Morgunblaðið - 02.06.1987, Qupperneq 58

58
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 2. JÚNÍ 1987
Minning:
Gunnhildur Björns-
. dóttírfrá Grænumýri
Fædd 16. október 1899
Dáin 24. maí 1987
Þann 24. maí sl. andaðist Gunn-
hildur föðursystir mín eftir langa
og erfiða sjúkdómslegu. Hún var
ein af 11 bömum séra Björns Jóns-
sonar prófasts á Miklabæ í Skaga-
fírði og konu hans, Guðfínnu
Jensdóttur.
Þegar þær föðursystur mínar
hafa dáið hafa komið upp í huga
v minn margar ljúfar minningar um
þær frá bemskunni, en heimiii
þeirra afa og ömmu var mitt annað
heimili á uppvaxtarárum mínum.
En um enga þeirra, og mjög fátt
fólk sem ég hef orðið samferða á
lífsleiðinni, á ég kærari minningar
en Gunnhildi. Eftir að afí lét af
prestsskap vegna blindu, og fluttist
ásamt Qölskyldu sinni í Sólheima,
varð það fastur liður í tilvemnni
að fara alltaf öðm hvom „fram í
Sólheima" og gista þar í nokkrar
nætur. í mínum huga var það alltaf
Gunnhildur sem ég var fyrst og
fremst að heimsækja. Ég elti hana
eins og lamb allan daginn og svaf
hjá henni á nóttunni. Og alltaf varð
> hún að segja mér sögur, sama hvort
hún var úti í fjósi að mjólka kýmar
eða sat við hlóðimar og bakaði flat-
brauð. Sögumar hennar Gunnhildar
vom að því leyti frábmgðnar öðmm
sögum, að þær vom ekki hin hefð-
bundnu ævintýr eins og aðrir sögðu
mér, heldur sögur sem hún hafði
lesið í útlendum bókum, sögur sem
opnuðu mér nýja heima. Ég fékk
þar útsýn til fjarlægra landa og
ólíkra lífshátta. Síðan ræddum við
um sögupersónumar og út frá því
' um lífíð og tilveruna. Þegar ég var
ellefu ára var Gunnhildur í kaupa-
vinnu hjá foreldmm mínum. Það
var skemmtilegt sumar og margt
spjailað. Ég var upp úr því vaxin
að láta segja mér sögur, en ég hlust-
aði því meira á lífsspekina hennar
Gunnhildar. Ég man að einu sinni
sagði hún við mig: „Ég held að það
eftirsóknarverðasta í lífínu sé að
bregðast aldrei því besta í sjálfum
sér og halda ætíð hugarró sinni."
Þessi orð hafa löngum setið í mér.
Þetta held ég að hafí verið lífsspeki
Gunnhildar alla tíð.
Gunnhildur var gift Jóni Stefáns-
syni frá Þverá, en hann var systur-
sonur móður minnar. Þau eignuðust
tvo syni, séra Bjöm prest á Akra-
nesi, og Stefán bónda í Grænumýri.
Allan sinn búskap áttu þau við
mikla fátækt að stríða eins og flest-
ir einyrkjar í sveit á þeim ámm.
Jón var ekki heilsuhraustur og mik-
ið mæddi því á Gunnhildi við störf
heimilisins. Jón er dáinn fyrir
nokkram ámm.
Þó Gunnhildur væri alla ævi fá-
tæk á veraldarvísu og ætti á
margan hátt erfíða ævi, átti hún
þá andlegu auðlegð sem margan
skortir. Hún las mikið og fylgdist
vel með því sem gerðist, og hún
var fundvís á hamingjuna innra
með sjálfri sér. Hugarró sinni hélt
hún til hinstu stundar. Ég man þá
andlegu ró og sátt við lífíð og tilver-
una sem geislaði af henni þegar ég
heimsótti hana á sjúkrahúsið á
Sauðárkróki í fyrrasumar.
Ég vil að lokum þakka Gunnhildi
fyrir allar okkar góðu samveru-
stundir, fyrir þann siðalærdóm sem
hún kenndi mér ungri og allt annað
sem hún miðlaði mér af auðæfum
anda síns. Ég vil færa henni hinstu
kveðju Katrínar dóttur minnar, sem
nú er í Svíþjóð, en var eitt sinn hjá
henni sumartíma á bemskuáram
sínum, og á alltaf hlýjar minningar
um hana. Sigurlaug Sveinsdóttir,
dóttir Guðbjargar föðursystur
minnar, hefur beðið mig að birta
kveðju frá sér og fjölskyldu sinni
og þakkir fyrir allar þær góðu minn-
ingar sem hún á um Gunnhildi.
Ferð Gunnhildar hér á jörðu er
lokið. Ef eitthvað er til hinum meg-
in, og ef þar kynni að ríkja meira
réttlæti og annað gildismat en hér
í heimi lífsgæðakapphlaupsins og
fáránleikans, þá á hún áreiðanlega
góða heimvon þar.
María Þorsteinsdóttir
Þegar ég minnist Gunnhildar
Bjömsdóttur frænku minnar, hlýn-
ar mér um hjartarætur. Hún var
kona óvenjuleg um margt. Fóm-
fysi, þolinmæði og hógværð vom
ríkir þættir í eðli hennar ásamt
kærleika og bænariðju. Hún var í
einu orði sagt góð kona, frá henni
stafaði geislum góðvildar til allra
þeirra, sem með henni gengu á
lífsins vegi.
Einhveijum, sem les þessar línur
og eigi þekkir vel til, kann að
fínnast of sterkt til orða tekið, en
svo er ekki, fremur vantar mig orð,
sem segðu það sem segja þarf.
Ég man Gunnhildi vel frá mörg-
um skeiðum ævi minnar: frá
bemsku, æsku og fullorðinsámm
og alltaf fylgdi henni sama ljósið.
Þrír drengir em lagðir af stað
snemma morguns á fögmm sumar-
degi, gangandi með nestið sitt, til
þess að vinna í vegavinnu daglangt
fram á kvöld og ganga síðan aftur
heim að kvöldi. Þá var gott að hafa
nóg að borða og oft var þreyta í
ungum fótum eftir allt göngulagið
og vinnuna, og gott að eiga um-
hyggjusama húsmóðir, sem aldrei
brást. Hún fór fyrst allra á fætur
og síðust gekk hún til hvflu á kvöld-
in, ég held, að Gunnhildur hafí í
þá daga aðeins blundað stutta stund
um lágnættið. Þetta sumar þjónaði
hún vel drengjunum sínum, þó að
ekki væri nema einn þeirra sonur
hennar. Og að sjálfsögðu var þessi
þjónusta hennar ekki nema örlítið
brot af störfum hennar, þegar slátt-
ur og hirðing heyja stóð sem hæst.
Og síðar á öðm æviskeiði mínu
kemur roskin kona í heimsókn til
þess að dvelja um stund á heimili
systur sinnar. Þar verða miklir
fagnaðarfundir, því að systumar
em óvenju samrýndar og hafa báð-
ar gaman af að spjalla og rifja upp
gamla og góða daga, þegar þær
vom ungar og eftirsóttar, og mér
er nær að halda, að stundum hafí
verið nokkuð liðið á nótt, þegar
lagst var til hvflu og farið að sofa.
Þannig birtast myndimar hver af
annarri fyrir hugarsjónum mínum,
en hér er eigi rúm fyrir fleiri, en
allar bera þær birtu og hlýju í sál.
Gunnhildur Bjömsdóttir, móður-
systir mín, fæddist að Miklabæ í
Blönduhlíð í Skagafirði 16. okt.
1899. Foreldrar hennar vom sr.
Bjöm Jónsson prófastur og kona
hans Guðfínna Jensdóttir. Þau eign-
uðust 11 böm og var Gunnhildur
meðal yngri bama þeirra. Tvö
systkini hennar em enn á lífí: Guð-
björg Bjarman, sem nú dvelst á
Sunnuhlíð í Kópavogi og séra Berg-
ur, fyrram prófastur i Stafholti, nú
búsettur í Reykjavík. Gunnhiídur
ólst upp á Miklabæ hjá foreldmm
sínum. Heimilið var rómað menn-
ingarsetur. Þar fengu bömin það
veganesti út í lífíð, sem reyndist
þeim hollt og nytsamlegt. Menntun
hlutu þau Miklabæjarsystkin í
heimahúsum. Faðir þeirra var orð-
lagður fræðari og miðlaði þeim og
öðmm sem í nánd hans vom af
þekkingu sinni. Móðir hennar, Guð-
finna, amma min, var einstök
gæðakona. Hún mátti ekkert aumt
sjá. Ef til vill er hún sú manneskja,
sem mitt unga bamshjarta unni
mest allra.
Ung að ámm fór Gunnhildur til
náms í Kvennaskólann í Reykjavík.
Var henni jafnan minnisstæður sá
tími og kær var hann í minningu
hennar.
Árið 1926 gekk Gunnhildur í
hjónaband með Jóni Stefánssyni frá
Þverá, syni Stefáns bónda þar Sig-
urðssonar og Hjörtínu Hannesdótt-
ur konu hans. Þau Jón og
Gunnhildur bjuggu á ýmsum stöð-
um uns þau eignuðust býli í Hjalta-
staðatorfunni, sem þau nefndu
Grænumýri. Synir þeirra em tveir,
séra Bjöm, prestur á Akranesi,
kvæntur Sjöfn Jónsdóttur og Stef-
án, bóndi í Grænumýri, kvæntur
Ingu Ingólfsdóttur og hjá þeim var
Gunnhildur síðustu æviárin áður en
hún fór á ellideild Sjúkrahússins á
Sauðárkróki, en þar lést hún 24.
maí sl.
Ég á mjög góðar minningar um
Jón Stefánsson. Hann var maður
greindur vel, eins og hann átti kyn
til, glaðsinna og léttur í lund. Hann
gladdi oft geð okkar unglinganna
með léttri kímni sinni og oft
skemmtum við okkur vel í návist
hans. Hann var góður bóndi, hag-
sýnn og snyrtimenni hið mesta og
gerði lítið kot að góðri bújörð.
Gunnhildur var vinnusöm og lét
ekki sinn hlut eftir liggja í baráttu
lífsins meðan heilsa og kraftar ent-
ust. Þó kemur mér í hug frásagan
um Mörtu og Maríu, þegar ég hugsa
til hennar. Marta var önnum kafín
við mikla þjónustu, húsmóðurstörf-
in vom henni efst í huga. En María
sat við fætur meistarans og hlýddi
á orð hans. Það var ríkara í eðli
Gunnhildar að auðga anda sinn en
nostra við húsmóðurstörfín. Og að
vissu leyti hefðu átt við hana orðin:
Hún hefír valið góða hlutann, hann
skal ekki verða tekinn frá henni.
Gunnhildur var afar bókhneigð og
hafði óbrigðult minni. Hún hafði
einkar gaman af að ræða um bók-
menntir, sem henni féllu vel í geð
og mundi jafnvel söguþráð þeirra
bóka, sem hún las í æsku. Hún
mundi einnig allar þær bænir, sem
henni vom kenndar í bemsku og í
þeirri röð, sem faðir hennar fór með
þær fyrir bömin á kvöldin. Lítið
bænakver mun koma út á þessu ári
í forsjá séra Bjöms. Kverið ber
heitið „Bænimar hennar mömmu“,
þar er þessi bænagjörð færð í letur.
Já, Gunnhildur var bænheit kona,
ég held, að bænin hafi verið henni
eitt og allt. Það er því einkar tákn-
rænt, að hún skyldi kveðja þetta
jarðneska líf á bænadegi, bænadegi
íslensku kirkjunnar, þegar sérstak-
lega var beðið fyrir heimilunum og
fjölskyldunum í þessu Iandi. í kær-
leika og umhyggju fyrir heimili og
ástvinum var hún sönn fyrirmynd
og í bænariðju var enginn henni
fremri.
Ég er þess fullviss, að Drottinn
hefír blessað bænimar hennar og
kallað hana heim til sín á bæna-
degi. Það er sú bænheyrsla og það
bænasvar, sem hún verðskuldaði.
Og ég trúi því, að með bæn í hjarta
hafí hún gengið inn til fagnaðar
herra síns.
Ragnar Fjalar Lárusson
Eitt það dýrmætasta sem unnt
er að eignast era minningar um
hugþekka samferðamenn á lífsveg-
inum. Slíkar em minningamar um
Gunnhildi Bjömsdóttur frá
Miklabæ, móðursystur mína, en hún
lézt eftir langt veikindastríð hinn
24. maí síðastliðinn í sjúkrahúsinu
á Sauðárkróki, 87 ára að aldri. Em
nú einungis tvö systkinanna af hin-
um stóra bamahópi þeirra sr.
Bjöms Jónssonar og frú Guðfinnu
Jensdóttur á lífí, þau Guðbjörg og
Bergur.
Þegar ég nú minnist frænku
minnar, Gunnhildar Bjömsdóttur,
þá er mér efst í huga að með henni
er gengin einkar grandvör kona,
er hlaut að erfðum góða greind og
bamslega einlægni, góðvilja til alls
þess er anda dregur, hvort heldur
það vom menn eða dýr. Og svo var
hún hrekklaus manneskja að vart
hefur hún getað ætlað öðmm nokk-
uð illt, a.m.k. ekki að óreyndu.
Gunnhildur hlaut í foreldrahús-
um uppeldi ósvikinnar menningar,
þar sem sterkustu þættimir vom
hið kristilega og húmaníska lífsvið-
horf. Þetta veganesti að heiman
varð henni næsta notadijúgt.
Hún var og alla tíð einkar lesfús
kona og nýtti áreiðanlega vel þær
stopulu frístundir er gáfust. Af
þeim fékk bókin sinn dijúga skerf,
því bókalestur var henni bókstafleg
nautn, ekki hvað sízt þegar um
sígildar bókmenntir var að tefla.
Hún ræddi líka ósjaldan um efni
slíkra bókmennta og kom oft með
vel yfírvegaðar athugasemdir um
það margt hvert.
Fyrir röskum hálfum fímmta ára-
tug var ég í nokkra daga á heimili
Gunnhildar og manns hennar, Jóns
Stefánssonar, en það hét þá Hjalta-
staðakot (nú heitir það Grænamýri).
Mér er enn í minni hversu hún lagði
sig í líma um að heimilisfólkið, ekki
hvað sízt gesturinn hennar ungi,
hefði sem allra bezt atlæti. Til að
svo mætti verða vom kraftar henn-
ar sízt sparaðir og mörg fómin
færð. Og þá var hægt að fá ofur-
iitla innsýn í það hversu starfsdagur
hennar var að jafnaði langur og ég
hygg oft æði töluvert strangur. Því
hún reis yfírleitt fyrst heimilis-
manna úr rekkju og hvarf síðust
til hvflu.
í gamla daga var það ætíð kær-
komin tilbreyting að ekki sé sagt
hátíð að heimsækja heimilisfólkið í
Hjaltastaðakoti, þau Gunnhildi og
Jón, og syni þeirra tvo, Bjöm og
Stefán. Þar vom móttökumar ætíð
konunglegar, gestrisnin ósvikin.
Það er bjart jrfír minningu þessara
löngu liðna samvemstunda.
Og sú vinátta er þá tókst með
frændunum ungu hefíir staðist slit
daga og ára, þótt oft síðan hafí
verið töluvert stór vík milli vina.
Ég og mitt fólk höfum þá ætíð fund-
ið að þar sem þeir frændur mínir
em og þeirra fjölskyldur, er sönnum
vinum að mæta.
Þessa vil ég minnast nú og
þakka, þegar elskuð móðir þeirra
bræðra og frænka mín hefur hlotið
lausn úr greipum hins grimmúðga
sjúkdóma, er horfín yfír um mærin
miklu á vit þess Drottins síns og
lausnara er hún treysti um alla hluti
fram og fól reyndar líf sitt og sinna
í ömggri von, bæn og trú.
Við þessi miklu vegaskil flyt ég
Gunnhildi frænku minni heilar
þakkir mínar og íjölskyldu minnar
fyrir allan hennar hlýhug og vin-
semd, er hún ætíð sýndi okkur á
svo margan máta, fyrir óvenju hug-
þekka viðkynningu fyrr og síðar.
Guð blessi minningu hennar.
Stefán Lárusson
Hvaða kostur
er bestur?
lengi og eitt rakvélarblað.
t
Ástkær eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir, afi og langafi,
EYJÓLFUR HELGI ÞÓRARINSSON
rafvirkjameistari,
Tjarnargötu 41, Keflavfk,
andaðist að kvöldi dags 30. maí á sjúkrahúsi Keflavíkurlæknis-
héraðs.
Marfa Hermannsdóttir,
börn, tengdabörn, barnabörn og barnabarnabörn.
t
Faðir okkar,
JÓN B. ÓLAFSSON
áður bóndi,
Fffustöðum, Arnarfiröl,
lést í sjúkrahúsi ísafjarðar 29. maí.
Jarðarförín fer fram frá Bíldudalskirkju laugardaginn 6. júní kl. 14.00.
Bömin.