minntist
Bjami gjaman og kunni skemmti-
legar sögur af veisluhöldum og
mannlífí þar um slóðir. Árið 1935
kom hann til íslands. Hann hafði
lesið auglýsingu í blaði í Færeyjum
og Ámi G. Eylands réð hann til
jarðvinnslustarfa. Bjami fór í Borg-
arfjörð og vann þar víða um hérað
en bjó gjaman á Svarfhóli.
Árið 1948 kvæntist hann Svan-
borgu Sæmundsdóttur sem þá var
vefnaðarkennari á skólanum á
Varmalandi. Foreldrar hennar voru
Sæmundur Jóhannsson og Elísabet
Jónsdóttir sem síðast bjuggu á Stað
í Steingrímsfirði. Svanborg og
Bjami tóku jörðina Svarfhól á leigu
1949 og hófu þar búskap. Árið
1953 fluttu þau síðan úr Borgar-
firði og leigðu jörðina Hjarðames á
Kjalamesi.
Á Borgarfjarðarárunum eignuð-
ust þau tvö böm. Magni Skarphéð-
inn fæddist 24. janúar 1948 og
Elísabet Berta fæddist 3. júní 1950.
Magni er landbúnaðarfræðingur og
vinnur hjá alþjóðastofnun sem fæst
við jurtakynbætur í Mexíkó. Hann
er kvæntur þýskri konu, sem heitir
Barbara. Þau eiga 8 ára gamlan
son, Benedikt. Berta er félagsráð-
gjafi og hefur sinnt þeim störfum
á sjúkrastofnunum hér í Reykjavík.
Berta giftist norskum manni, Þóri
Helgasyni. Böm þeirra eru Svan-
borg, 10 ára, og Bjami, 8 ára.
Berta og Þórir slitu samvistir.
Fjölskyldan fluttist svo ofan af
Kjalamesi að Kópavogsbúinu árið
1959.
Við Kópavogskrakkamir gátum
varpað öndinni léttar. Það kom í
ljós að Bjami ætlaði engu að breyta
um það að við gátum áfram verið
í fótbolta á túnunum og leikið okk-
ur í feluleik í heysátunum ef við
virtum leikreglumar. Við gátum
hins vegar gengið að því vísu að
hann kæmi og veitti okkur ákúrur
ef við fæmm yfír mörkin.
Faðir minn og Bjami tóku fljót-
lega upp sinn gamla kunningsskap
og það var alltaf gaman þegar
Bjami og Svanborg komu út í Hlíð-
arhvamm í kaffi. Þá vom sagðar
sögur af sprelli í Borgarfirðinum
og bestar þótti mér frásagnimar frá
Færeyjum. Hjá Bjama heyrði ég
fyrst lýsinguna af hinum rómuðu
færeysku veisluhöldum þegar dans-
inn dunar og vínið glóir á skálinni
í mörg dægur.
Bjami var mikill búmaður. Hann
hugsaði vel um skepnumar og var
hagsýnn í búreksturinum. Hann sá
líka til þess að Kópavogsbúið væri
snyrtilegt. Þar var alltaf vel gengið
um hlaðið og stafnar og þök nýmál-
uð.
Undir ömggri leiðsögn Bjama
bústjóra rákum við Magni sonur
hans það bú sem líklega hefur skil-
að tiltölulega bestum arði á Islandi.
Það var andabúið Steggur hf. Tólf
ára gamlir byrjuðum við með sex
eða átta endur og við seldum egg
og Bjami mótaði markaðspólitíkina.
Hann sagði okkur að segja konun-
um í hverfínu að andaregg væm
betri en hænuegg í bakstur. Eftir-
spum varð gífurleg. Hann hvatti
okkur líka til stækkunar og fram-
kvæmda. Á örfáum misserum óx
bústofninn upp í nokkra tugi anda
og þar kom að Bjarni keypti af
okkur hlutafélagið. Þá var orðið
ljóst að við hugðum á annað en
hefðbundinn íslenskan smábúskap
og Bjami hefur trúlega óttast að
þetta yxi okkur yfír höfuð. Þá var
ekki kvótinn til að hafa vit fyrir
manni. Þetta er mér minnisstætt
því aldrei á ævinni hef ég átt meira
lausafé.
Það em stórar lóðir í kringum
Kópavogshælið og á þessum ámm
var unnið mikið starf við að rækta
það land upp, planta í það tijám
og halda því síðan við og snyrta. Á
sumrin vann í þessu töluverður hóp-
ur skólastráka fram á miðjan
menntaskólaaldurinn. Þótt Bjarni
hefði ekki með höndum stjórn þess-
ara verka fyrr en nokkm síðar hafði
hann af þeim þó nokkur afskipti.
Mér er þá minnisstætt að okkur
þótti hann sterkur og snar í hreyf-
ingum. Sjálfur gekk hann mjög
ákveðið til verka og kunni því illa
að menn væm latir. Hann gat þá
verið hvass, bölvaði stundum hressi-
lega og brá fyrir sig nýyrðum. Þá
tókum við fastar um skóflu og haka.
Við, strákarnir í moldinni, bámm
mikla virðingu fyrir Bjama og
kunnum vel að meta glaðbeitt við-
mót hans, hnyttin tilsvör og líkinga-
mál.
Magni Bjamason var einn af
moldarstrákunum og í kringum
hann myndaðist kunningjahópur
sem alla tíð hélt miklum og góðum
tengslum við Bjama og Svanborgu.
Eftir stúdentspróf 1967 fór Magni
til útlanda til náms og hefur aðeins
komið sem gestur til Islands síðan.
En í heimsóknum hans reyndu
menn ætíð að koma því svo fyrir
að hægt væri að hittast kvöldstund
á Kópavogsbúinu, minnast daganna
úr moldinni og skemmta sér svolít-
ið. Þá var Bjami alltaf í essinu sínu
og gladdist með strákunum.
Þegar Bjami var sjötugur vorið
1983 hætti hann störfum hjá Rík-
isspítölunum. Þá tók hann hins
vegar til við að vinna hluta úr degi
hjá Skógræktinni í Fossvoginum.
Þar vann hann allt fram á síðasta
dag.
Fjölskyldan úr Hlíðarhvammi 5
kveður vin sinn með söknuði og
góðum minningum. Lárus bróðir
minn, fyrrverandi kúasmali,
hænsnahirðir og síðar yfírtraktor-
stjóri, sendir húsbónda sínum bestu
og hinstu kveðjur frá Svíþjóð. Við
vottum Svanborgu, Bertu og Magna
og ijölskyldum þeirra dýpstu samúð
okkar.
Guðmundur Einarsson alþm.
Það er veigamikill þáttur í upp-
eldi unglinga, að frá upphafí sé
ræktuð með þeim virðing fyrir
hveiju því verkefni sem þeim er
ætlað. Flestir eiga minningar um
kennara og verkstjómendur ungl-
ingsáranna sem með eigin fordæmi
og handleiðslu áttu hlut að þroska
og viðhorfum sem vel reyndust síðar
í námi og starfi. Hópur ungmenna
átti þess kost fyrir hálfum þriðja
áratug að starfa með Bjama P.
Walen í fáein sumur og þiggja leið-
sögn hans í átt til nokkurs þroska.
Næsta víst er, að hann á verulegan
þátt í mótun þess hóps sem nú
þakkar honum fylgdina.
Það þurfti ekki langra kynna við
til að greina, að Bjarni hafði sjálfur
Iært og tamið sér snögg og af-
dráttarlaus vinnubrögð, sem
reyndar endurspegluðu manninn
sjálfan, umbúðalausan og kjamyrt-
an. Hann gekk sjálfur formálalaust
að hveiju verki og hafði takmarkað-
ar mætur á tvístígandi eða heim-
spekireifun við vinnuna. Undir bjó
hrein lund og heiðarleg, sem hveij-
um var æra að kynnast.
Síðla árs 1985, þegar endanleg
meinsemd sótti á, voru viðbrögð
Bjama í takt við persónuna alla:
æðrulaus og fáorður um hluti sem
ekki dugði að sífra yfír. Er ljóst
varð, að ekki nægði lengur að stíga
feti framar, mætti hann endalokun-
um sem öðrum skylduverkum
garðyrkjumanns og bónda, hnar-
reistur og umbúðalaus. Vonandi
tekst okkur öllum jafn vel og Bjama
Walen að rækta garðinn okkar til
blómlegrar uppskem.
Vinnuhópurinn úr Kópavogi
þakkar kynnin við Bjarna og deilir
eftirsjánni með Svanborgu og af-
komendum þeirra.
Jóhannes Björnsson
Bjami Pétursson Walen var
fæddur 22. mars 1913 í Vikebygd,
skammt frá Haugasundi í Noregi.
Kjör smábænda í Noregi á þeim
tíma sem Bjami ólst upp vom held-
ur bágborin og var mikil fátækt.
Móðir Bjama dó ung og var dreng-
urinn þá aðeins 7 ára. Tveir bræður
Bjama fóm snemma á sjóinn en svo
vildi til að annar þeirra fórst í sjó-
slysi en hinn veiktist og dó á skipi.
PABKETgólf sf.
Suðurlandsbraut 20, sími 31717.