Morgunblaðið - 03.06.1987, Blaðsíða 4

4 B
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. JÚNÍ 1987
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Fyrsta flugfreyja Loftleiða varElíaborg Óladóttir.
Hér erhún (t. v.) áaamt Sigriði Páisdóttur að und-
irbúa matarbakka um borð íHeklu, fyrstu milliland-
asflugvél íslendinga.
var meiri en framboðið. Þá tóku
Loftleiðamenn sig til og nýttu
grunn, sem til var á Reykjavíkur-
flugvelli og ætlaður hafði verið nýrri
flugstöð. Þar reis fyrsti áfangi Hót-
els Loftleiða. Þessi starfsemi fyrir-
tækisins hafði mikil áhrif á þróun
og vöxt ferðamannaþjónustu í
landinu, sem varla var fyrir hendi
áður.
Annað dæmi um hugmyndaauðgi
Loftleiðamanna var þegar þeir end-
umýjuðu flugflota sinn á árunum
upp úr 1960. Eins og áður sagði
hófst uppbygging á millilandaflota
Loftleiða með kaupum á Heklu og
Geysi. Félagið notaðist við sömu
flugvélategund þar til í byijun árs-
ins 1960 er stærri og hraðfleygari
DC-6B-vélar leystu þær af hólmi.
Eignaðist félagið fimm vélar af
þeirri gerð, allar keyptar af_ Pan
American á ámnum 1959-62. í maí
1964 kom svo fyrsta 160 sæta
Rolls Royce-skrúfuþotan til lands-
ins. Þær urðu einnig fimm og hin
síðasta keypt vorið 1968. Veturinn
1965-66 vom þrjár þeirra lengdar
og hin fjórða veturinn eftir. Þannig
rúmuðu þær 189 farþega og vom
um tíma sumarið 1966 stærstu far-
þegaflugvleamar á áætlunarleiðinni
yfír Norður-Atlantshafið.
Rolls Royce-vélamar vom keypt-
ar í Kanada og vom af gerðinni
CL-44. Hreyflamir í þeim vom
framleiddir af Rolls Royce-verk-
smiðjunum og fengu Loftleiðamenn
leyfi verksmiðjunnar til að skýra
vélamar upp því talið var auðveld-
ara að ná til farþega með því að
auglýsa flug á Rolls Royce.
Stofna Cargolux
Loftleiðamenn sýndu sömu hug-
kvæmni þegar þeir endumýjuðu
flugflota sinn í kringum 1970. í
stað þess að leggja vélunum stofn-
uðu þeir ásamt sænsku skipafélagi
og flugfélaginu Luxair flutninga-
flugfélagið Cargolux. Það var
upphafíð að fyrirtæki sem er í dag
eitt hið stærsta sinnar tegundar í
heiminum. Þotur af gerðinni
McDonnell Douglas DC-8 leystu
Rolls Royce-vélamar af á flugleið-
inni milli Lúxemborgar og Banda-
ríkjanna, sú fyrsta var tekin í
notkun í maí 1970.
Á þessum ámm varð breyting á
fargjaldamálum á Atlantshafinu.
Sala Loftleiða drógst saman í suð-
urrflq'um Bandaríkjanna og til að
missa ekki þennan markað og til
þess að halda hlut Loftleiða í Atl-
antshafsfluginu var gripið til þess
ráðs að kaupa flugfélagið Air Ba-
hama af brezkum aðila. Hélt það
uppi áætlunarflugi milli Bahama-
eyja og Lúxemborgar.
Loftleiðir hófu áætlunarflug til
Lúxemborgar 22. maí 1955. Jókst
vegur fyrirtækisins mjög þar í landi
og félagið var mikil lyftistöng í at-
vinnulífi þarlendra. Það sést vel á
því að þegar Lúxemborgarar réðust
í smíði fyrsta nýja hótelsins eftir
stríð töldu þeir nauðsynlegt að hafa
Loftleiðir með. Það var Aerogolf-
hótelið, sem Loftleiðir áttu þriðjung
í. Árið sem Loftleiðir og Flugfélag
íslands vom sameinuð var far-
þegafjöldi Loftleiða milli Banda-
Morgunblaðið/ÓlafurK. Magnússon
Eldsneyti sett á
Helgafellið,
einnaf
„þristum “
Loftleiða, á
Reykjavíkur-
flugvelli.
við samning ríkjanna um gagn-
kvæmar flugsamgöngur.
Samkeppnisaðstaða Loftleiða
versnaði á fyrstu ámnum eftir
1952. Félagið hafði ekki jafn full-
kominn vélakost á flugleiðinni yfir
Atlantshaf og keppinautamir. Hann
var sá sami og í upphafi millilanda-
Morgunblaðið/ÓlaturK. Magnússon
Við komuna til Lúxemborgar í maí 1955ífyrsta áœtlunarflugi Loft-
leiða þangað. Neðst stendur Ingólfur Jónsson, samgönguráðherra,
þá Kristinn Olsen, flugstjóri, og Agnar Kofoed-Hansen, flugmála-
stjóri. Þarfyrirofan Sigurður Magnússon, blaðafulltrúi, ogSigurður
Magnússon, framkvæmdastjóri Loftleiða íNew York, Kristján Guð-
Iaugsson, stjórnarformaður, og efstur stendur Alfreð Elíasson,
forstjóri.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Sigríður Gunnlaugsdóttir, fyrsta íslenzka flugfreyjan, bætirnýrri
línu við leiðakerfi Flugfélags íslands, aðgosstöðvunum við Heklu í
gosinu 1947.
flugsins. í ársbyijun 1953 ákvað
stjóm félagsins að bjóða lægri far-
gjöld en önnur flugfélög á leiðinni
yfir Atlantshafíð til þess að halda
velli í aukinni samkeppni. Reynslan
hefur sýnt að þetta var skynsamleg-
asta leiðin fyrir Loftleiðir, sem var
í keppni við stærri félög sem höfðu
tekið hraðskreiðari og þægilegri
vélar í notkun. Bmgðið var á það
ráð að höfða til annarra farþega
en hin flugfélögin gerðu. Slagorðið
„We are Slower, but we are Low-
er“ varð til og félagið nam nýtt
land í farþegamarkaðinum vestan
hafs. Hjólin tóku að snúast. Fyrsta
árið, sem Loftleiðir buðu lægri far-
gjöld en önnur félög, flutti félagið
um 5 þúsund farþega. Ári síðar
hafði farþegafjöldinn rúmlega tvö-
faldast. Tíu ámm síðar, árið 1963,
v«m farþegamir rúm 80 þúsund
og hafði sætanýtingin aukizt úr
innan við 60% í 77%. Það var með
þessari stefnu sem Loftleiðir urðu
að því stórveldi, á íslenzkan mæli-
kvarða, sem félagið var er það var
sameinað Flugfélagi íslands í Flug-
leiðum árið 1973. En fleira kom til.
Frumleg'ir mótleikir
Loftleiða
Forráðamenn Loftleiða bmgðust
við sérhveijum vanda með óvæntum
og frumlegum mótleikjum. Til
marks um það var „stop-over“ áætl-
unin, sem hófst 1963. Félagið bauð
farþegum eins til tveggja sólar-
hringa dvöl á íslandi á leiðinni yfir
hafið. Flestir þeirra vom á leið til
Evrópu eða Bandaríkjanna og hvers
vegna ekki að bjóða upp á stutta
dvöl á sérkennilegum stað? Áætlun-
in tókst með miklum ágætum og
fór svo að eftirspum eftir hótelrými
Atvinnuflug
í hálfa öld
íhuguðu að hætta flugi
Starfsemi Loftleiða var í lág-
marki 1950-51. Tvær stórar
gengisfellingar höfðu nær riðið fé-
laginu, sem var mjög skuldsett
erlendis vegna flugvélakaupa, að
fullu. Félagið hafði haft Skymaster-
vélina Heklu í fömm milli landa
allt frá árinu 1947 en ekki tekizt
að koma á föstum áætlunarferðum.
Það missti Skymastervél, Geysi, á
Vatnajökli haustið 1950 og Hekla
var í leiguflugi erlendis. Útlitið var
dökkt og vangaveltur vom innan
félagsins um hvort flugi skyldi hald-
ið áfram. Sumir eldri hluthafanna
seldu sinn hlut í fyrirtækinu, nýir
menn komu í þeirra stað og það
sjónarmið að halda flugrekstri
áfram varð ofaná. Þá gerðist Jökul-
sævintýrið. Loftleiðamenn björguðu
DC-3 skíðaflugvél af Vatnajökli, og
vænn hagnaður af sölu hennar varð
til þess að kom fótum undir rekstur-
inn á ný.
Allt flug Loftleiða lá niðri frá því
siðasta innanlandsflugferðin var
farin og þar til freistað var að koma
á vikulegum ferðum til New York,
en fyrsta vikulega áætlunarferðin
þangað var farin 12. júní 1952.
Stofnendur Loftleiða hafði frá upp-
hafi dreymt að hefja áætlunarflug
yfír Atlantshafið með viðkomu á
Islandi. Þegar árið 1946 var keypt
44 sæta DC-4 Skymastervél, sem
fékk nafnið Hekla. Var hún fyrsta
millilandaflugvél íslendinga.
Loftleiðis landa milli
Hekla kom til íslands frá
Winnipeg í Kanada 15. júní 1947
en fyrsta áætlunarflugið var frá
íslandi til Kaupmannahafnar á
þjóðhátíðardaginn, 17. júní 1947.
Aðra vél af sömu gerð, Geysi,
keypti félagið í Bandaríkjunum
sumarið 1948 og fór hún fyrsta
áætlunarflugið til Bandaríkjanna
25. ágúst 1948 undir stjóm Alfreðs
Elíassonar. Þremur mánuðum áður
hafði félagið fengið heimild til að
halda uppi áætlunarflugi milli ís-
lands og Bandaríkjanna í samræmi