Morgunblaðið - 03.06.1987, Qupperneq 14

14 B
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. JÚNÍ 1987
„Hef mikla ánægju
af litlu flugvél
okkar feðganna “
Morgunblaðið/ólafur K. Magnússon
Jóhannes R. Snorrason ígamla einkennisklæðnaði Flugfélags ís-
lands. Myndin var tekin um borð í Dogulas DC-3, „þristi", við
heimkomuna frá Grænlandi.
JÓHANNES Snorrason, yfirflug--
stjóri Flugfélags íslands og síðan
Flugleiða, flaug sína síðustu ferð
með farþega í nóvember 1980.
Hafði hann þá verið farþegaflug-
maður á íslandi í rösk 37 ár, en
hann hóf starf hjá Flugfélagi
íslands í október 1943 að loknu
flugnámi í Kanada. Flugið á hug
Jóhannesar allan því hann nýtur
þess í tómstundum sínum að
fljúga tveggja sæta flugvél, sem
hann í í félagi með sonum sínum.
Það er erfitt að gera viðburða-
ríkum flugferli hans skil í stuttu
samtali. Verður því aðeins stiklað
á stóru en þess má geta að Jó-
hannes er um þessar mundir að
ljúka þriðju bókinni um flug-
mennsku sína.
„Ef við stiklum nú á stóru þá
var ég einn af þeim fjórum, sem
fóru til Kanada vorið 1941 til þess
að læra flug. Það var fyrsti hópur-
inn, sem fór eftir að flugið komst
verulega á skrið hjá okkur. Flugfé-
lag Akureyrar var stofnað 1937 og
það var byrjað að fljúga vorið 1938.
Við vorum Qórir sem fórum vest-
ur. Það voru Kristinn Olsen, Kjart-
an Guðbrandsson, sem nú er látinn,
Sigurður Ó'afsson og ég. Kjartan
veiktist og varð að snúa heim en
við hinir lukum allir atvinnuflug-
mannsprófi hjá Department of
Transport í Winnipeg vorið 1942.
Ég kom síðan hingað til íslands
haustið 1943 og hóf þegar störf
hjá Flugfélagi Islands, fyrst sem
flugstjóri á Waco-sjóflugvélinni. Ég
flaug henni reyndar sáralítið því
hún fórst á Homafirði um haustið,
en þá tók ég við Beechcraft-flugvél-
inni, sem var flaggskip íslenzka
flugflotans.
Nýjar flugvélar komu koll af
kolli; De Havilland-vélarnar, Grum-
man- flugbátar og svo Katalína-
flugbátarnir. Ég sótti þá báða,
keypti þá fyrir Flugfélagið vestur
í Kanada árið 1946 og flaug þeim
báðum heim. Síðan komu Douglas-
flugvélamar hver af annarri.“
-Þú sóttir marga nýja vélina,
sem bætt var við flota Flugfé-
lagsins og síðar Flugleiða?
„Já, fyrst sótti ég Katalínumar,
þá Douglas-vél, sem keypt var í
London, Gullfaxa gamla, fyrstu
Skymasterflugvél Flugfélagsins, til
Texas sumarið 1948. Einnigsóttum
við Hörður Siguijónsson Viscount-
flugvélamar til Bretlands 1957 og
- segir Jóhannes
R. Snorrason, yfir-
flugstjóri
síðan sótti ég báðar Boeing-þotum-
ar. Sú fyrri var fyrsta íslenzka
þotan. Og 1980 sótti ég síðan hina
nýju Boeing 727-200 þotu Flug-
leiða, skömmu áður en ég hætti
flugi aldurs vegna með um 26.000
flugstundir að baki.
Það hefur margt breyst á þessum
ámm. Það má tildæmis nefna að
fyrstu árin vorum við eiginlega á
undan tímanum í flugvélakaupum.
Við höfðum ekki aðstöðu hér heima
fyrir sumar þessar flugvélar. Það
var alltaf vandamál hvar hægt var
að lenda. Sérstaklega voru það
skrúfuþotumar, að ég tali ekki um
þotunar. Allar brautir úti á lands-
byggðinni voru malarbrautir en það
er ekki hægt að lenda þotum á möl
svo vel sé. Það er hægt að útbúa
sumar tegundar þannig að það
megi lenda þeim á malarbrautum
en það er óæskilegt."
-Hefur ekki lítil breyting orðið
hér á?
„Það má segja að ennþá sé þetta
vandamál viðloðandi því að við erum
ekki með nema eina malbikaða flug-
braut úti á landsbyggðinni, sem er
Akureyri. Svo erum við aftur með
ágæta flugbraut á Sauðárkróki,
langa og góða með mjög gott að-
flug í báðar áttir. Ég hefí bent á
að flugvöllurinn á Sauðárkróki sé
æskilegasti staðurinn sem við eig-
um fyrir tryggan varaflugvöll. Það
kemur einfaldlega til af því hve
mjög er vítt til veggja í Skagafirði,
undirlendi mikið og ágætt aðflug í
báðar áttir. Þá er það svo að í norð-
austanáttinni, sem er algengasta
norðanáttin á íslandi, skýlir Trölla-
skagi þessu svæði. Þannig að þótt
hríðarveður sé um meirihluta eða
um allt Norðanland þá er venjulega
ágætt í Skagafirði, einmitt vegna
þess að Tröllaskaginn skýlir.
Það má sérstaklega vekja at-
hygli á því að varaflugvöllur nýtist
engu síður innanlandsfluginu. Hann
mundi vera mikið öryggi fyrir alla
þá sem fljúga innanlands; að flug-
menn geti komið niður á öruggan
og tryggan flugvöll Norðanlands
þegar allt er lokað hér syðra. En
hvað hitt varðar, að hafa varaflug-
völl fyrir millilandáflugið, þá er það
ekki síður mikilvægt að í norðaust-
anáttinni þegar kannski er heiðskírt
bæði í Keflavík og Reykjavík þá
þurfum við eftir sem áður að hafa
varaflugvöll Norðanlands. Þá myndi
flugvöllurinn á Sauðárkróki nýtast
bezt vegna veðurs því hann er sjald-
an lokaður í norðaustan hríðarveð-
rum. Þarna skilur mikið á milli.
*
Ohagkvæmt að hafa
ekki varaflugvöll
Varaflugvöllur mundi spara
geysilega fjármuni því, til dæmis í
Ameríkufluginu, þurfa vélamar
alltaf að bera eldsneyti til þess að
fljúga yfir 700 sjómílna leið til vara-
flugvallar ef lokað er í Keflavík.
Þetta er mjög óhagkvæmt og því
slæmt að hafa ekki tryggan vara-
flugvöll hér. Það hefur einnig verið
bent á að í Skagafirði er mikið
heitt vatn í jörðu og það væri hægt
að hita yfirborð brautarinnar við
Sauðárkrók þannig að hún yrði
trygg til lendingar í svo til öllum
veðrum og við værum algjörlega
lausir við hálku. Þetta er atriði sem
er geysilega mikilvægt.
Við erum búnir að byggja ágæta
flugbraut við Sauðárkrók og það
er komið ágætt aðflug á hana úr
suðri. En það þarf að lengja hana
og malbika. Ég held að íslendingar
ættu algjörlega að ráða við það
sjálfír að malbika þessa braut og
gera hana þannig úr garði að hún
yrði tryggur varaflugvöllur fyrir
allt okkar flug. Og vitanlega mundi
hún einnig nýtast öðrum. Ég tel
að aðrir flugvellir Norðanlands, svo
tekið sé dæmi um Akureyri, að þar
sé of aðkreppt til þess að sá flug-
völlur gæti nýtst að jafnaði sem
varavöllur.
-Er ekki orðið enn brýnna að
gera varavöll með tilkomu
tveggja hreyfla flugvéla?
„Jú. Nú gæti svo farið að í Evr-
ópufluginu yrðu notaðar tveggja
hreyfla þotur. Því er enn meiri
nauðsyn til að hraða þessu máli og
tryggja það, að áður en Flugleiðir
taka í notkun flugvélar af því tagi
á Evrópuleiðum, verði kominn ör-
uggur varavöllur Norðanlands. Ég
tel það ákaflega mikilvægt því hvað
sem má segja um alla tæknina í
dag, til þess að komast niður á
góða flugvelli í slæmum veðrum,
þá koma fyrir dagar sem flugvell-
imir bæði hér í Reykjavík og í
Keflavík eru lokaðir, þá ekki sízt
vegna hálku. Þá er því mikilvægara
að hafa upphitaða braut Norðan-
lands sem væri trygg í slíkum
skilyrðum.
Ánægjulegt Græn-
landsflug
Það er nú sitt af hverju sem
hefúr drifíð á dagana. Ég er búinn
að greina frá svo mörgu í bókum
mínum tveimur [Skrifað í skýin, I
og II] að segja má að það sé að
bera í bakkafullan lækinn að fara
að segja frá einhveiju þar í viðbót.
En ég hef haft ákaflega gaman af
að fljúga til Grænlands. Ég flaug
þangað mikið á öllum tegundum
flugvéla í gamla daga. Ég hafði til
að mynda mjög mikla ánægju af
að fljúga skíðaflugvélinni á Aust-
ur-Grænland og lenda á sjávarísn-
um. Þarna vorum við ftjálsir eins
og fuglinn og þar sem sjávarísinn
innan fjarða var á annað borð slétt-
ur gátum við lent og startað í hvaða
átt sem okkur sýndist og vorum
óháðir öllu sem heitir flugumferðar-
stjóm. Við vorum okkar eigin
herrar og þetta minnti mann á allra
fyrstu árin í fluginu hér heima.
Dýralífið á Grænlandi er einnig
mjög áhugavert. Við gerðum það
oft að leik að elta uppi ísbimi á
sjávarísnum við ströndina og flug-
um oft yfir hjarðir sauðnauta. Eftir
að hafa kynnst Austur-Grænlandi
þá stóðum við Brandur Tómasson
fyrir því á sínum tíma 1960 og
1961 að fara þangað með valin hóg
sportmanna á Katalínu-flugbát. í
fyrri ferðinni lentum við á fjalla-
vatni inn af botni Scoresbysunds
og vorum þar í tvo daga í bezta
yfirlæti. Þar er einstök náttúmfeg-
urð, ólýsanlega fallegt land og
ósnortið. Mér fannst eins og það
hefði verið óbreytt frá aldaöðli.
Síðasta ferð Katalínu-
flugbáts
Ferðin seinna sumarið var síðasta
flug katalína-flugbáts á íslandi. Þá
fómm við saman einir 14 á flug-
bát, sem hafði einkennisstafina
TF-ISJ. Veðurskilyrði vom ekki
alltof góð og við flugum yfír skýjum
til Scoresbysunds. Ætluðum að
lenda þar en allt var á kafi í þoku.
Héldum þá til Meistaravíkur við
Kong Oscars-fjörð en þar var líka
allt lokað í þoku svo við héldum
áfram norður með ströndinni. Fund-
um loks glufu í skýin yfír þröngum
firði sem við þekktum ekki í fyrstu
en áttuðum okkur fljótlega þegar
komið var niður úr skýjum og lent-
um. Það var Moskusuxafjörður.
Þama lentum við innan um borgarí-
sjaka og fómm með flugbátinn inn
í botn fjarðarins, settum hjólin nið-
ur og ókum honum upp i fjöru,
slógum upp tjöldum og fómm að
huga að silungsveiði. Það varð nú
minna um veiðina en búist var við
en þama var nóg af sauðnautum
og hefðum við því haft nóg að borða
ef heimferðin hefði tafíst. Fyrsta
kvöldið lagði hann inn með svarta
þoku og um morguninn þegar við
vöknuðum sást varla út úr augum.
Eftir hádegið birti til og þá sáum
við okkur ekki annað fært en fara
eitthvað suður á bóginn, reyna að
komast til Meistaravíkur.
Þama í flæðarmálinu hafði ein-
hverra hluta vegna komist sjór inn
í flugbátinn og þótt við könnuðum
fremstu hólfín þá urðum við ekki
varir við að það væri sjór í vélinni
fyrr en viðreyndum flugtak. Við
urðum að gera þtjár atrennur til
að koma flugbátnum í loftið. Við
vissum þá ekki að það væri svona
mikill sjór í honum en áttuðum
okkur fljótlega eftir að í loftið var
komið að hann væri óvenjulega
þungur. Það var allt á kafí í þoku
þegar við komum yfir Meistaravík
en við hringsóluðum þar yfir unz
birti til og lentum þar á brautinni
og tókum neglumar úr botni flug-
bátsins. Stóð bunan þá úr bátnum
og urðum við mjög undrandi á því
hvað mikið var af sjó í honum. Ég
Morgunblaðið/ÓIafurK. Magnússon
íslendingarstigu inn íþotuöldina þegar Jóhannes R. Snorrason lenti fyrstuþotu Flugfélagsins, Gullfaxa, á Reykjavíkurflugvelli24.júní
1967. Myndin var tekin þegarþotan lenti íReykjavík.