Morgunblaðið - 03.06.1987, Blaðsíða 2

2 B
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. JÚNÍ 1987
A tvinnuflug
íhálfa öld
50 ÁR eru í dag frá stofnun Flugfélags Akyreyrar og er
samfellt atvinnuflug á íslandi talið hefjast við stofnun
þess. Fyrstu og einu flugvél félagsins var þó ekki reynslu-
flogið fyrr en 29. april 1938. Henni var flogið til Akureyrar
2. maí og fyrsta farþegaflug á flugleiðinni Akureyri-
Reykjavík-Akureyri var farið 4. maí. 1938.
Aðalhvatamaðurinn að stofnun man Goose-flugbátar og Norse-
Flugfélags Akureyrar var Agnar man-sjóflugvélar.
Kofoed-Hansen, síðar flugmála-
stjóri. Hann var þá nýkominn frá
flugnámi í Danmörku. Hluthafar
voru 15 og var Vilhjálmur Þór,
kaupfélagsstjóri KEA, fyrsti stjóm-
arformaður, en meðstjómendur
Guðmundur Karl Pétursson, læknir,
og Kristján Kristjánsson, forstjóri
Bifreiðastöðvar Akureyrar.
Vorið 1939 lét Agnar af störfum
hjá félaginu og Öm Ó. Johnson tók
við stjóm fyrirtækisins og var eini
flugmaður þess. Hann hafði nýlokið
atvinnuflugsmannsprófí frá flug-
skóla Boeing í Kalifomíu og kynnt
sér flugrekstur hjá fyrirtækinu.
Fljótlega kom í ljós að ekki fékkst
nægjanlegt fjármagn til félagsins á
Akureyri, og var þá leitað hófanna
við fjársterka aðila í Reykjavík.
Þeir settu ákveðin skilyrði fyrir fjár-
mögnun og eftir nokkurt þóf
samþykkti hluthafafundur Flugfé-
lags Akureyrar árið 1940 að breyta
nafni félagsins í Flugfélag íslands
og flytja heimili þess til Reykjavík-
ur.
Flugfélag Akureyrar hóf rekstur
með nýrri fimm sæta flugvél af
gerðinni WACO. Var hún skráð sem
TF-ÖRN en var jafnan gnefnd Öm-
inn. Hún kom til landsins í apríl
1938, var sett saman í flugskýli í
Vatnagörðum í Reykjavík. I áætl-
unarfluginu til Reykjavíkur var
flogið með ströndum fram og var
flugtíminn tæpar þijár klukku-
stundir. Önnur vél sömu tegundar,
TF-SGL, kom til landsins árið 1940
og fékk nafnið Haföminn.
Vorið 1940 urðu takmarkanir á
flugi af völdum hemáms Breta og
um hríð var allt flug bannað. Suma-
rið 1941 var áætlunarleiðin milli
Reykjavíkur og Akureyrar opnuð á
ný, en sú flugleið er ennþá fjölföm-
ust allra áætlunarleiða innanlands.
Hröð endurnýjun í inn-
anlandsfluginu
í árslok 1941 keypti félagið átta
farþega Beechcraftvél frá Banda-
ríkjunum og var það fyrsta tveggja
hrejrfla flugvél þess. Hún kom til
landsins vorið 1942 og þá um suma-
rið var opnuð áætlunarleiðin milli
Reylg'avíkur og Egilsstaða. Næstu
árin var hröð endumýjun á flug-
flota félagsins og áætlunarleiðum
fjölgaði. Tvær tveggja hreyfla De-
Havilland flugvélar voru keyptar
frá Bretlandi 1944 og um haustið
eignaðist félagið fyrsta Katalína-
flugbát sinn, TF-ISP, sem keytpur
var frá Bandaríkjunum og tók 22
farþega. Með tiikomu hans jókst
sætaframboðið um helming og árið
1945 flutti félagið um 7.000 far-
þega, en til samanburðar má geta
að farþegar Flugfélags Akureyrar
vom 770 fyrsta starfsár þess.
Þegar hér var komið sögu hafði
starfsmönnum félagsins flölgað
verulega, en þeir vora tveir í byijun
og þrír um tíma árið 1939. Fyrstu
DC-3 vélina eignaðist Flugfélag
íslands árið 1946 og var hún í far-
þegaflugi til ársins 1972 að hún
var gefín Landgræðslu ríkisins, sem
notar hana til áburðardreyfingar. í
kjölfarið komu tveir Katalínubátar
til viðbótar, fleiri DC-3 vélar, Gram-
Frá því í ársbyijun 1952 og fram
til 1960 annaðist Flugfélag Islands
nær allt áætlunarflug innanlands.
Margfölduðust flutningamir og
vora farþegar þess 44.512 árið
1955. Tíu áram síðar vora þeir
orðnir 93.489 og árið 1975 vora
þeir 205.176. Lítil breyting varð
þó á innanlandsflotanum en gagn-
Tekið vará móti
fyrstu þotu íslend-
inga meðathöfn, sem
fórfram með viðhöfn
á Reykjavíkurflug-
veili24.júní 1967.
Kom þaðíhlut Margr-
étar Þ. Johnson,
eiginkonu Arnar O.
Johnson, forstjóra
Flugfélags íslands, að
gefa þotunni nafn.
Varmyndin tekin er
kampa vínsflaska
splundraðist á trjónu
þotunnar, sem var
gefið nafnið GuIIfaxi.
Við hlið Margrétar
stendur Öm, sem lát-
inn er fyrir nokkrum
árum.
ger endumýjun hans hófst 1965
með komu fyrstu Fokker Friendship
flugvélarinnar.
Millilandaflug Flugfé-
lagsins
Millilandaflug Flugfélags íslands
hófst skömmu eftir síðari heims-
styijöldina, nánar tiltekið 11. júlí
1945. Katalína-flugbáturinn TF-
ISP var þá sendur til Largs Bay í
Skotlandi með fjóra farþega. Jó-
hannes R. Snorrason var flugstjóri.
Famar vora þijár ferðir til Skot-
lands um sumarið, þar af tvær
áfram til Kaupmannahafnar, þar
sem flugbáturinn lenti 25. ágúst.
Farþegar í þessum ferðum vora
alls 56.
Sjóflugvélin þótti óhentug til
millilandaflugs og vorið 1946 vora
því tvær Liberator sprengjuflugvél-
ar, sem innréttaðar höfðu verið til
farþegaflugs, teknar á leigu hjá
Scottish Airlines í Skotlandi. Hvor
þeirra tók 24 farþega og var flogið
til Kaupmannahafnar með milli-
lendingu í Prestwick í Skotlandi.
Þetta flug stóð fram til ársins 1948
er Flugfélagið eignaðist áina fyrstu
millilandaflugvél. Það var DC-4
Skymastervélin Gullfaxi sem rúm-
-aði 60 farþega. Var tekið upp flug

Morgunblaðið/ólafur K. Magnússon
til Oslóar það ár og til Lundúna fai
síðar. Önnur Skymastervél, Sólfaxi,
var keypt árið 1954 og vorið 1955
flutti félagið viðkomustað sinn í
Skotlandi frá Prestwick til Glas-
gow. Sama ár hófst áætlunarflug
til Hamborgar og stóð það óslitið
fram til ársins 1962. Flogið var
sumarlangt til Stokkhólms 1955.
Árin 1962 til 1968 hélt Flugfélag
íslands uppi áætlunarflugi til Berg-
en og árið 1963 hófst Færeyjaflug-
ið.
Vorið 1957 keypti Flugfélagið
tvær nýjar flögurra hreyfla skrúfu-
þotur af gerðinni Vicker Viscount
í Bretlandi. Rúmuðu þær 63 far-
Morgunblaðið/ólafur K. Magnússon
Frammám enn íslenzkra flugmála imótttöku á 10 ára afmæli Loftleiða. Á myndinni eru (f.v.) Gunnar
Jónasson í Stálhúsgögnum, fyrsti flugvélstjórinn, Kristinn Olsen, Alfreð Elíasson, Kristján Guðlaugs-
son, stjómarformaður Loftleiða, dr. Alexander Jóhannesson, frumkvöðull flugsins á Islandi, Bjöm
Bryqjólfsson tannlæknir og Bjöm Pálsson, flugmaður.
Morgunblaðifl/ÓlafurK. Magnússon
Skymasterflugvélin Sólfaxi lent-
ur á Akureyri að kvöldi 16.
desember 1955þegar flugbraut-
arfjós vallarins vom vígð, en þá
var Akureyraflugvöllur orðinn
varaflugvöllur fyrir millilanda-
flug íslenzku flugfélaganna.
Jóhannes R. Snorrason varflug-
stjóri íþessari ferð. Varþettaí
fyrsta sinn, sem fjögurra hreyfla
flugvél lenti á Akureyrarflug-
velli.
þega hvor. Á áranum 1961 og 1962
vora keyptar tvær DC-6B Cloudm-
asterflugvélar, eða „sexur". Bylting
varð síðan í millilandaflugflota fé-
lagsins árið 1967 með komu
Boeing-727 þotunnar Gullfxa í júní
1967. Önnur þota af sömu gerð,
Sólfaxi, var keypt 1971. Með til
komu þeirra stigu íslendingar inn
í þotuöldina.
Loftleiðir koma til sög-
unnar
Saga Loftleiða hófst í desember
1943 þegar þrír flugmenn, Alfreð
Elíasson, Kristinn Olsen og Sigurð-
ur Ólafsson, hættu störfum hjá
konunglega kanadfska flughemum
og fluttust heim til íslands. Þeir
vora áhugasamir hugsjónamenn og
höfðu mikla trú á framtíð flugsins.
Höfðu þeir með sér einshreyfils sjó-
flugvél af gerðinni Stinson Reliant,
sem þeir töldu að myndi verða því
til tryggingar að þeir fengju starf
við flug á íslandi. Eftir árangurs-
lausar tilraunir til að fá starf hjá
Flugfélagi íslands ákváðu þeir 10.
marz 1944 að stofna Loftleiðir.
Loftleiðir döfnuðu vel og á átta
ára afmæli þess vora í eigu Loft-
leiða 3 Stinsonvélar, 5 Gramman
Goose flugbátar, 2 Norseman sjó-
flugvélar, 2 Avro Anson landvélar
og 2 Skymastervélar auk 2ja Ka-
talínaflugbáta.
Mikil samkeppni var milli Flugfé-
lags íslands og Loftleiða á þessum
áram á innanlandsleiðum. Markað-
urinn var lítill og viðræður um
samstarf eða jafnvel sameiningu
bára ekki árangur. Stjómvöld ótt-
uðust að bæði félögin yrðu að
óbreyttu gjaldþrota og hjuggu því
á hnútinn með skiptingu flugleiða
innanlands milli þeirra 29. janúar
1952. Loftleiðamenn töldu skipting-
una sér óviðunandi og ákváðu að
hætta öllu innanlandsflugi. Var
síðasta innanlandsflug félagsins
farið 3. janúar 1952.