Morgunblaðið - 22.08.1987, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. ÁGÚST 1987
6 L A B E R
Fyrir rúmlega 40 árum var ungur drengur á leið til Seyðisfjarðar af skátaskólanum á Úlf-
ljótsvatni, þar sem hann hafði dvalið sumarlangt. Hann fór landleiðina norður um, og lá
leið hans um Húsavík, þar sem hann vissi að hann ætti marga ættingja, sem hann hafði
þó aldrei séð. Hann spurði um þessa ættingja sína og ákvað að húsvitja og gekk fyrir dyr
ættmenna sinna, bankaði upp á með þessum orðum: „Mér er sagt, að ég eigi skyldfólk hér.“ Allir
tóku honum vel og buðu til stofu og upp á bláber og ijóma. AJls staðar þáði hann þessar veitingar,
varð þó að lokum allvel saddur, en hafði við orð, þegar hann kom heim til foreldra sinna, að allt-
af hefðu berin verið jafn góð, en það hefði verið svolítið erfitt að kyngja þeim síðustu, en berin
hefðu verið borin fyrir hann af svo góðum huga, að hann hefði hvergi getað afþakkað. Já, Þingey-
ingar eru ættræknir, og satt er það að bláber eru góð, þvi neitar enginn. Stundum er svo mikið af
þeim að hægt er að moka þeim upp, en þannig háttar einmitt til núna í okkar góðu sumarveðráttu.
Lítið er um aðalbláber hér
sunnanlands, en veðurfar og
snjóalög eiga sök á því.. Aðalblá-
ber vaxa aðallega í lautum og
hlíðum þar sem snjóa leysir seint.
Aðalbláberin eru ljúffengari en
bláber og henta mun betur til
frystingar, þau verða ekki eins
súr og bláberin. Við suðu á blá-
beijum kemur einhvers konar
málmbragð, en þess gætir ekki
eins mikið með aðalbláber.
Sumar þjóðir nýta alls ekki
önnur bláber en aðalbláber, líta
ekki við venjulegum blábeijum,
sem okkur íslendingum, einkum
sunnanlands, þykir dágóð. Og nú
eru bláber og aðalbláber full-
þroska og bíða þess að við tínum
þau bæði til neyslu núna og eins
til vetrarforða,
Ef berin eru tínd á hreinum
stað, t.d. Ijarri vegköntum, er
best að þvo þau ekki fyrir fryst-
ingu.
Fryst bláber
■A kg bláber
1 dl sykur
1. Setjið berin og sykurinn í
skál, hrærið örlítið saman, en
gætið þess að berin fari ekki í
mauk.
2. Setjið berin í plastpoka eða
plastdós með loki, merkið með
dagsetningu og setjið strax í
frysti. Notið ekki álbakka.
3. Þíðið berin í kæliskáp áður
en þau eru notið. Þau eru lengi
að þiðna.
Frysta má krækiber, en best
er að setja engan sykur á þau,
heldur setja þau í ílát eins og þau
eru.
Þessi uppskrift er úr bók minni
„220 gómsætir ávaxta- og beija-
réttir":
Bláberjasulta,
venjuleg
2 kg bláber
1200 g sykur
rotvamarefni
1. Hreinsið berin, þvoið þau
síðan. Setjið á sigti og látið renna
vel af þeim. Gott er að þerra þau
með því að leggja þau á eld-
húspappír eða hreina diskaþurrku.
2. Setjið 'A beijanna f skál,
stráið síðan V« hluta sykurs yfir,
síðan aftur koll af kolli þar til
allt er komið í skálina. Látið
standa yfír nótt.
3. Setjið berin og sykurinn í
pott. Látið sjóða upp, en takið þá
strax af hellunni og látið standa
í lokuðum potti í 15 mínútur.
Gerið þetta þrisvar.
4. Hellið þá því sem er í pottin-
um á sigti og látið safann renna
af beijunum. Sefjið berin í krukk-
ur þannig að þær séu rúmlega
hálffullar.
5. Hellið leginum aftur í pottinn
og látið sjóða við miðlungshita þar
til lögurinn þykknar. Fylgist vel
með og takið sýnishom og setjið
á disk í kæliskápinn til að sjá
hversu þykkt er orðið.
6. Setjið rotvamarefni út í lög-
inn, eftir að þið hafið tekið hann
af hellunni. Hellið ieginum yfír
berin í krukkunum. Látið kólna.
7. Klippið kringlótta búta úr
smjörpappír og leggið yfír sult-
una. Setjið síðan lok eða tvöfalda
plastfilmu yfír kmkkumar.
8. Merkið kmkkumar með inni-
haldi og dagsetningu.
9. Geymið á köldum, dimmum
stað.
Um rotvarnarefni
Algengasta rotvamarefni hér á
landi er Benso-nat. En leiðbein-
ingar þess em ekki nógu skýrar.
Skolið ílátin að innan með rot-
vamarefninu, hellið vel úr ílátinu.
Setjið síðan V2—1 msk. af rotvam-
arefninu í lítra af sultu. Setjið
rotvamarefnið í rétt eftir að þið
takið pottinn af hellunni, það á
ekki að sjóða.
Flestir vita að rotvamarefni er
ekki æskilegt í mat, en það sem
við setjum út í sultuna okkar er
smámunir samanborið við það
sem við fáum í tilbúnum mat.
ískaka með bláberj-
um, jarðarberjum og
mandarínum
V2 pk. makrónukökur (100 g)
V2 pk. kókosmjölskex (100 g),
notið þá tegund sem þið fáið
V2 bolli sherry eða eplasafi
1 Iítri vaniiluís
1 bolli bláber + 1 dl til að strá
yfir
1 bolli jarðarber
5 mandarínur
1. Setjið makrónukökur og kók-
osmjölskex í plastpoka og meijið
með kökukefli. Setjið í skál.
2. Setjið sherry eða eplasafa út
í kexmylsnuna. Þiýstið á botninn
á springmóti með lausum börm-
um. Setjið síðan hringinn á.
3. Látið ísinn hálfþiðna. Skiptið
í þrennt.
4. Meijið bláberin með gaffli
og setjið út í Vs hluta íssins. Setj-
ið ofan á kexmylsnuna.
5. Skerið mandarínurnar smátt
á diski, setjið þær ásamt safa út
í V3 íssins. Setjið }rfír blábeijaís-
inn.
6. Takið laufið af jarðarbeijun-
um. Meijið síðan með gaffli og
setjið út í Va hluta íssins. Setjið
ofan á mandarínuísinn.
7. Stráið blábeijunum, sem þið
tókuð frá, yfir jarðarbeijaísinn.
8. Setjið mótið í ftysti í 2—3
klst.
Athugið: Ef þið ætlið að geyma
kökuna lengur en fáa tíma þarf
að losa hana úr mótinu. Það er
auðvelt, ef þið leggið volgt stykki
utan á mótið eða dýfið því augna-
blik í heitt vatn. Síðan er hægt
að setja kökuna á disk og plast-
poka yfir og ftysta á ný.
Jógúrtís með
bláberjum
2 bollar bláber
1 dl hunang
3 eggjarauður + 1 msk. sykur
3 eggjahvítur + 2 msk. sykur
2 dósir jógúrt án bragðefna
1. Setjið berin í pott ásamt
hunangi. Látið suðuna koma upp,
takið þá pottinn af hellunni og
meijið berin með kartöflustapp-
ara. Sjóðið síðan áfram í 5
mínútur.
2. Þeytið eggjarauður og sykur
þar til það er ljóst og létt.
3. Hellið örlitlu af heitu beija-
maukinu út í eggjarauðumar,
setjið síðan allt í pottinn og setjið
á heita helluna. Hrærið í þar til
þetta þykknar, en það má ekki
sjóða þá skilja eggin sig. Gott
getur verið að setja kalt vatn í
eldhúsvaskinn og skella pottinum
í vatnið um leið og þetta þykkn-
ar. Hræra síðan í þar til mesti
hitinn er rokinn úr.
4. Þeytið eggjahvítumar með
sykrinum.
5. Setjið jógúrt út í kalt beija-
maukið, setjið síðan hvítumar
varlega út í.
6. Hellið í skál og setjið í frysti
í 3 klst.
Þessi uppskrift er úr bók minni
„220 gómsætir ávaxta- og beija-
réttir":
Umsjón: KRISTÍN GESTSDÓTTIR
Teikningar: SIGURÐUR ÞORKELSSON
ir þá sem hafa fyrir því að nýta
berin. Leiðbeiningum er fylgt, en
allt kemur fyrir ekki, sultan hleyp-
ur ekki. Enginn vafí leikur á að
það hleypiefni, sem sumir fram-
leiðendur hérlendis setja á
markaðinn, er ekki í lagi. Eg lenti
fyrir tveimur árum í mikilli um-
ræðu við forstjóra einnar verk-
smiðju, sem framleiðir slíkt efni,
og lofaði hann bót og betrun, en
fátt hefur orðið um efndir. Önnur
verksmiðja bætti þó um og breytti
sínum leiðbeiningum, enda er sú
vara sem sú verksmiðja sendir frá
Bláberja-
mareng'skaka
4 eggjahvítur
200 g sykur
V2 lítri ijómi
750 g fersk bláber
IV2 dl sykur
1. Þeytið eggjahvítumar með
V« sykurs, bætið síðan því sem
eftir er af sykrinum smám saman
í og þeytið stöðugt, þar til þetta
er orðið mjög stíft.
2. Leggið bökunarpappír á bök-
unarplötu, teiknið síðan hring
utan um disk u.þ.b. 30 sm í þver-
mál.
3. Setjið V« af marengsdeiginu
á hringinn og smyijið jafnt yfír.
4. Setjið síðan það sem eftir
er af marengsdeiginu með skeið
á brún hins deigsins, þannig að
það myndi eins konar krans.
5. Hitið bakaraofn í
100—120°C, setjið plötuna með
marengsdeiginu í miðjan ofninn
og bakið í U/2 klst. Lækkið hitann
ef ykkur fínnst þetta brúnast, en
botninn á að bakast án þess að
brúnast mikið.
6. Takið botninn úr ofninum
losið bökunarpappírinn frá, en
leggið botninn á fat og látið kólna.
7. Takið 1—2 dl af blábeijum
frá, en setjið sykur saman við
hinn hluta þeirra. Látið standa
með sykrinum í 1—2 klst.
8. Þeytið ijómann, setjið sykr-
uðu bláberin saman við og setjið
inn í hringinn.
9. Stráið sykurlausu beijunum
yfir.
10. Látið kökuna standa í kæli-
skáp í 1 klst eftir að ijóminn er
kominn,á hana.
Um hleypiefni
Nú sem undanfarin ár lenda
sumir þeirra sem búa til hlaup
(sultu) úr krækibeijasafa, í vand-
ræðum með hleypiefnið. Sultan
hleypur ekki. Þetta endurtekur sig
ár eftir ár, til mikilla leiðinda fyr-
sér í lagi. Því miður hefi ég ekki
leyfí til að mæla með vöru frá
einhveijum sérstökum framleið-
anda eða gefa upp nafn þess, sem
er með ómögulega vöru, og ekki
fínnst mér gaman að hvetja ís-
lendinga til að kaupa danskt
hleypiefni, þar sem sumt af okkar
íslenska hleypiefni er fyrsta
flokks.
Pektínefni á alltaf að setja út
í sultuna á undan sykrinum, auk
þess þarf visst magn af sýru að
vera í ávöxtunum eða beijunum
til þess að þetta hlaupi. Á mörgum
umbúðum er þess ekki getið, að
setja þurfi sykurinn í á eftir. Þetta
hleypiefnismál er heldur leiðin-
legt, en hvað er til ráða? Það
getur ekki verið að þeir sem selja
þetta ónýta hleypiefni og eru með
rangar leiðbeiningar og vonda
vöru geri sér grein fyrir þeim leiða
og vonbrigðum sem þetta veldur
fólki, annars sendu þeir þetta
ekki á markaðinn.