Morgunblaðið - 24.06.1987, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. JÚNÍ 1987
Afvopnunarmál:
Gorbachev harðorður
í garð vestrænna ríkja
Moskvu, Reuter.
MIKHAIL Gorbachev, leiðtogi
Sovétríkjanna, sakaði vestræn
ríki í gær um að krefjast þess
að Sovétmenn gerðu æ meiri til-
slakanir í afvopnunarmálum og
kvað Bandaríkjamenn stefna að
því að ná hemaðarlegum yfir-
burðum.
Gorbachev sagði í ræðu á al-
þjóðlegri kvennaráðstefnu í Moskvu
að Sovétmenn myndu áfram stuðla
að afvopnun með markvissum
hætti. „En það er mikilvægt að
félagar okkar í vestri geri slíkt hið
sama í stað þess að halda áfram
að búa til nýjar kröfur og reyna
þolinmæði okkar,“ sagði Gorbac-
hev. Sovéska fréttastofan TASS
greindi frá ræðu Sovétleiðtogans.
„Fundurinn í Reykjavík, sem
haldinn var að okkar upplagi, hefði
getað leitt til sögulegs árangurs í
afvopnunarmálum," sagði Gorbac-
hev um leiðtogafundinn, sem
haldinn var á íslandi 11. og 12.
október. „En miklar viðræður hafa
ekki getið af sér samkomulag. Úr-
slitaákvörðun hefur ekki verið tekin
vegna þess að þá hefðu Bandaríkja-
menn þurft að láta af „stjöm-
ustríðs“-undirbúningi sínum og
þeirri stefnu sinni að ná hemaðar-
legum yfírburðum yfir Sovétríkjun-
um.“
Gorbachev hefur undanfarna þrjá
daga tvisvar fundið að afstöðu vest-
rænna ríkja í afvopnunarmálum. Á
sunnudag sagði hann við blaða-
menn á kjörstað í Moskvu að
skortur væri á pólitísku raunsæi í
vestrinu og vestrænir leiðtogar
væm aðallega hræddir við að verða
sér til skammar í samkeppninni við
Sovétmenn.
Austurríki:
Alþjóðleg rannsóknar-
nefnd í máli Waldheims
Vín, Reuter.
AUSTURRÍSKA sfjórnin hefur
farið þess á leit við svissneskan
fyrrverandi söguprófessor, að
hann stjórni störfum
alþjóðlegrar nefndar, sem
rannsaka á fortið Kurts
Waldheim, forseta Austurríkis,
er hann var foringi í her nasista
í síðari heimsstyijöld. Alois
Mock, utanríkisráðherra
Austurríkis, skýrði frá þessu á
mánudag.
Prófessorinn fyrrverandi heitir
Hans Rudolf Kurz og er sjötíu og
tveggja ára gamall. Hann var
prófessor í hemaðarsögu við
háskólann í Bem, en hefur einnig
unnið fyrir svissneska
utanríkisráðuneytið. Mock sagði að
stjómin myndi senda honum
jformlegt bréf um að honum væri
falið að vera í forsæti nefndar, sem
rannsaka ætti feril Waldheims í
styijöldinni. Kurz mun hafa frjálsar
■hendur um val nefndarmanna.
Waldheim, sem er fyrrum
framkvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna, var kosinn forseti fyrir
ári, en hefur verið borinn þungum
sökum um aðild að stríðsglæpum
Hans Rudolf Kurz
Reuter
nasista í seinni heimsstyijöldinni.
Waldheim hefur neitað öllum
ásökunum, og sagt þær vera þátt
í ófrægingarherferð á hendur sér.
í Bem sagði Kurz fréttamönnum
að verkefni hans væri að komast
að því hvað Waldheim hefði aðhafst
sem þýskur foringi í stríðinu. „Við
mur.um reyna að komast eins
nálægt sannleikanum og mögulegt
er,“ sagði hann. Kurz sagði að hann
stefndi að því að skipa nefnd
hlutlausum sérfræðingum frá
Júgóslavíu, Grikklandi,
Vestur-Þýskalandi, Belgíu,
Bretlandi, Bandaríkjunum eða
ísrael. Heimsráði gyðinga yrði þó
ekki boðin aðild að nefndinni, en
það hóf fyrst máls á ásökununum
á hendur Waldheim. Kurz sagði
einnig, að vel þekktum yfirforingja
úr ísraelska hemum yrði boðið að
sitja í nefndinni, en nefndi hann
ekki á nafn.
Nefndin mun hefja störf í næstu
viku og vonir standa til að hún
muni skila skýrslu sinni á
haustmánuðum. Mock sagði að
tilgangur skýrslunnar væri að sjá
fólki fyrir þeirri vitneskju, sem það
hefur skort í málinu, en hins vegar
efaðist hann um að „hinn harði
kjami þeirra, sem hófu
ófrægingarherferðina gegn
Waldheim, mýndi taka mark á
niðurstöðum nefndarinnar."
Norðmenn og Japanir:
Tilkynna harðar aðgerðir
gegn ólöglegum útfhitningi
Osló, Reuter.
I GÆR tilkynntu Norðmenn
áð nú þegar yrði gripið til harðra
aðgerða gagnvart útflutningi á
rafeindabúnaði til kommúnista-
rikja, vegna sölu norsks fyrir-
tækis á tölvum til Sovétríkjanna.
Refsingar við brotum á nýju
reglugerðinni verða þyngdar.
Thorvald Stoltenberg utanríkisráð-
herra og Kurt Mosbakk viðskipta-
ráðherra tiikynntu þetta á
fréttamannafundi á mánudag.
„Með þessum aðgerðum vonumst
við til að geta sýnt að við stöndum
við alþjóðasamþykktir", sagði Stolt-
enberg, og vísaði þar til vestræns
samkomulags um bann við útflutn-
ingi hátæknibúnaðar til Sovétríkj-
anna.
j Viðskiptaráðuneytið mun nú þeg-
ar auka eftirlit með fyrirtækjum,
sem stunda útflutning til austantj-
aldslanda og hefur nú vald til að
gera skyndikannanir á framleiðslu
þeirra. Fyrirtækin verða einnig að
skila skriflegum skýrslum um út-
flutningsáætlanir reglulega og
gangast undir strangari tollskoðun.
I Japan hefur verið tilkynnt um
svipaðar aðgerðir. Tveir starfsmenn
Toshiba Machine hafa verið hand-
teknir og ríkisstjómin hefur bannað
frekari viðskipti Toshiba við austan-
tjaldslönd næsta árið.
Bandaríska vamarmálaráðu-
neyt-
ið hefur stöðvað nýja samninga um
hergagnakaup frá Toshiba. For-
svarsmenn Toshiba segja að
Bandaríkjamenn rugli saman Tos-
hiba-fyrirtækinu og dótturfyrirtæk-
inu Toshiba Machine, sem seldi
Sovétmönnum vélamar. „A yfír-
borðinu kann þetta að virðast sama
fyrirtækið, og tengslin eru nokkur,
en stjómun fyrirtækjanna er alger-
lega aðskilin", sagði talsmaður
Toshiba. Fyrirtækið hefur jafn-
framt sett a stofn eftirlitsnefnd,
sem koma á í veg fyrir ólöglegt
athæfi dótturfyrirtækja þess.
* ' ■
J

Reuter
A flæðiskeri
Mikil flóð hafa siglt í kjölfar rigninga í New York-fylki í Banda-
ríkjunum. Á myndinni sést hvar tveir menn frá borginni Buffalo
sitja á þaki bifreiðar sinnar og bíða björgunar. Vegum var Iokað
víða í fylkinu vegna flóðanna.
Pravda um sovésku kosningarnar:
„Aukið lýðræði“
-hægt að velja
milli tveggja eða
fleiri kommúnista
^ Moskva, Reuter.
Á SUNNUDAG voru kosnar hér-
aðsstjómir og héraðsdómarar í
Sovétríkjunum. Sú nýjung var
nú tekin upp f sumum kjördæm-
um, að hægt var að velja milli
tveggja eða fleiri frambjóðenda
kommúnistaflokksins. Flokks-
málgagnið Pravda lýsti þessu
sem „auknu lýðræði" i landinu.
í sumum kjördæmum var áfram
aðeins einn frambjóðandi í kjöri, en
var valinn í nokkurs konar forvali,
þar sem fyrirtæki, samyrkjubú eða
verksmiðjur buðu fram fulltrúa
sína. Pravda sagði þetta fyrirkomu-
lag tryggja, að frambjóðendumir
væru fulltrúar kjósenda. Blaðið
sagði einnig að þeir frambjóðendur,
sem kosnir væru með gamla laginu
í kjördæmum, þar sem engir val-
kostir væru gefnir, yrðu settir hjá
á fylkisþingum, og myndu ekki
hafa atkvæðisrétt.
Moskvuútvarpið sagði að „ef
dæma mætti af samsetningu fram-
bjóðendahópsins, kysi fólkið til
stuðnings hinum nýju umbótum í
efnahagslífínu og þróuninni í átt til
lýðræðis og opins þjóðfélags“.
Meira en tvær milljónir frambjóð-
enda vom í framboði til stjóma um
50.000 héraða, sem fara með innan-
héraðsmál á borð við húsnæðismál,
samgöngur og heilbrigðismál. Kjós-
endur, sem em 25 ára eða eldri,
kusu einnig dómara til „alþýðudóm-
stólanna“, sem em gmnnstig
dómskerfísins í Sovétríkjunum.
ísrael:
V-þýsk stjómvöld greiða fóm-
arlömbum Mengeles bætur
Tel Aviv. Reuter.
UM 80 tvíburar af gyðingaættum,
sem lifðu af erfðafræðitilraunir
Josephs Mengeles, læknis í dauða-
búðum nasista, munu fá skaðabæt-
ur frá vestur-þýskum stjórnvöld-
um, að þvi er ísraelskur
lögfræðingur þeirra sagði i gær.
Lögfræðingurinn, Arye Ben-Tov,
sagði, að tvíburamir, sem flestir búa
nú í Israel, mundu fá um 20-25.000
mörk (um 430-530.000 ísl. kr.) hver
vegna líkamlegra og andlegra þján-
inga, sem þeir urðu að þola af hendi
mannsins, sem þekktur var undir
nafninu „Engill dauðans".
Ben-Tov sagði, að vestur-þýsk
stjómvöld hefðu fallist á samkomu-
lagsdrög, sem hann lagði fyrir þau í
umboði CANDLES-samtakanna, en í
þeim er fólk, sem lifði af tilraunir
Mengeles.
„Engir fjármunir fá bætt það, sem
Mengele gerði þessu fólki," sagði
Ben-Tov, sem sjálfur lifði af vistina
í Auschwitz. „Greiðslumar em frem-
ur eins konar siðferðilegar bætur.“
Samtökin hafa neitað að viður-
kenna þá niðurstöðu alþjóðlegra
sérfræðinga í réttarlækningum, að
lík, sem grafið var upp í Sao Paulo
í Brazilíu 1985, hafi verið jarðneskar
leifar Mengeles.
Sérfræðingamir sögðu, að Meng-
ele hefði dmkknað í Brazilíu árið
1979.